Kitabı oku: «Hänglisch»

Yvonn Scherrer

Hänglisch

Ein Hand-Buch

Cosmos Verlag

Auch als Hörbuch erhältlich

Yvonn Scherrer: Hänglisch

Gelesen von der Autorin

© 2015 by Cosmos Verlag, Muri bei Bern

2 CDs: ISBN 978-3-305-00463-8

Download: ISBN 978-3-305-00262-7

Alle Rechte vorbehalten

© 2015 by Cosmos Verlag, Muri bei Bern

Lektorat: Roland Schärer

Umschlag: Stephan Bundi, Boll

EPUB: ISBN 978-3-305-00603-8

PDF: ISBN 978-3-305-00604-5

MOBI: ISBN 978-3-305-00605-2

www.cosmosverlag.ch

Fingeruniversum

Nume der Mönsch het e Duume, wo i d Hang cha ynegryfe. Affe hei o Düüme, aber si chöi nume chlammere mit ne. Mir chöi mit üsem Duume bis zum chlyne ­Finger recke u sogar drüberuus. Chöi ne mit de angere vier Finger häbe. Der Duumen isch es, wo der Ungerschiid macht zwüsche Mönsch u Tier. Dank em ­Duume chöi mer der Stift füere, der Hammer häbe, öpperem d Hang gä. U we so ne Duume de o no grüen isch, het er e schier unändleche Spiuuruum. Der Duume, wo chli chlobig usgseht, unschynbar, isch der wahr Heud vo üsere Hang. Mir merkes, we mer ne verletze oder ­vilech sogar verliere.

Für e Handläser isch der Duume der Macher und der Kontrolleur. Duumen ufe, Duumen abe. Er het d Fäde i der Hang. Glychzytig het er mit Vertroue z tüe. Wär vo schwäre Gedanke, Angscht u Schwindu plaget isch, überchunnt vom Heiler der Rat, mit vier Finger der ­Duume z häbe, für obenabezcho. Und plötzlech isch klar, warum im Märli winzigi Mönschli uf e ­Duume ­reduziert sy. E Düümling isch en Art e Mönsche-­Essänz: Er cha ds Läbe i d Hang näh u cha sech vou Vertroue i nen angeri Hang lege. D Ching wüsse scho, wiso si tüe düümele.

Der Duume weis, wi viu Wärt er isch. Aber er würd nie öpperem drohe. Das überlaat er galant em Zeigfinger. Er weis genau, dass der Zeigfinger nid cha widerstah. Dä zeigt gärn, wär er isch, wi viu Gschick er het und wi fyn er cha taschte. D Mueter zückt ne schnäu, wen es Ching öppis macht, won ere nid passt.

Mir bedütet der Zeigfinger bsungers viu, wüu er dermasse gspürig isch. Nume dank ihm chani so zügig läse, er isch e Mitarbeiter, woni nid wüsst, was i miech ohni ihn. Un i bätte mängisch, dass i ne nie ärnschthaft verletze. Das wär e Kataschtrophe.

Der Mittufinger isch der lengscht u stabiuscht Finger. Ir Mitti haut. Derzue o sehr gspürig. Aber em Zeig­finger chan er ds Wasser nid reiche. Das het er o nid nötig. Mi dünkt geng, dä Finger sygi zfride mit sich säuber u der Wäut. Er strahlet Rue und Gelasseheit uus. Aber mängisch, ganz im Gheime, wes niemer gseht, zwyflet er a sich. Aber das würd er nie zuegä. Derby isch e chli Säubschtzwyfu zwüschedüre gar nid schlächt.

We der Mittufinger handlet, de gradlinig. Vili ­verlöö sech uf ihres Buuchgfüeu. Vor auem Froue. ­Vilech wärs ke Seich, sech meh uf sys Mittufinger­gfüeu z verla.

I ha geng gmeint, my Ringfinger syg chürzer aus der Zeigfinger. Aber das stimmt gar nid. Wis der Name seit, isch är der gschmückt Finger. Guld treit er, edli Steine, ächti u fautschi Diamante. Uf en Art es ­Privileg. Und uf en Art e Lascht. Für e Hanganalyscht isch der Ringfinger der Künschtler i der Hang, wo a syne eigete Idee baschtlet, mängisch eifach für sich u mängisch ir Öffentlechkeit. Glychzytig het er d Ufgab, der Ehering z trage. Das bringi nid ganz zäme. ­Bedütet das, dass es e Kunscht isch, e Beziehig z pflege? Oder ehnder, dass es e Kunscht isch, inere Beziehig no syni eigeti ­Kreativität chönne z pflege? Oder vilech sogar, dass der Mönsch, wo ds Glück het, inere schöne Fründschaft z läbe, grad dür di wärtigi Bindig über sich usewachst?

Zeig-, Mittu- u Ringfinger sy es Troumtrio. We si guet zämegyge, chöi si fyni Details ertaschte und sech gägesytig Informatione zuespile. I lise mit dene drei Finger vo myre rächte Hang. Drüfach gnääit het ­besser.

U de no der Benjamin, der chlyn Finger, no unschyn­barer aus der Duume. O wen er nie d Bedütig vom ­Duume het, so isch er doch irgendwie ds Züngli ar Waag. I sym Wärt sicher ungerschetzt. Der chlyn ­Finger ghört für mi zum Duume, er biudet mit ihm zäme der ­Rahme vo der Hang. Aber er isch fröhlecher aus der Duume, e verspiute Schlingu, niemer cha nihm bös sy. Der chlyn Finger cha guet fulänze u gniesse, er cha zu sich ­säuber luege. Sicher grad drum isch er zueständig für d Kommunikation u für ds Heile. Das würd heisse, dass Heile e Form isch vo bsungers ­glungener Kommunikation. Ds Vermittle vore Botschaft uf Hänglisch, wo aachunnt.

Hang

Er nimmt sy Hang uf d Schoos. Entlockt ere mit syne Häng Mondschynkläng.

Di Hang isch us Metau und en Erfindig vo zwe findige Bärner, wo hüt vo mängem kopiert wärde u wo ihri Häng i di ganzi Wäut verschicke. Si isch us der Steel Drum entwicklet. Us zwo zämegschweisste, hohle Haubchugle isch das Inschtrumänt zämebbout, di einti Haubchugle mit emne Loch ir Mitti, di angeri zue mit emne Gupf i der Mitti, wi ne chlyne Mohregring. Näb däm Gupf isch der töifscht Ton.

Uf der bbuuchete obere Wöubig hets chlyneri u ­grösseri Bbüle im Metau. We der Omri mit syne ­feschte Häng locker a ihre Rand schlaat, git d Hang der Ton frei, wo der Bouer mit em Hammer het i ds Metau tribe.

D Häng vom Musiker lüüchte. «Me seit schla», lächlet er, «aber eigetlech geits drum, lehre z berüere. Ds Inschtrumänt zum Schwinge z bringe. Der Klang usezlocke. Wär Percussionischt lehrt, lehrt eigetlech berüere.»

Er spiut es Wyli, d Hang ligt wi nes Ufo mit emne Ton usere angere Wäut uf syne Chnöi, er het d Arme um syni Hang, wi wen er se wett beschütze.

«Es git Percussionischte u Schlagzüger, wo mit Lutsterchi müesse imponiere –», der zwöit Teil vom Satz bhautet der Omri für sich. Er glänzt vor Demuet u weis glychzytig, was er cha. Syni Häng lüüchte ­orangig, sys Gsicht strahlet zfride.

Er spiut Hang, u d Hang spiut mit ihm, mit syne zwöi läbige Inschtrumänt. D Antwort, wo si nihm git, git ihm wider Idee für nöji Improvisatione u Spiuarte.

«I spile gärn Hang», seit er. «I cha mit der Hang e Melodie spile u cha o Rhythme druff spile. Das isch ds Bsungere.»

Drei verschideni Häng het der Omri. Jedi isch ­angersch gstimmt.

Er schlaat se nid, er schlaat se aa. Es angers Wort gits i üsem Wortschatz nid. Leider.

Hampfele

Wi schwär wäägget e Hampfele Glück?

U wi schwär e Hampfele Unglück?

Chas sy, dass ds Glück so liecht isch, dass i gar nid merke, dass is ir Hang ha?

U chas sy, dass ds Unglück so schwär isch, dass es schwerer isch aus my Chraft?

Gipfuträffe

Es tönt wi ne Teilnähmerlyschte vomene Gipfuträffe vo Würdetreger us Politik, Wirtschaft, Wüsseschaft u Religion. U ersch no us verschidene Epoche. E höchkarätige runde Tisch us ere Utopie. Merkel, Ruffini, Meissner u Vater-Pacini.

Realiter sys d Taschtkörperli vo üsne Finger u üsem ganze Körper, wo so klangvoui Näme hei. Aues, was Rang u Name het, isch i üsne Fingerbeeri versammlet, gnau gno i der mittlere u der ungerschte Schicht vo üsere Hut. Ir oberschte Schicht hets keni. Süsch würdi se bim Läse abrapse. Si sy wyter unger, guet gschützt. Teil reagiere uf Vibration, teil eifach uf Berüerig, teil uf Druck, wo d Fingerbeeri verformet, wider angeri uf Bewegig.

D Merkelschybe, d Vater-Pacini-Körperli und Co sy Sensore, wo amne Närv vorgschautet sy. Wi der Blitz isch d Botschaft im Hirni u wider retour.

Uf de Fingerbeeri hets am meischte, dert sy o keni Haar im Wäg. Uf der Zunge, de Brüscht u zwüsche de Bei hei mer o ganz e Huuffe, verschide gmischt. Aber üse ganz Körper isch es Oug, wo begryft u Berüerig wahrnimmt, sogar vo wytem. Jedes einzelne Haar het e Musku i syr Wurzle, wos bewegt, und e Taschtsensor. Jedes einzelne Haar! Drum gspüre mer ds Lüftli i de Haar. Oder e fyni Hang, wo strychelet.

Fingerouge

We mi d Sangchaschtegspändli wider einisch hei usglachet oder nid mit mir hei wöue spile – mi chönni me nid bruuche, i heig ja keni richtige Ouge, nume Glas­öiger –, weni när wüetig bi gsi oder truurig und mer säuber ha leid ta, de het myni Mama d Gschicht vom chlyne Bueb mit de Fingerouge vorgläse. Ganz stouz het si verzeut, di Gschicht heig e blindi Schriftsteuere gschribe. Si het vomene Bueb ghandlet, wo de Erwachsene ire fyschtere Nacht ghulfe het. Si hei öppis verlore u verzwyflet gsuecht, aber natürlech nid gfunge, wüu ihri Ouge usser Gfächt sy gsetzt gsi u ihri Häng ­chlobigi Tütschi, wo nüüt hei bbracht. U när isch der Heud cho, dä Büebu, u het mit syne Häng der Bode abgsuecht u gfunge.

«We si di usspotte, dass du keni Ouge hesch oder nüüt gsehsch», het myni Mama resümiert, «de dänk eifach dra, dass du nid nume zwöi, sondern sogar zäh Fingerouge hesch.»

Mir het di Gschicht nid passt. Zersch emau hani nid rächt begriffe, wiso di blindi Schriftsteuere nid e Gschicht het gschribe vomne Meitschi. Wiso geng d Buebe d Chegele us em Füür hole, het mer nid i Chopf wöue. U när di Fingerouge! Nüüt gäge fyni Finger. Aber i ha genau gwüsst, dass me das nid cha ­verglyche. Si sy nume denn patänter, we ds Liecht ­usgeit. U wenn passiert das scho! Au Schautjahr einisch. We der Strom i üsem Hushaut usggangen isch, de isch es ganz ruig bblibe. Nach emne Wyli het öpper my Name grüeft. «Séraphine! Gang ga Cherze hole!» Das hani gmacht, ha myre Schwöschter oder der Mama d Cherze u ds Zündhouzschachteli i d Hang ggä, si hei ds Höuzli ­aazüntet u dermit d Cherze. U di Sach isch gritzt gsi.

Aber so richtigi Ouge, das isch scho öppis angersch. Di sy sooo schnäu. So gnau. So sicher. Da möge myni Finger nie nache. U di angere hei ja o zäh Fingerouge! Nume müesse si nid so viu üebe win ig, wüu si äbe no di zwöi angere hei!

Ouge sy myni Finger scho. Aber ganz angeri. Langsami. Ouge, wo langsam lehre u langsam begryfe. Aus Ching het mi das schampar gstresst, i ha ke Geduld gha. Es isch lang ggange, bis i se ha verstange. U ersch, woni Ben Hur gläse ha, hani ihres Gheimnis aafa begryfe u schetze.

Der Ben Hur het vier Füchs vore Rennwage gspannet. Vier Araber mit Stärnenäme. Gwunne het der Ben Hur das Renne, wüu er es Hängli un es Ougemerk het gha für e langsamscht vo syne Renner.

D Nase isch am schnäuschte im Wahrnäh. Hors de catégorie. D Nase het ihri eigete Gsetzmässigkeite oder Wäge, ihri ganz eigeti Logik, si schlöiset d Informatione am Tor vom Bewusstsy, am Thalamus, verby diräkt i d Chuchi vo de Gfüeu, i ds limbische Syschtem.

Vo de bewusste Sinne isch ds Oug ds Schnäuschte. Wyt uus. Gnau, scharf, ei Blick, u du hesch d Übersicht.

När chunnt ds Ohr. Das ewig offne, ewig zuegwändete. Gäge ds Oug isch es Ohr langsam, es nimmt sech Zyt.

Di Langsamschti isch d Hang. Der Wäg vor Hang i ds Hirni isch ja schliesslech o läng …

Im Louf vom Läbe hani tschegget: Ds ­Langsamschte isch hüüfig ds Schönschte:

Es füfgängigs Menü mit Pouse derzwüsche.

Der Liebschtling strychele, chüschte, verwöhne.

E Summeraabedämmerig im Norde.

E Hefeteig, wo d zwöimau laasch la habe.

E Roman mit nüün Bänd läse.

E Hang.

Gheimtipp

Aus Ching hei mer ir Sonderschueu nume mit de ­Fingerbeeri dörfe gspüre. Wehe, i ha di ganzi Hang bbruucht zum e Form z erfasse oder e Qualität z überprüefe. De hani vor Lehrere e scharfe Verwys übercho. Das mach me nid eso. I gspüri nume mit de Finger­beeri guet.

Wie me genau mit de Häng luegt, het mer niemer chönne säge. Wüus niemer gwüsst oder chönne het. I has säuber müesse usefinge. Am Üebe bini geng no, aber was i weis, gibeni gärn wyter:

D Fingerbeeri sy für d Details. Für ds Ygmachte. Für di fyne Sache, für ds Gnaue, Höchufglöste. So fyn wi ds Oug sy d Fingerouge nie. Derfür sy si naach. Gspüre meh aus d Oberflechi. Ke vornähmi oder abschetzigi Dischtanz. Der Taschtsinn isch der Sinn vo der Neechi. Der Neechi, wo sech Zyt laat.

Di ganzi Hang, vor auem d Hangflechi, isch für ds grosse Ganze, für d Form u ihri Würkig im Ruum, für d Beschaffeheit u d Qualität, für e Charakter u d Usstrahlig, für ds Wäse z erfasse, z begryfe.

Sogar weni e Blueme wott gspüre, legeni sorgfäutig di ganzi Hang drum. Das bruucht Üebig, si söu ja ke Schade näh. Weni es Tier wott lehre kenne, legeni my ganzi Hang uf ds Fäu. U weni mit emne Mönsch ungerwägs bi, legeni my Hang gärn flach uf en Arm. I ­gspüre ds Spiu vo de Muskle, gspüre ds Chleidigsstück, nime wahr, öb öpper aagspannt oder entspannt isch oder vilech sogar zitteret, i gspüre d Hut u ds Binde­gwäb. Zum der Ydruck no dütlecher z mache, ­nimeni no e gueti Nase vou vom Aroma vo der fründleche Hang, wo mi mitnimmt.

Usgwoge

D Hang isch da u d Hang handlet.

Ds Daheime vomne langsame Sinn und vomne perfekt verschautete Bewegigswunder.

D Hang git u d Hang nimmt.

Troumstoff

E Schleier us Gheimnis isch um se. Um d Wäbere us em Märli. Troumstoff chunnt lutlos us ihrem Schiffli. Er tröimt, dass ds Unmügleche passiert.

Es heisst, drei Froue syge vor Urzyte unger der Wäutesche ghöcklet. U heige gspunne. Oder gwobe? Ömu öppis mit Fäde. Vilech sys die gsi, wo d Gwäb vom Läbe hei entworfe, verschidenschti Materialie hei erfunge. Kes Wunger, dass si für di Arbeit es luftigs Atelier unger emne Boum hei usegläse.

D Körper vo auem, wo läbt, sy us Fäde, us ­Fasere, us Gwäb. Zum Byspiu da di Hang. Scho nume d Hut het drei verschideni Stöff überenang verwobe, u di oberschti Stoffbahn isch, we me gnau luegt, i füf verschidene Fasere gwobe.

Unger der Hut, unsichtbar für d Ouge, aber es offnigs Buech für Physiotherapeute und Oschteopathinne: Bindegwäb, Chnochegwäb, Muskle- u Sehne­fasere. Und i das läbige Textilkunschtwärch sy no Biuder ygwobe, d Hangflechi gseht fasch uus, wi we si us verschidene Bitze zämegsetzt wär: es eigewiuigs Patchwork, wo bi jedere Hang angersch designt isch. U d Fingerspitze hei e Prägig, wo so individuell isch, dass si aus ID dienet.

Hangmodäu gits ändlos vili. U glych isch bi jedem klar, was es isch:

Es langsams, wunderschöns Oug.

Es Wärchzüüg, wo üs zu däm macht, wo mer sy.

Es Musiginschtrumänt, e Botschaftere vor Seeu.

E Waffe, wo cha töde.

E Medizin, wo Troscht git und entspannt.

Oder am Änd es Buech? En extrem ufwändig gstauteti u gfäutleti Schriftroue inere uraute Sprach, wo us der Zyt chunnt, wo no niemer gschribe het?

Für e Handläser scho. Us der Form vor Hang u de Finger, us der Beschaffeheit vom Hutgwäb, de Zeiche uf em Fingerspitz, de Fettpöuschterli u der Beweglechkeit, em Zuestang vo de Negu, der Lengi vo de Finger list er. Es chunnt mer vor wi früecher, we mer öpper es Biuderbuech het vorgläse. Us Biuder isch e Gschicht entstange, wo d Vorläsere erfunge het. S het mi jedesmau wider überrascht, dass die geng gwüsst het, wie düte, wie d Gschicht verzeue. Mi hets geng ddünkt, so eidütig syge Biuder nid.

Aber en Ungerschid gits glych. Der Handläser weis nid, wie d Gschicht usgeit. Öb ds Happyend winkt oder d Kataschtrophe oder öb der Schluss offe blybt.

Er gloubt, dass der Mönsch i d Hang cha luege wi i ne Spiegu. Wo nihm seit, wär er isch. Und ganz sich säuber isch er ersch denn, wen er zur Wäbere wird us em Märli, wo im Gheimnisschleier wohnt. Überzügt, dass ds Unmügleche passiert.

Uf en Art hei mers nid ir Hang. U niemer weis, wi lang der Läbesfade louft. Aber mir chöi ne verwäbe, üse Läbesfade, seit der Handläser. Ds Unmügleche us em Schiffli la cho.