Kitabı oku: «Marina», sayfa 2
Üçüncü fəsil
Dumanın içindən yavaş-yavaş velosiped çıxdı. Velosipedi sürən ağ paltarlı qız mənə tərəf gəlirdi. Səhər çağının alatoranlığında paltarın altından qızın bədəninin siluetini görürdüm. Saman rəngli buruq saçları üzünün ətrafında dalğalanırdı. Yerimdən tərpənmirdim, sakitcə dayanıb onun mənə necə yaxınlaşdığına baxırdım. Çox güman ki, qıraqdan iflic vurmuş adam kimi görünürdüm. Velosiped məndən bir neçə metr aralıda dayandı. Paltarın altından Sorolyanın rəsmlərini xatırladan bir cüt düz ayaq gördüm, bəlkə də, xəyal etdim. O velosipeddən düşdü. Boz gözlərinə baxdım, gözləri elə dərin idi ki, orda batmaq olardı. Onun kinayəli baxışları məni yerimə mıxladı. Gülümsədim, bununla da görünüşümdən yağan axmaqlıq təəssüratını təsdiqləmiş oldum.
– Sən, yəqin, saata görə gəlmisən, – qız baxışları kimi əmin olan səslə soruşdu.
Qız, deyəsən, mənimlə yaşıd idi, ya da bir yaş balaca olardı. Qadınların yaşını təyin etmək həmişə mənə elm və ya incəsənət kimi görünüb, əyləncə kimi yox. Onun dərisi də paltarı kimi ağappaq idi.
– Sən burda yaşayırsan? – malikanəni göstərib soruşdum.
Qız mənə baxdı. Baxışları məni elə ovsunladı ki, bu qızın indiyəcən gördüyüm ən heyrətamiz varlıq olduğunu üstündən iki saat keçəndən sonra başa düşdüm, yəqin ki, bir də onun kimisini görməyəcəkdim. Nöqtə.
– Sən kimsən ki, bunu soruşursan?
– Məncə, mən saata görə gələn adamam, – dedim. – Adım Oskardır. Oskar Dray. Saatı qaytarmağa gəlmişəm, – cavab gözləmədən saatı cibimdən çıxarıb ona uzatdım. Qız bir neçə saniyə gözümün içinə baxdı, sonra saatı aldı. Qızın əli farfor oyuncağın əli kimi ağappaq idi, adsız barmağında isə qızıl üzük vardı.
– Mən saatı götürəndə o artıq işləmirdi, – izah etməyə çalışdım.
– Bu saat on beş ildir ki, işləmir, – qız mənə baxmadan mızıldandı.
Bir az sonra başını qaldırıb məni müştəri gözüylə süzməyə başladı, elə bil antikvar mebelə, ya da hansısa nadir tapılan əşyaya baxırdı. Üzünün ifadəsindən bilinirdi ki, məni oğru kimi qəbul eləmir, o, mənə daha çox hansısa axmağa, ya da dəliyə baxırmış kimi baxırdı. Parıldayan sifətim onun fikrini dəyişdirə bilmirdi. Qız qaşını qaldırdı, müəmmalı təbəssümlə gülümsəyib saatı mənə uzatdı.
– Onu sahibinə qaytararsan.
– Amma…
– Saat mənim deyil, – qız izah etdi. – O, Germanındır.
Germanın adını eşidəndə neçə gün bundan qabaq malikanənin zalında gördüyüm iri silueti xatırladım.
– Germanındır?
– Hə, atamındır.
– Bəs sən?..
– Mən onun qızıyam.
– Adını soruşmaq istəyirdim.
– Nə soruşmaq istədiyini yaxşı bilirəm.
Yenə velosipedə mindi, barmaqlıqlı qapıdan keçib bağa girdi. Kinayəylə gülüb bağın dərinliklərində gözdən itdi. Dərindən nəfəs alıb onun dalınca getdim.
Məni köhnə tanışım qarşıladı. Pişik bu dəfə də məni güdürdü. Birdən-birə it olmaq istədim.
Balaca vəhşinin müşayiəti ilə bağdan keçdim, mələkli fəvvarənin qabağında dayandım. Təzə bişmiş çörək iyi gəlirdi. Qız çantasından süd şüşəsini çıxardıb sallağı oturdu, südü yerdəki qaba süzdü. Pişik yavaş-yavaş qaba yaxınlaşdı. Deyəsən, bu gündəlik ayin idi.
– Elə bilirdim, pişik ancaq öldürdüyü sərçələri yeyir, – dedim.
– O sərçələri ovlayır, amma yemir. Sadəcə öz sahəsini qoruyur, – qız aramla dedi, elə bil uşağa başa salırdı. – O, südü çox sevir. Elə deyil, Kafka?
Kafka razılıq əlaməti olaraq başını onun əlinə sürtdü. Qız mehribanlıqla gülümsəyib pişiyin belini tumarladı. O, əlini uzadanda əzələləri qabardı, başını qaldıranda onun bədəninə necə baxdığımı gördü. Dodaqlarımı yaladım.
– Səhər yeməyi yemisən? – deyə soruşdu.
Başımı yellətdim.
– Deməli, acsan. Gedək, bizdə yeyərsən. Tox olandan sonra saatını nə üçün oğurladığını Germana başa salarsan.
Mətbəx evin arxa tərəfindəydi. Dəvət olunmadığım səhər yeməyində payıma Plaza-Sarryadakı “Foks” un məmulatları mağazasından alınan bir neçə kruassan düşdü. Qız mənimçün böyük fincana südlü kofe süzüb mənimlə üzbəüz oturdu. O, mərhəmət göstərdiyi səfilə baxırmış kimi iştahla yeməyimə baxırdı. Özü yemirdi.
– Səni burda görmüşəm, – qız başımın üstündən harasa baxa-baxa dedi. – İnternatdan bir yerdə qaçdığınız balacaboy, qorxaq görünüşlü oğlanla gəzirsən. Hərdən qonşu küçədə də gəzirsiniz. Hərdən isə özün tək gəlirsən, dodaqaltı nəsə mızıldanırsan. Qısası, bu ruhlar kvartalında yaxşı əylənirsiniz…
Nəsə ağıllı cavab fikirləşmək istəyəndə, stolun üstünə hündür kölgə düşdü, yaxınlaşdıqca böyüdü. Qız gözlərini qaldırıb baxdı, gülümsədi. Ağzım hələ də doluydu, nəbzim tez-tez atmağa başladı, bilmədim nə edim.
– Qonağımız var, – qız şən halda dedi. – Ata, bu Oskar Draydır, saat oğrusu. Oskar, bu mənim atamdır – German.
– Mən oğru deyiləm, senyor… – hirslə dedim. – Hər şeyi izah edə bilərəm. Burda heç kimin yaşamadığını fikirləşdiyim üçün evinizə girmişdim. Həyətə girəndə musiqi səsi eşitdim, belə oldu ki, evə girib saatı gördüm. Onu götürmək istəmirdim, and olsun ki, istəmirdim, çox qorxmuşdum, saatı götürdüyümü başa düşəndə isə, çox uzaqda idim. Hər şey belə oldu. Bilmirəm fikrimi çatdıra bildim, ya yox…
Qız bic-bic gülürdü. German ifadəsiz tünd gözləriylə mənə baxırdı. Cibimi eşələyib saatı çıxartdım, Germana uzatdım. Germanın necə qışqıracağını, məni polislə, azyaşlıların işinə baxan məhkəməylə təhdid edəcəyini təsəvvür edirdim.
– Sizə inanıram, – German mehribanlıqla dedi, saatı alıb masanın arxasına oturdu.
Çox sakit danışırdı, səsini güclə eşitmək olurdu. Qızı içində iki dənə kruassan olan nimçəni onun qabağına qoydu, mənə verdiyi fincana oxşayan böyük fincana da südlü kofe süzdü. Kofeni verəndə atasının alnından öpdü, atası da onu qucaqladı. Pəncərədən süzülən gün şüaları onların üstünə düşürdü. İndiyəcən kifir təsəvvür etdiyim Germanın düzgün üz cizgiləri vardı, simasından azca xəstəhallıq yağırdı. O, hündürboy, həddindən çox arıq idi. Mənə baxıb mehribanlıqla gülümsədi, kofedən bir qurtum içdi, bu vaxt hiss elədim ki, atayla qızın arasında sözlərdən və hərəkətlərdən çox ucada dayanan bağlılıq var. Dünyadan təcrid olunmuş, unudulmuş küçənin axırındakı ruhlar imarətində yaşayan atayla qızı bir-birinə baxışlarla sükut telləri bağlayırdı.
German səhər yeməyini qurtardı, əziyyət çəkib saatı qaytardığım üçün mənə ürəkdən təşəkkür etdi. O, elə mehriban idi ki, vicdanım sızıldadı.
– Oskar, – German yorğun səslə dedi, – sizinlə tanışlığıma şad oldum. İstədiyiniz vaxt qonağımız ola bilərsiniz, sizi görməyə məmnun olarıq.
Mənə nə üçün “siz” deyə müraciət etdiyini başa düşmürdüm. Əlimi sıxdı, sağollaşıb evin sonsuz labirintində yoxa çıxdı. Qız kədərli baxışlarla uzaqlaşan atasını seyr etdi.
– Germanın səhhəti yerində deyil, – qız mızıldandı. – O, tez yorulur.
Amma bir neçə saniyədən sonra qızın bikefliyindən əsər-əlamət qalmadı.
– Yenə nəsə yemək istəyirsən?
– Yox, mən gecikirəm, – onunla qalmaq arzumu dəf etməyə çalışaraq dedim, – getməliyəm.
O, etiraz etmədi. Bağa çıxdıq. Səhər günəşi dumanı dağıtmışdı.
Payız ağacları saraltmağa başlamışdı. Kafka özünü günə verirdi.
Barmaqlıqlara çatanda qız özü içəridə qaldı, məni bayıra ötürdü. Sakitcə bir-birimizə baxdıq. Sonra qız əlini uzatdı, mən də sıxdım. İncə dərisinin altından nəbzinin necə vurduğunu hiss etdim.
– Hər şey üçün çox sağ ol, – dedim. – Bir də, saata görə bağışla…
– Unut getsin.
Çiyinlərimi çəkdim.
– Yaxşı…
Yavaş-yavaş uzaqlaşmağa başladım, birdən qız məni çağırdı:
– Oskar!
Üzümü çevirdim. Qız gəlib mənim yanımda dayandı. Kafka da gəlib ayaqlarının yanında uzandı.
– Nə üçün evimizə gecə gəlmişdin?
Ətrafa boylanmağa başladım, elə bil cavab hardasa divarda yazılmışdı.
– Bilmirəm, – nəhayət, dedim. – Çox güman, evin sirliliyi məni cəlb eləmişdi.
Qız müəmmalı tərzdə gülümsədi.
– Sirlərdən xoşun gəlir?
Başımı tərpətməklə təsdiqlədim. Bu saat məndən nə soruşsaydı, təsdiqləyərdim.
– Sabaha işin var?
Başımı yellətdim. Əgər nəsə işim olsaydı da, onları təxirə salardım. Oğru kimi uğursuz olsam da, yalan danışmaqda mahir idim.
– Onda sabah saat doqquzda burda görüşərik.
Bunu deyən kimi bağın içində itdi.
– Gözlə! – qışqırdım. – Adını demədin axı.
– Marina… Sabaha qədər.
Əlimi yellətdim, amma o artıq getmişdi. Marinanın dönüb baxacağını gözlədim, amma nahaq yerə. Günəş artıq xeyli qalxmışdı, məncə, artıq günortaya yaxınlaşırdı. Marinanın daha qayıtmayacağını başa düşəndə internata qayıtdım.
Köhnə bina elə bil gülümsəyib sevincimi bölüşürdü. Dəhlizdə getdikcə ayaq səslərimin əks-sədasını eşidirdim, amma ürək döyüntülərim onları üstələyirdi. Ürəyimin hər döyüntüsü məni göyüzünə qaldırırdı.
Dördüncü fəsil
Deyəsən, indiyəcən heç vaxt bu qədər dəqiq olmamışdım. Mən Plaza-Sarryadan keçəndə şəhər hələ gecə paltarını soyunmağa macal tapmamışdı. Səhər doqquz ayini üçün çalınan kilsə zəngi meydandakı göyərçin dəstəsini hürkütdü, quşlar uçmağa başladı. Günəş gecəki yağışın izlərini qurudurdu. Kafka məni malikanə olan küçənin girəcəyində qarşıladı. Həyətlərdə bir neçə sərçə vardı, pişik professional sakitliyiylə onları güdürdü.
– Sabahın xeyir, Kafka. Bu gün kimisə öldürməyə macal tapmısan?
Pişik mırıldadı, eşikağası kimi məni qapıdan fəvvarəyə qədər ötürdü. Uzaqdan fəvvarənin qırağında oturan Marinanı gördüm. Fil sümüyü rəngində, çiyinləri açıq paltar geyinmişdi. Dizlərinin üstündə dəri üzlüklü kitabça vardı, Marina diyircəkli qələmlə nəsə yazırdı. Bütün fikri yazdığındaydı, yaxınlaşdığımı hiss eləmədi. Elə bil indi hansısa başqa dünyada idi, bir neçə saniyəlik də olsa, onu bu vəziyyətdə izləmək xoşbəxtliyinə nail olmuşdum. Məncə, onun körpücük sümüklərini ancaq Leonardo da Vinçi çəkə bilərdi, bu gözəlliyi başqa kiminsə çəkə biləcəyi ağlıma gəlmirdi. Kafkanın mırıldanmağı axır ki, Marinanın diqqətini cəlb etdi. Marina gözlərini qaldırdı, nəzərlərimiz toqquşdu. O saat kitabçanı bağladı.
– Hazırsan?
Marina məni Sarryanın küçələriylə qeyri-müəyyən istiqamətə aparmağa başladı və gəzintimizə aid bütün suallara müəmmalı təbəssümlə cavab verdi.
– Hara gedirik? – bir neçə dəqiqədən sonra soruşdum.
– Səbirli ol. Birazdan özün görəcəksən.
Sakitcə onu izləməyə başladım, içimdə elə bir hiss yarandı ki, elə bil mənimlə zarafat edirlər, amma zarafatın nədən ibarət olduğunu hələ başa düşməmişdim. Bonanovo bulvarına düşüb San-Qervasi istiqamətində getməyə başladıq, “Viktor” barının qabağından küçəni keçdik. Barın qabağında bir dəstə modabaz pivə içirdi. Biz yanlarından keçəndə çoxusu eynəyini alnına tərəf itələyib Marinanı başdan-ayağa süzdü. “Gözünüz çıxsın!” – fikirləşdim.
Doktor Ro küçəsinə çatanda Marina sağa döndü. Dar, asfaltlanmamış yolla bir neçə kvartal getdik, 112 nömrəli böyük binanın yanından fırlandıq. Marinanın dodaqlarında yenə müəmmalı təbəssüm oynadı.
– Buradır? – maraqla soruşdum.
Elə bil bu yol heç yerə aparmırdı. Marina sakitcə gedirdi. Sonra yoxuşla yolumuza davam etdik. Uzaqdan hündür ağaclar, çoxlu xaçlar göründü. Sarryanın qədim qəbiristanlığına gedirdik.
Sarrya qəbiristanlığı Barselonanın ən sirli yerlərindəndir. Onu şəhərin xəritəsində axtarsanız tapa bilməyəcəksiniz. Yerli əhalidən və ya taksi sürücülərindən soruşsanız, dəqiq deyən olmayacaq, amma hamı onun haqda eşidib. İşdir, birdən kimsə təsadüfən ora gedib çıxsa, sonra ikinci dəfə yolu tapa bilməyəcək. Buranı tanıyan azsaylı adamlar belə hesab edir ki, bu qəbiristanlıq istəyəndə peyda olan, istəyəndə yoxa çıxan xatirədir.
O sentyabr bazarının səhəri Marina məni məhz bura gətirmişdi ki, sirrini açsın. Qəbiristanlığın ən hündür yerinə çıxıb oturduq. Burdan adamsız qəbiristanlıq ovuc içi kimi görünürdü. Qəbirlərə, gül kollarına baxa-baxa bir xeyli sakitcə oturduq. Marina heç nə demirdi, mən narahat olmağa başlayırdım. Məni bircə şey maraqlandırırdı – bizim burda nə itimiz azmışdı.
– Burda ins-cins yoxdur ki, – ironiyayla dedim.
– Səbr biliyin anasıdır, – Marina dedi.
– Bu ağılsızlıqdır, – deyə cavab verdim. – Burda heç kim yoxdur.
Marina mənasını başa düşmədiyim baxışla mənə baxdı.
– Səhv edirsən. Burda yüzlərlə adamın xatirəsi var. Onların həyatı, hissləri, xəyalları, həyata keçməyən arzuları, intriqaları, yalanları, ömürlərini zəhərə döndərən cavabsız sevgiləri burdadır… Hamısı burda basdırılıb.
Maraqla ona qulaq asırdım, nədən danışdığını tam başa düşməsəm də, bir az utandım. Hər nə olsa da, bunun onun üçün xüsusi mənası vardı…
– Ölümü başa düşməsən, həyatdakı heç nəyi başa düşməyəcəksən, – Marina əlavə etdi.
Yenə onun nə demək istədiyini tam başa düşmədim.
– Düzünə qalsa, bunun haqda çox da fikirləşmirəm, – dedim. – Ölümü deyirəm. Ən azı, ölümü ciddiyə almıram.
Marina sağalmaz xəstəliyin əlamətlərini tapan həkim kimi başını yellətdi.
– Deməli, sən də aydınlanmamışlardansan… – onun sözləri məni daha da maraqlandırdı.
– Aydınlandırılmamış? Sən məni lap çaşdırdın.
Marina başını aşağı saldı, simasına ciddi ifadə qondu, bu ifadə onu yaşlı göstərirdi. O, elə bil məni hipnoz eləmişdi.
– Yəqin ki, sən əfsanəni də eşitməmisən.
– Hansı əfsanəni?
– Belə də bilirdim, – Marina dedi. – Deməli belə, ölümün elçiləri var. Onlar yerdə gəzib başıboş, heç nə haqda fikirləşməyən, bəsirət gözü açılmamış adamları axtarırlar. Bu bədbəxtlərdən hansısa elçinin rastına çıxsa, elçi onu elə tələyə salır ki, başıboşun heç ruhu da incimir. Bu cəhənnəmin qapısıdır. Bu elçilərin gözləri yoxdur, gözlərinin yerində içində qurdlar oynaşan iki dənə qara deşik var. Bu deşiklər görünməsin deyə elçi əlləriylə gözlərini tutur. Qurban artıq tamamilə tora düşəndə elçi üzünü açır, onda qurban vəziyyətini bütün dəhşətiylə başa düşür…
Onun səsi qəbir daşlarının arasında əks-səda verdi, qarnım sancılandı.
Onda Marina pişik kimi hiyləgərliklə gülümsədi.
– Sən mənim başımı aldadırsan, – nəhayət, özümə gəlib dedim.
– Əlbəttə ki.
Beş, ya da on dəqiqə daha sakitcə oturduq. Bu vaxt mənə əbədiyyət qədər uzun göründü. Xəfif meh gülləri yellədirdi. Qəbirlərin arasında iki dənə ağ göyərçin fırlanırdı. Bir dənə qarışqa şalvarıma dırmaşırdı. Heç nə baş vermirdi. Ayağımın keyidiyini hiss etdim, beynim də keyiməyə başlayırdı. Nəsə demək istəyirdim ki, Marina əlini qaldırıb mənə əyilməyi işarə etdi. O, qəbiristanlığın girişinə işarə etdi.
Kimsə gəlmişdi. Uzaqdan qara paltarlı qadına oxşayırdı. Üzünə tül örpək salmışdı. Sinəsində çarpazladığı əllərinə qara rəngli əlcək taxmışdı. Paltarı uzun idi, ayaqları görünmürdü. Elə bil bu simasız fiqur gəzmirdi, torpağın üstündə uçurdu. Bədənim uçundu.
– Kimdir? – deyə pıçıltıyla soruşdum.
– Sss, – Marina sözümü kəsdi.
Gizlənib qara paltarlı qadını güdürdük. O, ruh kimi qəbirlərin arasıyla gedirdi. Əlində qırmızı qızılgül vardı. Qırmızı gül uzaqdan bıçaq yarasına oxşayırdı. Qadın düz bizim görə biləcəyimiz yerdəki qəbirlərdən birinə yaxınlaşdı, arxası bizə dayandı. Bu qəbirin yeganə adsız qəbir olduğuna fikir verdim. Mərmər başdaşında yazı yox idi, bircə qanadları açıq kəpənək şəkli həkk olunmuşdu.
Qara paltarlı qadın beş dəqiqə sakitcə qəbrin qabağında dayandı. Nəhayət, əyilib gülü qəbrin üstünə qoydu. Sonra gəldiyi kimi də yavaş-yavaş getməyə başladı.
Marina hirslə mənə baxıb nəsə demək üçün əyildi. Dodaqlarının qulağıma toxunduğunu hiss etdim, peysərim yandı.
– Onu birinci dəfə üç ay bundan qabaq, təsadüfən görmüşəm. Onda Germanla bir yerdə Reme xalanın qəbrini ziyarətə gəlmişdik… Qadın hər ayın axırıncı bazar günü, səhər saat onda bura gəlir. Həmişə qara paltar geyinir, qara əlcək taxır, üzünü qara örpəklə örtür. Həmişə tək gəlir. Heç vaxt heç kimlə danışmır.
– O, kimin qəbridir?
Mərmərin üstündəki qəribə simvol marağımı alovlandırmışdı.
– Bilmirəm. Qəbiristanlıq siyahısında ad yazılmayıb…
– Bəs bu qadın kimdir?
Marina cavab vermək istəyəndə gördü ki, qadının silueti gözdən itmək üzrədir. Tez əlimdən tutub ayağa durdu.
– Tez ol! Yoxsa onu itirərik.
– Biz bəyəm onu güdəcəyik?
– Bəs sən macəra istəmirdin? – Marina hirslə mənə baxdı, elə bil sarsaq uşağa acıqlanırdı.
Doktor Ro küçəsinə çatdıq, qadın Bonanovo prospektinə döndü. Buludların arasından günəş görünsə də, yenə yağış yağmağa başladı. Qızılı yağış damcılarının altında qadını izləyirdik. Qadın Bonanovo prospektini keçib köhnə malikanələrin yerləşdiyi yoxuş yolla çıxmağa başladı. Biz ağacların dalında gizlənə-gizlənə onu izləməyə davam edirdik. Qadın yolayrıcına çatıb bir müddət dayandı. Biz çox yaşlı ağacın qalın gövdəsinin dalında gizləndik.
– Deyəsən, bizi gördü, – Marinaya dedim.
Elə bildim qadın dönüb bizə baxacaq, qorxudan ürəyim ağzıma gəldi. Amma yox, qadın bir az da dayanıb sağa getməyə başladı. Marinayla ətrafa boylanıb onu izləməyə davam etdik. Tramvay yoluna çatana qədər getdik. Qadın heç yerdə yox idi, amma onun bu tərəfə gəldiyini görmüşdük. Uzaqdan, ağacların və damların üstündən internatın binası görünürdü.
– O, evinə girib, – dedim. – Yəqin, buralarda yaşayır.
– Yox. Bu evlərdə heç kim yaşamır.
Marina barmaqlıqlı hasarın dalındakı qara fasadı göstərdi. Burda bir neçə tərk edilmiş anbar və bir neçə onillik bundan qabaq yanmış malikanə vardı. Qadın gözümüzün qabağında yoxa çıxmışdı.
Getməyə başladıq. Yağış suyundan yaranan gölməçədə göyüzü əks olunurdu. Yağış damcıları bizim əksimizi bulandırırdı. Dalanın axırındakı taxta qapını külək yellədirdi.
Marina mənə baxdı. Sakitcə qapıya yaxınlaşıb içəri boylandıq. Qırmızı kərpicdən tikilmiş divardakı taxta qapı həyətə açılırdı. Bura haçansa bağ olmuşdu, indi bitkilərin hamısı vəhşiləşmişdi. Bağın dərinliyində sarmaşıqla örtülmüş qəribə tikili görünürdü. Bir az baxandan sonra bunun polad karkaslı şüşə oranjereya olduğunu başa düşdüm. Yarpaqların səsi arı vızıltısını xatırladırdı.
– Sən birinci keç, – Marina dedi.
Cəsarətimi toplayıb cəngəlliyi xatırladan bağa girdim. Marina əlimdən tutub dalımca gəlməyə başladı.
Ayağımın səsi otların arasında batırdı. Dərimizi cızan budaqları aralaya-aralaya oranjereyaya yaxınlaşdıq. Marina əlimi buraxıb oranjereyanı gözdən keçirməyə başladı. Sarmaşıq tikilinin hər tərəfini örtmüşdü. Oranjereya bataqlıqda batan saraya oxşayırdı.
– Məncə, oxumuz boşa çıxdı, – dedim. – İllərdir bura heç kim gəlmir.
Marina başını tərpətməklə razılığını bildirdi. Axırıncı dəfə oranjereyaya baxdı.
– Bu lal xarabalıq bizdən çox bilir, – deyə fikirləşdim. – Yaxşı, gedək, – bunu isə bərkdən deyib əlimi uzatdım ki, Marina tutsun.
Marina əlimi geri itələyib oranjereyanın qapısına tərəf getməyə başladı. İstəməsəm də, dərindən nəfəs alıb onu izləməyə başladım. Bu qız keçi kimi tərs idi.
– Marina, – dedim, – burda…
Deyəsən, oranjereyanın qapısını tapdıq. Marina mənə baxdı, sonra əliylə şüşənin palçığını sildi, şüşənin üstündə nəsə çəkilmişdi. Bu qəbiristanlıqdakı adsız qəbrin üstündə çəkilmiş qara kəpənək rəsminin eynisiydi. Marina qapını itələdi, qapı yavaş-yavaş açıldı. İçərinin havası ağır idi. Burdan bataqlıq və bulanıq quyu suyunun iyi gəlirdi. Elə bil sağlam düşüncə məni tərk etmişdi, heç nə düşünmədən qaranlığa addım atdım.
