Kitabı oku: «Yağışla gələn dualar», sayfa 2
Altıncı mərtəbə
(hekayə)
… İki il olardı həyat yoldaşım dünyasını dəyişmişdi. O, rəhmətə gedən ili oglumuz Səlim yeddi yaşındaydı, birinci sinifdə oxuyurdu. Anasının ölümü uşağa pis təsir etmişdi. O, bu yoxluğa heç cür öyrəşə bilmirdi. Hər gün gecəyarısı yuxudan ayılar, ağlaya-ağlaya anasını çağırıb bagrımı qana döndərərdi.
Belə vaxtlarda oğlumu qucagıma alıb, sübhün gözü acılana qədər onu otağın içində ora-bura gəzdirərək, ovutmağa çalışardım. Əslinə qalsa, ürəkdən yuxa idim, uşağı belə vəziyyətdə görəndə özümü heç cür ələ ala bilməyib mən də hönkür-hönkür ağlardım.
Həyat yoldaşımın ilindən sonra, qohum-əqraba, dost-tanış üstümə düşdü ki, bəs, ev-eşiyi yiyəsiz qoymayım: – “Qadınsız ev suyu qurumuş dəyirman kimidir”, gərək evlənəsən – dedilər. Həm də, balaca Səlimə ana qayğısı lazımdır, necə olsa körpədir, yemək-icməyi, geyim-kecimi vardır, – deyə məni başa salmaga calışırdılar.
Nədənsə, yaxınlarımın məsləhətləri beynimə batmırdı. Rəhmətlik, həyat yoldaşım Sonadan sonra evimdə özgə bir qadının olmasını ağlıma belə sığışdıra bilmirdim. Çünki evdə hara baxırdımsa, hansı əşyaya əl vururdumsa, orda rəhmətliyin əllərinin izini görürdüm, nəfəsini hiss edirdim. Bir dəfə lap qorxan kimi də oldum… Günortaya az qalırdı, bərk yağış yağırdı. Oğlum Səlim hələ dərsdən dönməmişdi. Fikirləşdim ki, o gəlincə divanda uzanıb, bir az gözlərimin acısını alaram. Tənbəllik etdiyimdən üstümə heç nə örtməyib elə beləcə uzandım. Nə qədər yatdığımı özüm də bilmirəm, yağışlı havada yatmağı elə xoşlayıram ki… Yuxuda həyat yoldaşımı gördüm, üstümü örtə-örtə deyirdi: – “Həzi, sənə neçə dəfə demişəm ki, yatanda üstünə bir şey sal, naxoşlayarsan axı…”
Yuxudan hövlank ayıldım. Gördüm ki, üstümdə yorğan var. Uzandıgım yerdəcə quruyub qaldım, gözlərimə inanmadım. Axı, yatanda üstümə bir şey salmamışdım, bu yorğan hardan gəlib çıxdı? – düşündüm. Əlimi yorğana sürtdüm, qabaqlar işdən qayıdıb, şam yeməyi yeyəndən sonra, divanda uzanıb, azacıq mürgü vurduğum zaman, rəhmətliyin üstümə örtdüyü güllüyorğan idı.
Möhkəmcə qorxduğumdan, başımın tükləri biz-biz olmuşdu. Ayağa qalxıb, otaqları dolaşdım. Mətbəxə kecəndə gördüm ki, oğlum dərsdən qayıdıb çörəyini yeyir…
Oğlum Səlimə gəlincə o, məndən də həssas idi. Bir dəfə məktəbdə sinif yoldaşlarından hansısa ağzından qaçırıb ki, bəs atan təzə arvad alacaq. Uşaq məktəbdən qayıdıb həyətə girən kimi çantasını bir yana tullayıb, gəlib durdu bir addımlığımda və gözlərini zillədi dik gözlərimin içinə:
– “Ata! – dedi, – uşaqlar danışırlar ki, guya sən təzə arvad gətirəcəksən evimizə. – Bax, sənə deyirəm, əgər belə etsən mən də gedib qəbristanlıqda anamın yanında yataçağam. – Sənə də heç vaxt ata deməyəcəyəm, özün bilərsən onda…”
Bir tikə uşagın belə danışmağı, məni qorxutdu. Düşündüm ki, əgər belə bir iş tutası olsam, onda uşaq özünə xətər-zad toxundurub, edər. Ona görə də, qohum-əqrabaya dönə-dönə tapşırdım ki, məbadə mənim evlənmək məsələmdən söz açasınız. Mən əziyyət çəkib Sonamın bircə yadigarını özüm böyüdüb, boya-başa çatdıraram.
O vaxtdan hec kəs ürək eləyib, bir də bu barədə mənə söz demədi.
Uzun qış gecələrində ata-bala oturub söhbət edər, ona maraqlı nağıllar danışardım. Bir də görərdin, nağılın şirin yerində oğlum qayıdıb deyərdi:
– Ata, hər tərəf qardı, bəs, anam torpağın altında üşümür?!
Onun bu sözlərindən sonra çarəsiz qalırdım. Necə onu başa salaydım ki, bu qarın, sazagın ölüyə nə dəxli var, axı? Amma qəlbini sındırmamaq üçün bir şey uydurub deyərdim. Deyərdim:
– Yox, ağıllı balam, anana orda soyuq deyil. Ona görə ki, onun ruhu indi bizim evdə, yanımızdadır. – İnsan ki, o dünyaya getdi, ruhu bədənindən çıxaraq dönər evinə. Amma biz onu görmürük, ruh gözə görünmür axı, oğul bala.
Mənim bu sözlərimdən sonra, oğlum ayaga qalxar və sobanın ağzını acıb ora bir-iki odun atardı. Niyə belə etdiyini soruşanda isə deyərdi:
– Atacan, qoy evimiz imisti olsun, anamın ruhu çöldən gəlib, ona soyuq olar, axı…
Oğlumun bu sözlərindən sonra özümü heç çür ələ ala bilməyib, onu bağrıma basar və xısın-xısın ağlardım.
Bir müddət beləcə yaşadıq. Oğlum, artıq, böyümüşdü. Bayram günlərdə onunla birlikdə anasının məzarını ziyarətə gedərdik. Belə vaxtlarda, o, özünü böyüklər kimi aparardı. Əyilib anasının qəbrindən öpər, sonra da əllərini qoynuna qoyub, dalğın halda gözlərini bir nöqtəyə zilləyərək, susub qalardı. Onun bu halı məni nə qədər kövrəltsə də, bir o qədər də ruhlandırardı.
… Günlərin bir günü, iş yerimi dəyişdiyimə görə, rayondan Bakıya köçməli olduq. Bakıya köçmək xəbərini oğlum sevinclə qarşilasa da, sonradan nə fikirləşdisə:
– Ata, həmişəlik gedirik, bəs, anam nə olacaq?! – soruşdu.
Dedim, darıxma oğlum, arada gəlib anamıza baş çəkəcəyik…
Mənim bu sözlərim oğlumun eynini açmadı, başını aşağı salıb fikrə getdi. Hıss elədim ki, o darıxır. Odur ki, onun könlünü almaq üçün dedim:
– Oğlum, sənə demişəm axı, ananın ruhu həmişə bizimlədir. Hara getsək, o da bizimlə gedəcəkdir.
Bu sözlərimdən sonra oğlumun qırışığı açıldı, yaxın gəlib boynuma sarıldı. Mən də onun saçlarını qarışdırıb, söylədiklərimdən özüm də razı qalırmış kimi:
– Hə də, harada olsaq ruhu gəlib bizi tapacaq da…
Oğlum axşam Bakıdakı təzə mənzilimizin ünvanını soruşdu. Mən də ünvanı dəqiqlıklə ona söylədim. Səhərisi gün nahardan sonra oğlumla birlikdə qəbristanlığa, anamızın qəbrını ziyarətə getdik. Ata-bala qəbrin dördbiryanına əl gəzdirdik, ot-ələfini yolub təmizlədik, sonra dualar oxuduq.
Qəbirdən bir qədər aralanandan sonra, gördüm ki, oğlum cibindən əlboyda bir kağız parçası çıxarıb başdaşının ön tərəfindəki, bayramlarda şam yandırdığımız balaca oyuğa qoydu. Maraqlanıb baxmaq istəyəndə, o, mənə:
– Gedək, ata, baxma, lazım deyil!.. – deyib, əlimdən tutaraq məni kənara çəkdi.
Evə qayıdandan sonra maraq mənə güc gəldi. Oğlumun anasının qəbrinə qoyduğu o kağız parçası nə idisə bir anlıq da olsun mənə rahatlıq vermirdi. Maraq o qədər güclü idi ki, axırda oğluma tapşırdım ki, sən hazırlaş mən də dostlarımla xudahafizləşib gəlirəm. Məqsədim kağızdakı yazını oxumaq idi.
Bir maşına oturub qəbristsnlığa gəldim. Oğlumun qoyduğu kağızı götürüb açdım, məktub idi anasına yazmışdı. Yazmışdı ki; – “ Əziz anam, biz Bakıya köçürük, təzə ev almışıq. Bilirəm, dözməyib dalımızcan gələcəksən. Ora böyük şəhərdir, qorxuram bizi tapa bilməyəsən, azasan. Ona görə də, təzə mənzilimizin ünvanini yaziram. Bakı şəhəri, M. Müşfiq küçəsi, bina-30, mənzil – 49. Ana, qurban olum, bax, bu ünvana gələrsən, ha…”
… Oğlumun anasına yazdığı məktubu oxuyandan sonra yerimdəcə donub qaldım. Bir xeyli beləcə səssiz-səmirsiz dayandım. Sonra nə fikirləşdimsə əlimi cibimə salıb qələm çıxartdım və özümdən ixtiyarsız olaraq oğlumun yazdığı ünvanın altından köçəcəyimiz binanın mərtəbəsini qeyd etdim: – “6-cı mərtəbə…”
Kağızı qatlayıb yerinə qoydum və gözləri yaşarmış halda oradan uzaqlaşdım…
Bağışlanmayan günah…
… Səhhətiylə bağlı vaxtından əvvəl istefaya göndərmişdi. Dincəlmək üçün səs-küydən uzaq, qalın meşəliklə əhatə olunmuş bu yer, azacıq da olsa ona rahatlıq gətirirdi. Meşənin ətəyindən gözyaşı kimi dupduru çay axırdı. Hava təmiz, ətraf sakitlikdi.
O, hər gün nahardan sonra tilovunu götürər və balıq tutmaq üçün çaya enərdi. Çay şirinsulu olduğundan buradakı balıqlar da çox dadlıydi. Başı ova qarışanda ağrıları onu bir anlıq da olsa rahat buraxırdı.
Sifətindəki dərin yanıq izləri görkəmini eybəcər hala salmışdı. Üzünün sağ tərəfinin dərisi çənəsinə doğru yığıldığından, sağ gözü hədəqəsindən çıxmaq dərəcəsindəydi. Sol gözü isə, güclü yanığın təsirindən kor olmuşdu. Hər iki qolunda dərin yanıq izləri görünürdü.
Gündüzlər dağın sərin havası əsəblərini sakitləşdirib canına rahatlıq gətirsə də, gecələr soyuğun təsirindən bədəninin yanıq yerləri yamanca sızıldayırdı. Səhəri çox vaxt dirigözlü açardı. Özünü tox tutmağa çalışsa da, dəhşətli ağrılar bir anlıq da olsun onu rahat buraxmırdı.
İki il olardi ki, ailəsindən də ayrı düşmüşdü. Arvadı qızını da götürərək onu tərk edib getmişdi. Əslində o, ailəsinin bu hərəkətinə haqq qazandırırdı. – Neyləməliydi bəs, ömrünü mənimlə çürütməliydi? – deyə öz taleyinə acıyırdı.
Amma onlar üçün möhkəmcə darıxırdı. Qızını yadına salanda uşaq kimi gövrəlirdi.
Ömrüboyu səs-küy içində yaşamış birisi üçün belə sakitlik, insanlardan uzaq yaşamaq ağır gəlirdi. O da insan idi, kiminləsə söhbət etmək, dərdləşmək istəyirdi. Buralara isə insanlar nadir hallarda gəlib çıxırdılar. Bu yerlər şəhərdən çox-çox uzaq bir yer idi, həm də, bu kimsəsiz yerlər adama çox darıxdırıcı görünürdü.
Belə günlərin birində, o, səhər yuxusundan ayılıb gördü ki, yaşadığı yerdən azca aşağıda, çayın qırağında bir alaçıq qurulubdur. Ürəyində sevinsə də, alaçığa tərəf getməyi hələlik ağlından belə keçirmədi.
Günortaya yaxın alaçıqdan iki nəfər çıxıb çaya doğru endilər. Onlardan biri qırx, qırx beş yaşlarında kişi, digəri isə iyirmi, iyirmi beş yaşlarında olan gənc qadın idi. Çox xoşbəxt görünürdülər. Günboyu bir-birinə sarılmış vəziyyətdə çaykənarında dolaşan bu cütlüyün xoşbəxt həyatına həsəd aparmalı idi. Vaxtilə, o da həyat yoldaşıyla belə mehriban olmuşdu, onu dəlicəsinə sevmişdi. İndi isə yalquzaq kimi tək-təhna meşədə dolaşırdı.
Bir gün balıq tutduğu zaman arxasında kiminsə dayandığını hiss etdi. Dönüb baxanda həmin gənc qadını gördü. Qadın, kişinin sifətini görən kimi qorxusundan qışqırdı və bir-iki addım geri çəkildi. Kişi tez üzünü çevirib astadan:
– Bağışlayın, gəlişinizi hiss etmədim. Deyəsən, sizi qorxutdum? Yəqin, zənn etdiniz ki, pezəvəng bir ayı ilə rastlaşmısınız? Qorxmayın, bir müddətdir ki, burada yaşayıram ayı-zad gözümə dəyməyibdir. Deyəsən, mənim bu eybəcərliyim o yazıq heyvanları da buradan didərgin salıbdır.
Kişinin bu mehriban davranışı və səmimiyyəti qadını utandırdı. O, bayaqkı hərəkətinə görə peşimançılıq hissi keçirtdi.
Qadının bu hərəkətini kişi də hiss etdi və onu düşdüyü vəziyyətdən çıxarmaq üçün dedi:
– Mən hər gün burada balıq tuturam. Tutduğum balıqları yenidən çaya buraxıram. Axırda isə bircəciyi mənim nahar yeməyimə kifayət edir. O yanındakı vedrəni qadına göstərib əlavə etdi:
– Götürün, bu gün ovum uğurlu olubdur, görün nə qədər balıq tutmuşam.
Qadın vedrəyə yaxınlaşıb əlini onun içinə saldı və bir ədəd iri xanı balığı götürüb kişiyə təşəkkür etdi.
– İstəsəniz hər gün gəlin, burada təzə balıq olur – deyə, kişi dilləndi.
Səhəri gün həmin vaxt qadın yenə gəldi. Yenə kənarda dayanıb kişinin balıq ovuna tamaşa etdi. Kişi qadını qorxutmamaq üçün bacardıqca geriyə baxmırdı. Bunu qadın da hiss edirdi. Amma daha ondan qorxmurdu.
Bir müddət keçmişdi, artıq onlar dostlaşmışdılar.
Qadın hər gün balıq ovuna tamaşa etmək üçün kişinin yanına gələr və gedəndə də kişi onu təzə balığa qonaq edərdi.
Qadını həmişə bir sual düşündürürdü, bu adama nə olmuşdur, onu buralarda təhna dolaşmağa nə vadar edir? Onun ailəsi yoxdurmu?
Bu suallar onu narahat etsə də kişinin qəlbinə toxunacağından ehtiyyat edərək, bu barədə ondan heç nə soruşmurdu.
Amma bir gün qadın özündə cəsarət tapıb dedi:
– Sizdən bir şey soruşmaq olar?
Kişi qarmağa düşmük kiçik balığı açaraq yenidən çaya tullayayıb nəzərlərini qızın üzünə dikərək soyuqqanlı halda:
– Bilirəm, nə soruşacaqsınız? – deyə dilləndi.
Qadın maraqla:
– Nə soruşacağam?
Kişi:
– Soruşacaqsınız ki, sizə nə olmuşdur, niyə bu görkəmdəsiniz? Buralarda tənha dolaşmağa sizi nə vadar edir? Ailəniz yoxdurmu? – Düzmü dedim?
Qadın çiyinlərini çəkərək:
– Hə, əlbəttə, eynən bunları soruşacaqdım.
Kişi ilk dəfə olaraq dönüb qadına diqqətlə baxdı. Neçə gündən bəri söhbət ediyi qadının belə gözəl olacağını heç təsəvvürünə gətirməmişdi. Onun gözəlliyi qarşısında öz sir-sifətinin eybəcərliyini xatırlayıb utandı və başını aşağı salıb yavaşca:
– Bu uzun əhvalatdır, sizə o qədər də maraqlı gəlməyəcək, ona görə də, danışmasam yaxşıdır.
Qadın əl çəkmədi:
– Xahiş edirəm deyin, necə olub ki, bu hala düşmüsünüz?
Kişi qadının asanlıqla ondan əl çəkməyəcəyini görüb dedi:
– Mən hərbiçiydim, komandir olduğum bölüklə meşə zolağındakı postda keşik çəkirdik. Bizdən bir xeyli aralı, dağın ətəyində salınmış istirahət zonasında insanlar dincəlirdilər.
Biz onlardan bir xeyli uzaq olsaq da, insanların deyib-gülməklərinin, çal-çağırlarının səsini eşidirdik. Oradakılar çox xoşbəxt görünürdülər. Doğurdan da, biz hərbiçilər onlara həsəd hissiylə baxırdıq.
Bir dəfə gecə vaxtı postu yoxlamaq üçün çıxmışdım. Hər şey öz axarınca gedirdi. Gecə sakit, göyüzü tər-təmiz idi. Hərbiçi olsaq da, gecənin bu sakitliyi adamın ruhunu oxşayırdı, uzanıb doyunca yatmaq istəyirdin.
Birdən həmin o istirahət düşərgəsindəki balaca daxmaların birinin alovlandığını gördüm. Alov gecənin qaranlığında şölə saçırdı. Əvvəlcə, nəyin baş verdiyini anlamadığımdan çaşıb qalmışdım, nə edəcəyimi bilmirdim. Gecəyarısı olduğundan oradakıların hamısı şirin yuxuda idilər. Ona görə də, baş verən hadisədən heç kəsin xəbəri yox idi.
Mən iki əsgərlə birlikdə hadisə baş verən yerə yüyürdük. Alov balaca taxta daxmanı tamam bürümüşdü, içəri gürmək mümkün deyildi. Vaxt da itirmək olmazdı, içəridəkilər yana bilərdilər. Ona görə də, özümü daxmanın pəncərəsindən içəri atdım. İlk növbədə yataq otağını axtardım. Zənnim məni aldatmamışdı yataqda iki nəfər, bir kişi, bir də bir qadın qucaqlaşıb yatmışdılar. Ani olaraq onların xoşbəxtliyi barədə fikirləşdim, axı, bu biçarələr bir neçə dəqiqədən sonra başlarına gələcək dəhşətli hadisədən xəbərsiz idilər.
