Kitabı oku: «Dahi», sayfa 6
DOQQUZUNCU FƏSİL
İnstituta daxil olmaqla Yucin üçün yeni bir həyat başlandı. İndi o incəsənətə xidmət edənlərlə sıravi adamlar arasında olan fərqi anlayırdı, Yaxud hər halda ona belə gəlirdi. Gündüzlər o, Çikaqonun yoxsullar yaşayan məhəlləsində dolaşdıqdan sonra birdən başqa bir aləmə atılır, onun üçün, Yucin Vitla üçün, burada yer tapıldığına çətinliklə inanırdı. Tələbələr – hər halda onlardan bəziləri – ona başqa maddədən olan məxluqlar kimi gəlirdilər. Onlar məşhurların yoğrulduğu xəmirdən olmasalar da, hər halda elə zəngin xəyal və fantaziyaya malik idilər ki, rəssamı bunlarsız təsəvvür etmək olmaz. Yucinin tədricən öyrəndiyi kimi, bu gənclər buraya ölkənin hər bir tərəfindən, – qərbdən və cənubdan, Çikaqo və Sent-Luisdən, Kanzas, Nebraska və Ayovadan, Texas, Kaliforniya və Minnesotdan toplanmışdılar. Bir gənc Kanadanın şimal-qərbində olan Saskaçevandan, digəri hələ o zamanlar “ərazi” adlanan yeni Meksikadan idi. Bu axırıncının adı Cil idi, yoldaşları onu “Hila-monstr” adlandırırdılar. İlk hərfin belə dəyişilmiş halda tələffüz edilməsi onun halını azacıq belə pozmurdu. Burada minnesotalı bir fermerin oğlu da var idi. O gələcək yazı və yayı evə getməyə – şumlamağa, əkib biçməyə hazırlaşırdı. Tələbələr içərisində Kanzas-Sitidən bir milyonerin oğlu da var idi.
Yucin əvvəlcə şəkil çəkmə texnikası ilə xüsusi olaraq maraqlandı. Hələ birinci axşam o işıq-kölgə haqqındakı təsəvvürlərinin yanlış olduğunu anladı. İnsan bədənini təsvir edəndə o, möhkəmlik və həcm duyğusu göstərməyə heç vəchlə müvəffəq ola bilmirdi.
Çərşənbə günlərinin birində müəllim onun çiyni ardından baxaraq qısaca:
– Ən qatı kölgə ən parlaq işığa yaxın düşür, – dedi, – sizdə isə hamısı eyni dərəcədə tutqun və yeknəsəqdir.
– Deməli, iş bunda imiş!
– Sizin bu fiquranı çəkməniz memarlıq məsələlərindən başı çıxmayan bənnanın ev tikməsini xatırladır. Siz kərpicləri plansız qoyursunuz. Hanı planınız? – bu səs arxadan hiss edilmədən yaxınlaşmış mister Boylun səsi idi.
Yucin başını qaldırdı. O, doğrudan da, ümumi kantoru nəzərdə tutmadan başı çəkməyə girişmişdi.
Mister Boyl əllərinin geniş hərəkəti ilə şəklin dairəsini göstərərək:
– Plan! Plan haradadır? – deyə təkrar etdi. – Hər şeydən əvvəl əsas xətləri çəkmək lazımdır. Təfərrüat ilə sonra məşğul olarsınız.
Hər şey dərhal Yucinə aydın oldu.
Başqa bir dəfə o, qadın döşü çəkərkən müəllim ona baxırdı. Onda hər şey nədənsə cansız çıxırdı, o, cizgilərin gözəlliyini verə bilmirdi.
Uzun müddət susan mister Boyl, nəhayət, özündən çıxdı:
– Onlar ancaq dəyirmi olur! İnandırıram sizi, ancaq dəyirmi! Əgər siz bir zaman dördkünc görmüş olsanız, lütfən mənə xəbər verin!
Yucin qəhqəhə çəkdi, bununla bərabər, o hələ nə qədər öyrənməli olduğunu anlayaraq bərk qızardı.
Bir dəfə o bu adamın bacarıqsız və küt, lakin çox çalışqan bir oğlana dediklərini eşitdi. Bu sözlər Yucinin onun ağzından eşitdiyi ən sərt sözlər idi. O kobudcasına dedi:
– Sizin işinizdən heç bir şey çıxmayacaqdır. Mənim məsləhətimə qulaq asın və evinizə gedin, siz yük arabaçılığına getsəniz, daha çox pul qazanarsınız.
Bütün sinif diksindi, lakin bu adam belə idi – qabiliyyətsizliyə, birisinin onun vaxtını boş yerə almasına dözmürdü. O, incəsənətə əməli sürətdə baxırdı və uğursuzların, axmaq və kütlərin nazı ilə oynamaq istəmirdi. O, sinfi inandırmaq istəyirdi ki, sənət böyük səy tələb edir.
Lakin rəssamın rəf etməli olduğu çətinliklər haqqında bu sərt və təkidli xatırlatmalar nəzərə alınmazsa, institutda xoşa gələn, hətta özünəməxsus şirnikləndirici cəhətlər az deyildi. Naturaçının çəkilmək üçün durduğu yarım saatlıq seanslar arasında bir neçə dəfə dörd-beş dəqiqəlik fasilələr olurdu. Bu zaman tələbələr söhbət edir, sönmüş çubuqlarını alışdırır, hər kəs istədiyini edirdi. Bəzən otağa başqa siniflərin tələbələri də gəlirdilər.
Naturaçının tələbələrlə və onların bu qızla belə sərbəst münasibəti Yucini təəccübləndirirdi. Şəraitə tədricən alışan Yucin görürdü ki, bəzi tələbələr qızın oturduğu yerə qalxır və onunla söhbətə başlayırlar. Çiyni və döşlərini örtən şəffaf al şərf nəinki onları gizlədir, hətta onun çılpaqlığının cazibədarlığını daha da artırırdı.
Yucinlə yanaşı oturan oğlan bir dəfə:
– Siz buna nə deyirsiniz? – deyə ona müraciət etdi. – Etiraf edirəm, belə bir səhnə qarşısında məni tər basır.
Yucin güldü.
– Bəli, mənzərə çox cazibəlidir.
Tələbələr tez-tez qızla zarafat edir və gülüşürdülər. Qız da gülür və onlarla mazaqlaşırdı. Yucin onun sinifdə necə dolaşıb, onların albomuna baxdığını görürdü. Belə dəqiqələrdə o, güclü həyəcan keçirirdi, lakin o bu həyəcanı, xəcalət gətirən və göstərilməsi lazım gəlməyən bir şey kimi boğur və gizlədirdi. Bir dəfə o, tələbələrdən birisi tərəfindən gətirilmiş şəkilləri nəzərdən keçirərkən bu qız, bu küçələr çiçəyi ona yanaşdı və çiyninin üstündən baxmağa başladı. Onun çiynində nazik şərf var idi, dodaqları və yanaqları boyanmışdı. Qız yumşaq döşlərini onun çiyninə və qoluna söykəyərək lap yaxında durdu. Yucinin bədənindən sanki elektrik cərəyanı keçdi, lakin özünü elə göstərdi ki, guya azacıq da karıxmamışdır.
Sinifdə royal vardı və tələbələr fasilə zamanı tez-tez çalıb oxuyurdular. Bəzən naturaçı qız da royalın arxasında oturur və onun akkompanementi altında kimsə oxuyur, iki-üçü isə səsini bunlara qoşurdu. Belə oxumaq nədənsə Yucini xüsusi həyəcanlandırırdı, bu oxumaqda o, eyş-işrət duyurdu. O özünü çətin idarə edir və dişlərinin bir-birinə necə dəyməyə başladığını hiss edirdi. Qız yenidən pozada durduğu zaman ehtiras dalğası yatır və onun gözəlliyinin soyuq, estetik qavrayışı ön plana keçirdi. Elə bu təsadüfü epizodlar onu müvazinətdən çıxarırdı.
Yucin yavaş-yavaş şəkil çəkməkdə müvəffəqiyyət qazanır və bir rəssam kimi inkişaf edirdi. O, adam bədəni çəkməyi sevirdi. Bu ona mənzərə və binaların daha müxtəlif olan cəhətlərini çəkmək qədər asan olmurdu. Lakin o, bədənin – xüsusən qadın bədəninin – incəliklərini təsir bağışlamağa başlayan gözəl, həssas xətlərlə verməyi bacarırdı. O, Boylun “Onlar ancaq dəyirmi olur” – deməyə məcbur olduğu mərhələni çoxdan keçmişdi. Onun kontorları gözəllik kəsb etmişdi və bu, tezliklə müəllimin nəzərini cəlb etdi.
Bir dəfə müəllim ona yavaşdan:
– Budur, indi siz yalnız ayrı-ayrı cəhətləri deyil, hər şeyi bütünlüklə qavrayırsınız, – dedi.
Yucin sevincdən qızardı. Başqa bir dəfə Boyl dedi:
– Daha sakit, oğlum, daha sakit. Olduqca çox hissiyat lazımdır. Fiqurada bu yoxdur. Əgər sizin buna meyliniz varsa, gələcəkdə sizdən yaxşı freska ustası olar, – deyə o davam etdi. – Sizdə gözəllik hissi vardır.
Yucinin bədəninə titrətmə düşdü. Demək, o, şəkil çəkməyi mənimsəməyə başlayır. Bu adam onun qabiliyyətini gördü. Deməli, həqiqətən onda istedad vardır.
O, bir dəfə axşam hər cür elanlar asılan lövhədə aşağıdakı plakatı gördü:
RƏSSAMLAR! DİQQƏT!
NOYABRIN 16-DA SAFRONİYADA
ŞAM EDİRİK! ŞAM EDİRİK!
İştirak etmək arzusunda olan hər kəs adını sinif başçılarına bildirməlidir
Əvvəllər bu barədə heç bir şey eşitməmiş Yucin düşündü ki, bu həngamə, yəqin, onların siniflərindən başlanmamışdır. O yenə də sinif başçısından soruşdu və öyrəndi ki, iştirak etmək üçün yetmiş beş sent verilməlidir. Arzu edənlər özləri ilə qız da gətirə bilərlər. Əksəriyyəti belə də edəcəkdir. Yucin şamda iştirak etməyi qərara aldı. Lakin qızı haradan tapsın?
“Safroni” – Klark-stritin aşağı hissəsində, əsas etibarilə italyan işçilərinin yerləşdiyi kvartalda olan italyan restoranı idi. Restoranın olduğu ev başqalarından bir az yaxşı idi. Həyətdə üstü kif basmış sadə taxta stollar qoyulmuşdu və yayda buraya taxtalar çıxarılırdı. Yağışdan qorunmaq üçün stolların üstündən tent çəkilmişdi. Sonralar tent öz yerini şüşə dama vermişdi, bunun sayəsində qışda da buradan istifadə etməyə başlamışdılar. Restoran təmiz idi, burada yeməklər də pis deyildi. Bir cavan jurnalist, yaxud rəssam buranı tapmışdı və senyor Safroni yavaş-yavaş hiss etmişdi ki, müştərilərinin heyəti yaxşılaşır. O yeni müştərilərlə salamlaşmağa başlayır, onlar üçün xüsusi yer ayırırdı. Bir dəfə isə balaca bir məclisə verilən yeməyi az qala maya qiymətinə hesablamışdı. Restoranın şöhrəti artdı. İndi senyor Safroni olduqca müxtəlif növlü şərab və tünd içkilər verilən şam yeməyi üçün hər adam başına yetmiş sent almaqla yüz nəfərlik məclis üçün qışda da burada ziyafətlər düzəldə bilirdi. Bütün bunlar onun şöhrətlənməsinə az yardım etməmişdi.
Noyabrın on altısına təyin olunmuş şam, bu vaxtadək siniflərin özündə təşkil olunan bir sıra qonaqlıqların son nəticəsi idi. Yeni tələbə, yaxud ümumiyyətlə yad bir adam gəldikdə burada onu “Qonaqlıq!Qonaqlıq!” səsləri ilə təbrik etmək kimi bir ənənə var idi. Yeni gələn, pivə fonduna öz payını – iki dollar – verməli idi, əks təqdirdə onu kənara atar, yaxud onun başına oyun açardılar. Araya pul gələn kimi axşam məşğələlər kəsilərdi. Tələbələr pul yığır, pivə çəlləyi və pendir buterbrodu almağa adam göndərirdilər, sonra isə şənlik – içmək, oxumaq, royal çalmaq və hər cür şıltaqlıq başlanırdı. Bir dəfə Omaha ştatından olan ucaboylu, qayğısız, kefcil bir tələbə çılpaq naturaçını qaldırdı, onu boynuna oturtdu, oynaya-oynaya otaqda gəzdirməyə başladı. Qız bütün qüvvəsi ilə onun saçlarını dartırdı, qalanları isə qulaqbatırıcı səslərlə onun arxasınca qaçışırdılar. Yucin buna çox təəccüb etdi. Qonşu otaqda məşğələ keçən canlı natura sinfinin bir neçə tələbəsi işi buraxıb, belə macəralar üçün xüsusi olaraq deşiklər açılmış arakəsməyə söykəndilər. Gördükləri səhnə onları o qədər heyrətləndirirdi ki, bu barədə bir an içərisində bütün binaya səs yayıldı. Bu hərəkət haqqında müdriyyət də bildi və müqəssir tələbə ertəsi gün xaric edildi. Lakin eyş-işrət rəqsi hər halda baş tutmuşdu və onun xatirəsi üzün müddət institutun divarları arasında qaldı.
Belə ziyafətlər zamanı Yucini də içməyə məcbur edirdilər – o, az da olsa, içirdi. Yucin pivədə bir ləzzət görmürdü. O, papiros çəkməyi də sınadı, lakin bu da onun xoşuna gəlmədi. Bəzən belə başıpozuq şənliyin təkcə görünüşündən əsəbi məstlik kimi bir şey duyurdu və bu zaman adi süstlük yox olurdu, gülür, ağına-bozuna baxmadan zarafat edirdi. Hətta ziyafətlərin birində naturaçı qızlardan biri ona dedi:
– Siz göründüyünüzdən daha yaxşısınız. Mən sizi yaman qaraqabaq sanırdım.
– Nə danışırsınız! – deyə o səsləndi. – Bu, məndə hərdənbir olur. Əslində isə mən heç də belə deyiləm. Siz hələ məni tanımamısınız.
O, qızın belindən tutdu, lakin qız onu itələdi. O zaman rəqs etmədiyinə necə də heyfsləndi! O, qızı qucaqlayar və otaqda fırlanardı. O mütləq rəqs öyrənməyi qərara aldı.
Şama dəvət edə biləcəyi bir qızı hardan tapmaq məsələsi Yucinin başından çıxmırdı. O, Marqaretdən başqa heç kəsi tanımırdı, lakin onun rəqs edə biləcəyini güman etmirdi. Çikaqoya gəlişi zamanı görüşə bildiyi blekvudlu qız – miss Blu məsələsinə gəldikdə, belə bir işlə əlaqədar olaraq onun haqqında düşünmək ona sadəcə mənasız görünürdü. Maraqlıdır, – deyə o düşündü, – onun gördüklərini o qız görmüş olsaydı, nə deyərdi?
Bir dəfə Yucin dəftərxanaya nəzər salarkən, orada ilk dəfə dərsdə olduğu axşam çəkilmək üçün onların sinfində duran naturaçı qızı – miss Kennini gördü. Yucin özünün ilk modelini unutmamışdı. Həm də ki, qız çox qəşəng idi. Bir dəfə fasilə zamanı ona yaxınlaşan və yaxınlığında duran qız bu idi. O vaxtdan bu qıza rast gəlməmişdi. Yucin qızın xoşuna gəlmişdi, lakin o adamayovuşmaz və solğun idi. O son zamanlardan boş bağlanmış qalstuk taxmağa və üzünə çox yaraşan dəyirmi yumşaq şlyapa qoymağa başlamışdı. İndi o, saçlarını geri darayır və mister Boyl kimi sərbəst, əl-qolunu ata-ata yeriməyə çalışırdı. Bu adam Yucinə bir növ ilahi əzəmətli və qayğısız gəlirdi. Yucin onun kimi olmağı necə də istəyirdi!
Qız Yuccindəki bu dəyişikliyi gördü. O necə gözəl olmuşdur, – deyə qız fikirləşirdi. – Onun necə də ağ dərisi, aydın gözləri vardır. Bu adamda qüvvə hiss olunur.
Qız özünü elə göstərirdi ki, guya çılpaq qadın eskizini nəzərdən keçirir.
Yucin gülümsəyərək:
– Salam, – dedi. O özünü tənha hiss edirdi, bu qızdan başqa heç kəsi tanımırdı, bunun üçün də onunla danışmağa cəsarət etdi.
Qız başını çevirdi və onun salamına mehriban təbəssümlə cavab verdi.
Yucin:
– Mən uzun zamandır ki, sizi görmürdüm, – dedi, – yenə də bizdə işləyirsiniz?
– Ancaq bu həftəliyə, – deyə qız cavab verdi. – Mən xüsusi studiyalarda çəkilirəm. İmkan olanda mən orada işləməyi üstün tuturam.
Yucin onun həmişə necə şən olduğunu xatırlayaraq təəccüb etdi:
– Mənə isə belə gəlirdi ki, bizdə işləmək sizin xoşunuza gəlir.
– Xoş gəldiyini deyə bilmərəm, – deyə qız güldü və qara gözləri ilə hiyləgərcəsinə ona baxdı.
– Xeyr, doğru deyirəm, – deyə Yucin cavab verdi və sonra gizli bir ümidlə soruşdu: – Siz on altısında olacaq axşam ziyafətimizdə iştirak edəcəksinizmi?
Qız:
– Ola bilər, – dedi. – Mən hələ qərara gəlməmişəm. Hər şey asılıdır…
– Nədən?
– Mənim əhvali-ruhiyyəmin necə olmasından və məni kimin dəvət etməsindən.
Yucin:
– Mən güman edirəm ki, dəvət kifayət qədər olacaqdır, – dedi və məqsədə yaxınlaşmağa cəsarətlə səy edərək davam etdi: – Mən də gedərdim, ancaq mənimlə gedəsi adamım yoxdur.
Qız onun niyyətini anladı. O gülərək:
– Bunu nə cür anlamaq olar?
Bu qədər açıq yardım təklifindən istifadə edərək Yucin:
– Siz mənimlə gedərsinizmi? – deyə soruşmağa cəsarət etdi.
– Şübhəsiz! – deyə qız cavab verdi. Yucin getdikcə onun daha çox xoşuna gəlirdi.
– Nə gözəl oldu! Siz harada yaşayırsınız? Sizin ünvanınız mənə lazım olar.
O karandaş üçün əlini cibinə atdı və qız əlli yeddinci küçənin qərb tərəfinin qurtaracağındakı evinin nömrəsini dedi.
Yucin inkassator işləməsi sayəsində bu rayona yaxşı bələd idi. Şəhərin cənub kənarında olan bu küçə başdan başa miskin taxta evlərdən ibarət idi. Bu yer balaca dükanların sıx cərgəsini, daş döşənməmiş səkiləri, insan yaşamayan şəhərkənarı bataqlıqları xatırladırdı. Bu qızın, zibillər arasında və kömür tozu içərisində boy atmış bu gülün naturaçı olması nədənsə Yucini azacıq da olsun təəccübləndirmədi.
– Mən mütləq sizin arxanızca gələcəyəm, – deyə o, gülər üzlə davam etdi. – Siz unutmazsınız, eləmi, xanım … ?
– Sadəcə Rubi, – deyə qız onun sözünü kəsdi. – Rubi Kenni.
Yucin:
– Sizin gözəl adınız var, – dedi. – Çox məlahətli səslənir. Sizin evinizin harada olduğuna baxmaq üçün bir bazar günü gəlməyə icazə verərsiniz?
Onun adının Yucinə xoş gəlməsindən sevinən qız:
– Lütfən, – deyə cavab verdi. – Bazar günləri vaxtın çoxunu evdə oluram. Əgər həvəsiniz olsa, elə bu bazar günü səhər gəlin.
Yucin:
– Mütləq gələcəyəm, – dedi.
– O, böyük ruh yüksəkliyi ilə qızla birlikdə küçəyə çıxdı.
ONUNCU FƏSİL
Rubi Kenni, irlandiyalı qoca işçinin və onun arvadının qızlığı idi. Onlar, həmişə bir-biriylə dalaşan valideyni tərəfindən tamamilə atılmış dörd yaşlı körpənin halına yanıb, bu qızı evlərinə gətirmişdilər. O, dünyanı hansı qüvvələrin idarə etdiyindən yaxşı baş çıxarmasa da, ağıllı, yaxşı qız idi. Bu sadə qəlbli məxluq maraqlı macəralar şövqündə idi. Lakin bu macəraların insanı hara apardığını qabaqcadan görməyi bacarmırdı. Əmək fəaliyyətinə universal mağazada kassirlikdən başlamış bu qız on beş yaşında bakirəlikdən məhrum olmuşdu. Xoşbəxtliyi üzündən o zövqlü, ağıllı və ehtiyatlı kişiləri cəlb edə bilən incə gözəlliyə malik idi. Onların xoşbəxtliyindən isə onun özü də şəxsi uydurmalarında mühakiməsiz deyildi. Ancaq qüvvətli bağlılıq onda arzu, bir-iki təsadüfdə isə hətta həqiqi məhəbbət doğurmuşdu. O ancaq məhəbbətə güzəştə gedirdi, bunun nəticəsində isə pərəstişkarları kimi öz şıltaqlığının və ehtirasının qurbanı olurdu.
Rubinin atalığı və analığı onun tərbiyəsinə az-çox ağıllı rəhbərlik etməyi bacarmamışdılar. Onlar qızı sevirdilər və bu qız öz inkişafı ilə onlardan yüksək olduğu üçün onun görüşlərini, mühakimələrini və dəliliklərini haqlı hesab edərək, hər şeydə ona tabe olurdular. Rubi onların cəsarətsiz mülahizələrinin cavabında qonşuların nə düşündüyünün ona maraqlı olmadığını təkrar edərək ancaq gülürdü.
Yucinin Rubigilə gəlməsi və onlar arasında dostluq yaranması onun bu şəkildə olan başqa tanışlıqlarından mahiyyət etibarilə heç nə ilə fərqlənmirdi. O, qadında hər şeydən əvvəl gözəllik axtarırdı, lakin bununla bərabər elə bir hadisə olmamışdı ki, onu xüsusən cəlb edən ağıl və ürək keyfiyyətlərini aşkara çıxarmağa müvəffəq olmasın. O, qadında gözəllikdən başqa həssaslıq və gözəlliyə meyl axtarırdı. Kinli tənqiddən və soyuqdan qaçaraq, o heç bir zaman hiss incəliyində, qavrama cəldliyində, fikir yüksəkliyində özündən üstün olan bir adamı yoldaş seçməzdi.
O vaxtlar ona sadə şeylər, sadə mənzil, adi, təvazökar mühit, sadə həyat atmosferi xoş gəlir, daha qəşəng, daha zərif mühit isə onu qorxudurdu. Yanlarından ötüb keçməli olduğu dəbdəbəli malikanələr, gözəl mağazalar, yüksək ictimai mövqe tutan adamlar ona təkəbbürlü və soyuq görünürdü. O təvazökar, heç nə ilə şöhrətlənməyən, lakin xeyirxah və mehriban adamları üstün tuturdu. Əgər belə bir mühitdən çıxmış belə bir gözəl qadın tapsaydı, o xoşbəxt olardı və bundan artıq heç bir şey arzu etməzdi. Bunun üçün də Rubi onu cəlb etdi.
Bazar günü yağış yağdı və bu yağıntı şəhərin Rubi yaşayan hissəsinə durğunluq gətirdi. Evlər arasındakı boş yerlərdə saralmış, cansız otlar içərisində çoxlu gölməçələr işıldayırdı. Üzərində saysız-hesabsız paravozlar və vaqonlar duran qara şlak səpələnmiş əyri-üyrü, intəhasız dəmir yollarından keçib gedən Yucin, rütubətlə dolu boz havaya tüstü və buxar püskürən bu nəhəng, qara paravozların, yağışdan islanmış və bunun üçün də xüsusi gözəllik kəsb etmiş ikirəngli vaqonların rəssam üçün necə yaxşı material olduğunu düşünürdü. Qaranlıqda yollar ayrılan yerlərdə makasların işığı parlaq çiçəklərə bənzəyirdi. Canlı gözlər kimi yanan bu sarı, qırmızı, yaşıl və mavi ləkələr Yucinin xoşuna gəlirdi. Yucin belə materiala xüsusən həssas idi və o gözəl qızın – bu ətirli gülün – harada isə bu yaxında yaşamasından gizli bir sevinc duyurdu.
O, qapıya yanaşdı, zəngi basdı, qapını bütün bədəni əsən, görüş dairəsi, görünür çox dar olan bir irlandiyalı açdı. Yucin düşündü ki, bu adama şlaqbauma1 gözətçi olmaq daha çox yaraşardı. Qocanın əynində cod, lakin qəşəngliyini itirməmiş paltar var idi, bu paltar çox geyilməkdən insan bədəninin təbii şəklini almışdı. Onun əlində qısa çubuq tüstülənirdi.
Yucin ondan:
– Miss Kenni evdədirmi?
– Aha! Buyurun. Mən onu çağıraram.
O, otağın qapısını göstərdi, bu, yəqin qonaq otağı idi. Kimsə burada hər şeyin – ipək abajur altındakı böyük lampanın, ailəvi albomun, döşəmədəki xalçanın və güllü divar kağızının qırmızı tonda olması üçün qayğı göstərmişdi.
Yucin Rubini gözləyərək, albomu açdı və şəkilləri nəzərdən keçirməyə başladı. Yəqin bunlar qızın qohumlarıdır, deyə Yucin düşündü. Onlar hamısı xırda adamlar – kontorçular, dükançılar, kommivoyajerlər idi. Bir az sonra Rubi gəldi və Yucinin gözləri parıldadı. Bu qızda (onun yenicə on doqquz yaşı tamam olmuşdu) onu həmişə heyrətə gətirən gənclik məlahəti hiss olunurdu. Onun əynində boynu və qolları qırmızı məxmərdən olan qara kəşmiri paltar, boynunda oğlanlarda olduğu kimi səliqəsiz düyünlənmiş qırmızı qalstuk var idi. O, bəzənmiş və kefi kök halda daxil oldu və gülər üzlə əlini Yucinə uzatdı.
– Hə, bizim evi tapmaq çətindir, eləmi? – deyə soruşdu.
Yucin başını buladı:
– Mən bu yerlərə çox yaxşı bələdəm. Mən buralara borc toplamağa gəlirəm, mən axı “Ucuz mebel və xalçalar” kompaniyasında xidmət edirəm
Onun açıq danışmasından xoşlanan Rubi:
– Deməli, mən əbəs yerə narahat olurdum, – dedi. – Mən qorxurdum ki, siz bizi tapana qədər tamam əldən düşərsiniz. Çox pis havadır, hə?
Yucin onunla razılaşdı, sonra isə ətrafdakı mənzərələrin onu nə kimi fikrə gətirib çıxartdığı haqqında danışdı.
– Əgər mən rəssam olsaydım, məhz belə şeyləri çəkərdim. Bu elə əzəmətli, elə gözəldir ki.
O, pəncərəyə yanaşdı və oradan görünən mənzərəyə baxmağa başladı.
Rubi onu maraqla süzürdü. Onun hər bir hərəkəti Rubiyə ləzzət verirdi. O bu gənclə özünü olduqca sərbəst hiss edirdi, sanki əvvəlcədən əmin olmuşdu ki, onu sevəcəkdir. Onunla söhbət etmək necə asandır. İnstitut, onun naturaçı işləməsi, Yucinin ümidləri, qızın yaşadığı yer – bütün bunlar onları yaxınlaşdıran mövzular idi. Onlar qızın işi haqqında söhbət edərkən, Yucin:
– Burada şöhrət qazanmış emalatxanalar çoxdurmu? – deyə soruşdu. O, Çikaqo rəssamlar aləminin vəziyyətini öyrənmək istəyirdi
– O qədər də çox deyildir. Hər halda yaxşıları azdır. Axı bəzi rəssamlar elə xəyal edirlər ki, guya şəkil çəkməyi bacarırlar.
Yucin soruşdu:
– Bəs burada ən böyük sənətkar kim hesab olunur?
– Məsələ belədir: mən ancaq başqalarından eşitdiklərimi bilirəm. Deyirlər, mister Rouz çox istedadlıdır. Bayem Cons məişət şəkillərini pis çəkmir. Uolter Lou yaxşı portretçidir. Menson Stil də həmçinin, hə, bağışlayın, bir də Artur Biqs vardır, o ancaq mənzərə çəkir. Onun emalatxanasında mən heç vaxt olmamışam. Sonra Finli Vud vardır ki, o da portretçidir. Uilson Bruks isə çox fiquralı kompozisiyalar çəkir. Lakin hamısını yadda saxlamaq olmur, onlar çoxdurlar.
Yucin ovsunlanmış kimi dinləyirdi. İncəsənətə aid olan şeylər haqqında bu iddiasız söhbətlər onda buranın rəssamları barəsində indiyə qədər bütün eşitdiklərindən daha artıq təsəvvür yaradırdı. Yəqin bu qız çox şey bilirdi. O bu aləmin adamıdır. Yucin düşünürdü: görəsən həmin adamlarla bu qızın münasibəti necədir?
Bir müddətdən sonra onlar yenidən pəncərəyə baxmağa başladılar.
Qız:
– Bura çox gözəl deyil, – dedi. – Amma atama və anama xoş gəlir. Atamın iş yeri bura yaxındır.
– Mənə qapını açan sizin atanız idimi?
– O mənim doğma atam deyil, – deyə qız izah etdi. – Onlar məni qızlığa götürmüşlər, amma öz doğma qızları kimi baxırlar. Mən onlara çox borcluyam.
Yucin qızın hələ nə qədər gənc olduğunu düşünərək:
– Siz yəqin, bu peşəyə yaxın zamanlarda başlamısınız? Deyə soruşdu.
– Bəli, təqribən bir il olar.
O, Yucinə danışdı ki, əvvəllər “Bazar”da kassirlik edirdi, birdən onun və yoldaşlarının ağlına naturaçı olmaq fikri gəldi. “Tribun”un bazar günü nömrəsində onlar tələbələrin qarşısında duran bir qızın şəklini gördülər. Bu hadisə onları həvəsləndirdi. Onlar bu işdə özlərini sınamağı məsləhətləşdilər. O vaxtdan naturaçılıq peşəsində işləyirlər. Onun rəfiqəsi də şam yeməyində olacaqdır.
Yucin onu həvəslə dinləyirdi. Rubinin sözləri vaxtilə qəzetlərdə onu cəlb edən şəkilləri – Çikaqo çayı üzərində Qazlar adasının mənzərələrini, köhnə balıqçı evlərini, üzü üstə çevrilərək adamlara sığınacaq yerini əvəz edən qayıqları xatırlatdı. O bu barədə, həmçinin özünün Çikaqo səfəri haqqında nağıl etdi. Qız ona böyük maraqla qulaq asırdı. Qız düşünürdü ki, o, həddindən artıq hissiyata qapılsa da, oğlandır. Necə də boylu-buxunludur, – o, Yucinin yanında xırdaca görünürdü.
– Siz, gərək ki, çalırsınız? – deyə Yucin soruşdu.
– Az-maz. Bizdə royal yoxdur. Çəkilmək üçün getdiyim studiyalarda bir az öyrənmişəm.
– Rəqs edirsiniz?
– Əlbəttə.
Yucin kədərlə:
– Mən də rəqs etməyi öyrənmək istərdim, – dedi.
– Nə mane olur ki? Bu çox sadə işdir. Mən bir dərsdə sizə öyrədərəm.
– Lütfən, – deyə Yucin xahiş etdi.
Rubi ondan bir addım aralanaraq:
– Bu heç də çətin iş deyildir, – dedi. – Mən bütün addımları – “pa”ları sizə göstərərəm. adətən valsdan başlayırlar.
O, paltarının ətəklərini qaldırıb, balaca ayaqlarını bir az açaraq, Yucinə birinci “pa”nı göstərdi. Yucin təkrar etmək istədisə də, bir şey alınmadı. O zaman qız onun bir əlini öz belinə qoydu və o biri əlini öz əlinə aldı.
Rubi:
– Mən sizi apararam, – dedi.
Qızı öz ağuşunda hiss etmək necə də ləzzətli idi! Görünür, qız dərsi qurtarmaq üçün azacıq belə tələsmirdi, – onunla səbrlə məşğul olur, müxtəlif hərəkətləri izah edir, onun addımlarını düzəltmək, onun və özünün səhvlərinə gülmək üçün tez-tez dayanırdı.
Onlar bir neçə tur etdikdən sonra qız:
– Yavaş-yavaş düzəlir, – dedi.
Onların nəzərləri dəfələrlə qarşılaşdı, Yucin gülümsədiyi zaman qız ona şən təbəssümlə cavab verirdi. Yucin bu qızın studiyaya onun yanında durduğu və çiyni üzərindən boylanaraq baxdığı axşamı xatırladı. Əlbəttə, o daha cəsarətli olsaydı, dərhal bütün şərtilikləri addımlayıb keçə bilərdi. O yüngülcə qızı ağuşuna sıxdı, durduqları zaman isə buraxmadı.
O güclə:
– Siz necə mərhəmətlisiniz, – dedi.
Onun ağuşundan azad olmağa tələsməyən qız:
– Heç də elə deyil, sadəcə mənim xasiyyətim yaxşıdır, – deyə gülümsədi.
Həmişə belə hallarda olduğu kimi, Yucini həyəcan bürüdü.
Rubini isə Yucinə cəzb edən onun bir xüsusiyyəti idi –Rubi onda amiranə bir inam görürdü. O, Rubinin tanıdığı başqa kişilər kimi deyildi.
O, qızın gözlərinin içinə baxaraq:
– Mən sizin xoşunuza gəlirəm? – deyə soruşdu.
Rubi onun saçlarını, üzünü, gözlərini diqqətlə nəzərdən keçirdi.
– Bilmirəm, – deyə sakitcə cavab verdi.
– Doğrudan bilmirsiniz?
Yenidən sükut başladı. Qız bu vaxt içərisində ona baxırdı, sonra isə dəhlizə çıxan qapıya ehtiyatla nəzər salaraq:
– Hə, deyəsən xoşuma gəlirsiniz, – dedi.
– Siz mələksiniz! – deyə Yucin səsləndi və onu qırmızı divana doğru apardı. Rubi yağmurlu günün qalan hissəsini Yucinin ağuşunda nazlanaraq və öpüşləri ilə məst olaraq keçirdi. Rubi onun kimisinə hələ təsadüf etməmişdi.
