Kitabı oku: «Primitivo», sayfa 2
Mi het das denn ungloublech motiviert, wöu ig jede Midwuch nach em Schaffen ir Gwärbschueu i ds freiwüuige Französisch bi, zum Rekter Amstutz. Und nächär vom Primitivo z ghöre, dass me mit rächt wenig Französisch sogar z Kanada dürechunnt, het mer Muet gmacht. Les mots se terminant en «ou» se terminent par «ous» au pluriel. Exceptions qui se terminent par «oux» au pluriel: bijou, caillou, chou, genou, hibou, joujou, pou.
Aber i ha no öppis angers vom Primitivo wöue verzöue. Einisch, won i no ganz nöi ir Stifti bi gsi, het mi der Arturo, en angere Spanier, ir Mittagspouse wäge Fründinnen aafo aazünde. Ob i scho ne Fründin heig oder sogar meh aus eini. Ob i scho mini Erfahrige gmacht heig mit Frouen und wis mi ddünkt heig, eifach luter so Züüg, wo me vilecht mit guete Fründe ma drüber rede, aber sicher nid uf der Büez und sicher nid vor aunen Arbeitskollege, wo der chliinscht Vorwand sueche, zum sech über eim luschtig mache. Bi jedere Frog, won er gstöut het, hei es paar vo den angere dräckig glachet.
I ha de gseit, das göng ne nüt aa. Und wo dä Arturo eifach nid het mögen ufhöre und gäng no meh dummi Sprüch het gmacht, ischs mer irgendeinisch z blöd worde: Das cha doch dir gliich si, mit wäm dass i scho wi mängisch i ds Näscht bi. I plagiere nid mit Frouegschichte.
I wöu nume nid zuegä, dass is no nie gmacht heig, ussert säuber natürlech, het der Arturo gseit und wider der Ranze vou glachet. Einisch müess i de de Froue scho a d Wösch. Me chöng nid nume gäng Süesshouz raschple. Nei, es geit nid um das, han i gseit. Es geit drum, dass de Züüg frogsch, wo di nüt aageit. I froge di jo ou nid, mit wäm und wi mängisch dass es dini Frou z Spanie macht, währenddäm dass du do ir Schwiz bisch und dumm schnorisch.
I ha der Satz no nid fertig gseit gha, wo mer der Arturo eini paniert het. I häbe mi a sire Chutte, dass i nid us em Gliichgwicht chume, und är wott mer no grad einisch e Chlapf gä, wo der Primitivo ganz ruhig seit, är söu höre. Vale ya!, het er nume gmacht, was öppe ds Gliiche heisst wi: Es längt. Der Primitivo hets nid lut gseit, ender sehr liislig, aber wöu er so nen iidringlechi Stimm het gha, het eim das no fasch meh Iidruck gmacht, aus wen er zum Bispüu gmöögget hätt. Der Arturo het mi lo si. Nächär, wo mer wider gschaffet hei, het mer der Primitivo gseit, so öppis dörf i nie meh säge, würklech nie. Es sig scho schwär gnueg, we men allei ir Frömdi sig, aber we me sech no wäg der Frou deheime müess Sorge mache, de sigs z vüu.
Di Logik het mer nid mögen iilüüchte. Söue mi doch nid provoziere, we si d Antwort schüüche, han i gseit. I chöng sowiso nüt aafo mit däm blöde Gliir vo Ehr und Stouz und däm elände Glafer. Ehr und Stouz sige Nazi-Begriffe. Und we der Arturo meini, är chöng uf mini Choschte d Baraggen ungerhaute, de sig er bi mir a Fautsch grote, wöu dumm schnore, das chöng i säuber.
Wahrschiinlech het nim das imponiert, dass so ne haube Bueb, win i denn eine bi gsi, eso grossartig ma referiere. Är het mi lang aagluegt und het gseit, i heig ou nid ganz unrächt. Aber i müess ou verstoh, dass es hert sig, e Frou deheime z ha, wo me nüün Monet lang nid gsäch, wöu ds Gsetz so gmacht sig, dass me den Usländer nid emou d Familie mög gönne. Nächär hei mer beidi e Momänt nüt gseit.
Was i am Samschtig am Morge miech, het er mi gfrogt. Das wüss i no nid, han i gseit, aber wen i am Fritig no chli mit de Fründe dür d Hüser schliichi, de tüegi am Samschtig am Morge normalerwiis uspfuuse, bis es mim Vatter verleidi und er mi us em Bett use triibi.
I söu nöchscht Samschtig mou nid blibe ligen und uf di achti zu ihm cho, de miech er öppis rächts Zmorge und mir chönge no einisch das Thema vo däm blöde Gliir vo Ehr und Stouz und Würde verhandle.
Am achti? Aber das isch sehr früech für ne freie Samschtig.
Früech ufstoh isch öppis Schöns, ganz bsungers denn, we me nid müesst, auso, we mes freiwüuig macht.
Aber säg, Primitivo, isch de ds Tor vom Magazin um die Zit scho offe, amne Samschtig?
Garantiert.
Auso. Merci für d Iiladig.
Nüt z danke.
Won i de am Samschtig häre bi, han i zersch a de ufbbiigete Zimäntseck und am WC-Hüttli verbii, zwüsche den ufgschichtete Grüschtläde und Kanthouz zur Stäge hingere müesse, de d Stägen uuf, der Gring iizie wäg emne Betonträger, wo uf Chopfhöchi isch montiert gsi, und zu dere Plattform, wo uf eire Siten es Isegländer und uf der angere Site drü Türe het gha. Bi dere Türe, wo ganz hingen isch gsi, han i gchlopfet.
Numen ine, Charly! Adelante, caminante! Ums Gottswüue, bhaut d Schue anne, dä Bode chasch nümm dräckiger mache. Und hänk d Jaggen a Stueu.
Was mer grad aus Erschts isch ufgfaue, isch d Ornig gsi i däm Ruum. Der Primitivo het nume weni Sache gha, aber di wenige Sachen aui a ihrem Platz. Und der Linoleumbode tipptopp suber, nid win är behouptet het.
Ds Zimmer isch zimlech läng gsi, läng, aber schmau. Ar hingere Wang, gägenüber vor Türe, het nid vüu meh aus es Bett Platz gha. A der längere Wang het er linggs en aute Schaft, e Tisch und drü Stüeu gha. Über em Tisch isch es Regau ar Wang aagmacht gsi, linggs uf em Regau isch e Plattespiler gstange, so nen eifache mit iibboute Lutsprächer, vom Plattespiler isch Piazzolla gloufe, Tango Nuevo, aber rächt liislig, und rächts uf em Regau si nes paar Büecher gstange, aues spanischi, aues Gedicht, Rafael Alberti, Antonio Machado, Manuel Machado, Miguel Hernández, Blas de Otero, Ángel González, Octavio Paz, Nicanor Parra. Di meischte Näme han i kennt, vo ihm, vom Zitiere, vor Boustöu, won er mängisch ir Mittagspouse drinn gläse het. D Büecher si rächt abgriffe gsi.
Du mit dine Gedicht!, han i gseit. Aber är, konzentriert bim Choche, het nume gseit: Es si nid mini! D Gedicht ghören aune! Jedes Gedicht ghört ar ganze Wäut.
Uf der rächte Site vom Zimmer hets oben es schmaus Fänschter gha und drunger öppis wi ne Chochstöu mit zwöi vo dene Elektroherdplatte, wo de chasch iistecke, wo uf emne chliine Houzgstöu si gstange. Näbedranne hets es Brünneli gha, wo aber nume chauts Wasser isch usecho. Dernäben isch en Arbeitsflächi gsi, abdeckt vomne subere Wachstuech. Der Primitivo isch a dere Arbeitsflächi gstange, zwüsche de Lippen es Räschteli vore säuberdrääite Sigerette, wo aber no brönnt het. Är het zwöi zünftigi Foräue vor sech gha, het sen ufgschnitte, d Grät usegno und se mit Rohschinke, chli Chäs und gribnem Rosmarin und angerne Chrüter gfüut. Uf der chliinere Herdplatte isch es Espressomaschineli gstange, uf der angeren e grossi Pfanne mit Olivenöu dinne. Was mer denn unger denen erschten Iidrück no isch bblibe, si am Primitivo siner subere Häng gsi. I säuber ha gloub i dene erschte Monet uf em Bou nie so suberi Häng gha.
Botz, Primitivo, das isch jo konfortabu bi dir!, han i gseit und gmerkt, wis wunderbar nach Chrüter und Zibele schmöckt.
Konfortabu, isch schön gseit, het er gmacht, confortable, das isch es Wort, wo mer gfaut, Charly, confortable, isch exakt ds richtige Wort für mini Wohnig. Chliin und äng, aber konfortabu. Weisch, i has eso wöue, der Patron hätt mer ou e richtigi Wohnig mit Bad und Chuchi und auem zäme chönne bsorge, aber für was? Das Zimmer längi mir, han i am Loosli gseit. I ha do aues, won i bruuchen und no meh. Chli blöd isch nume, dass ds WC rächt wit wägg isch und d Duschi no witer, aber ou a das cha me sech gwöhne.
I ha mer denn grad ds Rouche nöi aagwöhnt gha, das het mer vüu Fröid gmacht, und wäge däm han i ou wöue wüsse, was er für ne Tabak rouchi. Dunkle, het er gseit, Nazionale, är chouf ne do z Langetau im Tessinerlädeli, i söu ne nume probiere. Är het mer e Läderbütu häregha und Papiirli. Ou, merci, säuberdrääje sig nid so mi Fau, han i gseit und mis Sigerettepäckli füregno. I chöng nume mit em Maschineli drääje, aber no lieber choufi d Sigerette fixfertig.
Är het mer zueglächlet und gseit, i chöng haut nid ganz verbärge, dass i es Herresöhnli sig. Herresöhnli heisst uf Spanisch Señorito. Señorito het me früecher de junge Falangischte gseit, de Faschischte, wo mit dünne Schnöizli und laggierte, zwöifarbige Läderschüeli der Chole vom Vatter si go dürejasse. Aber wes der Primitivo i sim Tonfau het gseit, het mes fasch wi nes Komplimänt chönne näh. Der Señorito roucht lieber fertigi Sigerette mit Füuter, är mues haut nid uf e Priis luege.
Nächär het er Kafi serviert und sini Foräue lo lige. Är isch zu mir a Tisch ghocket und het gseit, es sig nim en Ehr, dass i ne chöm cho bsueche, e künftige Boumeischter bimne Hüufsmuurer.
Jetz tue nid eso, i bi dänk gärn cho. Was isch das übrigens für ne Landschaft dört uf dere Fotti ar Wang?
Das isch bi mir z Aschturie, ganz e chliinen Ort i de Bärge, nid emou es Dorf, es heisst Covadonga.
Chunnt mer aber bekannt vor, Covadonga, Lagos de Covadonga, dört isch eine, won i kenne mou i de Veloferie uechegfahre.
De het er aber gueti Waden und e grossi Lunge, dä, wo du kennsch. Das geit bös ueche dört zu de See vo Covadonga. Z Covadonga hei im 8. Johrhundert d Chrischte en entscheidendi Schlacht gäge d Araber gwunne. D Mueter Gottes heig mitghoufe, dass der Aagriff vo de Muslime het chönne abgwehrt wärde. Drum si d Maure nie bis ganz i Norde cho, hei si auso nie di ganzi iberischi Haubinsle beherrscht.
Wäge der Mueter Gottes?
So wirds verzöut.
Gloubsch du a söttigi Gschichte?
Das si Legände, Bueb. Legände si nid unbedingt nume do, zum gloubt wärde. Legände si do, zum verzöut wärde. Es git wunderbari Heiligelegände, grad bi üs z Spanie, zum Bispüu über ds Aposchtugrab vo Santiago de Compostela. Do fö mer gschider gar nid aa, süsch si mer morn no dranne.
Das heisst, du säuber, du gloubsch ou nid dra, dass a de Legände öppis Wohrs isch.
Wen is chönnt gloube, wär vilecht mängs eifacher. Aber i ha mit Hokuspokus nüt am Huet. We d Maure z Covadonga e wichtigi Schlacht hei verlore, de hets wahrschiinlech mit der Taktik und mit em Gländ und mit der Motivation und mit der Usrüschtig z tüe gha oder eifach mit der Truppesterchi, aber sicher nid mit der Mueter Gottes.
Gloubsch de ou nid a Gott säuber?
Es faut mer schwär. I versueches, aber es faut mer schwär. Und du?
I weiss es säuber nid. Aus Ching bin i sehr glöibig gsi, aber irgendeinisch han i aafo zwiifle.
Zwiifle isch nid fautsch, Charly, gäge ds Zwiifle gits nüt z säge, das chöi der sogar di Glöibige bestätige.
Aber i fänds eifacher und liechter, wen i richtig chönnt gloube, so, win i aus Ching ha chönne gloube, fescht und sicher.
Das glouben i ender nid, dass es eifacher wär, Charly. Irgendeinisch cha me nümm gloube wi nes Ching, däm seit men Erwachsewärde. Der Zwiifu ghört zum Erwachsewärde.
Dört han i der Primitivo gfrogt, obs de nid Überzügige gäb, wo derewä starch sige, dass me nümm müess zwiifle, zum Bispüu bi Revolutionäre wi emne Che Guevara oder bi de Sandinischte vo Nicaragua. Di sige doch eidütig uf der Site vo den Ungerdrückten und vo de Ploogete, setzi sech ii für ne besseri Wäut, do gäbs doch nüt drann z zwiifle, das müess me doch ohni jede Zwiifu guet finge.
Wär nid zwiifli, sig gfährlech, het der Primitivo gseit. Persönlech sig er froh, wen er söttigne Lüt us em Wäg chöng go.
Aber der Che Guevara …
… ou der Che, Charly, ou der Che, ou dä. Mir wüsse nid so vüu über e Che, auso, ob er zwiiflet het oder nid, ob er Gägner het lo erschiesse, und wenn jo, wivüu. Aber immerhin weiss i, dass me ne nid sött aabätte. Är het gueti Gedanke gha, aber är isch ou ke Heilige.
I bi lang bim Primitvo bblibe bi däm erschte Bsuech. Mir hei di Foräue ggässe, wo übrigens usgezeichnet si gsi. Derzue hei mer e Huufe Wiisswii gno. Won er di zwöiti Fläsche vo däm chaute Wiisswii ufgstöut het, han i ne gfrogt, obs ne nid e chli unseriös dünki, am häuliechte Tag derewä Wiisse z näh. Nid unbedingt, het er gseit. Das isch haut je nach Durscht.
Wo mer gnueg hei gha vom Thema Gloube, si mer eifach witer, hei mer über d Büez gredt, was wichtig isch und was nid, was der Ungerschid isch zwüsche gueter Büez und nid so gueter Büez. Worum dass d Routine wichtig sig und worum dass me nie usglehrt heig. Nach der Büez si mer uf ds Thema Gedicht cho, wöu er jo au di Büecher vo de Dichter uf em Gstöu het gha.
Primitivo, verzöusch mer öppis über dä Miguel Hernández?
Do gäbs weni z verzöue, het er gseit. I müess ne läse. Dichter müess me läse, nid erkläre. Der Hernández grad bsungers, wöu dä heig so gschribe, dass jede, wo chöng läse, ou öppis chöng verstoh. Nid eifach heig er gschribe, aber mit eifache Wort. Dä sig nid so lang i d Schueu, der Miguel Hernández, aber är heig vo de Fründe glehrt, vo de Dichterkollege, wo sis Talänt hei gförderet.
I lise lieber Romän aus Gedicht, han i am Primitivo gseit. Bi de Gedicht han i gäng der Iidruck, öpper wöu mer zeige, dass er schlauer isch aus ig, dass er meh glehrt het und meh verstange het vor Wäut und dass ig mi no so chöng aasträngen und gliich nie chöng tschegge, was sis übermässig schlaue Hirni heig wöue säge. Das göng mer extrem gäge Striich, wen i bim Läse der Iidruck überchiem, öpper wöu lieber öppis plöffe aus öppis verzöue.
De müess i erscht rächt Hernández läse, het der Primitivo gseit, und är gäb mer ds Büechli grad mit. Aber d Gattig spili sowiso ke Roue, het er nächär no gseit, läse sig immer der gliich Vorgang, läse sig d Fähigkeit, im Chopf öppis fertig z mache, wo öpper angers heig aagfange.
Wiso aagfange, es Buech sig jo normalerwiis fertig, wes usechiem.
Klar, das scho, aber erscht dä, wos läsi, miechs zumne persönleche Wärch, zumne Wärch, wo genau ihn aasprächi. Und wäge däm sig es Buech erscht fertig, wes öpper gläse heig.
Über das han i nächär, i de Wuche nach däm Bsuech, vüu müesse nochedänke.
2
Am Tag nach em Unfau vom Primitivo bin i, wi gäng i däm Summer, am Viertu ab sächsi bim Magazin gsi. Auso genau gseit bin i scho am zäh ab sächsi dörte gsi, dass i chli Spatzig ha, wöu am Viertu ab sächsi isch der Ford Transit Richtig Wiedlisbach abgfahre, fasch uf d Sekunde genau. Und we der Ford abfahrt, de muesch dinne hocke, ghouen oder gstoche.
I bi i au dene Wuche, wo mer scho dört hinge gschaffet hei, numen einisch es paar Minute z spät i ds Magazin cho. Denn, won i no nid aues ha begriffe gha. Das isch ir Wuche gsi, wo si mi früsch für di Boustöu z Wiedlisbach im Dettebüeu hei iiteilt gha, öppen am dritten oder vierte Tag, und i ha gwüsst, dass si am Viertu ab sächsi fahre, aber i has denn äbe no nid uf d Minute genau gno.
Dir, Herr Loosli, wo isch der Ford Transit für uf Wiedlisbach?, han i denn gfrogt, wöu i üse Bus niene ha gseh.
Dä sig scho gfahre, het der Chef gseit.
Was gfahre? Di si scho gfahre? Dass cha nid si! Di wüsse doch, dass i ou mitmues. Wiso chöi si nid warte? I bi jo höchschtens drü Minute z spät.
Drü Minute oder zäh Minute, das spili ke Roue, het mer der Chef gseit. Der Bus fahri immer pünktlech ab.
Drü Minute z spät isch ömu gäng no pünktlech. Wäge drü Minute geit d Wäut nid unger. Drü Minute cha me mit emne sportleche Fahrstiiu usehole.
I müess lehre, ds ganze Büud aazluege: Wosch ömu nid verlange, dass der Hofer wäge dir mues rase und aui dini Kollege gfährdet. Chunnsch einisch drü Minute spöter, aus der Bus hätt wöue fahre, und der Bus wartet wäge dir, de isch er wäge däm z spät uf der Boustöu, de cha unger Umständ di ganzi Truppe nid pünktlech aafo schaffe. De si wägen eim Pajass, wo z spät isch dranne gsi, plötzlech füfzäh Lüt z spät dranne. Füfzäh Mou drü Minute git füfevierzg Minute. Das choschtet Gäud. Drum fahrt jede Fahrer genau uf d Zit und dä, wo z spät isch cho, dä luegt säuber.
I ha de a däm Morge mit em Velo uf Wiedlisbach müesse, über Aarwange, Niderbipp, Oberbipp, sächzäh Kilometer, e gueti Stung tschaupe mit däm roschtige, schlächt pumpete Drügänger. Und de isch mer di Stung no grad abzoge worde vom Lohn.
Herr Loosli, wiso heit der mer eigetlech e Stung vom Lohn abzoge, wen i doch i dere Stung wäg der Büez mit em Velo uf Wiedlisbach ha müesse fahre?
Dört het sech der Magaziner iigmischt, es hagers Mandli, wo säuber i sire Freizit Velotrainer isch gsi.
He jo, was hesch de gmeint, Lehrbueb? Was wosch jammere? Mir zale di bi üs für ds Schaffe, nid für ds Velofahre. Klar, würdisch zum Bispüu Bernard Hinault heisse oder Giuseppe Saronni, de chönntisch für ds Velofahre Lohn verlange. Aber du heissisch Charly, ohni Nachname.
So isch es, het der Loosli gseit.
Merci, uf d Sprüch chan i verzichte, han i ddänkt, aber gseit han i nüt. Isch immer no der Chef, han i ddänkt und ha mi zämegno.
Und äbe, nachdäm dass mer das passiert isch gsi, bin i gäng überpünktlech gsi. Und am erschte Tag nachdäm dass der Primitivo isch gstorbe, fahren i uf di zäh ab sächsi ii. Morge zäme! Buon giorno. Buenos dias. Dobar dan. Guete Tag mitenang. Saluti tutti. Säli Stift. Gits öppis Nöis? Bisch zwäg? Merci, es geit. Frog mi de am Fürobe no einisch. Het öpper e Sigerette? I ha vergässe z choufe. Solang de nid vergissisch z rouche, geits jo no. Wär het es Füür? Ke Sigeretten und kes Füürzüüg? So chunnsch im Läbe niene häre.
D Kollege si ume Ford Transit umegstange und hei groucht. Kene het meh es Wort verlore wäg em Primitivo. Erscht wo mer losgfahre si und won ig im Transit inne gseit ha, es löng mer ke Rue, was am Primitivo passiert sig, het der eint oder anger öppis möge säge. Aber i ha gmeint, i ghör nid rächt:
Me hätt ne haut äuä chli früecher müesse pensioniere, het eine gseit. Der aut Philosoph sig scho länger nümm so rächt bir Sach gsi.
I säge nüt angers. Dä wär gschider mou hei uf Spanie go der Ruhestang gniesse, so wis angeri ou mache. E schöni Früepensionierig und adiö merci. Jetz chan er nid emou meh d AHV bezie, het er für nüt so mängs Johr iizaut.
Nid für nüt, für üs, für üs, het en angere gseit. Bravo, Primu, merci vüumou, du arme Cheib.
So nen Unfau passieri nume, we men unkonzentriert oder müed sig. Und unkonzentriert sige vor auem die, wo vom Auter här nümm rächt mögi schaffe.
Und dört het en angere grad iighänkt und gseit, der Aut sig jo mängisch fasch bim Loufen iigschlofe. Eigetlech sig er jo no dütlech unger föifesächzgi gsi, aber wöu er scho aus Bueb heig aafo schaffe, sig er verbruucht gsi wi ne Sibezgjährige.
Heit der gwüsst, dass er scho mit zähni i d Minen isch?
Muesch nid übertriibe, nid mit zähni, mit zwöufi.
Sägen i jo. Zähni oder zwöufi spüut nid so ne Roue, eifach aus Ching.
So wahnsinnig abnormau isch das jetz ou wider nid. Bi üs hets ou Verdingbuebe ggä.
Was wotsch mit däm säge?
Äbe, dass der Primu nid der Einzig isch, wo scho aus Ching het müesse go schaffe.
Aber das allei erklärt jo ou nid, worum dass er gäng derewä langsam isch gloufe. I gloube, dä hätt d Hüftglänk müesse lo mache.
Der Primitivo isch vilecht chli langsam gloufe, aber är het gäng no meh Chraft gha aus jede vo öich, han i mi getrout z säge. Är isch langsam gloufe, aber derfür het er meischtens der richtig Wäg gno. Das isch wi bimnen aute Libero im Schutte, dä mues nümm umeseckle wi nes jungs Rehli, wöu er d Abchürzige kennt uf em Platz. Und gschaffet het er tadulos, trotz sim Auter. I wüsst jedefaus kene, wo nes Oug het gha win är. Bi ihm hets vilecht langsam usgseh, aber wöu er jede Handgriff suber het usgfüert, isch er gliich aube schnöuer fertig gsi aus mänge vo öich Juflicheibe. Und ou aus Kolleg hets ke bessere ggä.
Nenei, Stift. Schnäu isch er nümm gsi. Präzis, aber langsam, het jetz eine gseit, präzis, aber langsam, ds Gägetöu vo de Akkordmuurer. Nume dass hüttzutags d Genauigkeit nümm so vüu wärt isch wi d Zit.
Wär het gseit, d Akkordmuurer schaffi nid präzis? Das isch wider so nes Vorurteil, dass nume die genau chöi si, wo langsam schaffe!, het der Küsu gseit, wo säuber mängs Johr uf Akkord het gmuuret, aber nächär Maschinischt isch worde, wöu er sech bim Akkördle der Rügge het versiechet gha.
Sicher, Küsu, d Akkördler si di Beschte und di Schönschte und di Zäächschte und di Gnauschte. Drum verdiene si ou derewä gränzelos. Aber der Primitivo het mit über sächzgi no jede Tag nüünehaub Stung möge mitschaffe, ohni z jammere.
I säge nume das, der Primitivo isch e guete Büezer gsi.
Früecher vilecht.
So, höret uuf. Tüet nid über öppis stürme, wo me nümm cha ändere, het sech der Lütschu iigmischt. Chöit no behoupte, was der weit, der Primitivo machts nümm läbig. Der Aut isch gstorben und derbii hätt ers verdient, no chli nes guets Läbe z ha. Gläbt het er nämlech gärn. Und der Lehrbueb hets genau richtig gseit: Wen aui so kollegiau wäre wi der Primitivo, de wär d Wäut besser.
Nächär isch Rue gsi im Ford, bis mer uf der Boustöu si aacho. Mir hei nis umzogen und Punkt viertu vor sibni het der Hofer mit der flache Hang a d Baraggetüre ghoue: Chömet, Fründe, aalo, es isch Zit. Use la baragga! Vamos!
Di meischte hei gwüsst, was si müesse schaffe, di angere hei gwartet, bis ne der Polier e Büez het zuegwise. Du und du, d Fänschterbänk im EG, du mit em Toledo und em Hügu d Stäge schale. Der Zimmermaa isch chrank, aber der Hügu weiss jetz wie und süsch froget der mi.
No chli Schlitze zuemuure?, han i gfrogt.
Nei, dört chasch morn witermache. Hütt chunnsch mit mir. Mir müesse Baukonelemänt montiere.
Wär aues?
Mir zwe und der Chranfüerer.
Wiso de Baukonelemänt? I weiss de im Fau nid, wi me Baukonelemänt montiert.
Äbe, drum lehrsch es jetz. Du machsch eifach das, was i der säge.
He, he, Herr Hofer, was weit der aadüte? Han i irgendeinisch öppis angers gmacht aus das, wo dir mer heit gseit?
Der Hofer het glächlet und isch vorusgschwanket zu den ungerschte Baukön. Mir hei di Brüschtigselemänt mit Kanthouz, Stüper, Schrubzwingen und Houzkeili eso fixiert, wi mer se zletscht hei wöue ha. Unge hei d Elemänt eso Sporen us Ise gha und di Spore hei i d Ussparige passt im Bode vo de Baukön. Aber me het se genau müessen inezirkle mit em Chran: Chli use, Lütschu, use, use, no chli use, abelo, Lütschu, abelo, abelo, abelo, abelo, langsam abe … guet!
He, i säge, wenn guet! Guet!, het der Hofer gseit und glachet, wöu das isch eine vo de Standardsprüch gsi, dass nume der Chef seit, wenn guet isch, ou wen au angere scho lang gseh und wüsse, dass guet isch.
Und jetz gang aben und hänk das Elemänt aa, wo b4a druffe steit.
Was heisst b4a?
Block b, Wohnig 4, Site a.
Auso, de weiss i wider öppis.
Am Schluss, wo aui Elemänt am rächten Ort fixiert si gsi, hei mer d Ussparige mit Beton usgfüut, wo chli dünnflüssiger isch gsi aus der normau Beton, aber ou nid z flüssig. Dä Beton hei mehr mit em chliine Vibrator vibriert. Nächär hei mer d Sach lo si, eso, dass me de es paar Tag spöter d Stüper und d Schrubzwingen und ds angere Züüg het chönne wäggnäh. Bi töunen Elemänt isch es chli nes Gmurggs gsi, wöu si scho vom Wärch här nid ganz genau usgmässe si gsi. Und we d öppis söttisch grad mache, wo vo Aafang aa nid grad isch, de chunnsch fasch zwangsläufig es Problem über. Dank em Hofer sire Bereitschaft, do und dört es Föifi lo grad z si, si mer de zletscht gliich no fertig worde. Weisch, Bueb, het der Hofer gseit, d Architekte chöi millimeterle, aber mir Muurer, mir müesse grosszügiger si, wöu mir, mir müesse mit däm schaffe, wo mer hei. Wes nöime nid ufgeit, de mues me chli usgliiche.
Wi meinet der das, Herr Hofer?
Lueg mou das Elemänt genau aa. Und jetz lueg der Plan genau aa. Wi läng sötti so nes Elemänt si?
Momänt, i luege grad. Es sött nach Plan e Längi vo 2 Meter 44 ha, usse gmässe.
Genau, richtig, 2 Meter 44. Und jetz miss es no einisch noche. Wi läng isch es?
2 Meter 43.
Wi vüu git 2.44 minus 2.43? Muesch es nid beantworte, i säges nume, dass es gseit isch: Entweder si d Elemänt z churz oder die uf em Plan si z läng. Es spüut ke Roue, wo der Fähler ligt. Tatsach isch, mir hei do e Santimeter z wenig und mit däm müesse mer jetz schaffe. Setze mers rächts genau aa, de fäut linggs e Santimeter. Setze mers linggs genau aa, de fäut rächts e Santimeter. Und jetz di grossi Priisfrog a di, Charly: Was mache mer?
Mir setzes so aa, dass linggs und rächts je ne haube Santimeter fäut, de gseht mes vo blossem Oug fasch gar nid.
Voilà! Du seisch es, Stift, du seisch es, du redsch jetz scho wi eine, wo d Sach versteit. Der Architekt tuet zeichnen und bestimmt, dass es 2 Meter 44 mues si. D Betonelemäntfabrigg tuet usfüeren und macht d Elemänt 2 Meter 43 läng. Und mir Muurer, mir tüe usgliiche. Mir luege, dass mes vo blossem Oug fasch nid gseht. Mir chönnte fluechen und motze, aber das würd d Situation ou nid ändere. Mir maches z go. Mir si d Diplomate.
Der Tag isch schnöuer verbiggangen aus bim Schlitze zuemuure. Und wo mer am Oobe heigfahre si, je sächs Maa uf jedere Sitzbank im Ford Transit, han i mi druf konzentriert, bi jedem Kolleg z studiere, win er d Sigeretten ir Hang het. Mit Abstang am beschte het mer d Variante vom Benno gfaue. Är het d Sigerette mit Duumen und Zeigfinger iigchlemmt. Wen er mit der Sigerette zum Muu isch, hei di chliinere Finger fasch wi ne Trichter gäge füre gluegt. Das het richtig, richtig cool usgseh, jedefaus vüu besser, aus we me se, wi di meischten angere, vooren a de Finger zwüsche Zeigfinger und Mittufinger het parkiert. We scho Zeigfinger und Mittufinger, müesst me de d Sigerette witer abe näh, han i ddänkt, auso grad a d Schwümmhut, so wi der Küsu. De gsehts ou wider nid schlächt uus, wöu me de jedes Mou mit der ganze Hang vor ds Muu chunnt, we me ne Zug nimmt. I ha mer vorgno, i wöu de di verschidene Variante deheime vor em Spiegu no mou ganz in Rue düretschegge.
Wo mer im Magazin si aacho, isch es öppe sächsi gsi. Der Chef isch us sim Büro cho und het mer gruefe. D Kollege hei mi aagluegt, wi wen i öppis verbroche hätt. I söu bitte schnäu mit ihm cho, het er gseit und isch d Stägen uuf zu däm Bödeli gloufe, wo me zum Primitivo sim Zimmer isch cho.
Los einisch, Charly, mini Frou het hütt das Zimmer gruumet. Mir bewahren am Primitivo sis Züüg bi üs uuf, bis mer wüsse, wär erbberächtiget isch. Wahnsinnig vüu Züüg isch jo nid ume. D Möbu ghören üs. Schmuck het er, so wit i gseh ha, kene gha, ussert d Armbanduhr, en auti Tissot Seven vo 1971. I ha se grad erkennt, wöu doch am Jeannot si Vatter z Le Locle bir Tissot het gschaffet. Drum het der Jeannot denn fasch jedem vo üs e günschtigi Tissot Seven bsorget. Es isch di Serie mit em violette Zifferblatt. E tipptoppi Uhr, lueg, i ha säuber ou eini. Und ussertdäm hets no nes paar Büecher und es paar Fottiaubum. Chasch luege, es isch aus zäme i dere Chischte. Aber öppis mues i der verzöue, öppis, wo mer z dänke git. Weisch, was mini Frou het gfunge, wo si ungerem Primitivo sim Bett het wöue stoubsugere?
D Frog vom Loosli hätt vermuetlech rhetorisch söue si. Eine frogt: Weisch, was han i hütt gseh? Der anger seit: Nei, kei Ahnig. Und dä, wo gfrogt het, cha de sini Gschicht aabringe. Aber i ha d Frog vom Loosli grad chönne beantworte und das het ne chli us der Fassig bbrocht:
Tuusigi vo Dollar i chliinere Note. Sis ganzen Ersparte, schön bbündelet i US-Dollar. Aber wivüu genau dass es isch, das wüsst i jetz ou nid.
Es si meh weder sibezgtuusig Dollar. E happige Betrag, für nen eifach so unger der Matratzen ufzbewahre. Fingsch nid, Charly? Mire Frou und mir isch es ömu komisch vorcho. Drum han i di wöue froge, ob de öppis drüber weisch.
Ob i was weiss?
Weisch ächt zum Bispüu, won er das vile Gäud här het? Ob öppis nid suber isch mit däm Gäud? Weisch, obs würklech ihm ghört und worum dass ers i sim Zimmer unger der Matratze het glageret?
I ha de am Loosli verzöut, was der Primitivo mir verzöut het. Är het einisch z Uruguay e Bankecrash erläbt, im Johr 1965. I ha ds Johr no so genau gwüsst, wöu das mis Geburtsjohr isch. Und äbe, dört bi däm Bankecrasch het er sis ganzen Ersparte verlore, aues, won er bis dört het möge sparen, isch uf emne Sparkonto gsi, aber sini Bank hets glüpft und sis Guethabe het sech i Luft ufglöst.
Us deren Erfahrig het er de zwöi Schlüss zoge: Erschtens, dass er nie meh i sim Läben are Bank wott vertroue. Zwöitens, dass di einzigi Währig, wo stabiiu blibt, wes chlepft, der US-Dollar isch. Drum het er gäng am Monetsändi ds Ersparte vom beträffende Monet i Dollar umtuuschet und unger d Matratze gsteckt. Der Schwizer Franke hätt im Vergliich zum Dollar weniger Abwärtig gha. Es wär auso sicher räntabler gsi, das Gäud grad i Schwizer Franke lo z si. I ha nims meh aus einisch gseit. Aber der Primitivo het numen am Dollar vertrout. Der Dollar sig d Währig vom Imperium, het er aube verzöut. Und längerfrischtig sig der Dollar immer ds Beschte, d Währig vom Imperium stärbi nie.
Säg, Charly, het er eigetlech einisch Ching gha, der aut Pérez, oder e Frou oder Gschwüschterti? Weisch öppis?
Nei, Ching het er sicher keni gha, süsch hätt er vo ne gredt. I kenne jedefaus niemer, wo Ching het und es ganzes Johr lang nie über sini Ching redt. Vo Gschwüschterte het er ou nüt verzöut, ussert vo dene beide, wo gstorbe si. Är het mängisch e Brüetsch erwähnt, wo im Spanische Chrieg isch ums Läbe cho, wo Guillermo het gheissen, und en angere Brüetsch, wo gloub nach em Chrieg uf Mexiko isch gflüchtet und dört i de Sibezgerjohr bimnen Outounfau isch ums Läbe cho, dä het Victor gheisse, dä Brüetsch vo Mexiko. Mir hei di Näme so guet gfaue, Guillermo, wöus gschmeidig tönt, und Victor, wöus wichtig tönt, drum weiss i se no.
Weisch, i froge wäge däm vile Gäud, het der Chef gseit. We me kener Erbe cha usfindig mache, geit ds ganze Gäud wahrschiinlech a spanisch Staat. Mir hei bis jetz ou nienen öppis wi nes Teschtamänt gfunge.
I gloube, är heig es Göttiching. Das het er ömu einisch erwähnt, dass churz nach em Bürgerchrieg e Tochter vomnen aute Kamerad sis Göttiching isch worde. Di Frou wär hütt äuä ou über vierzgi. Amnen Ort het er no ne Fotti vo re gha, imne Rahme, si heisst Tatjana irgendöppis, wöu Tatjana Russisch isch und denn, wäge der russische Revolution, di russische Näme sige Mode gsi, ömu bi de Büezer. I ha einisch, won i bi nim bi gsi, di Fotti gseh umestoh und de han i ne gfrogt, ob das en auti Flamme sig. De het er glachet und gseit, nei, das sig d Tatjana, sis Göttiching. Und dass es äbe d Tochter vo eim sig, wo i de Bürgerchriegsjohr mit ihm vo Madrid uf Frankriich sig gflüchtet und wo de churz nach em Chrieg z Frankriich heig ghüroten und di Tochter heig übercho. Vilecht steit hingen uf der Fotti öppis.
Ücretsiz ön izlemeyi tamamladınız.
