Kitabı oku: «Seçilmiş Eserler 1. Cilt»

“Она, куйланмаган бир куй истайман”, деган эди Рауф Парфи шеърларидан бирида. Дарҳақиқат, шоирнинг бетакрор, ўзига хос ижоди бор. Бунинг ортида “куйланмаган бир куй” яратиш талабидан ташқари, ўз-ўзини ва ўз сўзини излашга жидду жаҳд ҳамда машаққатли меҳнат ҳам туради. Шоир ўз китобларига тартиб беришда ҳам мана шундай талаблардан келиб чиқиб шеър танлаган. Қўлингиздаги “Сайланма” эса улардан фарқ қилади. Унда шоирнинг ёшлик йилларида ёзилган ва аввалги китобларига кирмаган ўнлаб шеърлари ўрин олган ва уларга ёзилиш санасига кўра тартиб берилган. Бу шоир Рауф Парфининг ижодий эволюциясини кузатишга ва унинг ижоди бўйича янги илмий тадқиқотлар яратишга ёрдам беради.

ЎНГСЎЗ

Рауф Парфи – шеърнинг шеърини ёзган шоир, шеърни шеър билан англатган шоир, шеърнинг қудратини қайтадан кашф этган шеър мутафаккири. Туркистон шоири, ватан шоири, тил шоири, турк шоири, Турон шоири, шеърларини мазлумларга қалқон қилган шоир, садоқатнинг шоири…

Рауф Парфи ҳақида тадқиқот яратишдан олдин у мен учун оддий бир шоир эди. Мен фақат унинг исмини билардим, холос. Гарчи илгари у ҳақда Туркияда чоп этилган мақолаларни ўқиган бўлсам-да, бу менинг эътиборимни унчалик тортмаган эди. Буни мен, Туркияда ўша пайтда жуда қийин бўлган академик даражага ўтиш учун чет тили имтиҳонининг қийинлиги ва бу имтиҳонга икки йил тайёргарлик кўришим билан изоҳлай оламан, яъни бор имкониятимни чет тилини ўрганишга сарфлаб, ўз соҳам бўйича изланишга вақтим оз қолган эди.

Чет тили имтиҳонидан ўтгандан сўнг, мен доцентлик учун илмий тадқиқот олиб боришим ва шу мавзуда китоб ёзишим кераклигини билардим, лекин буни қандай амалга ошириш йўлларини билмасдим. Мен қарлуқ лаҳжаси бўйича китоб ёзишни режалаштиргандим. Барча тайёргарлигим шу китоб бўйича эди, ҳатто китобнинг қораламасини ҳам тайёрлаган эдим, шу мавзуга оид тўплаган материалларим ҳам кўп эди. Шундай бўлса-да, мен Анқарадаги турк тили ва адабиёти бўйича иш олиб бораётган тадқиқотчилар билан суҳбатлашиб, фикрларини билгим келди.

Анқарадаги устозимга вазиятни тушунтирдим, тайёргарликларим ҳақида сўзладим. У менга: “Сиз қилган тадқиқотларнинг деярли барчаси тил билан боғлиқ, келажакда агар сизнинг доцентлик ҳужжатларингизни менга юборишса, сизга шундай савол берган бўлар эдим: “Сиз адабиётга боғлиқ нима иш қилдингиз? Ахир сизнинг соҳангиз замонавий турк лаҳжалари ва адабиёти-ку!” – деди. Мен устознинг сўзларидан лол бўлиб қолдим, маслаҳат беришини илтимос қилдим. У менга шундай деди: “Рауф Парфи исмли ўзбек шоири бор, бир томондан бизнинг Меҳмет Акиф каби, бир томондан Нежип Фазилга ўхшайди. Уни ўқиб чиқинг, сизга ёқиб қолишига ҳеч шубҳам йўқ”, – деди. Мен материалларни қандай топиш мумкинлигини сўрадим. Устозим “Ҳамма материалларни ўзим топиб бераман”, деди. Шу заҳоти менга Рауф Парфининг иккита шеърий тўпламини узатди ва “Ксеронусхасини олинг ва ишга киришинг!” – деди.

Менинг Рауф Парфи шеърлари билан танишишим шундай бошланган эди. Дарҳақиқат, устозим айтганидек, қайсидир жиҳатдан Меҳмет Акифга, қайсидир жиҳатдан Нежип Фазилга ўхшар, лекин Рауф Парфи улардан жуда бошқача шоир эди. У худди ўтга ўхшарди, ўз эркинлигини яхши кўрар эди, ўз чегараларига дахл қилишга ҳеч кимга рухсат бермасди. У хоҳламаган одамини ёнига яқинлаштирмайдиган, кучли, мағрур, севганини ўлгунча севадиган, раҳмдил ва бола каби беғубор эди.

Шеърлари кўзгу каби эди, қараганда ҳар инсон ўз руҳини кўрарди. Бу кўзгуда турк тарихи бор эди, мазлумларнинг ҳомийси – золимларни даҳшатга солган қаҳрамон бор эди. У ҳар доим дунё мазлумлари томонида бўлиб, уларнинг дардлари билан оғриган, улар учун қайғурган ва шу қайғуларини қоғозга тўккан шоир эди.

Дунёда Рауф Парфи ўқимаган шоир деярли бўлмаган. У бутун Осиё, Европа ва Жанубий Американинг кўзга кўринган ва таъсирли шоирларининг ҳаммасини ўқиган, шеърларини ўқибгина қолмай, таржима ҳам қилган.

Мен Рауф Парфи ҳақидаги тадқиқотимда унинг барча шеърларини бирма-бир ёзиб, сарлавҳаси бўлмаган шеърларнинг биринчи мисрасини сарлавҳа қилиб олдим. Уларнинг ёзилган йили, байт бирлиги, нечта байтдан иборатлиги, қофия тизими, тури, кимга бағишланганлиги, эпиграфи, вазни, ритми, такрорлари, мавзуси ҳақида ёздим. Ҳар бир шеърини қайта-қайта ўқидим; Рауф Парфининг яшаган даври, шароитига эътибор бердим, ўзимни унинг ўрнига қўйиб, шеърларини англашга ҳаракат қилдим.

Шеърларини таржима қила бошлаганимда, ҳеч бир таржимамни асл нусха билан боғлай олмадим. Ниҳоят, Анқарадаги устозимнинг олдига бордим ва унга бир шеърнинг икки хил таржимасини кўрсатдим. Улардан биттаси менга жуда ёққан эди, домлага ҳам ўша ёқади, деб ўйлаган эдим, лекин ундай бўлмади. Устоз менга ёққан таржимага қараб: “Сиз янгидан шеър ёзаяпсиз, бу Рауф Парфи шеърига ўхшамабди”, – деди. “Бошқача йўл тутсам чиройли чиқмаяпти”, – дедим. Устоз: “Сиз бошқа тилдан таржима қилмаяпсиз, туркий тилнинг бир лаҳжасидан ўгираяпсиз. Ишингизни кўрадиганлар асл шеърни тушуниш учун сизнинг таржимангизни кўриб аслидаги лаззатни татиб кўришсин. Бунинг учун таржима пайтида шеърнинг аслиятдаги оҳангини сақлашга ҳаракат қилинг, қофияларига эътибор беринг. Агар сиз битта қофияда сўз топа олмасангиз асл шаклини ёзинг ва изоҳ шаклида маъносини саҳифа остида беринг”, – деди. Тадқиқотим шу маслаҳатлар асосида шакллана борди.

Рауф Парфининг шеърларини таржима қилганимдан сўнг унинг таржимаи ҳолини ёза бошладим. Шоирнинг таржимаи ҳоли мен учун унинг шеърларини таҳлил қилишга ва кечинмаларини англашга жуда қўл келди. Чунки одатда шоирнинг шахсиятини ёритиш учун унинг ҳаёти ва ижодидан келиб чиқилади. Лекин менда унинг фақат бир саҳифали таржимаи ҳоли бор эди, холос. У ҳам тўлиқ эмас эди. Мен топган адабиётларда унинг исми деярли тилга олинмаган эди. Улардаги умумий маълумотларда Эркин Воҳидов, Абдулла Ориповлар билан биргаликда 60-йилларда танилганлиги ҳақида ёзилган эди.

Совет Иттифоқи маъмуриятига қарши чиққан бундай одам худди унинг ҳудудида яшамагандек эди. Ўзбекистондаги дўстларимга электрон почта орқали хат ёздим, лекин ҳеч бири жавоб бермади. Шу сабабли, мен интернет саҳифаларидан топилган маълумотлар билан ўзимдаги ярим саҳифали матнни бирлаштириб, тўлиқ матн яратишга ҳаракат қилдим. Аммо мен учун асосий нарса унинг шеърлари эди. Уларни хронологик тартибда жойлаштирганда, унинг ҳаёти аслида ўз-ўзидан ўртага чиққан эди. Менинг тасаввурларим чалароқ шакллантирган бу таржимаи ҳолни мукаммаллаштирган нарса унинг шеърлари бўлди. Балки мен бу шеърларни аслиятдаги каби ифода эта олмаган бўлишим мумкин. Лекин ҳозирги тасаввуримга кўра, Парфи ўз муҳитидан камида 50 йил олдинда эди.

Атрофидагилар, қариндошлари, дўстлари, мамлакатидаги маъмурият, зиёлилар ва олимлар уни тушунмаган эди. Нақадар ёлғиз эди у. Бу ёлғизликда Озарбайжон учун йиғларди, “Сен ёлғиз эмассан, оҳ Озарбайжон!”, дея қайғурарди. Унинг овози, арманлар Озарбайжонни талон-тарож қилаётган пайтда чиққан ягона овоз эди. Ўзининг ёлғизлигига қарамай Озарбайжон ёлғиз қолди, дея хафа бўлар, изтироб чекар эди. Ўша пайтлар Парфи Озарбайжонда бўлган ва Халил Ризо унга “Ўзтурк” тахаллусини берган эди. Албатта, шоир ҳақида Озарбайжон зиёлилари ҳам билар эдилар. Вафотидан бир ҳафта олдин бир озарбайжон журналисти келиб, у билан суҳбатлашганди. Журналистнинг: “Столидаги нон унинг охирги таоми эди”, деган гаплари мени даҳшатга солган эди. Бу асрда бир зиёли, бир санъаткор очликдан ўлдими деб, ўз-ўзимдан сўрадим. Лекин бироз муболағали шу ҳолатда ҳам Парфининг нон учун бировга ялтоқланмаганини тасаввур қила оламан. Ўзи туфайли бошқалар зарар кўрмасин деб ҳеч кимдан ёрдам қабул қилмаганини, ҳеч кимни қабул қилмаганини биламан. Шунинг учун мен ҳеч кимга, нима учун Парфига ёрдам бермадингиз, нима учун уни ёлғизлатдингиз, демайман. Чунки ўлимдан қўрқмаган Парфининг “Сизларсиз мен у дунёда қандай яшайман”, дегани уларни қанчалик яхши кўрганини кўрсатар эди.

1960-йилларда Қирим татарлари намойишида қатнашгани учун ўлимдан зўрға қочиб қутилганди. Кейинчалик ҳам шоир совет ҳукуматининг унга қилган дўқ-пўписаларига эътибор бермади. Биламанки, бутун ўзбекистонликлар унга ёрдам бериш учун тайёр бўлсалар ҳам, у бошқаларнинг зарар кўрмаслиги учун ёрдамларини қабул қилмас эди. Чунки у ўлим ичидаги қўрқувини ўлдирган инсон эди. Ўлимни ўлдирганлар ўлимдан қўрқмайдилар.

Буюк шоирларнинг, буюк санъаткорларнинг асарлари улар дунёдан ўтгандан кейин ҳам нашр қилинаверади. Айниқса, Рауф Парфи каби улуғ шоирларнинг бокир асарлари, албатта, юзага чиқаверди ва бизда ўзи ҳақидаги янги фикрларни туғилишига сабаб бўлаверади.

Ўзбекистонда Рауф Парфи ҳақидаги бир қатор илмий тадқиқотлар ва бу икки жилдлик танланган асарлари шоирнинг ўз юртида қадр топаётганининг нишонасидир. Бу севинчли ва фахрли бир кўрсаткичдир.Ушбу жилдликлар босилгандан кейин, аминманки, Рауф Парфи ижодига қизиқиш янада кучаяди ва унинг асарлари ҳақида тадқиқотлар яна ҳам кўпаяди.

Бироқ, фақат илмий тадқиқотлар яратишнинг ўзигина етарли эмас. Ўзбекистон маданий оламида Рауф Парфи шахсияти ва шеъриятини тарғиб этиш учун яна кўплаб ишлар қилиш мумкин. Масалан: Рауф Парфи номидаги музей очиш, у ерда шахсий нарсаларини ва асарларининг қўлёзмаларини кўргазмага қўйиш, шоир номидаги жамғарма ташкил қилиш ёки бир тадқиқот маркази очиш, ушбу жамғарма ёки тадқиқот маркази бу мавзуда тадқиқот қилувчи талабаларни стипендия билан таъминлаши, уларни қўллаб-қувватлаши… Булар ҳозирча ақлимга келган фикрлар. Буни дастлаб Рауф Парфи ижодига оид илмий-адабий анжуманлар ташкил қилиш, туғилган ва вафот этган кунларида хотирлаш тадбирлари билан бошласа ҳам бўлади. Шунингдек, Рауф Парфи номини абадийлаштириш ва хориждаги парфишунослар иштирокида халқаро илмий конференциялар ташкил этиш масалаларини ҳам жиддий ўйлаш лозим.

Шеърият ҳали ҳам қадрланадиган мамлакатларда шоирларга ҳурмат бошқача. ХVI асрда Англияда яшаган Шекспир ҳаёти ва ижоди ҳанузгача илмий тадқиқотлар мавзусидир. Ҳар йили ўнлаб илмий тадқиқотлар юзага чиқарилади. Бундай тадқиқотлар турк дунёсида Алишер Навоий, Фузулий ва бошқа кўплаб адабий шахсиятлар учун ҳам қилинмоқда. Рауф Парфи ҳам ана шундай ҳурматга лойиқ шахслардан биридир.

Мен, бир парфишунос ўлароқ, Рауф Парфи асарлари икки жилдлигини нашрга тайёрлаган, уни сўнгсўз ва изоҳлар билан таъминлаган ҳамкасбим филология фанлари номзоди Олим Олтинбеккa ҳамда китобнинг нашр этилишида ўз ёрдамларини аямаган Нийда Ўмар Халисдемир университети ректори Проф. Др. Муҳсин Қаргa, Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ректори, филология фанлари доктори, профессор Шуҳрат Сирожиддиновга, яна шу университет профессори Баҳодир Каримга, шунингдек, ушбу икки жилдликнинг муҳаррири Олим Усмонгa ва Туркияда турк дунёсига оид тадқиқотлари билан машҳур, Евроосиё ёзувчилар уюшмаси президенти ва Бенгу нашриётининг бош муҳаррири ҳурматли Якуб Ўмерўғлига ўз миннатдорчилигимни билдираман.

Проф. Др. Ҳикмет Кораш,

Нийда Ўмар Халисдемир

Университети Турк дунёси тадқиқотлари маркази директори

ЭНГ УЗОҚ ЁЗИЛГАН ТАРЖИМАИ ҲОЛИМ¹

 
Таваллудим: 40.²
Отам – боғбон. Саводсиз.
Онам – пиллакор. Саводсиз.
Илм олишга вақтлари бўлмаган уларнинг.
Қишлоқ макктаби. Шаҳар мактаби. Кечки.
Сўнгра барча тирикчилик мактаблари.
Балоғат гувоҳномаси.
Тошкент дорулфунуни.
Талабаликнинг якуни.
Талабачиликнинг бошланиши.
Касбим: ҳар қалай – меҳнат.
Илова: севаман шеърни.
                                                                                Шеърият…
Шеър деб аташ мумкин бўлса
биринчисини ёзган куним:
                                                                                     53. 5 март.
Дарс: Алишер Навоийдан то Абдулла Ориф,
      Александр Пушкиндан то Виктор Соснора.
Кейин,
мен билган шоирлар.
Мен билган аччиқ-чучук бесаноқ сабоқ…
Қўлимдан келмайдиган иш:
                                                                                                        шеър ёзмаслик.
Ниятим:
тиниш белгилари сингари содиқ бўлмоқ –
касбимга
                              дарсларга
                                                                                ва орзуларга.
Ўлим?.. Дарвоқе…
Ўлим билан чиқишолмайман.
 

БАҒИШЛОВ

 
Дўстим, дилда не бор сўзлайман сенга,
Тахайюл майига термуламан жим.
Унда жилва қилар ажиб аланга,
Унда ичилмаган менинг ёшлигим.
Хаёл гирдобида чўмилиб ётар,
Унда юз кўрсатар яшнаган сароб.
Кунларим туғилиб, кунларим ботар,
Қандайин мўъжиза, дўстим, бу шароб!
 
 
Аста варақлайман ўтган кунларни,
Гўзал китобимдир қадаҳ лолагун.
Келар болаликнинг азиз унлари,
Азиз жўраларим, қайдасиз бугун?
Қайдадир изғидим, нимадир излаб,
Нимадир англамай беқут пешона.
Ширин афсоналар айтиб юлдузлар
Ёнига чорларди мени ягона.
 
 
Ҳар нарса соф эди, ҳар нарса порлоқ,
Гўё гўзалликдан иборат олам…
Ўлимни ўйлардим юракдан бироқ,
Бировдан ўтганда заррача алам.
Ҳар ким ҳам ёшлиқда жасур, жангари,
Ҳаётдан мўъжиза кутардим, ҳайҳот!
Отилдим очофат кимса сингари,
Мени мўъжизага тўйдирди ҳаёт.
 
 
Бир вақтлар шунчаки қайғурардим, оҳ,
Бир вақтлар шунчаки ухламасдим мен,
Шунчаки тун бўйи йиғлардим, аммо
Ёшлигим, сен учун йиғламасдим мен…
Мен энди, мен энди шундай афтода,
На сажда қилгайман на дуои бад,
Қўлимда порлайди арғувон бода,
Ёшлигим, ёшлигим, унда сен фақат.
 
 
Энди хўп яшадим. Шунақа дунё…
Ҳар сафар қўлимга олганда қалам,
Ўйлайман, кетяпман йўқликка қараб,
Бу балки сўнгги шеър, бу балки видо.
Хаёл шаробидан қуйиб бер яна,
Қуйгил, тўкилмасин ерларга илҳом.
Қани эй, кўзимни чирт юмиб мана,
Ичиб тугатайин уни батамом!
 
 
Дўстим, дилда не бор сўзлайман сенга…
 

1966

ШЕЪРЛАР

1954

«ДАФТАР.³…»

 
Дафтар тўла савол,
Бари орзу, бари хаёл.
 

«ҚУЁШ ТАРК ЭТДИ…»

 
ҚУЁШ ТАРК ЭТДИ
                                                 осмонни,
Қор – кумуш эмас.
Тун. Тун.
Қора кеча товуши
                                                 уйқу бермас.
Қўшиқ.
Қўшиқ ёзар
қора кеча ҳам –
                                                 гўзал.
 

«ШОИР ЭМАСМАН…»

 
Йўқса нега ҳиссиёт тўлқини?
Ким берди уни?
Нега шоир эмасман?
 

«ҚАЛДИРҒОЧ УЧАДИ…»

 
ҚАЛДИРҒОЧ УЧАДИ
                                   визиллаб,
Кезади
           ин излаб.
Қалдирғоч, қалдирғоч,
Меҳмон бўл.
Бир йиғла,
           бир кул.
Сен баҳор шоири,
бир сайра,
бир яйра.
Бошимда парвона,
 сўйлади афсона.
Қалдирғоч тугатди
                         эртагин.
Яхши эди ва лекин
                                                  ғамгин…
 

«БАҲОР ТЕБРАНДИ…»

 
БАҲОР ТЕБРАНДИ,
        баҳор кулди,
                                баҳор яшнади.
Нақадар гўзал баҳор.
У кимнинг фарзанди?
 

«СЕН ГУЛЛАР БИЛАН ЯША…»

 
СЕН ГУЛЛАР БИЛАН ЯША,
қуёш билан яша.
Нега кўз ёши ҳақида
сен айтган ашула?
 
 
Осмон зангори
сенинг кўзларинг каби.
Сен айтган қўшиқдан
зангори
               осмон
                                        йиғлади…
 

«ДАРАХТДА ҚОР…»

 
ДАРАХТДА ҚОР,
Томда қор,
Хаёл узра қор.
 

«ҚОРА БУЛУТ…»

 
ҚОРА БУЛУТ
 нега хафа кўринар?
Нега ғамгин кўринар
                                                  қора булут?
Ҳозир йиғлашини билганим учун
Кўринарми
 бундай бўлиб
                         қора булут?
 

«ОСМОН БЕҒУБОР…»

 
ОСМОН БЕҒУБОР,
қуёшнинг осмони.
Ерда инсон бор.
 
 
    Ер инсоннинг.
Агар инсон бўлмаса
                            билмасди:
    қуёш – қуёшлигини,
    осмон – осмонлигини.
Билмасди дунё ҳам
    ҳаёт қийинлигини,
    ҳаёт осонлигини.
Инсоннингдир
    ёруғ дунё,
    эркин турмуш.
Фақат инсонники эмас
                                                              уруш.
 

«ШОД КУЙЛАРМИ…»

 
ШОД КУЙЛАРМИ,
хафа куйларми тўрғай?
Дардини айтарми,
                бахтини сўйларми тўрғай?
 

«БУЮК ТУЙҒУ БОР МАНДА…»

 
БУЮК ТУЙҒУ БОР МАНДА
сен туфайли,
қалбимда
                      қалб каби
                                               яширин.
Оғир қайғу бор манда
сен туфайли –
                      ширин…
 

1955

«ҚЎЛГА ОЛИБ РУБОБНИ…»

 
ҚЎЛГА ОЛИБ РУБОБНИ
Куйламоқчи бўламан.
Эплолмайман, алам-ла
Яна жойга қўяман.
 

«СЕНИ МЕН ИЗЛАЙМАН, ЖОВДИРАР КЎЗИМ…»

 
СЕНИ МЕН ИЗЛАЙМАН, ЖОВДИРАР КЎЗИМ,
Юраман тентираб қоронғу тунлар.
Сени деб, жонгинам, сен учун, қўзим,
Сенга бағишланиб чалинар созлар…
 
 
Сўйла сен, гапиргин, қилгин табассум,
Мен сени севаман, ишон, меҳрибон.
Ғунча лабларингда чиқаргин бир зум,
Бир товуш мен учун – катта бир жаҳон.
 
 
Мен сени севаман, ютаман қайғу,
Мунгли товушларга бўлиб оҳангдош.
Дилимда, юракда муқаддас орзу,
Сени кўрганимда чиққандай қуёш.
 

ДАДАМГА МАРСИЯ

 
Бир пайт бу уйлар тўйхона эрди,
Ғунчалар очилиб, гулзорлар эрди.
 
 
Ҳозир мудҳиш кўринар, эгилган бош,
Ҳаво бузуқ эди, нурсизди қуёш.
 
 
Осмон ҳам дам-бадам ташларди ёмғир,
Совуқдан баданлар титрарди дир-дир.
 
 
Дарахтлар учлари тебранмас эди,
Сайровчи қушчалар сайрамас эди.
 
 
Хайр! Мен умрлар йиғлаб ўтарман,
Бир кун олдингизда пайдо бўларман…
 
 
Хайр, сиз у ерда саломат бўлинг,
Мотамсиз, қайғусиз севинчга тўлинг.
 

«МЕН ШОД БЎЛСАМ –…»

 
МЕН ШОД БЎЛСАМ –
Ул яшнади,
Сочилиб кулди
Қалбимнинг ғунчаси.
 
 
Мен ғам чексам –
Кўзимни ёшлади,
Кўксимга тўкилди
Қалбимнинг ғунчаси.
 

«ЭНГ КАТТА КИТОБ ҲАЁТ –…»

 
ЭНГ КАТТА КИТОБ ҲАЁТ –
Бутун одамзод ёзган китоб,
Энг оғир, энг гўзал китоб.
 

«СЕН ЁЛҒИЗСАН, ҲАЁТИМ…»

 
СЕН ЁЛҒИЗСАН, ҲАЁТИМ,
У менинг қалбимда,
                                 кўзимда У.
Нега у йўл ёнимда,
Нега фақат
                                 орзумда У,
Менинг Ҳаётим?
 

1956

ОРЗУ

 
Каптарларим кўп жуда,
Қора, кўм-кўк ҳамда оқ.
Кўпи уста ўйинга,
Осмонлаб учар тоқ-тоқ.
 
 
Каптарларга ин қурдим
Силлиқлаб тахталарни.
Гўзал қилиб ясадим,
Бўяб кичик инларни.
 
 
Улар ўйнаб учишар
Осмонда этиб парвоз.
Улар шўх-шўх ўйнашар
Айланиб, қилиб “дорвоз”.
 
 
Каптарларим учишин
Кўриб, қоламан ҳайрон.
Каптардек келар учгум,
Ҳар соатда ва ҳар он.
 
 
Аммо йўқ менда қанот
Каптарлардек учишга.
Булутни ёриб ўтиб,
Осмонларга етишга.
 
 
Албатта, катта бўлиб,
Осмонларда учаман.
Қанотлар пайдо қилиб,
Фазоларни қучаман.
 

ДЎСТИМГА

 
Осмон тиниқ беғубор,
Унда кулди нур қуёш.
Ерлардаги кумуш қор,
Эримоқда тўкиб ёш.
 
 
Дастурхондек оппоқ қор,
Олмос каби ярқироқ.
Қиш бўлса-да, дил баҳор,
Баҳорлардан гўзалроқ.
 
 
Қиш ҳам мана ўтмоқда,
Орқасидан баҳор бор.
Келажагинг кутмоқда,
Ҳали порлоқ наҳор бор.
 

«БЕПОЁН ДАЛАЛАРДА…»

 
БЕПОЁН ДАЛАЛАРДА
Қорлар ялтирар ҳали.
Кўклам иси келмоқда –
Табиатнинг гўзали.
 
 
Оппоқ қорли қиш, хайр,
Кел энди, кўм-кўк баҳор.
Сенга тўйиб боқайин
Севинч билан ҳар наҳор…
 

БАҲОР ШАМОЛИ

 
Баҳор чоғи эсингиз, шамол,
Табиатга ҳуснсиз сиз ҳам.
Шохчаларни силаб бемалол
Майин-майин учингиз сиз ҳам.
 
 
Чумчуқчалар сизга парвона,
Сизга гуллар эгадилар бош.
Шамол, сиз ҳам бизга ягона,
Юракларга завқ этасиз бахш.
 
 
Ғамларимни кетдилар олиб,
Баҳор чоғи шамоллар эсиб…
 

ТЎРҒАЙГА

 
Мен севаман сайрашинг, тўрғай,
Шўх куйларинг менга нафис, соз.
Ёнимга туш, сенга дўст бўлай,
Қўшиғингга бўлай жўровоз.
 
 
Қўшиғингни жуда севаман,
Сен қуш билан куйлай, пастга туш.
Сенга ўхшаб эркин юраман,
Сенга ўхшаб юракларим хуш.
 
 
Эркин, завқли олабер нафас,
Кўк юзида, майли парвоз эт.
Сенга фақат якка илтимос:
Куйларингдан менга ташлаб кет.
 

ЁМҒИР ЁҚҚАНДА…

 
Ёмғир ёғмоқдайди алла айтгандай,
Олтин доначалар сачратар ҳар ёқ.
Шамол ҳам шовуллар бетиним сойдай,
Бир зум, севгилигим, узоқларга боқ.
 
 
Олислар турибди мунгли бир тусда,
Дарахтлар тўкмоқда маржон-маржон ёш.
Паришон булутлар эса осмонда
Қора қанотларин ёзган қайғудош.
 
 
Ёлғиз қалб – юрагим учқун-аланга,
Севгилимга томон талпинади жўш.
Ёлғиз муҳаббатим оқади сенга,
Севги қирғоғига урганича тўш.
 

ҚУШЧАЖОН

 
Эй, қушчажон, қушчажон,
Ўйнаб учиб келгин сен.
Ин турар тайёр ҳамон
Дарахтларда, кўргин сен.
 
 
Сенга дўстмиз ҳамиша,
Биз томонга эт парвоз.
Сени кутиб олишга
Бизлар чиқамиз пешвоз.
 
 
Кўк юзида ўйнагин,
Сени кутар саодат.
Ширин-ширин куйлагин,
Бахтиёрлик эт одат.
 
 
Сени жондан севамиз,
Эркин-эркин ёз қанот.
Сени ҳурмат қиламиз,
Сен-ла гўзал бу ҳаёт.
 
 
Эй, қушчажон, қушчажон,
Сени кутмоқда инсон…
 

«БАХТИЁР ҲАЁТИМДА…»

 
БАХТИЁР ҲАЁТИМДА
Шодлик барқ уриб кулсин.
Бошланғич варағимдан
Севинчлар сўзлаб турсин: –
“Гулларга ўранаман,
Бахтиёрлик одатим.
Куламан, қувонаман
Ҳар минут, ҳар соатим”.
 

ТУН

 
Қора туман ёзиб қанотин,
Яйловларга тушди қоронғу.
Ёзаяпман, ўлтириб мен тин,
Ўйларимни босган бир қайғу.
 
 
Фақат тунда бўламан хушҳол,
Хаёлимни сенга этиб банд.
Кулганда ой, эсганда шамол,
Гўё тунда қуршаб олур бахт.
 
 
Оҳ, дилбар! Севмассан наҳот,
Сўзларингга эдим-ку муштоқ.
(Мен) севаман, севаман бедод,
Сенинг севгинг қалбимда чақмоқ.
 
 
Мен севаман, лекин жиноят,
Чақмоқ кўзинг ўткирдир чунон.
Хаёлларим сўнгсиз ниҳоят,
Кўзларимга сенсан ҳукмрон.
 
 
Ўйимда сен – чақнаса юлдуз,
Ўйимда сен – кулганида ой.
Ўйимда сен – тушда ва ҳаргиз,
Ўйимда сен – куйлаганда сой.
 
 
Севгинг билан менман бахтиёр,
Ғазабингга бўлиб журъаткор…
 

ЖОНЛИ ГУЛ
(Капалакка)

 
Капалакжон, гулдан гулга уч,
Сени севар гулзорлар ва боғ.
Гуллар сенга ҳовуч ва ҳовуч,
Хоҳлаганча қилиб ол гулбоғ.
 
 
Қанотларинг бўёқли, рангдор,
Ялтирайсан сен олтинсимон.
 
 
 Сени кутди орзиқиб баҳор,
 Сени кутди гулзор ва инсон.
 
 
 Гулзор ичра уч энди қувноқ,
 Сендан жуда шод бўлар баҳор.
 Атрофингда ғунчаларга боқ,
 Эй, капалак – гўзал, беозор.
 
 
 Боққа керак бўлгандай булбул,
 Гулга ҳусн қўшасан сен ҳам.
 Биздек эркин яйра, жонли гул,
 Қувноқликни севасан сен ҳам.
 
 
 Бу ватаннинг гул баҳорида,
 Ўйна-ўйна, гўзал капалак.
 Болаларнинг кўнгил орида
 Сени севиш ягона истак.