Kitabı oku: «Sükutdan sitat», sayfa 2

“Bağça şlanqı”

Ölkə istirahətdə olanda onun yaxın və uzaq ətrafında bir çox maraqlı hadisələr baş verib. Onları Novruz sürprizləri də adlandırmaq olardı, amma bu bayramın, əslində, baş verənlərlə bir elə əlaqəsi yoxdur. Hərçənd PKK lideri Öcalanın müraciətini oxuyanlar Novruzdan bir fürsət kimi yararlandılar. O boyda adamı başqa vaxt bir yerə toplamaq çətin ki mümkün olaydı.

Bu müraciətin nə demək olduğunu, nə kimi nəticələr verəcəyini, zənnimcə, indidən tam əminliklə söyləmək naşılıq olardı. Yalnız daxili gözləntilərin nədən ibarət olduğu haqda mülahizələr yürütmək olar.

Azərbaycan vətəndaşı üçün gözlənilməz olan belə bir müraciətin həmən ardından Türkiyədən daha bir sürpriz xəbər gəldi – İsrailin baş naziri Netanyahu Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 2010-cu ildən bəri gözlədiyi üzrxahlığı etdi. Bu hadisə Öcalanın müraciətindən heç də çəki və əhəmiyyəti etibarilə geri qalmır, bəlkə də, daha vacibdir, çünki İsrail dövləti yarandığı 1949-cu ildən bəri hələ heç kimdən və heç bir dövlətdən üzr istəməmişdi.

Təbii ki, Türkiyənin bir dövlət və prezidentlik iddiasında olan Ərdoğanın baş nazir kimi yürütdüyü daxili siyasətin nə kimi hədəflər güddüyü sirr deyil. Sülh, demokratiya, insan haqları və sair bu kimi dəyərlər, təəssüf ki, sadəcə, hədəflərə çatmaq üçün bir şüar kimi istifadəsi labüd olan siyasi vasitələrdən başqa bir şey deyil. Hörmətli oxucu mənimlə razılaşmaya da bilər, amma hər halda, mənim gəldiyim qənaət budur.

Əslində isə məni bu iki hadisənin üst qatından daha çox, dünyaya açılan üzü düşündürür. Birdən-birə nə oldu ki, illərdir ipə-sapa yatmayan PKK qarşı tərəfin Öcalan vasitəsilə dediklərinə qulaq kəsildi? Nə oldu ki, Netanyahu durduğu yerdə üç ildir ondan gözlənən üzrxahlığı etdi? Maraqlıdır, deyilmi? Ən maraqlısı isə odur ki, hər iki hadisə Sem dayını olduqca sevindirdi və Potomak sahillərindən ucalan alqış sədaları dünyanın qulağına çatdırıldı…

Bu günlərdə ukraynalı həmkarım Yuri Rayxel “Zerkalo” üçün yazdığı məqalədə II Dünya müharibəsi zamanı ABŞ prezidenti olmuş Franklin Ruzveltin lend-liz haqqında qanun layihəsinin vacibliyini sübuta yetirməkçün gətirdiyi bənzətmədən söz açır. Həmin qanun 1941-ci ilin martında konqresin hər iki palatasında gərgin mübahisələrdən sonra qəbul edilmişdi. ”Lend-Lease Act” kimi tanınan qanunun əsl adı “An act to Promote United States”dir. Lend ingiliscə – borc vermək, lease isə – kirayəyə vermək deməkdir. Söhbət II Dünya müharibəsi zamanı Amerikanın maliyyəsi çatmayan müttəfiqlərinə silah-sursat, hərbi texnika və ordu təminatına gərək olan hər bir şeyin borc və kirayə əsasında verilməsindən gedirdi. Amerika ictimaiyyəti və qanunvericilərini belə bir qanunun vacibliyinə inandırmaq üçün prezident Ruzvelt ilk baxışdan çox bəsit bir misal gətirmişdi. O, Amerikanı evi yanan qonşusuna bağça şlanqını borc vermək istəməyən birisinə bənzətməklə ictimai rəydə inqilab etmişdi. Amerikalılar alovun qonşunun evindən özlərininkinə keçməməsi üçün bağça şlanqını borc verməyi özünümüdafiənin ən yaxşı yolu kimi qavramış və hələ də bu prinsipdən imtina etməmişlər.

Bir çoxları Amerikanın xarici siyasətini digər tərəfləri ilə yanaşı, həm də burnunu özgəsinin işinə, özü də daxili işinə soxmaq kimi dəyərləndirirlər. İlk baxışdan elə belə də var, amma bunun əsasında Ruzveltin “bağça şlanqı” prinsipinin çox əhəmiyyətli yer tutduğunun fərqinə çox az adam varır. Elə buna görədir ki, Öcalan PKK-ya müraciət etdi, Netanyahu isə Obamanın İsrailə səfəri zamanı elə onun gözünün qabağındaca Türkiyədən üzr istədi, çünki ABŞ Yaxın Şərqdəki yanğına müdaxilə etmək niyyətindədir. Qarşıda fatihəsi verilmiş Suriyadan sonra İranda nəyin bahasına olursa-olsun “nüvə yanğını”nın alovlanmasına imkan verməmək kimi taleyüklü bir məsələ var. İran ətrafında keyfiyyətli yanğınsöndürmə əməliyyatı keçirmək üçünsə tam sabitlik və istinad nöqtələrində əmin-amanlıq olmalıdır. Düzdür, bu əmin-amanlıq çox çəkməyə də bilər.

Əslində, elə belə də olacaq, amma bu artıq sonranın işidir. Hələliksə bizi maraqlı olduğu qədər də çox təlatümlü və hətta təhlükəli günlər gözləyir. Gözümüzü dörd açmalıyıq. Azərbaycan olaraq baş verəcəklərə hazır olmalıyıq. Hazırıqmı?

05.04.2013

“Köməyimə ehtiyacı vardı”

Bu günlərdə katolik-xristianlar Pasxa bayramını qeyd edirdi. ABŞ prezidenti Barak Obama da o cümlədən. Həmin gün böyüklü-kiçikli 30 minə yaxın adam prezidentlərinə qonaq gəlmişdi. Və ev sahibi Obama qonaqlarının hər birinə diqqət ayırmaq üçün əlindən gələni etmişdi – böyüklərlə söhbətləşmiş, uşaqlarla isə həm oyun oynamış, həm də sonda onlara kitab oxumuşdu.

”New-York Daily News” həmin tədbirdən kifayət qədər geniş məqalə çap edib və baş verənlərin bir çox incəliklərinə qədər varıb, amma mənim diqqətimi qeyri-iradi olaraq bir məqam çəkdi və xeyli düşünməyə, hətta müqayisələr də aparmağa vadar etdi.

Nyu-Yorklu həmkarlarımız yazır ki, basketbol oynamağın vaxtı çatanda prezident Obama uşaqların hamısını bir sıraya düzərək onun topu səbətə sala biləcəyinə kimin şübhə etdiyini soruşur. Bir balacadan başqa hamı gülümsəyərək susmaqla “hər halda, prezidentdir” düşünüb onun hədəfdən yayınmayacağını bildirir və… ABŞ kimi qüdrətli dövlətin başçısı nə qədər çalışırsa da, topu səbətə sala bilmir. Pərt olsa da, özünü o yerə qoymur. Meydançadan aralanır. Digər qonaqlara diqqət ayırdıqdan sonra yenidən topu əlinə alır, amma bu dəfə onu 10 yaşlı Karon Kempbelə verir. Gözünə döndüyüm balaca da topu elə ilk atışdan səbətə salır və yalnız bundan sonra Obamanın da əli açılır. Dərhal jurnalistlərin diqqət mərkəzinə düşən balaca Karon Kempbel baş verənlərə necə izahat versə yaxşıdır? Uşaq deyib ki, “ONUN MƏNİM KÖMƏYİMƏ EHTİYACI VARDI”. Bu o deməkdir ki, ABŞ-da 10 yaşlı balaca belə artıq prezidentinə, yəni vətəndaşı olduğu ölkəsinə kömək etməyin məsuliyyətini anlayır və bununla belə, əksəriyyətin ümumi fikrinə rəğmən həm də öz mövqeyini söyləməyə çəkinmir, çünki bunun üstündə cəzalandırılmayacağına tam əmindir, çünki başqa cür olsaydı, Amerika Amerika olmazdı. Başqa cür olsaydı, bu ölkə mənəm-mənəmlik etməzdi, başqa cür olsaydı, Obama topu balaca Kempbelə verməzdi…

Topun prezidentdən uşağa ötürülməsi bu ölkənin ənənəsidir, yaşlı nəslin cavanlara etimadı və ümididir. İnamıdır ki, qocalıb əldən düşəndə yerlərini tutmuş cavanlar ölkənin gələcəyini təmin edəcəklər.

Bizdə isə tuthatutdur. Novruz bayramı ərəfəsində və sonra nə qədər ağzını açıb söz demək istəyən cavan varsa, hamısını süpürləyib salmışıq “qoduqluğa”. Düşünürük ki, bu yolla onların gözünün odunu alıb susduracağıq. Amma susmurlar, elə hey sosial şəbəkələrdə yazışırlar, təşkilatlanırlar, daha da qəzəblənir, dirənirlər. Böyüklərə inamlarını itirir, əbədi və danılmaz dəyərlərə belə şübhə ilə yanaşırlar. Böyük sözü artıq keçmir. Bizlərdən kimsə onlara top ötürmək istəsə, o topu alacaqlarmı, bizə kömək etmək istəyəcəklərmi?! Bu gedişlə çətin ağlım kəsir…

Ötən ayın son həftəsi bizdə də bayram idi – Novruz bayramı. Bizdə də prezident camaatla bayramlaşmağa çıxmışdı, həmişəki kimi. Həmişəki kimi yumurta da döyüşdürmüşdü və həmişəki kimi də udmuşdu. İllərdir, dostum Qulu Məhərrəmli demiş, Keçəllə Kosanın “yumurtası boş çıxır” və nə qədər ki qabağa “yumurtası boş” keçəl və kosalar çıxacaq, o qədər də biz “Amerika” ola bilməyəcəyik…

10.04.2013

Amerikadan “sitat”

İndi deyəcəksiniz ki, bu da bizi “öz Amerikası” ilə lap bezdirdi. Bir şey olan kimi Amerikadan “sitat” gətirir. İnan, əziz oxucu, qəsdən etmirəm. Belə alınır. İndi mən nə edim ki, ABŞ 2014-cü maliyyə ili üçün dövlət proqramları və ümumən dövlətin təbliğatına ayrılacaq vəsaitin keçən illə müqayisədə düz 20,45 milyon dollar azaldılmasına qərar verdiyi halda, bizim Dövlət Neft Şirkəti “işini-gücünü buraxıb” Türkiyə media bazarına girir. Orada qəzet və televiziya kanalı alır. Bir sözlə, “Qazprom”luq edir.

Maraqlısı budur ki, Dövlət Departamenti xərcləri azaltmaq qərarına gəlsə də, onun bu istəyinin həyata keçib-keçməyəcəyi qərarını konqres verəcək. Yəni Dövlət Departamenti də özbaşına deyil, onun büdcə yükünü azaltmaq istəyi belə, qanunverici strukturun “xeyir-duası” olmadan həyata keçə bilməz. ABŞ Yayım Şurası Dövlət Departamentinin tabeliyində olaraq “Amerikanın səsi”, “Azadlıq/Azad Avropa”, “Azad Asiya”, “Sava”, ərəbdilli “Əl-Xurra” və ispandilli “Marti” teleradiokompaniyalarının işinə nəzarəti həyata keçirir.

Bizim Dövlət Neft Şirkəti də dövlətin mülkiyyətindədir. Maraqlıdır, bizim “neftçilər”in media aləminə nüfuz etməsindən Milli Məclisin xəbəri varmı?

Anladığım qədər, Yerin təkindəki bütün təbii sərvətlər heç kəsin, kobud ifadəyə görə üzr istəyirəm, dədəsinin malı deyil. Bəs onda necə olur ki, xalqın sərvətindən əldə olunan gəlir onun, yəni xalqın sevib seçdiyi millət vəkillərinin xəbəri olmadan sağa-sola xərclənir?!

İndi mən Amerikadan sitat gətirməyim, nə edim?

19.04.2013

Keyfiyyətli həyat

Şimali Kipr Türk Respublikasındayam. Burada dəfələrlə olmuşam, həmişə də xoş təəssüratlarla qayıtmışam. Düşünmüşəm ki, adam qocalıb lap əldən düşəndə gərək belə bir yerdə dəniz sahilində kiçicik bir daxma alıb yaşasın. Görünür, bu istək Ernest Heminqueyin yaradıcılığını çox sevdiyimdən və usta yazıçının Kubada yaşadıqlarını həddən artıq canlı təsvir etməsindən irəli gəlir. Bu məsələyə hələ qayıdacam. Hələliksə başqa bir məqama toxunmaq istəyirəm.

Əslində, deyən olmasa, bu yerləri gəzəndə adamın heç ağlına da gəlməz ki, Şimali Kipri, elə Azərbaycan da daxil olmaqla, Türkiyədən başqa dövlət kimi tanıyan yoxdur. Hər halda, mən bununla bağlı yerli əhalidə natamamlıq kompleksi duymadım, hətta bir sıra məqamlarda bu tanınmamış Kiprə qibtə də etdim. Soruşacaqsınız ki, nəyinə? Məsələn, təhsil sisteminə. Deyəcəksiniz ki, bu da guya Amerika kəşf edib (yenə də Amerika). Azərbaycanda bunu çox az adam bilmir. Tələsmə, əziz oxucu, bunu mən də bilirəm. Sadəcə, bu yerdə diqqətimi çəkən başqa bir şey oldu. Bilmirəm, bəlkə, heç özləri də fərqinə varmadan Kipr türkləri, deyəsən, tanınmağın, yəni müstəqilliyə çatmağın yolunu tapıblar. Nə qədər qəribə, biz Azərbaycan türkləri üçünsə utandırıcı olsa da, həmin yol təhsildən keçir. Bəli-bəli, məhz təhsildən. Ölkənin 300 min əhalisi ilə yanaşı, 50 min də xaricdən gəlmə tələbə var. Beş şəhər adlandırıla biləcək yerləri varsa, bir o qədər də universitetləri var. Məkanı dövlət kimi tanımırlar, amma universitetlərinin diplomlarını tanıyırlar, hətta Britaniya universitetləri Kiprdəkilərnən əməkdaşlığa can atır. Ona görə tanıyır və əməkdaşlıq edirlər ki, universitetlərin özləri də, kampusları da, verdikləri biliklər də yüksək səviyyədədir, başqa cür olsaydı, dünyanın dörd bir yanından həmin universitetlərə çalışmağa və təhsil almağa gələn olmazdı. Bizimlə müqayisə aparmaq istəmirəm, çünki utanıram, bir də ki demək istədiyim bu deyil. Tamam başqa bir şeydir. Türk Kiprinin prezidenti, baş naziri və xarici işlər naziriylə söhbətlərdən aydın oldu ki, Kipr probleminin tezliklə həllinə heç bir ümid yoxdur, bununla belə, əllərini yanlarına sallayıb durmaq fikirləri də yoxdur. Rum kəsimiylə birgə yaşamaq kimi xülyalara da uymurlar. Fikir və məqsəd müstəqillikdir, çünki qarşı tərəf buna heç meyilli deyil. İqtisadi böhran da danışıq aparmamaq üçün rumların əlində bir bəhanəyə çevrilib. Bir sözlə, millət hər şeyə rəğmən yaşayır, çalışır və öz işini görür. KEYFİYYƏTLİ HƏYAT yaradır və beləliklə də onu tanımaq istəməyənləri özünə cəlb edir. Məncə, tanınmağın, bu halda isə müstəqilliyə aparan yolun düzgün seçildiyini söyləsəm, yanlışlığa yol vermərəm. Keyfiyyətli həyat yazdım, yadıma Qarabağ düşdü. Düşündüm ki, oradakı erməniləri geri qaytarmağın yolu yalnız və yalnız keyfiyyətli həyat yaratmaqdan keçir. Mən qəsdən torpaqların deyil, ermənilərin qaytarılması dedim, çünki insan milləti və dinindən asılı olmayaraq, cüzi istisnalarla, insan kimi yaşamaq istəyir. İnsansız torpaqsa heç nədir və torpaq da, elə insan kimi, ona yiyə duranındır. Qarabağa yiyə durmaq istəyiriksə, insanımıza yiyə durmalıyıq, Azərbaycanın hər bir tərəfində yaşayan insanımıza, vətəndaşımıza. Bununsa bir yolu var – məmləkətin insanı üçün KEYFİYYƏTLİ HƏYAT şəraiti yaratmaq. Hər halda, Kipr türkləri bu yolu tutublar. Düşünürəm ki, onlar istəklərinə çatacaqlar, çünki düzgün yoldadırlar, beyinləri də düz çalışır. Bizim işimizsə qalıb… özümüzə.

P.S. Yaxın Doğu Universitetinin qibtə ediləcək dərəcədə gözəl klinikası var. Bizi çox böyük hörmətlə qarşılayan universitet rəhbərliyinin qonaqpərvərliyindən istifadə edərək heyət üzvlərimiz tibbi müayinədən keçdi, mən də o cümlədən. Xanımım nə qədər desə də, Bakıda buna zaman tapmırdım. İndi bu sətirləri oxuyanda, yəqin ki, çox təəccüblənəcək. Nə isə… Aramızdan səhhətində problem olmayanı çıxmadı. Mənim analizlərimin nəticəsini görən həkimsə həmən xəstəxanaya yatırılmalı olduğumu dedi və ümumiyyətlə, jurnalistikanın daşını atmağı tələb etdi. Ona nə cavab verəcəyimi bilmədim. Əslində, cavab birmənalı idi: xeyr, doktor xanım, söylədiklərinizin heç biri mümkün deyil. Nə Kiprdə qalasıyam, nə də jurnalistliyin daşını atası, çünki Azərbaycanda KEYFİYYƏTLİ HƏYAT deyə bir məfhum yoxdur, biz onu qurmamışıq nədir, belə bir şey etmək fikri belə ağlımıza gəlməyib. Yoxsa nə varıydı ki, istefa verib Kiprdə dəniz sahilində bir koma alıb Heminquey Kubada yaşayıb-yaratdığı kimi ömür sürməyə… Yəqin, elə buna görədir ki, Azərbaycanda vəzifə kürsüsünə oturanların heç biri yerindən tərpənmək istəmir. Necə tərpənsin – bizdə KEYFİYYƏTLİ HƏYAT yoxdur axı!

25.04.2013

“Dəli Kür”

Adamın qulağı hər gün bir əcaib şey eşitməsə, kar olar.

Bir həftəyə yaxınıydı ki, Bakıda deyildim. Qulağım dinc, əsəblərim rahat idi, amma darıxırdım. Ev üçün, dostlar üçün darıxırdım, Bakının ağır havası üçünsə burnumun ucu göynəyirdi. Nəhayət, evə döndüm və Bakının “havasının ağırlığını” duydum. Gerçək problemlər qalıb bir kənarda – onlardan danışmağa, onları törədənlərin adını belə çəkməyə cürəti çatmayan “yumurtası boş keçəllə kosalar” indi də Herostrat kimi tarixə düşmək eşqinə düşüblər. Sərdar Cəlaloğlu siyasi məsələləri həll, demokratiyanı bərqərar etmiş birisi kimi indi də ədəbiyyata girişib – “vurğunşünaslıq” edir. Ədəbiyyatda ad çıxarmamış, özlərinə “ad” götürənlər də ona züy tuturlar.

Biri elə mənim “eloğlu” saya biləcəyim Həmid Herisçi. Həmid dərin və geniş mütaliəsi olan çox az azərbaycanlılarımızdandır. Təəssüf ki, çox oxumaqla yanaşı, heç olmasa, hərdən oxuduqlarının nə demək olduğunun mənasına da varmalısan. Həmidsə, deyəsən, oxuduqlarına o qədər mübtəla olub ki, gerçəkliyi qoyub bir kənara, olmayan yerdə, nəsə, özü demiş, “mistik” bir şey axtarır. Axtarsın, elə hamımız axtarmırıqmı? Bu dəfə o axtardığını Qazaxda tapmaq istəyirdi və deyəsən, öz aləmində tapdı da. Bu da bir xoşbəxtlikdir. Amma öz aləmində tapmaq özgələrinə çamur atmaqla olmur.

ANS-də gedən “Gizli Azərbaycan”ın son buraxılışında Həmid ən azı Qazax və Borçalı mahalının inanc yeri olan Hacı Mahmud Əfəndinin türbəsindən, həmin ocağın müqəddəsliyindən söz açır. Televiziya işçisi üçün maraqlı gələ biləcək priyomlardan istifadə edir (ədalət naminə deməliyəm ki, bir çox hallarda bu heç də pis alınmır, hətta yaxşı tapıntılar da var). Amma priyom da priyom olmalıdır axı. Hacı Mahmud Əfəndini tanıtmaq, onun tarixi bir şəxsiyyət olmasını göstərmək və böyüklüyünü qeyd etmək üçün heç də bir başqasını etmədiyi işə görə alçaltmaqdan keçməməlidir. Söhbət İsmayıl Şıxlı və onun “Dəli Kür” əsərindən gedir. Atam olmasaydı və atamı tanımasaydım, Həmidin və danışdırdığı gənc və göründüyü kimi, perspektivli dini icma sədrinin söylədiklərinə inanardım. Elə bu yazını da ona görə yazıram ki, digər tamaşaçıların, xüsusilə də gənclərin ekrandan eşitdiklərinə inanmaq ehtimalı olduqca böyükdür. Həmid filmdən fraqmentlər nümayiş etdirməklə və gənc dini icma sədrini danışdırmaqla həm özü, həm də ruhani bələdçisinin diliylə tamaşaçının beyninə İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür”ü kommunist rejiminin siyasi sifarişiylə yaratdığı fikrini yeridir. Düzdür, xalaxətrinqalmasın deyə arada “təəssüflə” kəlməsini də işlədir. Oğlum yaşında olan gənc dini icma sədri isə İsmayıl Şıxlının molla Sadıx obrazını yaratdığına görə az qala şəxsən ondan üzr istədiyini dilinə gətirməkdən belə utanmır. Bu azmış kimi, hətta molla Sadıxın prototipinin kimliyini və onun çox hörmətli birisi olduğunu da əminliklə söyləyir. Bu yerdə atamın növbəti əsərinin təhlilinə həsr edilmiş bir məqaləni oxuduqdan sonra söylədikləri yadıma düşdü. Məqalədə yazıçının obrazı yaratmaqla oxucuya hansı mətləbləri çatdırmaq istədiyi barədə əminliklə hökm verən tənqidçinin fikirlərinə atam belə demişdi: “Mən tamam başqa şeylərdən yazmışam”. Vallah, bu qədər faciəvi olmasaydı, gülməli olardı.

Mən nə “Dəli Kür”ün sənədli deyil, tarixi roman janrında yazılmasına baxmayaraq ədəbi əsər olduğunu, nə rus Əhmədin Hacı Mahmud Əfəndinin prototipi olmadığını izah etmək niyyətindəyəm. Filoloq olan Həmid bunları məndən heç də pis bilməməlidir. Bircə onu demək istəyirəm ki, İsmayıl Şıxlı heç vaxt və heç bir halda sifarişli əsər yazmayıb və yaza da bilməzdi, çünki siyasi konyunktura kimi mərəzdən həmişə uca olub və ona uymayıb. Yoxsa o da Azərbaycanın problemlərinin səbəbini Paracanovun qara magiyasının boynuna yıxardı…

P.S. Cahandar ağa rus kazaklarıyla el-oba torpaqları uğrunda döyüşüb şəhid oldu, məmləkət “molla sadıxlar”a qaldı…

04.05.2013

Xorla oxumaq mədəniyyəti

İki gün əvvəl Bakıda hamılıqla Ümumdünya Mətbuat Azadlığı gününü qeyd edirdik. Qeyd edirdik deyəndə söhbət heç bir bayram şənlikləri-filandan getmir. Bu sahədə bayram ediləsi bir şey də qalmayıb. Sadəcə olaraq hərə bir guşəyə çəkilib özü deyib, özü də eşitdi, çünki bizdə özgəsini dinləmək kimi bir vərdiş yoxdur. Hərçənd dinləyə bilmək üçün qarşındakını gərək eşitmək istəyəsən. Bu istəksə bizdə heç olmayıb.

Bu günlərdə böyük xanəndəmiz Xan Şuşinskinin həyat və yaradıcılığını özündə əxz edən saytın təqdimatında çıxışçılardan biri ustadın ifaçılıq məharətindən danışarkən birdən qayıtdı ki, Azərbaycan xalqında xorla mahnı oxumaq ənənəsi, mədəniyyəti olmasa da, onun fərdi ifaçılarına çatan yoxdur. Qəribə olduğu qədər də, millətin bir çox probleminin məhz bunda olduğunu bir daha sübuta yetirən müşahidədir. Çıxışçının sonrakı sözlərindən sezdim ki, o bizim bir millət kimi xorla oxuya bilməməyimizdə heç bir qəbahət görmür, əksinə, bunu üstünlük sayır. Bu yerdə milli jurnalistikamızın çox nurlu və dəyərli simalarından olan mərhum Hacı Hacıyevlə təxminən 20 il əvvəl Berlindəki bir söhbətimiz yadıma düşdü. Oradakı səliqə-sahman, təmizlikdən irəli gələn mədəniyyətdən danışanda mən də xoru bəyənməyən həmin o çıxışçı kimi dedim ki, almanların məişət mədəniyyətinin səviyyəsi yüksəkdirsə, bizim də Xaqani, Nizami, Nəsimi, Füzuli və daha kimlərimiz var. Rəhmətlik dünyagörmüş adam idi, gülümsünüb dedi ki, millətin mədəni səviyyəsi ayrı-ayrı, hətta dahi fərdlərlə belə ölçülmür. Qanun-qayda, səliqə-sahman ümumi mədəni səviyyədən asılıdır.

İndi deyəcəksiniz ki, söz azadlığından başlayıb keçdi xora, ordan da ümumi mədəni səviyyəyə. Yazımın əvvəlində qeyd etdiyim kimi, söz azadlığından danışdıq, amma hərə bir yanda. Eyni gündə və eyni zamanda sanki bir-birinin bəhsinə keçirilən iki tədbir oldu. Biri dedi söz azadlığı yoxdur, digəri bunun tam əksini əlində bayraq etdi. Beynəlxalq struktur və səfirliklərin nümayəndələri də xor mədəniyyətimiz olmadığından qalmışdılar odla-suyun, daha doğrusu, ”Ekselsior” oteliylə Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzinin arasında. Bir sözlə, otaylı-butaylı həmkarlarım məndən inciməsin, amma bu tədbirlərin heç biri, təbii ki, mənim aləmimdə, bizi söz və mətbuat azadlığına bir zərrə qədər də yaxınlaşdırmadı. Hərə elə öz dediyini dedi, ortalığa bir əməli iş çıxartmadı. Çıxartmaq istəyənlərə də məhəl qoymadılar.

P.S. Hollivudun “Krallıq” adlı növbəti savaş filmində hadisələr hansısa bir ərəb ölkəsində cərəyan edir. Bu dəfə terror qurbanlarının arasında MKİ işçisi də olur və təbii ki, onun qanı yerdə qalmasın deyə MKİ “rəhmətliyin” dostları və həmkarlarından ibarət xüsusi qrup formalaşdıraraq ərəb krallığına göndərir. Qrup üzvü olan bir xanım dostlarının ölüm xəbərini eşidəndə hönkürür və heç cür özünü ələ ala bilmir. Bunu görən qrup rəhbəri onun qulağına nə pıçıldayırsa, xanım həmən toxtayır. Bu, filmin əvvəlində olur, sonunda isə MKİ qisasçıları terrorçubaşını evindəcə yaxalayıb öldürəndə bu dəfə onun balaca qız nəvəsi ağlayır. İndi də ölüm ayağında olan baba-terrorçu nəvəsinin qulağına nə isə pıçıldayır və qızcığaz göz yaşlarını silib sakitləşir. Filmin finalında paralel olaraq iki səhnə canlandırılır – birində amerikalı komandirindən, digərində isə anası qızından soruşur ki, sənə nə dedilər ki, toxtadın. Cavab heyrətamiz və eyni zamanda da faciəvi həqiqətlərdən xəbər verir: “Biz nəyin bahasına olursa-olsun, onların hamısını öldürəcəyik”. Film elə beləcə də bitir.

Allah bizi özümüzdən qorusun!

08.05.2013