Kitabı oku: «Hər tərəf yaşıl idi», sayfa 2

“Ümid edirəm ki, ölməmişdən əvvəl onunla görüşə biləcəyəm”.

"Kiminlə?" Elof soruşdu.

"Oskar Östman."

Elof Liza-Qretanın Oskar haqqında danışdığını xatırlaya bildiyi qədər eşitmişdi, lakin onunla heç vaxt görüşməmişdi. Qamb-Hanesin onun adının çəkilməsini ilk dəfə eşidirdi.

Oskar Östman Peterburqda anadan olmuş Lisa-Qreta və Qamb-Hanesin qardaşı oğlu idi. Valideynlərinin hər ikisi difteriya xəstəliyindən öldü və Qamb-Hanes kiçik uşağı özü ilə evə, Kimoya qaytardı.

“Oskar burada küncdə bizimlə vaxt tapmır, Oskar dünya ilə məşğuldur”.

"Harada?"

"Liza-Qretanın pulu var, görürsən, rianın arxasında çox şey basdırılıb."

Oskar Liza-Qretanın özününkü kimi olmuşdu. O, əmanətlərini təhsil almağa qoymuşdu, o, riyaziyyat üçün erkən böyük istedad göstərdi. Kimo məktəbinin müəllimi Lisa-Qreta və Qamb-Hanes-i təkidlə tələb etmişdi ki, əgər imkanları olsa, Oskarı xaricə göndərməli olacaqlar. Vaasa və Helsinkidəki texniki universitetlərə, Stokholm və Peterburqdakı xidmətlərə. Liza-Qretanın qənaəti çox faydalı oldu.

O vaxtdan bəri Oskarın Qamb-Hanes və Liza-Qretanı ziyarət etməyə vaxtı yox idi, lakin yay ortalarına Milad kartları və uzun məktublar göndərdi.

"Mənə nə olacaq?" Elofdan soruşdu.

»Sənin yer üzündəki yerin burada idi. İndi bilmirəm.”

Elof və İvar evdə tək qaldılar. Heç kim onların hara köçəcəyini bilmirdi. Qamb-Hanes və Lisa-Greta çox yaşlı idi və kənddə onlarla başqa heç kim maraqlanmamışdı.

"Biz özümüzü öhdəsindən gələ bilərik" dedi Elof ucadan.

Ata rianda tabutda uzanıb cənazəni gözləyirdi. Çox sakit idi. Elof evin ətrafında gəzdi və bütün pəncərələrdən bayıra baxdı. O, özünü dünyaya baxan evin özü kimi göstərdi, bütün pəncərələr onun gözüdür. O, çardaqda, soyuq küləkdə, gedən qohumların qoyub getdiyi bütün cır-cındırların və əşyaların arasında idi. Demək olar ki, hər kəs nə vaxtsa Amerikaya, İsveçə, Helsinkiyə səyahət etmişdi. Ölənə qədər. Bəzən evə gəlirdilər. Liza-Qreta və Qamb-Hanes kimi. Canları baqajlarında evə.

Ev yolu iki yerə bölən çayı və bərbad körpünü görürdü. Elof anasının çaya çox yaxınlaşacaqlarından qorxduğunu xatırladı. Bir dəfə sahilə çox yaxın oynayanda qadın onları xəbərdar etdi və onu danladı. Muskrat gördüyünü, onu tutmaq niyyətində olduğunu, çaya düşmək olmadığını izah etsə də, anası sakitləşmədi. Təbii ki, Elof o vaxt onun qəzəbli gözlərini xatırladı. Oğlanların öləcəyindən qorxan o idi, lakin özü üçün qorxmalı idi.

Ev o biri qırmızı evləri, qonşu fermaları görürdü. Necə hər şey bu qədər adi görünə bilərdi? Ev həmişəki kimi orada dayanmışdı. İnsanlar gəldilər, getdilər, yaşadılar və öldülər. Evin vecinə deyildi. O, mənzərəyə baxdı, çox yavaş-yavaş hansısa düyünlə çürüyürdü, lakin heç kim bundan xəbərsiz idi. Elof anasının dəzgahı olduğu otağa keçdi.

O, dərsdən evə gələndə döyülmə səslərini eşidirdi, o döyüb döyəndə, paltardan, süfrədən, dəsmaldan kəsdiyi cır-cındır xalçaları toxuyanda səslər bütün evdə əks-səda verirdi. Elof dəzgahda oturdu və bütün saplara toxundu, parça çırpıldı, anasının köhnə paltarından sonra zolaqları gördü. Ortaya düşmüşdü, üzərində işlədiyi xalça bitməmişdi, gözləri qırılmış, zərbələr susmuşdu.

Elof heç vaxt olmadıqları kottecə girdi, qonaqlar orda yatırdılar, bəlkə nə vaxtsa orada kimsə yaşayıb, heç kim xatırlamırdı. Otaq boş və kimsəsiz idi. Elof qapını açanda toz otağa keçdi. Pəncərə budaqları böyüyüb şüşə şüşələrə toxunan yasəmənə baxdı.

Elof İvarın harada olduğunu bilmirdi, yoxa çıxmağı yaxşı bacarırdı, qonşu oğlanlarla oynayırdı, Liza-Qretanın içində idi, çay boyu gəzirdi. İvar həmişəki kimi uşaq idi. Sanki ana və ya ata heç vaxt olmayacaqdı, İvar həmişəki kimi oynayırdı. Sanki ata-anasını artıq unutmuşdu.

Elof oyaq yatırdı, evdə və çöldə hərəkət edən hər şeyi dinləyirdi. O, gözlərini yumanda Rubenin üzündən başqa heç nə görmədi, qırxılanda və Qamb-Hanes tabutun qapağını bağlayanda necə görünürdü. Deyəsən hələ də nəsə demək istəyir. Elof bunu eşitməyi çox istəyirdi.

Elof indi yalnız özü idi. Bəlkə də zəifləməsəydi, ağlamağı dayandırsaydı, ona kömək edərdilər. Bu, onun yeganə şansı idi.

Elof gecə yarısı oyandı. Bilirdi ki, saat üçə az qalmışdı, yuxuya getməzdən əvvəl həmişə zalda üç dəfə zəng vururdu və bəzən dördü, hətta beşi də vurmağa vaxt tapırdı. Elof uzanıb müxtəlif şeylər düşünürdü. Həmin gecə öskürərək oyandı.

O, Qamb-Hanesin xəyal hekayəsini düşündü. Qamb-Hanes Milad lotereyasına gedərkən və kilsənin kirəmitli sobalarında ocaq yandırmaq növbəsi ona çatanda. O, at və kirşə ilə erkən başlamışdı. Qaranlıqda yolda Qamb-Hanes yuxuya gedəndə birdən yolda yanında bir adamın qaçdığını gördü. At kimi qaçan adam, belə adam yox idi. Qamb-Hanes kişinin üzünü görməyə çalışdı, onun kim olduğunu, lakin o qədər qaranlıq idi ki, kişi üzünü Qamb-Hanesdən çevirdi. Amma adam elə bil atın qaçmasına kömək etdi, onlar bir anda Kimodan Kyrkbynə girdilər. Onlar kilsəyə yaxınlaşanda Qamb-Hanes kilsənin artıq parıldadığını gördü. Kimsə orada olub kafel sobalarını və çilçıraqlardakı bütün şamları yandırmışdı. Qamb-Hanes ona kömək edən şəxsə təşəkkür etmək istədi, lakin kişiyə tərəf dönəndə o, getdi. Kilsədə heç kim yox idi, amma orada artıq isti və rahat idi. Qamb-Hanes keşiş gələnə və yüksək kütlə başlamazdan əvvəl kürsüdə bir müddət yatmağa vaxt tapdı.

Qamb-Hanes həmişə deyirdi ki, o vaxt yanında liman var idi. Kişinin üzünü göstərmək istəməməsi deyildi, üzünün yox olması idi. Qamb-Hanes buna əmin idi. Qamb-Hanes qorxmadığını, onunla dəfələrlə və müxtəlif formalarda görüşdüyünü söylədi. Onlar köhnə dost idilər, Liemann və Qamb-Hanes və buna görə də o, kömək almışdı. Ancaq hələ Liemann ilə dost olmayan hər kəs üçün bilməli olduğunuz şeylər var idi. Əgər ondan xilas olmaq istəyirsənsə, bunu ona aydın şəkildə izah etməli idin. Sakitlik, ən dərində, kifayət idi. Və qorxma-malısan, qorxunun şişməsinin qarşısını almalısan, panik etmə. Onda siz hələ də öz həyatınıza nəzarət edə, onunla hələ də getmək istəmədiyinizi sübut edə bilərsiniz.

Elof qorxdu. Limanın onların otağında görünəcəyindən qorxurdu. Qorxurdu ki, Ruben orada oyanıb evə qayıdar.

Qamb-Hanes də bu haqda danışmışdı ki, o, cəsədlərinin yatdığı yerin yanında çarəsizlikdən ağlayaraq dayanıb ölən birini görüb. Bütün bunlar cəsədlər yer üzündə olmamışdan əvvəl mümkün idi, sonra da ruhlar hələ də öz yerini axtarırdılar. Yer üzündən çıxış yolu.

Elof əlləri ilə göz qapaqlarını zorla tutmalı oldu. O köhnə şkafın arxasında kölgə olan limanı görmək istəmirdi, pəncərəyə dəyən budaqları görmək istəmirdi. Çürüyən kündələrdən gələn xırıltıları eşitmək yox, yatmaq istəyirdi. “İcazə verin, yatım!” O, otağa və onu təqib edənlərin hamısına ucadan dedi, lakin onlar qulaq asmadılar. Elof öskürdü. O, bundan xəbər tutmaq istəmədi, özünü elə göstərdi ki, yoxdur, amma öskürməyə başlayıb. O, Ruben kimi səslənirdi. Ona Rubendən öskürək keçmişdi.

Qamb-Hanes demişdi ki, insan sakit olmalıdır. Hər şeydən ən vacibi bu idi. Qorxduğunuzu göstərməyin. Qorxu kiçik bir topa sıxışdırılmalı və onurğa və bağırsaqlar arasında ən dərində, uzaq ucunda saxlanmalıdır.

Elof Liza-Qretadan çovdar unu almışdı, özü bişirəcəkdi. Çörək bişirmək böyük sənət deyildi. Çovdar unu, duz, su, maya qarışdırılmalı və yaxşıca yoğrulmalıdır. Sonra mayalanacaq. Elof özü ilə Lisa-Qretadan kiçik qurudulmuş maya qabığı gətirmişdi. Fermentasiyadan sonra xəmir yuvarlanmalı və ölçülməli idi, o, kilerdən ölçü götürdü. O, səhərdən sobada yanırdı və indi kifayət qədər qızmağa başlamışdı. O, dəfələrlə anasının belə gördüyünü görmüşdü ki, külləri ladin qabığı ilə təndirdən çıxarıb qalaqla ocağın üstünə yığıb. Çörəkləri əlavə edib. Xəmir spatulası ilə tez davranmaq vacib idi, əks halda çörəklər ya spatulanın üzərinə yapışıb, ya da onları sobadan çıxarmaq çətin idi. Kürək də sobada çox qala bilməzdi, çünki onun yanmağa başlaması təhlükəsi var idi.

Qapı açıldı və Qamb-Hanes içəri girəndə Elof əllərini bəndin dərinliklərində idi. Qapıdan içəri girən kimi çəkmələrinin qarı ayaqlar altına atdı.

“Gələn cümə günü dəfn pivəsi olacaq. Kahin səninlə maraqlanacaq”.

"Biz hərəkət etməliyik?"

»Bəli, ən yaxşısı budur. Başqa biriləri sizə baxmalıdır. Lisa-Qreta çox qocalıb. Hər an ölə bilərik. Biz iki oğlanın qayğısına qala bilmərik.

Qamb-Hanes sözləri deməkdə çətinlik çəkdi.

» Onda biz harda yaşayacağıq?

»Gələn şənbə günündən etibarən burada hərrac olacaq. Bütün daşınar və heyvanların satılacağına bank direktoru qərar verib. Rubenin borcları ödənilməlidir və ciddi pivə xərcləri. Hər şeyin dəyəri var.

– Bəs bizim ev?

“Ruben bunu ona görə yazmışdı ki, evdar qadın səni gözləyir, Elof. Ümid etməliyik ki, pul kifayətdir, böyüyəndən sonra geri qayıda bilərsən.

"Bəli."

“Söylə, qayıdacaqsan?”

İndi göz yaşları Qamb-Hanesin yanaqlarına düşdü, Elof ona tərəf getdi, lakin Qamb-Hanes geri çəkildi.

“Evin artıq sənindir, Elof. Ruben bunu sənə yazmışdı”.

Elof gecə öskürdüyünə və kənardan qəribə cızıltı eşitdiyinə görə oyandı. Elof və İvar kənd tərəfə baxan açılan divanda yatırdılar, lakin səslər həyətdən gəlirdi. Elof qorxaraq çarpayıda oturdu. O, yəqin ki, Rubenin tüfəngini harada saxladığını bilirdi, amma tərpənməyə cəsarət etmirdi. Sakit oturub sadəcə qulaq asırdı, bəlkə yuxuda idi. Lakin cızıqlar aradan qalxmadı və o, səsləri də eşitdi. Tanış səslər. Elof ayaqlarını buzlu yerə qoydu, odun az qala bitmişdi, son bir neçə gündə meşədə tapdığı çubuqlarla atəş açmışdı. Tezliklə köçəcəkdi, bilmirdi hara. Sinəsi yanırdı, az qala nəfəs almaqda çətinlik çəkirdi. O, özünü yüz yaşında hiss edirdi.

Döşəməyə tələsik keçdi, tələsməli olduğunu düşündü, amma səbəbini başa düşmədi. Pəncərədə insanların həyətdə hərəkət etdiyini gördü. İki tanış siluet var idi, o, dərhal kim olduğunu başa düşmədi. Həyətdə əşyaları gəzdirirdilər, Rubenin təzə şumunu həyətdə çıxarmışdılar. Yanlarında atları, arabaları var idi, yükləməyə davam edirdilər. Qəribə idi, Elof fikirləşdi, gec payız idi, şum bitmişdi. Və atasına aid olan bütün qoşqular və əşyalar, onunla nə edəcəkdilər? Nə baş verirdi? Sonra gördü ki, onlar da şey qaldırırlar, arabada olanları Rubenin anbarından olan əşyalarla dəyişdirirlər.

Elof yəqin ki, onun kim olduğunu bilirdi. O, bunu dərhal anladı, fikrin şüura çatması üçün yalnız vaxt lazım idi. O, cəsədlərin hərəkətlərini, qadının az qala ayaqlarını necə tapdaladığını, yeriyərkən dabanlarını aşağı basdığını tanıdı. O, kişinin qısılmış simasını da tanıdı. Bəs onlar kim idilər? Deyəsən çox tələsirdilər.

Elof gedib çarpayıya uzandı. Baş verənlərdə səhv bir şey var idi, o, əmin idi. Kiminsə ixtiyarı yoxdu ki, gecə vaxtı onların fermasına gəlib əşyalarını daşısın. Rubenin qürur duyduğu şumu niyə özləri ilə apardılar?

Elof uzanıb tavana baxaraq nə edəcəyini bilmirdi. Səslər susana və atın arabanı həyətdən çəkdiyini eşidənə qədər belə uzandı. Sonra yenidən yuxuya getdi və səhər oyananda yuxu gördüyünə az qala əmin oldu.

Elof ata mindi, Qamb-Hanes artıq heç nə görmədi. Ev uzun və sarı idi və keçəcəkləri mərtəbə heç bitmədi. Taxtalar elə parıldayırdı ki, az qala gələnlərin gözünü qamaşdırırdı. Onların hər biri stulun kənarında oturdu. Kahin oturub qalın bir kitabı vərəqlədi. O, gözəl əyri bığlı ağ saçlı idi və mehriban baxışları Elofla görüşdü.

Elof keşişə diqqətlə baxdı, ağzından nə cür sözlər gələcək. Uzağa getməli olsalar, bir daha Qamb-Hanes və Liza-Qretanı ziyarət etmələrinə heç vaxt icazə verilməzdimi, bir daha evə qayıtmalarına icazə verilməzdimi? İvarın əlini elə bərk qucaqladı ki, İvar özünü azad etməyə çalışdı. Mədədəki yumru düşünmək mümkün deyildi, sakit qalmaq mümkün deyildi, mümkün deyildi. Amma Qamb-Hanes onun yanında oturdu və ağır nəfəs aldı.

– Bəli, baban və nənən səni qəbul etmək qərarına gəliblər. Siz Komossada Efraim və Rika Björkə keçə bilərsiniz, ən yaxşısı bu olacaq. Onların mehmanxanası var və onlara işçi qüvvəsi lazımdır.»

Komossa qonşu kənd idi, uzaqda deyil, amma yenə də Elof babası və nənəsi ilə tez-tez görüşməmişdi, bunun səbəbini bilmirdi. Elof Qamb-Hanesin nə düşündüyünü anlamağa çalışdı, lakin bunu söyləmək mümkün olmadı. Sanki Qamba-Hannes bu haqda düşünmürdü.

"Deməli, bağı satmaq lazım deyil?" Qamb-Hanes soruşdu.

“Xeyr, bu mərhələdə deyil. Biz hərracdan kifayət qədər gəlir əldə edəcəyimizə ümid edirik.”

Elof öskürəyini dayandıra bilmədi, heç bir şey etməyə vaxt macal tapmadı. Orada gözəl büzməli kresloda oturdu və öskürdü və öskürdü, ağzından nəyinsə çıxdığını hiss etdi. Əlini ağzına aparmağa tələsdi və bunun nə olduğunu görəndə doğrudan da ürkdü. Bu, qan idi.

Hərracdan bir gün əvvəl qonşular bütün əşyalarını çıxarıb, divarlardakı şkafları qoparıb, həyətdəki bütün əşyaları, qab-qacaqları yığıblar. Əksəriyyəti köhnəlmişdi, geyinməyə yararlı deyildi. Rubenin əldə etdiyi yeni alətlər sanki yer üzünə qərq olmuşdu. Elof qonşuların Rubenin alətlərini satıb-satmadığına təəccübləndiyini eşitdi.

Elof və İvar boş evin ətrafında gəzdilər, axşam onlar Komossadakı mehmanxanaya köçəcəkdilər. Ev köhnəlmiş, yorğun və ağciyər xəstəsi, bərbad görünürdü. Divarlar çirkli idi, döşəmə taxtalarında getdikləri yerlərdə qara tapdalanmış cığırlar vardı. Onların evi indi boş idi. Çox kədərli və tərk edilmiş görünürdü. Oğlanlar bütün mebel və əşyalara baxmaq üçün həyətə çıxdılar. Bir şeyi kənara qoymalı, gizlətməlidirlər, elə deyilmi?

“Burada gözlə” Elof İvara dedi.

Elof stul yığınının üstünə çıxıb ev əşyalarına baxdı. Səma hündür, böyük və nəhəng idi, qara buludlar ağ səmada şiddətli bir sürətlə hərəkət edirdi. Hər şey ona məxsus olsa da, çox qəribə görünürdü. O, qaşıqları və kərə yağı qablarını qaldırdı və orada bütün zibillərin arasında, mis və qabların altında atasının İncilini gördü. Onun qayğısına qalacaqdı. Satılmayacaqdı, bu İncil onundu! Elof kitabı şalvarına soxdu və ehtiyatla aşağı düşdü. Kreslolar az qala aşdı, amma o, bacardı.

Təbii ki, İvar qaçmışdı, o, başqa yerdə gizlənmişdi.

– İvar, – Elof qışqırdı, – İvar!

Həyət adamlarla dolu idi. Auksion camaat üçün kef idi, bütün kənd bayıra çıxmışdı, baxmayaraq ki, hava insanların nazik bədənlərini, yun qatlarını yüngülcə əsdirdi. Maraq üçün orda idilər, bilirdilər ki, bura varlı ev deyil, amma yenə də ev əşyalarına baxmaq maraqlı idi. İki oğlan isə geniş idi, onlar bütün keçən il xəstə ataları ilə tək yaşamışdılar. Lisa-Qreta onlara baxacaqdı, amma bu baş verməzdi. Liza-Qretanı da görmək istəyirdilər, o, uzun müddət idi kənddə görünməmişdi, Helsinkidə yaşayan və oradan gələndə idi. Liza-Qretanın Qamb-Hanesin Rusiyadan gətirdiyi Oskar Östman adlı oğlanla necə öyündüyünü və onunla necə davrandığını heç kim unuda bilməzdi. Bütün kənddə onun qədər savadlı adam yox idi. İndi o, Rusiyanın hansısa bir şəhərinə qayıtmışdı və ildə bir dəfə olsa belə, öz xeyirxahlarını ziyarət etmək üçün evə gəlməyə vaxtı yox idi. Oskar Östman çox nankor idi. Və hər şeyi Liza-Qretadan və Hanesdən almışdı.

Birdən, Liza-Qreta anbar düyünündə dayandı,. O, onların xatırladığından daha balaca idi, yerə daha çox əyilmişdi, demək olar ki, ikiqat ağırlıqda idi, yeridikcə qara şal təpədən aşağı dartılırdı. Saçları uzun və tamamilə ağ idi, tələsik çadra taxmağı unudub. O, düyünlə orada dayanıb camaata baxdı. Heç bir şey eyni olmamalıdır, hər şey daim dəyişməlidir. Lisa-Qreta yalnız sülhlə son arzulayırdı. O, dərin bir ah çəkdi. İvarın pişiyi qabağa çıxıb Liza-Qretanın ayaqlarını sığalladı. Ayağı ilə pişiyi itələdi. Hanes bu qədər kor olmasaydı, onu vura bilərdi.

Elof İvarı görsəydi çağırardı, amma Liza-Qreta ümumiyyətlə heç kimi görməmişdi, o, sadəcə olaraq onun əşyalarının heç birinin təsadüfən hərraca getməyəcəyinə əmin olmaq üçün çıxdı. Beləliklə, o, ev əşyalarına nəzər salmaq üçün daha da yelləndi. O bilirdi ki, oğlanlar qaçıb ondan bir şey almağa çalışdılar, çox gec olmadan hər şeyi geri alacaqdı.

Eyni zamanda, hərracçı Liza-Qretanın özününkü kimi tanıdığı duzçaldanı qaldırdı. Liza-Qreta onun yanına gələndə diktor bir neçə təklif, əlli və yetmiş pens almışdı.

"Bura gətirin, mənimdir." Liza-Qreta daha sağlam qolunu uzatdı. “Mənimdir, satılmır”.

Diktor çəlləyi buraxmaq istəmədi və ən yüksək təklifi verən qadın satılan əşyalar haqqında nəsə deməyə başladı, geri götürmək mümkün deyildi, artıq gec idi, lakin Liza-Qreta diktorun yanına getdi.

Ən yüksək təklifi verən Framsto-Lis diktora "İndi vur" deyə qışqırdı. "İndi vurun, çəllək mənimdir."

“Qocadan oğurluq edəcəksən, axı o mənimdir” – Liza-Qreta hirslə qışqırdı və iradə gücü ilə duzçağırandan tutdu. Sağ qolu güclü idi və diktor onu buraxdı, tərəddüd etmədən, pulu götürəcək bank direktoruna baxdı və cavab olaraq müsbət cavab verdi. Duzçəkən Liza-Qretanın yanına getdi.

"Şübhəsiz ki, indi sərtləşdi ki, insan ancaq gəlib istədiyini ala bilər" deyə fısıldadı Framsto-Lis, Liza-Qreta ötüb keçəndə, lakin Liza-Qreta cavab olaraq qeyri-müəyyən nəsə pıçıldadı. Kabinəyə qayıdarkən o, özünə məxsus olan bir neçə əşya ilə dolu önlük götürdü.

"Sadəcə hər şeyi sat, amma bu məndə olacaq."

Bu arada Elof balaca qardaşını axtardı, nəticəsi olmadı. Onu da satacaqdılar? O, Elofun fərqinə varmadan artıq satılıb? Onların nənəsi, babası gəlməzdimi?

Lisa-Qreta Elof'a hərraca çıxarılan və ən aşağı qiymət təklif edənlərdən biri tərəfindən baxılan və yıxılana qədər qulluq etməli olan uşaqlar haqqında danışmışdı. Əlbəttə ki, əvvəllər dünyada belə idi, lakin Elof əmin ola bilməzdi.

Elof vaxta qənaət etmədi, çünki İvarı heç yerdə tapmadı, birbaşa kilsədən bank müdirinin yanına getdi, kimdə pul olacaq, yəqin ki, İvarın harada olduğunu bilirdi.

"Qulaq asın, cənab Bank direktoru" dedi Elof. »Mənim kiçik qardaşım o qədər qorxaq və çevikdir ki, onu bu hərracda satmaq olmaz. Heç kim ona qayğı göstərə bilməz.

Bank direktoru Löngren sual dolu nəzərlərlə Elofa baxdı.

“Bundan başqa, o, hər gecə işəyir, evdə belə uşaq dünyaya gətirə bilməzdi. Yəqin ki, ən yaxşısı onun qayğısına mənim qalmağımdır.

Löngren sualın nə ilə bağlı olduğunu anladı və Elofu sakitləşdirdi. »Bu hərracda uşaq satılmır. Bu cür məsələlərə ayrıca baxılır”.

Bəs İvar harada idi?

“İvar!” – deyə uğuldayan Elof özünü ekranda diktorun yanında yerə atdı. “İvarı görən varmı?” Cəmi on yaşı olan Elof hərracçının yanında səsvermə resursları tapdı, hərrac dayandı və hamı itkin düşən kiçik qardaşı axtarmağa başladı.

"Onu sonuncu dəfə görəndə evə girdi" deyə kimsə qışqırdı və Elof ekrandan aşağı atılaraq evə tərəf getdi. Artıq ora girmək fikrində deyildi, atasının çarpayısı olmadan o qədər kədərli və kimsəsiz idi ki, mal evinin arxasında od vurmuşdular.

Elof qapını açıb kiçik qardaşına qışqıranda dərhal evin içində kiminsə ağladığını eşitdi. Elof hönkürtülərə tərəf getdi və onlar onu ofisə, kiçik otağa apardılar, burada əvvəllər duzlu balıq vedrələri və mürəbbə qabları saxlanılırdı və içəridə kiçik qardaşını tapdı.

"Mən köçmək istəmirəm" dedi İvar. “Mən yad adamla yaşamaq istəmirəm”.

"Axmaq olma" dedi Elof. »Səni kim istəyər ki, nə qədər kiçik olsan da, işçi deyilsən. Və sonra demək olar ki, hər gecə altına batırırsan.

"Heç kim məni götürməsin, xahiş edirəm Elof."

"Qanlı dizlərinin üstündə dua edənə qədər hər gün dərisini çəkəcək ananın yanına gedirsən." Elof buna kömək edə bilmədi. İvar tamamilə qızardı və üzü qırışdı, əlləri və ayaqları bağlanmış və gözləri möhkəm bağlanmış kiçik bir topa çevrildi.

Elof yerə oturdu, İvarı qucağına aldı və kürəyini sığalladı. Kaş ki, daha mehriban danışa bilsə, amma sözlər onun ağzından çıxdı. Qardaşlar heç nə demədən orada, kiçik qaranlıq otaqda oturdular.

Nəhayət, həyət boş idi. Divanlar, stullar, stollar, bütün mebellər öz yeni sahiblərini tapmışdı. Elof atasının İncilini çantasında gizlətmişdi. Ondan əl çəkmədi. Hətta analarının dəzgahını da söküb satmışdılar, xalçanın yarısını yığıb içərisinə cır-cındır qoymuşdular. Hər şey üst-üstə düşdü, hətta pəncərələrdəki pərdələr, Elofun arxa masası və anasının məktəbində düzəltdiyi sancağa qədər. Çörəkləri bişirdiyi rulon, Elof istəyirdi, lakin Framsto-Lis israrlı və çox cəlbedici idi.

Elof və İvar Liza-Qreta və Qamb-Hanesə gedib sağollaşdılar. Liza-Qreta oğlanları tutub sinəsinə sıxmışdı. O, boğuq səsi ilə dedi:

“Yəqin ki, axır vaxta qədər səni düşünəcəyəm.” O, onlar üçün dua etdi. Elof bilirdi ki, o, Liza-Qretanı və Qamb-Hanesi sonuncu dəfə görür. O, göz yaşlarını gizlətmək üçün özünü yerə atdı və başını Liza-Qretanın qucağına qoydu. Yavaşca saçlarını sığalladı. "Beləliklə, yaxşılaşdığınızı görəcəksiniz." Qamb-Hanes masada oturdu və heç nə demədi və oğlanlar özünü saxlaya bilmədilər.

Axşama doğru atla gələn onların nənəsi Rika Björk idi, daha əvvəl gəlməyə vaxtı yox idi. Qaranlıq az qala çökmüşdü. Elof və İvar evin pilləkənlərində oturdular, orada oturdular, bütün insanlar həyətdən yoxa çıxmışdılar. Liza-Qreta və Qamb-Hanes, yəqin ki, oturduqları yerdə yuxuya getmişdilər. Axşamın ilk ulduzları səmada göründü. Elof işarə edib İvarı göstərdi, özü də ağlamağa başlamaması üçün İvara deyəcək bir şey tapmağa çalışdı. Onların pişiyi yanlarında oturmuşdu, yalnız baba və nənə gəldilər, ona görə də soruşmalı oldular ki, pişiyi özləri ilə apara bilərlər?

Ancaq sonra at Rika nənə ilə təpəyə gəldi. Onu görmə-dikləri vaxtdan çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, dərhal tanıdılar. Rika güclü, qısa və güclü əlli qadın idi. Təbii ki, o, onlara analarını xatırladırdı, gözləri qaranlıqda az qala ulduzlar kimi parıldayırdı. O, gecikdiyinə təəssüfləndi və oğlanların pilləkənlərdə oturduğu və paltarları çox az olduğu üçün onlara yazığı gəldi. O, onlara ayağa qalxmağa kömək etdi, pişiyin də gəlməsinə icazə verildi və sonra hər birinə yorğan atdı. Sonra həyətdə fırlanan atı sillələdi və o, onları oradan apardı.

Elof ətrafa baxdı, qaranlıq böyük evi, qara pəncərələri gördü, deyəsən o, ağlayırdı. Orada atasını çarpayıda, anasını isə yerdə gördü, öləndə bütün həyatını tək bir şəkildə gördü. O, fermasının və evinin yoxa çıxdığını gördü. “Bəlkə qayıdaram, bəlkə də yox” deyə Elof düşündü və sonra irəliyə, yola baxdı. At qaranlıq olsa da, öz evini tapdı. Yalnız yuxarıda olan ulduzlar yollarına işıq saçdı.