Kitabı oku: «АСАРЛАР (III жилд)», sayfa 3

ШЕЪР ВА КУРАШ

Устоз Абдулла Орипов ва полвон

Абдулла Тангриевга

 
Шеър аро полвон бўлиш осон эмас,
Шеър фақат гул атри ё райҳон эмас.
 
 
Шеър – серташвиш умрдир, серазоб,
Шеър – заминдир ҳам, фақат осмон эмас.
 
 
Мир Алишернинг буюк беш панжаси
Бор ҳақиқатдир, фақат достон эмас.
 
 
Шоиру шеър – якка, сўз майдонида
Шер билан шер олишур, инсон эмас.
 
 
Чин кураш майдонидир асли ҳаёт,
Бўлмаса полвонлари – майдон эмас.
 
 
Бунда ҳам ранжу алам чекмоқ керак,
Доимо у чеҳраси хандон эмас.
 
 
Ору номусдан яралган халқмиз,
Ўлдиролур бизни ор, ёлғон эмас.
 
 
Дил муроди, эл муроди ўлмагай,
Паҳлавон Маҳмудлари ўлғон эмас.
 
 
Барчинойлар бирлан Алпомишлари
Эскидан қолган қизу ўғлон эмас.
 
 
Шаъну шавкат рамзидир Темур бобо,
Шунчаки соҳибқирон хоқон эмас.
 
 
Шул сабабдан мард Темурзодалар
Паҳлавондир аввало, султон эмас.
 
 
Жисмимизда кеча-кундуз қайнаган
Ота-боболар ғурури, қон эмас.
 
 
Енга олмаскан рақибин кимки, ул
Ўзбекистонлик эмас, полвон эмас.
 

2006

УМР ТАРТИБИ

(“Бозор ижодиёти”дан)

 
Ҳар куни битта тухум
Ҳаётинг учун муҳим.
 
 
Ҳар куни тўртта илик
Есанг – илигинг тўлиқ.
 
 
Ўтказмоқ-чун бир тўйни
Сўйдинг ўн хўкиз, қўйни.
 
 
Қолмаса гуруч, унинг,
Қон ютиб ўтар кунинг.
 
 
Яна буғдой, дон дейсан,
Ҳар куни ўн нон ейсан.
 
 
Нафсинг билан лафзинг бор,
Пиёзинг ҳам сабзинг бор.
 
 
Парранда, балиқ ейсан,
Оз эмас, тўлиқ ейсан.
 
 
Булар – дашту далангдир,
Ўғил-қизинг – болангдир.
 
 
Қозону товоқ дейсан,
Чалвору бошмоқ дейсан.
 
 
Ажин эмас юзларинг –
Рўзғорингдан изларинг.
 
 
Кўзларинг ҳам – тушлардир,
Пати синган қушлардир.
 
 
Бу не янглиғ кор бўлди –
Қора сочинг қор бўлди.
 
 
Қурмоқ-чун бир иморат,
Чекдинг қанча риёзат.
 
 
Бир тилло занжир учун
Юракларинг бўлар хун.
 
 
Ташвишларинг, дардларинг –
Сенинг умр дафтаринг.
 
 
Ғийбатлар ҳам тўқийсан,
Бир-бирингни чўқийсан.
 
 
Лекин қачон, эй инсон,
Битта китоб ўқийсан?!
 

2006

СУҚРОТ АЙТАДИКИ…

 
Суқрот айтадики: – Бино бўлурсан,
Дунёга қўшилиб дунё бўлурсан.
Ўсиб, камол топиб, вояга етиб,
Бир йигит бўлурсан – барно бўлурсан.
Бир гўзал, нозанин қизга уйланиб,
Балки саодатда танҳо бўлурсан.
Ғам чекма, хотининг ёмон чиқса гар –
Файласуф бўлурсан, доно бўлурсан.
 

2006

“ТОШКЕНТ ОҚШОМИ”ГА

 
Устоз Ғафур Ғулом дуоси билан
Парвозин бошлаган уйғоқ газетам.
Сен борсан – қалбимнинг туғроси баланд,
Асло якун топмас менинг қасидам.
 
 
Элнинг хавотиру оғриқларидан
Юпанч, тасаллидай бунёдга келдинг.
Машъум зилзиланинг ёриқларидан
Оқ атиргул бўлиб дунёга келдинг.
 
 
Ярми вайрон уйнинг эшигин излаб,
Шитирлаб хушхабар келтирган ўзинг.
Жажжи чақалоқнинг бешигин сийпаб,
Салқин саболарни елдирган ўзинг.
 
 
У пайтлар биз ҳали ёш бола эдик,
Завқу орзуларга лиммо-лим юрак.
Томларда югурган гуллола эдик,
Гўзал оқшомлардан бергансан дарак.
 
 
Ҳали “Маҳаллада дув-дув гап” – ҳаёт,
Ўлмас Лутфихоним ая сиймоси.
Шундадир дилларга нур берган баёт,
Шундадир меҳрнинг асл кимёси.
 
 
Оддий темирчининг оталик тафти
Етгайдир дунёнинг болаларига.
Бунда чизиқлари оналар кафтин
Уланган қуёшнинг толаларига.
 
 
Мен баҳордан қолган қалдирғоч эдим,
Қалдирғоч қайдадир қишламоғи шарт.
Қалдирғоч, айниқса ёш шоир бўлса,
Энг аввал “Оқшом”да ишламоғи шарт!
 
 
Тошкент қизларининг кўйлакларида
Бир сатрдан шеърим, шодлигим қолган.
Ҳар бир саҳифангнинг йўлакларида
Муҳаббатим қолган, ёшлигим қолган.
 
 
Азиз устозларга мен қўйиб ихлос,
Ранжу заҳматларин кўргандим бунда.
Ҳаётнинг шафқатсиз кўзларига рост,
Тик қараб яшашни ўргандим бунда.
 
 
“Мотамсаро она” қошида у кун
Бир кемтик нондайин турганларим бор.
Анҳор бўйларида ёр суйиб гулгун,
Эрка шоирингдай юрганларим бор.
 
 
Бунда ҳар бир ниҳол келинчак бўлгай,
Офтобтахтим менинг, ойтахтим менинг.
Кўприклар эврилиб келажак бўлгай,
Оламга остонам – пойтахтим менинг.
 
 
Устувар қўрғонсан – чин дўстларингу
Кексаю ёшларнинг тилакларида.
Эзгулик аркасин устунларию
Турналари билан лайлакларида.
 
 
Фақат кўнгиллардан таралсин ёлқин,
Бағринг бутун бўлсин, яро бўлмасин.
Оқсарой мисоли мунаввар қолгин,
Оқшоминг ҳеч қачон қаро бўлмасин.
 

2006

ЯХШИЛИК

 
Яхшилик қил – элу юртинг,
       дўсту ёру бегонага яхшилик қил.
Энг аввало – ўз онангга,
Ҳеч бўлмаса – ўз онангга
ўхшайдиган бир онага
             яхшилик қил!
 

2006

ОДАМ – ТЕЛЕФОН

 
Биқинда – бир телефон,
Бўйнингда – бир телефон.
Бир телефон – киссангда,
Қўйнингда – бир телефон.
 
 
Қўлингда – қул телефон,
Ўйингда – пул телефон.
Сенга ҳамдамдир – кезсанг
Саҳрою чўл – телефон.
 
 
Қизингда – бир телефон,
Ўзингда – сир телефон.
Уйда неча жонинг бор –
Шунча телефонинг бор.
 
 
Қўймайди хушторларинг,
Дилбару дилдорларинг.
Баданларинг зириллар,
Телефонинг ириллар.
 
 
Камалакни кўрмайсан,
Капалакни кўрмайсан.
Тўхтаб туриб, майсага
Боқдингми бир лаҳзага?
 
 
Бир кун ўтсанг, эй одам,
Сенга ким тутар мотам?
Жанозангга нолонлар
Тўпланар телефонлар.
 
 
Зирқирайди биқининг –
Буйракдаги тошингми?
Телефонлар охири
Едилар-ку бошингни.
Маъракангда жам бўлиб
Ейдилар ҳам ошингни.
 
 
Кейин дўсту ёрларинг
Йиғлаб бардош, сабрингга,
Мармартош телефонни
Ўрнатишар қабрингга.
 

2006

ЁТИБЛАР ИЧГАН СУВЛАРИМ

 
Ёш чоғларимдан севмишим –
       ётиблар ичган сувларим.⁴
Армони йўқ ёзу қишим –
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Ҳовучларимда – тоғу тош,
       ҳовучларимда – ой, қуёш,
Шундан қуёшдек балқишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Қонимда минг боғбон менинг,
       ичган ота, бобом менинг,
Аждодларим ҳам кечмишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Мен жон ва тан ўрганмишам,
       Сиздан Ватан ўрганмишам,
Шаъну шараф ҳам олқишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Кўчатларим боғ бўлгуси,
       кўксим менинг тоғ бўлгуси,
Фахрим яна оройишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Токи ҳаёт бўлгай ҳаёт,
       шеъру баёт бўлгай ҳаёт,
Шулдир менинг олий ишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Жонимни минг тўрғай қилиб,
       меҳримни ҳам улғайтириб,
Пишди менинг дил кишмишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 
 
Сиз мен учун – мангу қасам,
       кўнглим келиб бир чайқасам,
Оламда қолмас ташвишим,
       ётиблар ичган сувларим.
 

2006

ИЗҲОР

 
Бир тилим ҳандалак, бир тилим ҳилол
Минг йил кўз ўнгимдан кетмагай ҳаргиз.
Сен – мангу халқдирсан, ризқ-рўзи ҳалол,
Мен – сендан тарқаган, кўкарган илдиз.
Одам Атолардан нишоним дедим,
Сени бобом дедим, деҳқоним дедим.
 
 
Элин билмаганлар юртин қарғарлар,
Миннат қилганлар бор берган ош-нонин.
Кетди боғларингни босган қарғалар,
Азал булбулларга гўзал ошёним.
Тўрғайларга ўнғай маконим дедим,
Сени бағрим дедим, осмоним дедим.
 
 
Амир Темурлардан қолган номус-ор,
Бир синиқ ғишти ҳам шараф-шон юртим.
Сен – ўлмас ғурурсан, сўнмас ифтихор,
Суви ҳам, қуми ҳам зарафшон юртим.
Асрлар жўш урган дил қоним дедим,
Туғи абад баланд қўрғоним дедим.
 
 
Сен – ўн бешга тўлган отажонимсан,
Бешигинг ислари кетмаган ҳали.
Тожу тахтим менинг, зўр имконимсан,
Бори тириклигим, умрим сайқали.
Сени – қошу кўзим, мижгоним дедим,
Ўз уйимда ўсган султоним дедим.
 
 
Менинг бу дунёда бошқа онам йўқ,
Онажоним ўзинг – танҳо, ягонам.
Сен борсан – сўзимнинг бошоқлари тўқ,
Сен борсан – тинмагай тилдан таронам.
Сенга садқа бўлсин бу жоним дедим,
Сени жоним дедим, жаҳоним дедим.
 
 
Халқ бўлиб заминда кўз очган кундан
Қанчалар меҳнату миннат кўрдик биз.
Асли Истиқлолнинг ғояси шундан,
Жон чекиб, муҳташам давлат қурдик биз.
Эзгулик даргоҳим, майдоним дедим,
Оламга очилган айвоним дедим.
 
 
Дунё ҳам бўлиниб тулпор, отларга,
Қувончу ғам деган тарафлар бўлгай.
Лекин эл-юртим деб ёнган зотларга
Абадият қадар шарафлар бўлгай.
Бир тонгда ушалган армоним дедим,
Кетмас бўлиб келган давроним дедим.
 

2006

МЕҲР

 
Бунчалар меҳрни ҳеч қайдан топмам –
Опам – кўнглим бўлди,
Кўнглим-чи – опам.
Дарду соғинчларга шунчалар сингдим –
Синглим – кўнглим бўлди,
Кўнглим-чи, синглим.
 

2006

ФУРҚАТ БОБО ВА ФЕРМЕРЛАР ҚИССАСИ

 
Ўтиб кетди замонларнинг ёмони,
Замон бўлди ўзбекларнинг замони.
 
 
Ортда қолди қанча нурсиз паллалар,
Ўзимизга қайтди охир далалар.
 
 
Ҳур-ҳур эсиб Ҳурриятнинг шамоли,
Гўзал ёрдай очилди юрт жамоли.
 
 
Тракторлар тулпорлардай кишнаган,
Пайкаллар ҳам озод бўлди кишандан.
 
 
Шукр дейсан, шу беминнат нонинг бор,
Ўзингники бўлган ғалла, донинг бор.
 
 
Топган шаъну шукуҳингдир Истиқлол,
Энг аввало ҳуқуқингдир Истиқлол.
 
 
Ёру диёр ҳажрида бир замонлар
Фурқат бобо чеккан эди фиғонлар.
 
 
Мана энди, тақдир вафо қилсайди,
Ўз юртига букун қайтиб келсайди.
 
 
Кўзларидан ёшлар оқиб шашқатор,
Сажда айлаб ерга такрор ва такрор.
 
 
Туриб Қамчиқ довонидан боқарди,
“Шевролет”лар кўнглига ўт ёқарди.
 
 
Кўрарди у обод бўлган дилларни,
Қашқаргача кетган текис йўлларни.
 
 
Бу дунёда ҳар мулкнинг эгаси бор,
Оламларнинг эгаси Парвардигор,
 
 
Бу юртга ҳам қилиб чексиз иноят,
Эгасига бермиш уни ниҳоят.
 
 
Ҳар томонда пулдорлару мулкдорлар,
Жаҳон аҳли билан айлаб гуфторлар,
 
 
Бўш келмайин савдо-сотиқ бобида,
Эллар аро ўрнатмишлар робита.
 
 
Кўприклару шаҳру майдон, кўчалар…
Фурқат бобо завққа тўлди шунчалар.
 
 
Янги чаман, гулшанлардан гул олди,
Кейин дашту далаларга йўл олди.
 
 
Адирларни адирларга ошириб,
Буғдойзорлар уфқларга бош уриб.
 
 
Пахтазорлар қадр кўрган, қаралган,
Эгатлари қиз сочидай таралган.
 
 
Кўз ўнгида чўпчакми ё эртаклар?
Фермер бўлмиш аёллар ҳам эркаклар.
 
 
Юзларида далаларнинг чанги бор,
Ҳар бирининг ўз пули, ўз банки бор.
 
 
Савлатида зўр меҳнатнинг сурури,
Ўзимники деган фахру ғурури.
 
 
Изсиз кетмиш кўҳна дарду армонлар,
Кўкрак кериб сармоядор деҳқонлар,
 
 
Ерни жисму ўзни ерга жон қилмиш,
Ер шаънини шараф қилмиш, шон қилмиш.
 
 
Қанча ўсма кетди, яна қош қолди,
Бобо тағин кўзларига ёш олди.
 
 
Чалдиворлар, бўйраларни эслади,
Худбин, тўнгбош тўраларни эслади.
 
 
Оғринди кўп элга кўнгли берклардан –
Бирлашмаган амирлару беклардан.
 
 
Ўтиб кетмиш замонларнинг ёмони,
Замон бўлмиш ўзбекларнинг замони.
 
 
Ниятлари, заҳматлари ҳақ бўлмиш,
Ватан бўлмиш Ватан, эли халқ бўлмиш.
 
 
Шоир, сен ҳам шеърни қўй-да, ер олгин,
Ҳар бошоқ, ҳар ғўзадан бир шеър олгин.
 
 
Ишлов берсанг – шеър ҳам худди ер янглиғ,
Ер ҳам, боқсанг – ғазал янглиғ, шеър янглиғ.
 
 
Ер меҳнати, шеър заҳмати туганмас,
Бу тупроқнинг муҳаббати туганмас.
 
 
Топган шаъну шукуҳингдир Истиқлол,
Энг муқаддас ҳуқуқингдир Истиқлол.
 
 
Тўй қилайлик икки юз йиллигида
Фурқат бобо фермер хўжалигида.
 

2006

АВАЗ ЎТАР

 
Умр ўтар, нафас ўтар,
Орзу ўтар, ҳавас ўтар.
Қаср ўтар, қафас ўтар,
Қанча бек, қанча кас ўтар.
Ҳаммаси басма-бас ўтар –
Абас ўтар, абас ўтар.
Қолар фақат, қолар абад
Аваз Ўтар, Аваз Ўтар.
 

2007

«Тушмиш фалак айвонларидан…»

 
Тушмиш фалак айвонларидан
Сарвиқомат ўрис қизлари.
Кўм-кўк, тиниқ осмонларидан
Ранг олмишдир мовий кўзлари.
 
 
Кокиллари қуёшдай текин,
Ким чизмишдир қадду бўйларин?
Оталарин билмадим, лекин
Оналари қайин буларнинг.
 

2007

МАҚОЛ ТАҲЛИЛИ

 
“Отанг – бозор, онанг – бозор”,
Сен бозорда туғилдинг.
Қўшиғинг, таронанг бозор,
Шу қўшиққа йўғрилдинг.
 
 
Болалигинг яллалари –
Ғала-ғовур яллалар.
Тарозининг паллалари
Айтган сенга аллалар.
 
 
Бешигингга эгилгандир
Расталари тегрангдан.
Сени бозор эмизгандир,
Сени бозор тебратган.
 
 
Бир маҳаллар оёқяланг
Писта чақиб юргандинг.
Улғайдинг сўнг эпчил, фаранг,
Сотишни ҳам ўргандинг.
 
 
Ҳам муҳтарам, ҳам муттаҳам,
Ҳаммани безор қилдинг.
Шундай катта дунёни ҳам
Охири бозор қилдинг.
 
 
Бозор яшар то бор рўзғор,
Енгу ёқанг ҳам бозор.
Отанг – бозор, онанг – бозор,
Бола-чақанг ҳам бозор.
 
 
Кимки кимдан ўзар – бойдир,
Ким бунда ётиб олди.
Битта аканг – Бозорбойдир,
Бир уканг – Сотиболди.
 

2007

ЭСКИ ЭРТАК

 
Подшоҳ ишга келмоқдадир,
Йўл беринглар, акалар.
Хабар берар учиб, қўниб,
Зийрак, ҳушёр ҳаккалар.
 
 
Подшоҳ ишга келмоқдадир,
Қаранг ўнгу сўлларга.
Кўча-кўйлар супурилган,
Сув сепилган йўлларга.
 
 
Таъзим айлаб турар гўё
Дарахтлару гулзорлар.
Гўё бир зум тиниб қолар
Ғала-ғовур бозорлар.
 
 
Миршаббоши, мингбошилар,
Ясовуллар югурган.
Миноралар тўрт тарафда
Соқчилардай ғоз турган.
 
 
Оппоқ-оппоқ саллаларда
Каллалари иш бошлар.
Қозикалон югурмоқда,
Югурмоқда пешволар.
 
 
Вазирлару муҳрдорлар
Ҳовлиқмоқда, елмоқда.
Подшоҳ ишга келмоқдадир,
Подшоҳ ишга келмоқда.
 
 
Бут бўлсин деб рўзғорлару
Асбоблару анжомлар.
Ишласин деб темирчилар,
Ҳаммоллару ҳаммомлар.
 
 
Янги қасру кошоналар
Шаҳарларга берсин зеб.
Тинч бўлсин деб гадойлар ҳам,
Бойлар ҳам тинч бўлсин деб.
 
 
Подшоҳ ишга келмоқдадир,
Шундоқ ўтар ой, кунлар.
Солиқчилар ишласин деб,
Ишласин деб ҳокимлар.
 
 
Қаллоблару ғаразгўйлар
Юрак-бағрин тилмоқда.
Муттаҳамлар пичирлайди:
Подшоҳ ишга келмоқда.
 
 
Бир-бирининг пинжларидан,
Енгларидан мўралар,
Хушомадгўй мирзолару
Лаганбардор тўралар.
 
 
Баъзиларнинг кўнгли дарров
Об-ҳаводай айнийди:
Бир кунгина подшоҳ ишга
Келмасайди, қанийди.
 
 
Мамлакатни маҳкам тутган
Белидаги белбоғдай.
Подшоҳ ишга келмоқдадир,
Подшоҳ ишга келмоқда.
 
 
Подшоҳ ишга келмоқдадир,
Соатини тўғрилар.
Қолмасин деб мамлакатда
Каззоблару ўғрилар.
 
 
Ғайратию ҳафсаласи
Юз минг таҳсинга лойиқ.
Олампаноҳ ишдадир деб,
Ишлар халқу халойиқ.
 
 
Подшоҳ ишга келмаганда
Не бўларди салтанат?
Тўхтаб қолар эди ҳаёт,
Тўхтар эди мамлакат.
 
 
Яратган ҳам соям деган,
Бўлсин деган огоҳлар.
Минг йиллардан буён шундоқ
Ишга келар подшоҳлар.
 
 
Ҳар бир элга Ўзи карам,
Ўзи айлар иноят.
Адлу инсоф бўлсин токи,
Бўлсин токи диёнат.
 
 
Сиз ҳам олам аҳволидан
Огоҳ бўлинг, дилхоҳлар.
То дунё бор экан – ишга
Келаверсин подшоҳлар.
 
 
Токи хаёл, токи ҳаёт,
Тириклик бор одамда,
Ҳар бир уйда тинчлик бўлсин,
Тинчлик бўлсин оламда.
 

2007

ҲАҚ СЎЗ. АБДУЛЛА ҚАҲҲОР

 
Улуғ Ватан адабиёти
Улуғ Ватан каби – улуғ қурбонлар
Эвазига рўёбга келган.
Эҳ, бунда ҳам тўкилган қонлар,
Лахта-лахта дилларнинг қони.
Дўстим, бу китобни авайлаб ўқи,
Бу – Абдулла Қаҳҳорнинг жони.
 
 
“Ёшлар билан суҳбат” эмас, кўр,
Ниҳол истеъдоднинг тилагидир бу.
Дўстим, бу китобни кўзларингга сур,
Абдулла Қаҳҳорнинг юрагидир бу.
 
 
Шартмас ёзувчини бадарға қилмоқ,
Уни зиндонларда чиритмоқ шартмас.
Унинг атрофига наслу насаби
Номаълум нокаслар урчитилса – бас.
 
 
Фисқу фужурларга фаровон тузум,
Каттасидан тортиб кичигигача –
Душман деб санаган Қаҳҳорнинг ёзган
Асаридан тортиб кучугигача.
 
 
Замон шундоқ эди –
Мустабид замон
Адибнинг ҳақ сўзин кемиролмади.
Тоғдай вужудини емирдию, лек
Унинг иймонини емиролмади.
 
 
Ҳақ сўзни ҳар ким ҳам айтавермаган.
Ҳақ сўз алал-охир муҳтарам айлар.
У сўзлар ҳозир ҳам уйқу бермагай
Адабиётдаги муттаҳамларга.
 
 
“Чорак аср ҳамнафас” эмас,
Чорак аср дилдош, оғриқдош
Бўлиб яшагансиз, Кибриё опа.
Ёш шоирлар ўқир – кўзларида ёш.
 
 
Миллатни кўтаргай баъзан бир асар,
Озод мамлакатнинг осмонидир бу.
Адабиёт нима десалар агар –
Абдулла Қаҳҳорнинг виждонидир бу.
 

1987, 2007

МАҚСУД ШАЙХЗОДА. ЁЗИЛМАГАН ХОТИРАЛАР

 
Мен бир бола эдим,
Бу тақдир мени
Минг бир бўлакларга бўлиб ташлади.
Вақтим талош бўлди ҳасратларимга,
Дардларга ем бўлди кўнглим даштлари.
 
 
Тонгларим оққушдай учдию кетди,
Мен бир бола эдим – шабнамдай бола.
Тошкент, биноларинг тил чиқарсалар,
Менинг исмим айтиб қилгайлар нола.
 
 
Ҳар касу нокаснинг кўнглин кўтариб,
Юрдим гоҳ мисоли беғам шаҳзода.
Букун айтинг энди – номардлар аро
Қандай кун кўрганди Мақсуд Шайхзода?
 
 
Қаттол рақиблару баттол рафиқлар
Гоҳ ошкор, гоҳ пинҳон тазйиқ этгану,
“Чорак аср девони”нинг асл нусхасин
Ёзолмайин олиб кетган у.
 
 
“Тоғдай одам эди…” дея эслайсиз,
Айтинг ўшал тоғнинг йиғлаганини.
Нураганларини айтинг,
Айтинг ортидан
Ҳеч ким кузатгани чиқмаганини.
 
 
Мен бир бола эдим.
Болалик қолдими?!
Замон виждон томон буткул ўзгарди.
Қаранг: “Халқ душмани” бўлганлар дўсту,
Душман бўлиб чиқди халқнинг “дўстлари”.
 
 
Айтса гап кўп дейсиз…
Йиллар қораяр,
Шом жом чалар Шошнинг курантларида.
Жанглар тинди, лекин тинмади ғийбат
Адабиёт фронтларида.
 
 
Сиз узоқ яшайсиз, худбин жасадлар,
Бироқ абадият буни билади:
Шайхзода ўлмаган,
Ҳозир достондан
Султон Улуғбекдай чиқиб келади.
 

1988, 2007

БИР ИДИШ

Одам танасида қориндан ёмонроқ идиш йўқдир…

Ҳадисдан

 
Ҳар кимсанинг иншосида
Келиш бордир ҳам кетиш.
Идиш-товоқ дунёсида
Одамзот ҳам бир идиш.
 
 
Олам катта ошхонадир,
Ярим фақир, ярим бой.
Битта қисми айшхонадир,
Битта қисми – қоринбой.
 
 
Келмоқ, кетмоқдан муддао –
Ейиш эмас ё ичиш.
Гарчи инсон эрур, аммо
Одамзот ҳам бир идиш.
 
 
Гарчи оғиз-бурун берган,
Гарчи берган қош, қабоқ.
Тикилсангиз, олиб юрган
Бош эмасдир – ошқовоқ.
 
 
Нафсин қўзғар такрор-такрор
Молу дунё ишваси.
Лекин кўнгил косаси бор,
Бордир кўнгил шишаси.
 
 
Дунё – бир келиб кетишдир,
Гоҳ қувонч, гоҳ ғам идиш.
Одамзот ҳам бир идишдир,
Одамзот ҳам бир идиш.
 
 
Кир босгайдир уни, ҳар дам
Нафсин қувиб турмаса.
Тонгу пешин, асру шом ҳам
Хуфтон ювиб турмаса.
 
 
Ўзинг инсоф бер, Худойим,
Камол топсин боласи.
Пок ва тоза бўлсин доим
Унинг кўнгил косаси.
 

2007

ВАТАН

 
Ерда ҳам тил бордир,
Тунлар қовушиб,
Дилга айланадир яхлит жон ва тан.
Элликқалъалардан келса товушинг,
Товушларинг келса Тупроққалъадан.
 
 
Тупроққалъалардан келар товушинг,
Товушларинг келар Элликқалъадан.
Мен ҳам бир қўрғондай кетгум қоришиб,
Улуғ қўрғонлардан яралган Ватан.
 

2007

ДАРЁ

 
Ким шамол,
Ким отда учиб елишди,
Пешинми, шом чоғи ва ё эрталаб,
Шеърият шаҳрига кириб келишди.
Мен Тўполондарёни келдим етаклаб.
 
 
Сеҳрли бу шаҳар,
Гўзал бу шаҳар,
Ваъда айлар эди жозиб эртаклар.
Зангор дарвозасин очиб бир саҳар,
Мен Тўполондарёни кирдим етаклаб.
 
 
Бир пайтлар ҳазрати Хизрлар янглиғ
Кезган устозларнинг қутлуғ макони.
Тўтилар юрарди вазирлар янглиғ,
Мен юрдим етаклаб Тўполондарёни.
 
 
Нозик гулойимлар ташбеҳлар узиб,
Чалғитиб юрарди ўнгу рўёни.
Тонгги кўчаларнинг сукутин бузиб,
Етаклаб келдим мен Тўполондарёни.
 
 
Ярим ошқозони йўқ булбул билан
Дўст тутиндик кейин тўшаб бўйрони.
Мен унга термулдим,
У менга дилтанг:
Нима қилсак экан Тўполондарёни?
 
 
Улуғ уммонларнинг товуш, сасига
Дил бериб, ўргандик назмий дунёни.
Сўнгра Ёзувчилар уюшмасига
Етаклаб келдим мен Тўполондарёни.
 
 
Ҳайъат қабулига кирдик сўнг секин,
Ҳайъат бизга, биз ҳам ҳайъат ҳайрони.
– Сизни қабул қилдик майлига, лекин
Нима қилсак экан Тўполондарёни?
 
 
Уйли-жойли бўлди шоирлар қатор,
Шеър ахир кўнгилнинг эрка жайрони.
Бизнинг ҳам энди ўз рўзғоримиз бор,
Нима қилсак экан Тўполондарёни?
 
 
Шеърият, шеърият –
Ёддир, фарёд ҳам,
Не зотлар дил аро ёш олиб кетди.
Мен олиб келганим тошқин дарё ҳам
Бир тонг хайрлашмайин бош олиб кетди.
 
 
Балки чидолмади ҳасадгўйлару
Мен таништирганим дўсту ёрларга.
Бир-бирин кўролмай юрган кўзлару
Кўнгли қаролар ҳам ичи торларга.
 
 
Лойқа давралардан ғамларга тўлди,
Кетди. Йиллар ўтди. Ўзгарди замон.
Бугун Тўполондарё сувомбор бўлди,
Мен уни етаклаб юрибман ҳамон.
 

2007

ОДАМ

 
Адам даштидаги Одам,
       Адам надир? Одам надир?
Адам – йўқлик дегани ҳам
       Одам – о, дам деганидир.
 
 
Ўтар-кетар ёзу қишинг,
       Ҳаёт боринг олар фақат.
Бу дунёда гўзал ишинг,
       Эзгулигинг қолар фақат.
 

2007

МАНЗИЛЛАР

 
Кобулгача – беш юз оғоч,
То Ҳирот – минг чақирим.
Овоз етмас, йўқдир илож,
Юз йил юрсанг чақириб.
 
 
Мисли эгиз кўзу қошу
Мисли яхлит тахту тож,
Бобургача – беш юз тошу
То Навоий – минг оғоч.
 
 
Булар асло эмас рақам
Ва ё тарих йиллари –
Йўлларидир “Хамса”нинг ҳам
“Бобурнома” йўллари.
 
 
Маънавият жаҳонига
Осмонлардир мусаффо.
“Хазойин ул-маоний”га
Еткизгувчи масофа.
 
 
Надир асли умр кўрмоқ –
Касби камол этмакдир.
Навоийга етиб бормоқ
Минг йиллик йўл демакдир.
 

2007

НАВОИЙНИНГ НАБИРАЛАРИ

 
Тирикликнинг бол, ширалари,
Бири улуғ, кичик бирлари,
Фахр этиб юргайдир бари,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Ярқирайди тилло узукдек,
Шу узукка қўйилган кўздек.
Бири Бобур, бири Улуғбек –
Навоийнинг набиралари.
 
 
Кўркам бўю қадду қоматлар,
Кулса шундай кулар омадлар.
Чиқмасин ҳеч сиздан номардлар,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Ўз кўнглида кўзлар Марсларни,
Гижинглатиб юрар “Мерс”ларни.
Қолдирмасин экан дарсларни,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Чиннидай оқ дорилфунунлар,
Сизга – йиллар, сизга бу кунлар.
Илм ишқида бўлинг Мажнунлар,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Қадим замон, Ҳақ замонидан,
Олтин чиққан олтин ёнидан,
Сиз ҳам ўшал олтин конидан,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Интилсангиз – бир кун етгайсиз,
Манзилларга зиё элтгайсиз.
Фарҳод-Ширин бўлиб кетгайсиз,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Куртак ёзар пайвандларингиз,
Унутманг ҳеч: дилбандларингиз,
Туғилажак фарзандларингиз –
Навоийнинг набиралари.
 
 
Ҳазрат бобо Сўзни ўйлаган,
Қанча қошу кўзни ўйлаган.
Асли ул зот Сизни ўйлаган,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Эл-юрт омон, даврон саломат,
Яратгандан Сизга каромат.
Ҳаёт ўзи айлар хушомад,
Навоийнинг набиралари.
 
 
Умр асли – насиб ё насиб,
Ҳар дилга бир гул мутаносиб.
Навоийга бўлсин муносиб
Навоийнинг набиралари.
 

2007

САМАРҚАНД ОСМОНИ

А. Қутбиддинга

 
Боқиб Самарқанднинг боғ-гулзорига,
Шу улуғ кунларни сезиб тургандай –
Гўё булутларнинг оқ тулпорида
Соҳибқирон бобо кезиб юргандай.
 
 
Аввал осмонларда яралгай зафар,
Сўнг Ерга туширгай руҳ озодалар –
Дунёга келгайлар мард ва музаффар,
Темурхон юртида Темурзодалар.
 

2007

«Навоийнинг ғазаллари…»

 
Навоийнинг ғазаллари –
Сўздан унган ватанлар,
Дил қонидан, кўзёшидан суғорилган чаманлар.
Бунда булбул ўлса агар – гул қонига ювгайлар,
Бунда ошиқ ўлса агар гулдин бўлур кафанлар.
 

2007

ДИЙДОР

 
Ота уйимизда ёзу куз, баҳор,
Ака-укалару опа-сингиллар,
Тўпланган пайтлари такрор ва такрор,
Порлагандай бўлар ўнлаб қандиллар.
 
 
Қуюқ хотиралар пиёласидан
Эсдаликлар ичиб ўлтирар онам.
Дийдору шодликлар шалоласидан
Барча хандон бунда,
Дўсту ёрон жам.
 
 
Тиниб қолгандайин гўё атайин
Ёғоч сўримизнинг тепасида ой.
У ҳам совуб борар тун ўтган сайин,
Мисли бир пиёла тўла сариқ чой.
 
 
Баҳор келаверсин такрор ва такрор,
Бизнинг тонгимизни ғариб шом қилма.
Давом этаверсин ҳаёт ва дийдор,
Худо, шу дамларни паришон қилма.
 

2007

ДИЛ

 
Худо менга берган олам
Ер, осмони билан келган.
 
 
Худо менга берган далам
Буғдой, нони билан келган.
 
 
Худо менга берган болам
Нигоҳбони билан келган.
 
 
Худо менга берган алам
Гиёҳ, дони билан келган.
 
 
Худо менга берган нолам
Сиёҳ ‒ қони билан келган.
 
 
Худо менга берган қалам
Сиёҳдони билан келган.
 

2007, 2016

СОМОН ЙЎЛИ СОМОНЛАРИ

Акам Шарафиддинга

 
Бизлар сомон ташир эдик Сомон йўлидан –
Адирларга тегиб турган осмон йўлидан.
 
 
Ой нурида ярқирарди буғдойпоялар,
Ойдин тунлар, сувлар ойдин, ойдин соялар.
 
 
Бизлар билан туғишгандай – беғам, беармон,
Даштлар ярми заъфар эди, ярми – нафармон.
 
 
Гўё кенжа укамиздай бардам, безавол,
Бизлар билан сомон ташиб юрарди шамол.
 
 
Гарчи буғдой бошоғидан ёшроқлар эдик,
Буғдойзорлар аро биз ҳам бошоқлар эдик.
 
 
Қирлар узра тупроқ кечиб, кезиб дашту сой,
Бизлар билан сомон ташиб юрар эди ой.
 
 
Адирларга тегар эди осмонларимиз,
Тўкилдилар, сочилдилар сомонларимиз.
 
 
Хирмонжойда чарх урарди бир бутун олам,
Айланардик қўш ҳўкизу биз яна отам.
 
 
Айланарди ҳўкизларни юргизиб гаврон,
Вақту замон айланарди, айланди даврон.
 
 
Болалигим, буғдойларинг қайда, ҳо, қайда?
Юлдузлардан садо келар: “Майда, ҳо, майда…”
 
 
Бизнинг сомон, донимизни янчиб беомон,
Чархи даввор айланди гир, замин ҳам осмон.
 
 
Ғам ҳўкизи тунлар менинг бағрим майдалар,
Болалигим қайда қолди? Отам қайдалар?
 
 
Ҳали ҳаёт полизидан узмай ҳандалак,
Бизнинг гулдай кенжамизни не қилдинг, фалак?
 
 
Бир дон бердинг, аммо қайтиб бунча совурдинг,
Бир жон бериб, не ўтларга сўнгра қовурдинг?
 
 
Юлдузлардан садо келар: “Майда, ҳо, майда… ”
Чархи фалак, меҳрларинг қайда, ҳо, қайда?
 
 
Не учун сен хас-хашакни танлаб ва сайлаб,
Бошларингга кўтаргайсан муҳтарам айлаб?
 
 
Бизлар сори бунчалар ҳам бераҳм бординг,
Нечун бизнинг донимизни ерларга қординг?
 

2007