Kitabı oku: «Sadəcə özün ol», sayfa 2
Mən tamamilə fərdin tərəfindəyəm. Bir fərd üçün cəmiyyətlərin hamısını, bütün dinləri, mədəniyyətləri, insanlığın bütün keçmişini qurban verərəm. Fərd ən dəyərli varlıqdır, çünki fərd yaradılışın bir hissəsidir.
Gərək qorxundan imtina edəsən. O sənə məcburən verilmiş bir şeydir – təbii deyil. Bir balaca uşaqlara diqqətlə baxın: uşaq özünü olduğu kimi qəbul edir, lənətlənmə ağlından belə keçə bilməz. Başqa birisi olmaq arzusu yoxdur, amma hər bir insan böyüdükcə başı, fikirləri dolaşır. Təkrarən özünə qayıtmaq üçün cəsarətli olmalısan. Bütün insanlar qarşını kəsməyə çalışacaq, lənətlənəcəksən. Ancaq səfil, saxta, səhv halda olub başqasının həyatını yaşamaqdansa, bütün dünya tərəfindən lənətlənmək daha yaxşıdır.
Hüzurlu həyat yaşaya bilərsən. Bunun iki yolu yoxdur, təkcə bir yolu var: o da elə özün olmağındır. Burdan özünə qarşı dərin bir şəkildə qəbuletmə və hörmət hissilə böyüməyə başlayarsan. Çiçəkləyərsən; Xristian yox, Buddist yox, Hindu yox, tamamilə özünə aid çiçəklər – mövcudiyyətə dəstək olarsan.
Ancaq bütün izdihamı əsas yolda buraxıb, bu yolda tək getmək böyük cəsarət tələb edir. İnsan izdihamın içində özünü rahat, isti hiss edir; təbii olaraq insan tək getməkdən qorxar. Zehnin mübahisəyə başlayar, bütün insanlığın səhv etmiş olmadığını deyər: “Sən tək gedirsən? İzdihamın bir hissəsi olmaq daha yaxşıdır, çünki onda nəsə yolunda getməsə, sən cavabdehlik daşımazsan”.
Hamı cavabdehlik daşıyır. Amma izdihamdan ayrılan anda məsuliyyəti öz əlinə almış olursan. Əgər nələrsə yolunda getməsə, buna sən cavabdehsən.
Ancaq əsas şeyi yadından çıxartma: məsuliyyət medalyonun bir üzüdür, medalyonun o biri üzü isə azadlıqdır. İkisinə də birdən sahib ola bilərsən, ya da ki, ikisindən də birdən imtina edə bilərsən.
Əgər məsuliyyət istəmirsənsə, azadlığa sahib ola bilməzsən. Və azadlıq olmadan böyümək qeyri-mümkündür.
Buna görə öz məsuliyyətini qəbul etməli və mütləq azadlıq içində yaşamalısan, beləcə, kim olursan ol, böyüyə bilərsən. Ola bilər ki, bir qızılgülə dönməyəsən, sadəcə bir nərgiz ola bilərsən, yaxud adsız bir yabanı çiçək. Amma mütləq olan bir şey var: nə olursansa ol, sevinc içində olacaqsan. Rahat, hüzurlu olacaqsan. Ola bilər ki, hörmətli biri olmayasan, əksinə, hamı tərəfindən lənətlənəsən, amma içində, dərinliklərdə ancaq azad bir fərdin hiss edəcəyi bir coşqunluğu hiss edəcəksən. Və ancaq azad fərd böyüyüb şüurun daha üst səviyyələrinə çata bilər, Himalay dağlarının zirvəsinə qalxa bilər.
Cəmiyyət hamını axmağa çevirir, şüur cəhətdən hamı qüsurludur. Onun axmaq insanlara ehtiyacı var, ağıllı insanları istəmir. Şüurdan qorxur, çünki şüur həmişə əsarətə, istismara, batil inanclara, hər cür axmaqlığa, irq, millət, təbəqə, rənglər arasındakı ayrıseçkiliyə qarşı üsyankardır.
Şüur mütəmadi olaraq üsyan halındadır. Ancaq axmaq olan biri həmişə söz eşidəndir. Tanrı belə Adəmin axmaq olmasını istəyirdi, çünki Adəm və Həvvanın cahil olaraq qalması, Ona sitayiş etməsi ona sərf edirdi.
Mənim fikrimcə, şeytan dünyadakı ilk üsyankardır, tarixdəki ən önəmli varlıqdır. Mədəniyyət və inkişaf şeytana çox şey borcludur, Tanrıya yox. Tanrı ancaq axmaq Adəm və axmaq Həvva istəyirdi, əgər Adəm Tanrını izləsəydi, sən indi Cənnət bağında ot yeyirdin! İnsanlıq inkişaf etdi, çünki Adəm Tanrıya qarşı üsyan elədi. Tanrı qurumdur; Tanrı qurumu, avtoritarizmi, gücü, hakimiyyəti təmsil edir, şüurlu, ağıllı olan birini əsir etmək olmaz; əsir olmaqdansa ölməyi seçər. İstismar edilə bilməz, öz mərkəzindən uzaqlaşdırıla bilməz.
Mən ancaq üsyan dininə inanıram. Bundan savayı başqa din yoxdur.
Paddy günlərin birində yaşadığı şəhərdə yerləşən paraşutçu klubuna yazılır. İlk atılma üçün təyyarəyə minir. Hər şey yolunda ikən atılma növbəsi Paddy-yə çatır. Müəllim ona qışqırır: “Dayan görüm. Paraşütü taxmamısan, bu nədir belə?”
Paddy cavab verir: “Hə, problem deyil. Hələ məşq edirik onsuz da, elə deyil?”
Cəmiyyətin belə axmaqlara ehtiyacı var. Onlar səs çıxartmadan söz eşidən, sakit, istismar edilməyə hazır, az qala heyvanların səviyyəsinə endirilməyə hazır olan insanlardır.
Bu səbəbdən özünü qəbul etməkdən qorxma. Sənin həqiqi xəzinən olan yer, evin olan yer elə oradır. Sözdə müdrik olan insanları dinləmə; onlar milyonlarla insanı öldürmüş, həyatlarını məhv etmiş, mənanı alıb aparmış insanlardır…
Sənin kim olduğunun əhəmiyyəti yoxdur. Vacib olan şey sənin tamamilə olduğun kimi qalmağındır, çünki böyümə burdan başlayır.
Aşağıdakı kəlamları dərindən fikirləş… bəlkə də bunlar sənə bir az cəsarət, şüur verər.
Hamı cahildir, ancaq fərqli mövzularda.
Buna görə cahil olma mövzusunda çox narahat olma, hamı cahildir.
Hər bir insan azad doğular, amma bəziləri evlənər.
Buna görə ayıq ol, beləcə, azadlıq sənin olar!
Yanılma bütün həzzlərin başlanğıcıdır.
Unutma, böyüməklə yaşanan həyat həzzlərdən ibarət adi, bəsit həyatın fövqündədir. Həzz önəmli bir şey deyil; bu eynən qaşınan nahiyəni ovuşdurmağa oxşayır. Əvvəlcə sənə xoş gəlir, amma bu, sadəcə bir müddət çəkir. Əgər qaşımağa davam etsən, qanadacaqsan, beləcə, həzz ağrıya dönəcək. Sən də bilirsən ki, bütün həzzlər ağrıya çevrilir.
Şüurlu, ağıllı bir insan heç vaxt ağrıya, kədərə, narahatlığa və əziyyətə çevrilməyəcək bir şey axtarır. Mənim hüzur adlandırdığım şey həzz deyil, çünki, hüzur çevrilə bilməz. Hüzurun tərsi yoxdur. Axtarış sonsuzluq üçün olmalıdır və hər kəs bu sonsuzluğu təcrübə edəcək gücə sahibdir. Amma fiziki bədənin həzzləri, ya da bioloji ehtiraslar, yemək həzzi insanın başını qatır və böyüməkçün sahib olduqları qısa vaxtı alır.
Belə bir hekayə eşitmişdim:
Bir kişi psixiatrın yanına gedib və belə deyib: ”Çox narahatam. Arvadım nə qədər yeyir və bütün gün divanda uzanıb televizora baxır, hətta televizora baxanda da yemək yeyir, yemək yeməsə də saqqız çeynəyir, ağzı bütün gün hərəkət edir… Artıq bütün gözəlliyini itirib; bədəni formadan düşüb. Bilmirəm nə edim. Nə məsləhət görürsünüz?” Psixiatr: “Bildiyim bir yol var. Bir çox xəstəmdə bunu yoxladım və nəticəsi də oldu.” – deyib ona gözəl, çılpaq qadın şəkli verib.
Kişi:” Ay Allah! Bu şəklin bizə nə xeyri olacaq?” – deyə soruşdu.
Psixiatr: “Deməli, sən nə etməlisən?! Bu şəkli soyuducunun içinə yapışdır, amma yaxşı yapışqan olsun ki, arvadın şəklin qoparda bilməsin. Hər soyuducunu açanda bu şəkli görəcək və özüylə onu müqayisə edəcək və beləliklə, başlayacaq rejimə və kilo verəcək.”
Psixiatr üç-dörd ay kişinin gəlməyini gözləyib və görüb ki, kişidən xəbər-ətər yoxdur, gedib evinə. Gözlərinə inanmayıb! Kişi divanda uzanıb saqqız çeynəyərək televizora baxırmış. Çox kökəlibmiş. Psixiatr təəccüblə soruşub:” Problem nədədir? Sənə nə olub belə?”
Kişi cavab verdi: “Hər şey o lənətə gəlmiş şəkil ucbatından oldu. Şəklə baxmaq üçün soyuducunu açırdım və hər dəfə də nəsə yemək istəyirdim, hələ o qoxular… Bu səbəbdən hər dəfə soyuducunu açanda yemək yedim. Verdiyin şəklin xeyri oldu, amma bu dəfə tərsi oldu.”
İnsanlar axmaq davranırlar. Məsələn, dayanmadan yemək yeyən insan olsun, həkimlər qadağa qoyur, hamı bunun təhlükəli bir şey olduğunu deyir, ancaq bu insanın aldığı həzz nədir? Sadəcə dilin üstündə yerləşən və dadı hiss edən kiçik bir sahə; yemək ordan o tərəfə keçəndən sonra daddan, hansısa həzzdən söz gedə bilməz. Bu, demək olar ki, ancaq axmaqlıqdır. Ancaq insanlar hər cür həzzin arxasınca qaçar və bu vaxt çox dəyərli olan vaxtını itirər. Bax, bir insanın Gantama Budda olduğu vaxt budur, bir insanın Sokrat olduğu vaxt budur. Eyni vaxt, eyni enerji, eyni potensial… Ancaq sən o vaxtı mənasız, boş şeylərin arxasınca qaçmaqla sərf edirsən.
