Kitabı oku: «Dakilang Asal», sayfa 2

IV
SA PAGBIBIHIS

 
Ang damit na iyong dapat na isuot
ay huag ang masagwa't huag ang dukhang lubos
ang tipon n~g ganda't inam na tibubos
na sa katamtamang sa kulay ay ayos.
 
 
Kailan~gang sumunod sa ugaling moda,
n~guni't huag lumampas n~g di tawanan ka,
at huag kang magsuot n~g hindi mo kaya:
ang mahal ay pan~git sa dukhang talaga.
 
 
Paka-in~gatan mo ang iyong pananamit.
n~g huag madun~gisan at n~g di mapunit;
mainam ang luma, kung buo,t malinis,
kay sa bagong wasak ó may duming bahid.
 
 
Marikit ang murang hiyas kay sa mahal,
kung ang gumagamit ay dukha n~gang tunay;
ang dukhang magsuot n~g aring marin~gal
kahit man binili, parang hiram lamang.
 
 
Kahit na sa bahay ay dapat magsuot
n~g damit na puting talagang pangloob,
at huag mong gayahan ang asal na buktot
sa gawing malinaw … ¡Hubu't hubad halos!
 
 
Limutin ang cotso, at magbotitos ka,
ang paa mo't binti upang huag makita:
babaying may puri di dapat magtinda
n~g dapat itago sa alin mang mata.
 
 
Botitos ay mura, bukod sa mainam,
at talagang dapat sa mahinhing asal;
cotso't sapatilya ay napakamahal,
sa may hiyang paa talagang di bagay.
 
 
Di mo masasabing mahal na tibubos,
sapagka,t matibay kung gawang tagalog:
ang tatlo mang cotso'y masisirang sunod
bago makawasak n~g isang botitos.
 
 
At gayon din naman ang medias ay mura,
n~guni at mahal ma'y dapat bumili ka:
iyan n~ga ang tabing, sa mata n~g iba,
n~g binting ma'y dan~gal at ma'y puring paa.
 
 
Maging sa bahay ma't maging sa lansan~gan
ay huag mong limutin ang panyong alampay:
alampay ay siyang tabing na tangulan
n~g dibdib-mu't batok sa mata n~g bayan.
 
 
Kalsonsilyong puti na hahangang tuhod
ay dapat gamiting damit na pangloob,
ang puri mo'y upang di sumabog-sabog
sa m~ga hagdana't lilipatang bakod.
 
 
Ang tapis ay huag mong limutin kailan man,
sa bihis tagalog sadyang kasangkapan:
ang baro at saya kahit mura lamang
ay áko n~g tapis, kung ma'y sadyang inam.
 
 
Huag kang maniwalang nagbuhat ang tapis
sa kakastilaang dito ay sumapit:
m~ga nuno natin n~g tapi'y gumamit,
tapis ay nangaling sa taping binangit.
 
 
Paka-in~gatan mo ang gawang magbihis,
ang samâ at buti'y dian masisilip;
diyan nahahayag ang tinagong bait,
diyan nababasa ang gawi at hilig.
 

V
SA PAKIKIPANAYAM

 
Sa lahat n~g m~ga pakikipanayam
ang nagsásalita'y mabuting pakingan,
sapagka at lubhang kapan~git-pan~gitan
ang di pumapasing sa kasalitaan.
 
 
Ikaw ay papakli, kung dapat sumagot,
n~g magandang bigkás, salitang malambot:
ang banlang sabihin ay kuruing lubos,
baka may mapaltik sa m~ga kaumpok.
 
 
Huag magbulaan sa alin mang bagay,
palatuntunan mo'y ang katotohanan;
n~gunit sa taya mo'y kung may tatamaan,
mabuti pa n~ganing huag ka n~g magsaysay.
 
 
Huag mong sasabatin ang nagsasalita
paka-ilagan mo ang gawang manumpa,
at kung tatawa ka'y huag lakasang lubha
ang tawang malakas ay sa taong dusta.
 
 
Kung ma'y nagsasabi n~g salitáng búhay,
batid mo man kahi't ay dapat pakingan,
at huag mong sabihing—"Alam ku na iyan"
ito ay malaking lubhang kapintasan.
 
 
Magpakailan pa man ay huag kang sumabat
n~g wikang—"Mali ka"—"Sabi mo'y di tapat"
Sakali mang mali ang ating kausap,
kailan~gang sagutin n~g lubhang banayad.
 
 
Ang pakli'y ganito—"Naging iba lamang,
n~g hindi pu kayo ang siyang nagsaysay
n~g gayon, ay di ko paniniwalaan"
sapagka't … Saka ka naman man~gatwiran.
 
 
Kung ang katalo mo ay ayaw duminig
sa sinasabi mong tunay na matwid,
at sumasagot pang bagkus nagagalit,
hayaan mo siya't, huag ka n~g umimik.
 
 
Datapua,t sakaling ang makausap mo
ay sadyang mabait, talagang may tuto,
at sa iyo'y sabihing—"Ipatawad ninyo
itong ipapakling abang palagay ko".
 
 
Ito,y sagutin mo n~g boong pitagan,
n~g boong pag-giliw, gaya n~g tuturan
"Ituluy pu ninyo't kikilanling utang
ang pag-akay ninyo sa aking kamalian".
 
 
At magpakailan man ay huag mong sabihing
"Ang sabi ko'y hindi ninyo napaglining."
Kung di ang ganito—"Malabu marahil
ang sinalaysay ko: aking uulitin."
 
 
Kung saka-sakaling purihin ka naman,
ay huag mong sagutin n~g wikang mahalay,
na gaya n~g pakling—"Iyan po'y tuya lamang,
iyan po'y isang biro't kasinun~galin~gan."
 
 
Ganito ang iyong m~ga sasabihin
—"Iyon po'y karan~galang di sukat sa akin;
n~gunit dahil diya,y aking pipiliting
ang pagkamumus ko'y papaging-dapatin."
 
 
Ang bagay na lihim ay huag mong ihayag,
at sa kata-kata ikaw ay umilag,
at huag mong purihin ang iyong kausap,
at huag mong libakin ang di mo kaharap.