Kitabı oku: «Gələcəyə ön söz», sayfa 2

Qarabağda azan səsi

 
Düşmənləri sazla qovarıq torpağımızdan,
Yetimlərə köynək tikərik bayrağımızdan
 

Ramiz Rövşən

Yaxın günlərdə qəzetlərdə və telekanallarda gedən belə bir görüntülü xəbər çoxlarının qəlbini riqqətə gətirdi ki, Qarabağın cəbhə xəttinə yaxın bölgələrindəki məscidlərdə azan veriləcək. Əcəba, nə gözəl! Bu xoş xəbərdən xeyli məmnun oldum. Bir anlığa islamda fərz buyurulan azanın insanlarda yaratdığı ilahi duyğular, coşqu, ruhi çırpıntılar və bir də neçə il əvvəl bəzi incəqəlbli məmurların «azan verilməsi paytaxtda narahatlıq yaradır» sözləri haqqında düşündüm. Amma televiziyaların haylı-küylü süjetlərindən anlaşıldı ki, bölgələrdə səslənən azan heç bir narahatlıq yaratmayacaq, əksinə, strateji məqsədlərə xidmət edəcək. Yəni Qarabağ ellərinə yayılıb çöllərində əks-səda yaradacaq azan səsi camaatımıza ürək-dirək, toxtaqlıq verəcək. Həm də məsələ təkcə xoş ovqat yaradan duyğusallıqla bitməyəcək, səhər-axşam səslənəcək bu azan düşmən tərəfə bizim necə möhkəm duruş gətirməyimiz (?!) haqqında da gözəl bir mesaj olacaq. Yəni ilahi sehrinə qurban olduğumuz bu azan səsi ilə biz qarşı tərəfdəkilərə mənəvi qüdrətimizi də nümayiş etdirəcəyik… Pəki, bu incə məramı və onda gizlənmiş dərindən-dərin hikməti anladıq. Amma bəzi mətləblər də qaranlıq qaldı ki, onları hüzurunuza ərz etmək istərdim.

Əvvəla, anlaşılmadı ki, Qarabağ məscidlərində indiyə qədər niyə azan verilmirmiş, bəlkə, əhli-sünnə namaza durmurmuş, ya mömin soydaşlarımızın sayı azmış, bəlkə, Bilali-həbəşdən bu yana müsəlman əhlini namaza haylayan azana ehtiyac yox imiş? Yox, əstəğfurullah! Yəqin ki, bunların heç biri deyil, bu torpaqda imanlı adamlar da, namaz əhli də kifayət qədərdir və onlar Tanrı ibadətlərini könül sevgisi ilə ifadə edirlər. Bəs onda azanın səslənməsini nəyə görə xüsusi bir təmtəraqla mətbuatda yayırıq, burda qeyri-adi nə var ki? Bəlkə, elə hesab edirik ki, azanın daimi səslənməsi Xankəndindəki və çevrədəki erməni vətəndaşlarımıza psixoloji təsir göstərəcək və onlar haqq yoluna qayıdacaqlar?

Əlbəttə, eyni ərazidə münaqişə aparan qüvvələr arasında psixoloji təsir cəhdlərinin olması təbiidir. Bunun yaxşı nümunəsini mən Kiprdə görmüşəm. İkiyə bölünmüş Lefkoşa (Nikoziya) şəhərinin bir yüksək yerində yunan icmasının prezidentinin iqamətgahı yerləşir. Bu iqamətgahın baxdığı üzbəüz yüksəklikdə isə türk icmasının inzibati binası tikilib və həmin binanın üzərində çox iri bayraq dalğalanır. Görünür, bunlar kifayət etmədiyindən türklər dağın döşünə – hər tərəfdən görünən nöqtəyə xüsusi daş materialla öz bayraqlarının iri və parlaq təsvirini həkk ediblər. Hər səhər bu bayrağı görən yunanların hansı hisslər keçirdiyini anlamaq çətin deyil. Amma şəhərdəki məscidlərdən azan səsini ucaltmaqla qarşı tərəfə təzyiq etmək türk icmasında heç kimin ağlına gəlməyib. Ona görə də bu gün Qarabağ məscidlərindən ucalan azan səsini qarşı tərəfə psixoloji təzyiq kimi qələmə vermək, bunu hansısa təbliğat elementinə çevirmək, hesab edirəm ki, yanlışdır. Adam düşünür ki, birdən qarşı tərəf də kilsələrdəki zənglərin səsini ucaltsa və ya onu aramsız səsləndirsə, onda nə olacaq?

Təbii ki, bizim Qarabağdakı erməni icması ilə hansısa səsləşməyə, oradakı Azərbaycan vətəndaşlarına müəyyən bilgi və mesajlar verməyimizə ehtiyac vardır. Bunun ən yaxşı yolu həmin bölgədə xüsusi radiostansiya yaratmaq, erməni və Azərbaycan dillərində fasiləsiz verilişlər yayımlamaqdır. Bu verilişlər hər iki xalqa yaxın olan musiqi xəzinəsindən bəhrələnər və bəzi birgə dəyərləri təbliğ edə bilər. Radio ilə yanaşı Qarabağdakı erməni icmasına yönəlik televiziya kanalımız da olarsa, daha yaxşı effekt alına bilər. Mən ağzı zorla Yerevana tərəf döndərilmış insanların belə bir jestə biganə qalacağını düşünmürəm.

Əslində, belə bir addımın atılmasının vacibliyi ilə bağlı bir neçə il əvvəl Xankəndi seçki dairəsindən parlamentdə təmsil olunan Flora xanımla geniş danışmışdıq. O zaman deputat xanım gənclərimizdə vətənpərvərlik duyğularının necə yüksəldilməsi və Qarabağ mövzusunun yaddaşlarda daimi qalması ilə bağlı ciddi və səmimi narahatlıq hissləri keçirirdi. Həmin vaxt biz Flora xanımla çox məsələləri, variantları müzakirə etmişdik. Maraqlı təkliflərdən biri də həmin radiokanal məsələsi idi, çünki belə bir kanalı indinin özündə də yaratmaq həm ideoloji, həm də iqtisadi cəhətdən əlverişlidir. Ona görə də məsələnin vacibliyini nəzərə alaraq Flora xanım bununla bağlı müəyyən instansiyalara müraciət etməli idi, etmişdi də…

Həmin cazibədar ideyanın müzakirəsindən neçə illər keçib. İndiyədək radiokanaldan bir xəbər çıxmadı, amma Qarabağda azan məsələsi bütün medianı dolaşdı…

08.03.2013

Barış Manço ilə samuray söhbəti
^{və dadı qaçmış Novruz bayramının duzsuz personajları haqqında bahar fantaziyası}

Adətən, məşhur adamlarla ilk görüş yaddaşlarda daha parlaq qalır, çünki bu görüş, bir növ sənin düşüncəndəki obrazı canlandırır və ona əlavə ştrixlər vurur. Sonralar nələrsə dəyişə, dolğunlaşa, cilalana bilər, amma birinci görüşün təəssüratı həmişə unudulmaz olur. Mən böyük sənət adamı Barış Manço ilə birinci dəfə üzbəüz görüşdən aldığım təəssüratı hər dəfə xatırlayanda bu hisslərin adamı qətiyyən aldatmadığına bir daha əmin oluram. Məhz onunla birinci görüşün yaratdığı enerjinin sayəsindədir ki, indi də adı çəkiləndə yaddaşımda dərin ağlı, xoş qılığı, ünsiyyətçilliyi, ürəyəyatımlı səsi ilə adamı ovsunlayan bənzərsiz bir insan canlanır. Sonra isə yaddaşın başqa bir qatından onun qeyri-adi ifaçılıq məharəti, musiqi duyumu, nadir teleaparıcılığı, tanıdığı insanlara misilsiz sevgisi haqqında ən gözəl duyğular baş qaldırır.

* * *

Təbii ki, B.Mançonu Türkiyə kanallarından tanıyırdım, apardığı proqramlara baxırdım, Azərbaycanla bağlı layihələrindən, o cümlədən Bakıda uşaq televiziyası açmaq planlarından xəbərdar idim. Sovetlər birliyinin dağılhadağıl vaxtında «İstanbuldan salamlar»ı ilə Azərbaycan və Türkiyə arasında yeni bir körpü qurmuş Etibar Babayevlə yaxın dostluğundan da xəbərdar idim. Məhz Etibar bəyin vasitəsilə biz Barış bəylə Bakıda görüşmüş, onun çəkilişlərində iştirak etmiş, məclislərdə olmuş, maraqlı söhbətlər etmişdik. Ona görə də mən B.Mançonun növbəti dəfə Bakıda olduğundan xəbər tutan kimi E.Babayevi axtardım.

Söz vaxtına çəkər, 1996-cı ilin baharı idi, Azərbaycan televiziyasında rəhbərlik etdiyim «Səhər» proqramı ikinci iliydi efirə çıxırdı, verilişin yaxşı reytinqi varıydı. Proqrama marağın və populyarlığın bir səbəbi də vaxtaşırı efirə tanınmış adamların gəlməsi idi. Ona görə də mən Bakıda olan Barış Manço kimi məşhur bir sənətçini efirə çağırmaq fürsətini əldən verə bilməzdim. Şübhəsiz ki, Etibar bəy də mənim bu vur-hayda onu niyə axtardığımın səbəbini bilməmiş deyildi. Odur ki birbaşa mətləbə keçdi:

– Barış bəyin proqramı bugün-sabah çox gərgindir, amma sizin verilişə mütləq gələr, – dedi. Onun reaksiyası və səsinin xoş ahəngi məni bir az da ürəkləndirdi.

– Bəlkə, bu gün, ya sabah AzTV-də görüşək, – deyə mən məsələni bir az da konkretləşdirməyə çalışdım.

Televiziya işini incəliklərinə qədər bilən Etibar bəy mənim nə demək istədiyimi dərhal anladı:

– Yaxşı, nə deyirəm ki, onda sən sədrlə danış, sabah mən Barışı televiziyaya gəzintiyə gətirərəm, – dedi.

Etibar Babayev ziyalı ailəsindəndir, yaxşı mühitdə böyüyüb, uzun illər komsomolda və partiya orqanlarında çalışıb, əla təşkilatçılığı var. Hələ sovet vaxtı az qala dünyanın yarısını gəzib. Yaxşı mütaliəsi, gözəl qələmi, yüksək intellekti və istedad səviyyəsində olan intuisiyası var. Ən qabarıq cəhətlərindən biri də nəzakətli və dəqiq olmasıdır. Ona görə də danışdığımız vaxtda – günorta saat 3-də Barış Manço ilə birlikdə AzTV-də idilər.

Biz əvvəlcə studiyaları gəzdik, sonra mərhum sədr Babək Hüseynovla görüşdük, Barış Mançonun hesabına onun mürəbbəli çayından içdik. Sonra üçümüz birlikdə mənim otağıma qalxıb sabahkı proqramın konturlarını cızmağa başladıq. Əslində, söhbətin qurulması üçün elə bir çətinlik yox idi, çünki Barış özü televiziya adamı idi. Təkcə görüntünün yox, adi söhbətin dramaturgiyasını da gözəlcə qura bilirdi…

Proqramla bağlı söhbətdən sonra Barış Manço bir anlığa başını qaldırıb otağıma göz gəzdirdi. Baho, bu nə iş otağı imiş… Məni xəcalət təri basdı, sanki indi ayıldım ki, hər yer səliqəsiz və tör-tüküntü içindədi (qaç-qovda işlədiyimizdən, zatən, həmişə elə olurdu). Deyəsən, qonaq da mənim sıxıldığımı duydu və dərhal da təsəlliyə keçdi: «Canım, ne bu? Genelde benim odam bundan da dağınık oluyor». Əslində, inanmaq istədim ona, çünki belə idisə deməli, bu boyda sənətkarla məni birləşdirən ümumi bir cəhət olacaqdı. Bu düşüncədə ikən, mən ümidlə Etibar bəyə baxdım, amma onun təbəssümü mənim fantaziyalarımın «çiçəklənməsinə» imkan vermədi. Əvəzində «operativ» müdaxiləsi ilə söhbəti dəyişdi. Biz televiziyaların problemlərindən, müasir teleproqram yaratmağın çətinliklərindən, maaşdan, aparıcı işindən, uşaq verilişlərinin və səhər proqramlarının özəlliklərindən danışdıq.

Barış Manço öz televiziya layihələrindən də söz açdı və söhbətin bundan sonrakı hissəsi məni çox heyrətləndirdi. Məlum oldu ki, Yaponiyaya sonuncu səfəri zamanı verdiyi konsertlər çox böyük uğur qazanıb və onu izləyən ölkənin məşhur En-Eyç-Key televiziyası Barışı telekanalda uşaq verilişi aparmağa dəvət edib. Mən hövsələsizlik edib «necə yəni o boyda Yaponiyada veriliş aparmağa adam yoxdur ki…» sualını vermədim, amma Barış bəy sualı baxışlarımdan oxudu. Odur ki əyləşdiyi yerdən sıçrayıb ayağa qalxdı, uzun saçlarına və uca boy-buxununa işarə edərək, «yaponlar məni samuraya oxşadırlar», – dedi. Sonra əyləşdi və uzun barmaqlarını havada yellədə-yellədə sözünə davam etdi:

– Siz baxın, görün ki, bu millət öz gələcəyi ilə bağlı hansı dərinlikləri düşünür. Yaponlar hesab edirlər ki, uşaqlar üçün proqram aparan şəxs, onların yaddaşında şoumen kimi deyil, öz cəsur və qəhrəmanabənzər görkəmi ilə təəssürat yaratmalıdır. Deməli, indidən uşaqlara yol göstərir, kimlərə bənzəmələrini, hansı dəyərləri seçmələrini təlqin edirlər.

Sonra Barış bəy əlavə etdi ki, Yaponiya hökuməti onun iştirak edəcəyi layihənin gerçəkləşməsi üçün xeyli pul ayırır. «Bax mən yapon dilini öyrənməliyəm və dəvət eləyən televiziya mənə yüksək qonorardan əlavə həm də iki müəllim üçün pul ödəyəcək» – Barış bəy bu sözləri çox ləzzətli intonasiya ilə dedi.

Ertəsi gün Barış Manço proqrama yüksək əhvali-ruhiyyədə gəlmişdi. Efirdə onun mahnıları səslənirdi, bütün yaradıcı heyət canlı efirdə şövqlə çalışırdı. Aparıcı İlhamiyyə xanım da məharətlə qurduğu söhbəti və bütövlükdə proqramı gözəl idarə edirdi (Barışsevərlər həmin söhbətin bəzi hissələrini Youtube-da yerləşdiriblər). Bu, «Səhər» in tarixində ən maraqlı verilişlərdən biri idi. Proqrama təkcə tamaşaçılar yox, həmin gün səhər növbəsində olan televiziya işçiləri də nəfəs çəkmədən baxırdılar. Təsəvvür edin ki, proqramın sonuna yaxın Barış bəyi canlı görmək və ondan avtoqraf almaq üçün studiyanın ağzına xeyli adam toplaşmışdı. Bu adamlar sevdikləri insanı studiyadan ta giriş qapısına qədər müşayiət etdilər.

* * *

Mən sonralar Barış Manço ilə görüşə bilmədim, amma onun qrupundan tez-tez Bakıya gəlib-gedən dostlardan xəbər tuturdum ki, Barış bəy Yaponiya hazırlıqlarını sürətlə aparır, xalqın dilini, etnoqrafiyasını və bütövlükdə ölkəni öyrənir. Təəssüf ki, vaxtsız ölüm Barış bəyin çox işlərini, o cümlədən Yaponiya layihəsini yarıda qoydu. Amma kaş bu layihə reallaşaydı və biz samuray görkəmli türk sənət adamını gələcək dünyanın sahibləri olan dərrakəli yapon uşaqları arasında görüb bir az qürurlanaydıq. Biz görüntü ilə qürurlanmaqda ikən qıyıq gözlü və iti zəkalı yapon uşaqları ağıllarının üzərinə bir az da B.Mançodan gələn samuray işığını yığacaqdılar. Sonra da bu işığın izi ilə gedib tarixlərini, kimliklərini öyrənəcək, özlərini onlara qürurlu bir keçmiş qoyub getmiş əcdadlarına bənzətməyə çalışacaqdılar…

Yola saldığımız Novruz bayramı günlərində mən nə üçünsə Barış bəylə samuray söhbətini bir də xatırladım. Əslində, bu böyük sənət adamı haqqında yazmağa səbəb varıydı, çünki Etibar bəy hələ bayramdan qabaq zəng edib Barış Manço ilə bağlı xatirələri topladığını və mənim də bir şey yazmağımı istəmişdi. Mən onun aparıcılıq məharəti haqqında yazmağı düşünürdüm. Amma telekanallarda bütün Novruz bayramının iki düşük qəhrəmana – Keçələ və Kosaya bağlanması beynimdə bu samuray söhbətini təzələdi. Axı necə ola bilir ki, min illər boyu xalqın şüurunda, düşüncəsində, davranış və ənənəsində müqəddəslik qazanmış bir bayram iki təlxəyə bağlansın?

Ümumiyyətlə, ruhun və təbiətin oyanması, ilin dəyişməsi, məişətdən tutmuş ətraf aləmədək hər şeyin təzələnməsi, düşüncələrdə barış və mərhəmətin boy atması, ruzinin artması, xeyirin şərə üstün gəlməsini təlqin edən Novruz bayramı, deyəsən, məna və məzmununu itirməkdədir. Qaranlıq otaqlarda yazılan və mayasında haramlıq olan bayağı bayram ssenariləri telekanalların iştirakı ilə gün işığına çıxarılır. Xalq yaddaşındakı Novruz tədricən mahiyyətini dəyişərək, bəsit rejissuralı siyasi teatra çevrilir. Bəs bu teatr bizlərə nəyi aşılayır? Doğrunu, yoxsa yalanı? Çox vacib olan səmimiyyəti, yoxsa riyakarlığı? Ədaləti, yoxsa haqsızlığı? Mən də anlayıram ki, çətin suallardır, amma cavabı asandı: məqsədi gerçək mahiyyəti bayağılaşdırmaq, adamları ələ salmaq, şit zarafatlar və lağlağılarla əyləndirmək olan bir «teatr» öz seyrçilərinə nəyi aşılaya bilər ki?

Bax bu gün küçə tamaşalarında və ekranlarda gördüyümüz Keçəl və Kosa folklorumuzdakı qəhrəmanlar deyil, həmin qurama teatrın personajlarıdır. Həm də kifayət qədər ziyanlıdırlar. O səbəbdən də həvəslə Novruz tamaşalarına gedən və ya gözünü ekrana zilləyən uşaqlarımız bu personajlardan heç bir feyz anlaya bilməz. Axı onların hər ikisi qorxaq və yaltaqdır, qarınqulu və yalançıdır, xüsusən vəzifəli adam görəndə ikiqat əyilənlərdir. Üstəgəl, yumurta döyüşündə heç vaxt udmur, həmişə uduzurlar, deməli yumurtaları boşdur. Bəs onda yumurtası boş olanları biz niyə qəhrəmana çeviririk? Və millətə belə zərərli qəhrəmanlar sırımaq kimlərin ideyasıdır? Bəyəm yaponlar bizdən az bilirlər ki, milli dəyərlərini qəhrəmanların obrazı ilə təbliğ edirlər. Ruhun təzələndiyi bu bahar günlərində üzərində düşünməli olan daha dəhşətli sual isə budur: bəs biz hansı dəyərləri və kimlərin vasitəsilə təbliğ edirik?

30.03.2013

İranı Azərbaycana necə birləşdirməli?
^{Uzun tarixçəsi olan bir sərsəmlik haqqında}

İran Azərbaycan üçün həmişə gözlənilməz təxribatlar mənbəyidir, son illərdə Tehran bizlər üçün arzuolunmaz davranışlar nümayiş etdirir. Həm də bunun üçün çox bəsit, amma emosional formalardan istifadə edərək Bakıdakı «görkəmli siyasətçiləri» asanlıqla tora sala bilir. Bu həftə bəzi media qurumlarında hansısa İran qəzetinin çaldığı köhnə bayatıya cavab olaraq səslənən «İranı Azərbaycana birləşdirək» çağırışları da onu göstərdi ki, biz tələyə qoyulmuş pendirə doğru qaçmağa çox tələsirik.

…10-15 il əvvəl, 90-cı illərin sonlarında dünyanın xoş günlərinin birində İslam inqilabının növbəti ildönümü ilə bağlı İranın Bakıdakı səfirliyi «Gülüstan» sarayında ziyafət verirdi. Onda toplantılar belə quru və sıxıntılı keçməzdi. Hamı bir-birinə qarışardı, rəsmilər media əhlindən qaçmaz, onlara bir az yaxın durar, ordan-burdan söhbət edərdilər. Mediaçılar da vəzifəli adamlar qarşısında təzim etməz, onlardan çəkinməzdilər. Belə toplantıların bir yaxşı cəhəti də varıydı ki, fərdi söhbətlərdə maraqlı məlumatlar almaq, bəzi məsələlərin gizlin tərəflərini müzakirə etmək olurdu. Həmişə olduğu kimi ziyafətdə gurluq idi, çox adam çağırılmışdı, yaxşı atmosfer var idi. Adətən, qədəhlərin cingiltisindən xüsusi impuls alan media əhli ziyafətdə içki verilməməsindən o qədər də rəncidə olmamışdı.

Təxminən yarım saat sürən rəsmi nitqlərdən və yeməkdən sonra hərə bir yana çəkilib iki-bir, üç-bir söhbət edirdi. Necə olmuşdusa, MTN-nin ovaxtkı rəhbəri Namiq Abbasov, Rafael Hüseynov və mən bir stol ətrafına düşmüşdük. Əvvəlcə ümumi şeylərdən danışır, mövzuları ehtiyatla seçirdik. Amma Namiq müəllimə sual verməkdən də özümüzü saxlaya bilmirdik. Sonra çoxlarının haqlı olaraq «milli adam» hesab etdiyi nazirin səmimiyyəti və jurnalist keçmişi bizi yavaş-yavaş ürəkləndirdi. Bəzi suallara dəqiq cavab almaq üçün Namiq müəllimin incə damarını tutmağa çalışırdıq (sən bizdə ürəyə bax ey!). Təbii ki, İrana yaxından bələd olduğu üçün Rafael təşəbbüsü ələ almağa çalışırdı.

Onda R.Hüseynov hələ deputat deyildi, amma elə deputat kimi səsi hər yerdən gəlirdi, istedadı və işgüzarlığı ilə çox işləri yarıdırdı. Mətbuat adamlarının gur olduğu toplantılarda onu da tez-tez görmək mümkün idi. Zatən, özü də jurnalistlik edirdi, «Amerikanın səsi» nin təmsilçisi kimi maraqlı reportajlar, müsahibələr hazırlayırdı. İndi də əlinə Milli təhlükəsizlik nazirindən faydalanmaq fürsəti düşmüşdü. Əsas müzakirə mövzusu isə Azərbaycan-İran münasibətləri idi.

– Namiq müəllim, üzdə deyilənləri başa düşürük, bəs, əslində, bizim İranla münasibətlərimizin gerçək vəziyyəti necədir?

– Mən mətbuatı izləyirəm. Yazılanlardan bu qənaətə gəlirəm ki, münasibətlərimiz, hər halda, normaldır, – dedi və gülümsündü, yəni mesaj verdi ki, «incə damar» taktikası keçərli deyil. Sonra bizim ona məlul-məlul baxdığımızı görüb əlavə etdi:

– Bilirsiniz, dövlətlər səviyyəsində münasibətlər, həqiqətən, normaldır. Amma İran rəsmiləri çox kiçik şeylərdən qıcıqlanırlar. Məsələn, üç gün əvvəl Elçibəy Güneylə bağlı bir bəyanat verib, oralarda aləm dəyib bir-birinə, Tehranda səfirimizi çağırıb nota veriblər.

Namiq müəllim bunları dedi, sonra qayğılı-qayğılı əlavə etdi ki, gərək belə şeylər olmasın!

– Niyə, ay Namiq müəllim, əksinə, bu cür bəyanatlar olmalıdır ki, İran özünü yığışdırsın, – bunu da R.Hüseynov özünəməxsus emosionallıqla dedi. Sonra da eyni ahənglə bunları əlavə etdi:

– Tehran qəzetləri gündə bir iftira yazır, hökumət bəlli səbəblərə görə bunlara cavab vermirsə, qoy, heç olmasa, ictimai təşkilatlar, ayrı-ayrı xadimlər danışsın. Yoxsa biz dinmirik, onların da ayağı yer alır.

Namiq müəllim ani pauza verib bizi sınayıcı nəzərlərlə süzdü. Bircə kəlmə ilə bu mövzunu yekunlaşdırmaq işarəsi verdi:

– Mənim etirazım yoxdur, bir faydası varsa, münasibətləri korlamırsa, gəlin elə gündə bir bəyanat verək. Məsələ bir az başqa cürdü, İranla öcəşmək ciddi təhlükədir, onunla ağıllı və incə davranmaq lazımdır.

Həqiqətən, İran elə-belə dövlət deyil, real təhlükələrə baxmayaraq dünyanın ən qüdrətli ölkəsi ilə münaqişə aparır. Bir əli Rusiyanın və Çinin ətəyindədir. Ölkədə düymədən tutmuş, təyyarəyədək hər şey istehsal edilir, tükənməz yanacaq ehtiyatı var. Bir çox islam ölkələrinə maddi yardım göstərir, ərəb rejimlərini dəstəkləyir, Yaxın Şərqdəki radikal, dini-hərbi təşkilatlara təsir edə bilir. Qafqazda və Xəzər hövzəsində geosiyasi maraqlar uğrunda çarpışır. Güclü hərbi rejimi, ordusu, ən müasir silahları, təsirli ideologiyası var. Onun nüvə silahına iddialı olması bütün dünyanı qarışdırıb. Əlbəttə, bunlar o demək deyil ki, biz Tehrandan qorxub-çəkinək. Amma o deməkdir ki, Azərbaycan İranla incə davranmalıdır.

Tale İran və Azərbaycanı çox nöqtələrdə birləşdirib. Bizim müştərək tariximiz, mədəniyyətimiz, dinimiz vardır. İntəhası, siyasi maraqların parçalanması iki ölkə arasında müəyyən çat yaradıb. Amma diplomatiya ondan ötrüdür ki, bu çatları bərpa edə bilsin. Təəssüf ki, son 20 ildə İranda da, bizdə də bir çoxları ölkələr arasındakı bu çatları daha da dərinləşdirməyə çalışır. Bu gün Azərbaycanda Cənubdakı soydaşlarımızın problemlərindən əndişələnən gerçək vətənpərvərlər az deyil, amma bu mövzunu siyasi oyuncağa çevirən balaca siyasətçilərin sayı onlardan qat-qat çoxdur. Onların Güneylə bağlı bəyanatları və Tehran rejimini ittiham etmələri populizmdən başqa bir şey deyildir. İllüziyalara qapılmayın, İran heç vaxt parçalanmayacaq. Bu dövləti parçalamaq istəyən bütün imperiyaların çöküb tarixə gömüldüyünü görmək lazımdır. ABŞ və Avropa da sizləri çaşdırmasın: onlar İranı parçalamaq yox, rejimi dəyişmək istəyirlər.

Dünyada heç nə səbəbsiz baş vermir. Bir yanlış hərəkət başqasını doğurur. Bu baxımdan İranla bizim aramızda gedən söz davası psixoloji müharibədən başqa bir şey deyil. Son günlər bu müharibənin yeni savaşı birbaşa hər iki ölkənin müstəqilliyinin inkarına yönəlib. Bizim üçün xüsusi qorxu yaradan bu absurddan əl çəkməli, İranı özümüzə «birləşdirmək» fikrindən vaz keçməliyik. Eyni zamanda Qərbə İran bizi sıxır mesajının mənasızlığını anlatmalı və Tehrandakı siyasi nadanların toruna düşməməliyik.

06.04.2013