Kitabı oku: «Pan niewart sługi»

Yazı tipi:

„I wziął tylko pięćdziesiąt¹”. „Wieleż miał wziąść?” „Trzysta.
Tak to z dobrego pana zły sługa korzysta”.
„A za cóż te pięćdziesiąt?” „Psa trącił”. „Cóż z tego?”
„Ale psa–faworyta jegomościnego”.
„Prawda, wielki kryminał², ale i plag³ wiele”.
„To łaska, że pięćdziesiąt”. „I nieprzyjaciele
Taką łaskę wyświadczą”. „On najlepszy z panów,
On sto plag nigdy nie dał”. „Mów lepiej z tyranów,
Co dom czynią katownią, a na płacz nieczuli,
Z wnętrzności się człowieczych ku sługom wyzuli.
Ten, co gdy był sam sługą, dobre miewał pany,
Porzuciwszy niedawno podłe pasamany⁴,
Co się niegdyś pokornie nazywał Maciejem,
Dziś jest jaśnie wielmożnym mości dobrodziejem.
Zza karety, gdzie stawał⁵, przesiadł się w karetę,
W mundur⁶ barwę⁷ zamienił, a nader obfite
Mając zacności swojej próby⁸ oczewiste,
I herb znalazł, i przodków, i panegirystę.
Niech ziółko w krzaczek idzie, choćby w dąb urosło;
Wolno igrać Fortunie, jej to jest rzemiosło;
Cudotworna, na krzesła przerabia warsztaty⁹”.

1.pięćdziesiąt – domyślnie: plag. [przypis redakcyjny]

2.kryminał – zbrodnia. [przypis redakcyjny]

3.plagi – baty, razy; chodzi o wymierzanie chłosty. [przypis edytorski]

4.pasamany – galony, tu: liberia. [przypis redakcyjny]

5.Zza karety, gdzie stawał – jako hajduk. [przypis redakcyjny]

6.mundur – mundury wojewódzkie albo obywatelskie nosiła szlachta pełniąca funkcje poselskie i urzędowe mocą uchwały sejmu z r. 1776; mundury poszczególnych województw różniły się kolorem kontuszów i żupanów. [przypis redakcyjny]

7.barwa – liberia sługi dworskiego. [przypis redakcyjny]

8.próba – dowód. [przypis redakcyjny]

9.na krzesła przerabia warsztaty – na krzesła senatorskie zamienia warsztaty rzemieślnicze. „Cudotworność” Fortuny określa tu autor przy pomocy poetyckiej przenośni; w XVIII w. bowiem uzyskanie godności senatorskiej przez mieszczanina było niemożliwe. [przypis redakcyjny]