Kitabı oku: «İşdən çıxarmaq», sayfa 2

alimdir. Harvard Biznes Məktəbinin liderlik və Təhsil proqramlarının yenidən layihələndirilməsi ilə bağlı layihə

komandasında çalışıb və hələ də maliyyə xidmətləri, yüksək texnologiya və sağlam qidalanma kimi müxtəlif sektorlardakı idarəçilərə məsləhətçilik edir. Entrepreneur. com və “HBS Working Knowledege”da köşələri dərc olunan Stever radio, televiziya və yazılı mətbuatda da tez-tez görünür.

1

İŞDƏN ÇIXARMA PROSESİ:

ƏSAS MƏLUMATLAR

1

ÇƏTİN AN

1

Heç kəs bəd xəbəri çatdıran tərəf olmaq istəməsə də, idarəçilər bəzən performansı normal səviyyədə olmayan hansısa işçini işdən çıxarmaq məcburiyyətində qalırlar.

Bu, bir idarəçinin həyatında ən çətin və ağır vəzifələrdən biri ola bilər. Əslində bununla bağlı keçirilən hisslər, aparılan ciddi hüquqi prosedurlar idarəçilərin çoxunun müzakirə etmək istəməyəcəyi qarışıq və gərgin məsələlərdir.

İŞDƏN ÇIXARMAQ HAQQINDA NİYƏ İNFORMASİYA ALMALIYIQ?

Təəssüf ki, işdən çıxarılma prosesi iş həyatının ayrılmaz faktlarından biridir. İşdən çıxarmaq haqqında müəyyən şeylər öyrənmək istəməyən idarəçilər bu vəziyyəti düzgün izah edə bilməmək riskinə girirlər. Və uğursuz şəkildə həll edilən işdən çıxarılma prosesi aşağıdakılara səbəb ola bilər:

 İdarəçinin etibarına və peşəkar nüfuzuna qalıcı şəkildə zərər verə bilir;

 Peşəkar işçilərin diqqətini çəkib işə götürməyi çətinləşdirəcək şəkildə şirkətin sektordakı etibarını zədələyir;

 Məhkəmə proseslərinə yol açır;

 Təşkilat daxili etibarı və ovqatı zədələyir;

 Bazarda asanlıqla iş tapa biləcəklərini bilən yüksək performanslı şəxsləri şirkətdən çıxmağa təşviq edir.

İşçilərin işinə son vermək mövzusunda nə qədər çox şey bilsəniz, bu vəziyyət ortaya çıxdığı təqdirdə onu izah etmək üçün bir o qədər hazırlıqlı olursunuz.

TERMİNİ İZAH ETMƏK

İşdən çıxarmaq işindəki performans, davranışındakı çatışmazlıqlar, ya da problemlər səbəbi ilə

hansısa şəxsin şirkətdəki vəzifənsinə son verməkdir.

“İşdən çıxarmaqla bağlı istiqamətlər” adlı cədvəl işdən çıxarmaların başlıca xüsusiyyətlərinin xülasəsidir.

İŞDƏN ÇIXARMAQ: performans və davranışındakı çatışmazlıqlar, ya da problemlər səbəbi ilə

hansısa şəxsin şirkətdəki vəzifəsinə son vermək deməkdir.

İşdən çıxarmaqla bağlı istiqamətlər

Səbəb

İşçinin problemli performansı, ya da davranışı

ilə bağlıdır

Qərar

İdarəçi olaraq siz qərar verir və icra edərsiniz

verici

Duyğular

Əsasən idarəçilər tərəfindən rahatladıcı, işdən

çıxarılan işçi üçün xoş olmayan duyğulardır.

Hüquqi

İdarəçi proses boyunca şirkətin hüquq

məsələlər

müşavirinin bələdçilik etməsinə şərait

yaratmalıdır.

1

Fəaliyyət

Xüsusilə problemi dərhal həll edir – əgər

idarəçinin haqsız işdən çıxarmalarla zəngin

bir keçmişi yoxdursa.

İŞDƏN ÇIXARMAQ TERMİNİNƏ AİD QEYD

Müəssisələr hansısa işçini işdən çıxarmaqla bağlı fərqli terminlərdən istifadə edirlər. Qovmaq, vəzifəsinə son vermək, yola salmaq, işdən atmaq, göndərmək kimi sözlər buna nümunə ola bilər. Şirkət əsasən başqa şirkətlərin istifadə etdiyi terminlərdən istifadə etməkdən ehtiyat edir. Buna əlavə olaraq, nəzərə almaq lazımdır ki, bəzi terminlər hər mədəniyyətdə eyni mənanı ifadə etmirlər. Buna görə də

biz mövzu boyunca ümumişlək termin kimi işdən çıxarmaqdan istifadə etməyi seçdik.

XƏBƏRDARLIQ: Bir çox nöqtələrdə mövzumuz, bir işçini işdən çıxarma qərarını verməyi və işçiyə

bu barədə deməyi əhatə edən hüquqi məsələlərlə bağlıdır. Burada yazılanlar hüquqi tövsiyə kimi hazırlanmamışdır. Yaddan çıxarmayın ki, vəziyyətinizə uyğun şərtlər haqqında sizə tövsiyə verə

biləcək hüquq müşaviri ilə məsləhətləşməlisiniz.

1

İŞDƏN ÇIXARMA PROBLEMİNƏ ƏTRAFLI MÜNASİBƏT

1

Gec, ya da tez, hansısa müəssisənin sahibi olan,

ya da bir müəssisəni idarə edən istənilən vicdan sahibi belə bir çətin işi etmək məcburiyyətində qalacaqdır.

Yəni kimisə işdən çıxaracaqdır.

Barbara Keyt Rapa

İŞDƏN ÇIXARMALAR NƏ ZAMAN BAŞ VERİR?

İşdən çıxarma hadisəsi bir idarəçinin hansısa işçinin performansının, ya da davranışının düzəlməyəcək şəkildə problemli olduğuna qərar verdiyi zaman baş verir. Bəzi vəziyyətlərdə işçi nümayişkaranə şəkildə hansısa qanunu, ya da şirkət siyasətini nəzərə almır (məsələn, oğurluq edir, ya da hansısa işçiyə cinsi təcavüz edir) və dərhal işdən çıxarılır. Digər vəziyyətlərdə idarə edən şəxs performansla, ya da davranışlarla bağlı problemi müzakirə etmək üçün işçisi ilə aylarla çalışır, ancaq nəticə əldə edə bilmir. Təbii ki, hansısa işçinin işdən çıxarılıb-çıxarılmayacağına idarəçi olaraq siz qərar verirsiniz. Ona görə də həmin adama xəbəri də siz verməlisiniz.

İŞDƏN ÇIXARMALARLA BAĞLI DUYĞULAR HANSILARDIR?

İdarəçilərin çoxu üçün problem olan işdən çıxarma qərarı nəticə etibarilə onlara rahatlıq hissi də

gətirir. Bunun səbəbi işdən çıxarma qərarının əksər problemləri dərhal və anında həll etməsidir.

Ancaq bəzi idarəçilər məsələlərin düzəlməməsindən narahatlıq keçirərək özünü cavabdeh hesab etdikləri üçün uğursuzluq hiss edə bilərlər. İşdən çıxarılan işçinin hisləri, duyğuları haqqında danışarkən bilməlisiniz ki, bu, sözügedən adamda vəziyyətdən asılı olaraq əsəbilik, üzüntü, boyun bükmə, utancaqlıq, inamsızlıq və rahatlıq kimi müxtəlif hislərin ifadəsi şəklində özünü büruzə verə

bilər.

Digər işçilər də işdən çıxarılmış adamla münasibətlərindən asılı olaraq eyni şəkildə güclü duyğular yaşaya bilərlər.

Komandanın köhnə üzvünün dostları və tərəfdarları bu hadisədən təsirlənərək qızışa bilərlər.

Buna baxmayaraq, işdən çıxarılan şəxsin qaneedici olmayan performansına görə xəyal qırıqlığına uğrayan adamlar özlərini rahat hiss edəcəklər.

İŞDƏN ÇIXARMALARIN HÜQUQİ TƏRƏFLƏRİ NƏDİR?

İşdən çıxarmalar hər təşkilatda və sektorda ola bilər. Ancaq işdən çıxarmaq mövzusu beynəlxalq miqyasda böyük ölçüdə dəyişir. İşdən çıxarmaları nizamlayan qanunlar da, şirkət siyasətləri də

həddindən artıq qarışıqdır. İşçilərin müxtəlif status formaları – ştatda olanlar və olmayanlar, həmkarlar təşkilatına üzv olanlar və olmayanlar – bu qarışıqlığa səbəb olur. Bu mövzudakı xüsusi fərqləri bilməyiniz hansısa işçini işdən çıxarmaq lazım gələndə sizə bələdçilik edərək, işinizə yaraya bilər.

İpucu: Firmanızın işdən çıxarmalarla bağlı siyasətini hər zaman ciddi şəkildə izləyin və içəridəki, ya da şirkətdən kənardakı vəkillərinizdən hüquqi tövsiyələr alın. İşdən çıxarmanın başdansovdu tətbiqi nəticədə haqsız yerə işdən çıxardığınız üçün məhkəmə prosesi ilə sonlana bilər. Buna görə