Kitabı oku: «Müşfiqli günlər», sayfa 3

 
Od içindən əl uzatdı Əsliyə…
 

Bir gün Dağüstü parka gəzməyə çıxdıq. İşıqlar qoynunda üzən Bakı güzgü önündə dayanıb camalına tamaşa edən gözələ bənzəyirdi.

– Dilbər, görürsən Bakı axşamları nə füsünkar olur?! Bu gözəlliyi, onun hüsnünü vəsf etmək şairdən hünər istəyir. O, insan qəlbinin eşqlə, hərarətlə doldurur, ürəyini vəcdə gətirir. İstər-istəməz sən bu gözəlliyə şeir deməli olursan. Qulaq as!

 
Sevgilim, həyata məhəbbətlə bax!
Bu sulu, torpaqlı dünya gözəldir.
Yer gözəl, göy gözəl, təbiət gözəl,
Asiman gözəldir, dərya gözəldir.
Fəqət sənin eşqin, mənim xəyalım–
Bunların hamısından daha gözəldir.
 

– Ay Müşfiq, elə bil şeri qabaqcadan yazıbsanmış, nə rəvan şeirdir.

– Hələ mən sənin üçün yeni şeir də yazıb gətirmişəm.

O, yeni şeirini oxumazdan qabaq, məşhur rəssam Rafael barədə danışdı.

– Deyirlər, onu Məryəm adlı bir sevgilisi var imiş. O, Məryəmin şəklini elə məhəbbətlə çəkib ki, çəkib qurtardıqdan sonra özü öz əsərinin təsirindən bayılıb.

Müşfiq bu rəvayətə şeir yazmışdı, oxudu, yadımda aşağıdakılar qalıb:

 
Deyirlər ki, Rəfael vəcdə gəlib bayılmış,
Çağlayınca içində susan o incə tellər.
Röya görürmüş kimi uyğusundan ayrılmış,
Yaratdığı şəkilə vurulmuşdu o rəssam, –
Öz böyük sənətinə özü qalmışdı heyran.
İndi mən də səninçün şeir yazmağa dursam –
Olaram zülfün kimi xəyalınla pərişan
Sən bir Məryəm misallı, bəlkə də ondan göyçək,
Mən bir rəssam Rafael, bəklə də ondan yüksək…
 

Müşfiq söhbətarası bu sözləri də dedi:

– Dilbər, başımı yamanca qatmısan. Müasir mövzulardan lap az yazıram. Qorxuram deyələr, Müşfiq məhəbbət şairi olub gedib.

Doğrusu, bu sözlərdən mən bir az pərt oldum.

– Demək, təqsirkar mənəm, eləmi?

Müşfiq gülümsündü:

– Sən niyə təqsirkar olursan, – dedi, – özüm də tənbəllik eləmişəm.

Müşfiq aşiqanə şeirləri əsas yaradıcılığı hesab etmirdi. O, günün tələbinə cavab verən müsair mövzulardan yazmağı üstün tuturdu. Elə oradaca mənə xəbər verdi:

– Keçən il bir neçə yoldaşımla avralda, pambıq toplanışında olmuşam. Bu mövzuda bir poema yazmaq istəyirəm.

– Sənə müvəfəqiyyətlər arzulayıram, Müşfiq – dedim.

Çox çəkmədi ki, Müşfiqin məşhur “Bəyaz çöllər” poeması çapdan çıxdı. Poemanın ilk misralarını oxucuların yadına salıram:

 
Çoxdandır bir şeir yazmamışam mən,
Çoxdandır bir nəğmə tutdurmamışam.
Çoxdandır ayrılıb şeir aləmindən,
Xəyal dənizinə baş vurmamışam.
 
 
Fikrim qasırğalı dəryalar kimi,
İstənilən qədər dalğalanmamış,
Könlüm uzaq gedən xəyallar kimi,
İncə buludlarla çulğalanmamış.
 
 
Ürəyim ilk bahar selləri kimi,
Atlana-atlana qaynamamışdır.
Ruhum Mil düzünün çölləri kimi,
Bəyaz çiçəklərlə oynamamışdır…
 

Müşfiq hələ APİ-də oxuyarkən xalq yazıçımız Süleyman Rəhimovla, şair yoldaşı Əhməd Cəmillə, tələbə yoldaşı Əliyar Qarabağlı, həkim Quliyevlə könüllü olaraq pambıq toplanışında olmuşdur. Tələbə yoldaşı Əliyar Qarabağlı bu səfəri belə xatırlayır: “1930-cu ilin axırlarında biz tələbələr Ağcabədi rayonuna pambıq yığmağa getmişdik. Mil düzü bollu pambıq yetişdirmişdi. Yolumuz Ağcabədidən, Hindarxından keçirdi. Ağcabədidə bizə bir yer göstərib “bax, Hacı Qaranın dükanının yeri buradadır” – dedilər.

Müşfiq özünəməxsus bir tərzdə əl-qolunu ata-ata “Ay uşaqlar, gəlin, alın aparın, bu maldan olmaz”, – deyə Hacı Qaranı yamsıladı. Mən Müşfiqlə bir briqadaya düşmüşdüm. Müşfiq tələsik bir məzəli şeir yazdı.

Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri Soltan Məcid Əfəndiyev bir gün buraya gəldi. İşimiz və həyatımızla tanış oldu. Müşfiqin şeirini oxuyub güldü. Bizə bəzi vədlər verdi və onlara dərhal əməl etdi. Biz bir aydan artıq müddətdə həvəslə işlədik. Çoxlu pambıq yığdıq. “İnqilab və mədəniyyət” jurnalının 1931-ci il 7–8-ci nömrələrində M.Müşfiqin “Böyük çöllər” adlı mənzum oçerki nəşr olunmuşdu. Bu oçerk yuxarıda qeyd etdiyimiz səfərin məhsulu idi.

 
Şairlər yanında qaradır üzüm,
Yalnız sizə gəlir güman, Mil düzü! –
 

deyə şair Mil düzünü köməyə çağırır. Tarixə müraciət edir. Mil torpağının keçmişini xatırlayır. Yaxından axan Arazın, Milin dərdlərinə uzun zaman biganə qaldığını təəssüfə yad edir. Nəhayət, çəkilən yeni su kanallarını böyük sevincə təsvir edir. O ili Mil düzü bol pambıq yetirmişdi. Yığıb-yığışdırmaq mümkün deyildi. Şair bu bəyaz çölləri belə təsvir edirdi:

 
Dalğın bir şairin xülyasıdır o,
Mil düzünün bəyaz röyasıdır o.
Ki, bu gün həqiqət şəklinə girmiş…
 

Pambıq və neftin respublika üçün əhəmiyyətini yaxşı başa düşən gənc şair bunu obrazlı bir dildə belə ifadə edir:

 
Pambığın çoxluğu – çoxluğumuzdur.
Pambıq “çörəyimiz”, neft “suyumuzdur”.
 

Bizim tarla yürüşümüz haqqında isə şair belə yazır:

 
O gün ki tarlaya səfərbər olduq,
Hamımız müntəzəm bir əsgər olduq.
On-on düzələrək tarla boyunca…
Hərbi vəziyyətin gedişidir bu.
Bizi sarsıtmadı işin çoxluğu”.
 

Müşfiq avralda həkim Quliyevlə də bir yerdə olub. O, həmin günləri belə xatırlayır: “Pambıq yığımında qırmızı, qara lövhə asılmışdı. Çox pambıq yığanların adını qırmızı, az yığanların adlarını isə qara lövhələrdə yazırdılar. Müşfiq özü hamıdan çox pambıq yığırdı. Adı həmişə qırmızı lövhədə idi. Bizə deyirdi: – həvəslə çalışın, tənbəllik edənlərə tənqidi şeir yazacağam”.

Əhməd Cəmilin Mikayıl Müşfiq haqqında xatirəsindən: “Müşfiqi ilk dəfə 1930-cu ildə görmüşəm. Mən V.İ.Lenin adına APİ – nin 1-ci kursuna daxil olanda Müşfiq 3-cü kurs tələbəsi idi. Ortaboylu, qarayanız bir oğlan idi. Həmin ilin payızında bizim fakültənin tələbələrini Mil düzünə, avrala aparmışdılar pambıq yığmağa… Müşfiq də avrala gələn tələbələrin arasında idi. Burada onu tanımayan yox idi. Bütün günü pambıq yığa-yığa xırıltılı həzin səsi ilə mahnı oxumağı sevərdi.

O, arabir pambıq yığan qızlara şairanə, zərif atmacalarla müraciət edər, öz dostları ilə şeirləşər, sovxozda işləyən özbək qardaşlarla zarafatlaşar, onlara Nəvaidən beytlər, misralar deyərdi… Biz bu şən və coşğun gəncin zarafatlarına və mahnılarına o qədər alışmışdıq ki, hərdən səsi gəlməyəndə narahat olurduq. Pambıq yığdığımız tutqun payız çölündə elə bil nəsə çatmırdı.

Biz hələ tanış deyildik. O vaxt mənim 17, Müşfiqin 22 yaşı var idi. Müşfiqlə mən 1933-cü ildə tanış olmuşduq. Bizi Səməd Vurğun tanış etmişdi…

Müşfiqi otuzuncu illərdə Bakıda Maarif işçiləri evində keçirilən şeir gecələrində də görmüşəm. Belə gecələrdə Səməd Vurğunun ağır, təmkinli, Mikayıl Müşfiqin coşğun və alovlu çıxışları bütün şeir həvəskarları kimi mənə də həmişə xoş təsir bağışlayardı.

Otuz beş, otuz altıncı illərin söhbətidir. O vaxt mən Şamxor (indiki Şəmkir – red.) rayonunda kənd müəllimi idim. Bakıya müəllimlər müşavirəsinə çağırmışdılar. Bir gün müşavirədən çıxanda Kommunist küçəsində Müşfiqə rast gəldim. Müşfiq çox səmimi və istiqanlı insan idi. Gəzə-gəzə dəniz kənarına gəldik. Bulvarın lap girəcəyində idmançı oğlanla qız heykəlləri qoyulmuş yerdə bir skamyada oturduq. Çox söhbətdən sonra o məndən bir şeir oxumağımı xahiş etdi. Mən “Partizanın qəbri” adlı uzun bir şeirimi oxudum. O, çox diqqətlə qulaq asırdı. Mən bir yandan şeiri düzgün və ifadəli oxumağa səy edirdim, bir yandan da bərk həyəcan keçirirdim ki, görəsən, Müşfiqə necə təsir bağışlayacaq, o nə deyəcək. Şeir qurtaranda Müşfiq mənim baxışlarımdakı intizarı sezdiyi üçünmü, ya nədənsə çiyinlərini çəkib:

– Cəmil, vallah, sən də elə bizim kimi yazırsan… – dedi.

O, həmişə mənə, – Cəmil – deyə müraciət edirdi.

Ayrılanda qələm, kağız çıxardıb ev ünvanını yazıb verdi və ürəkdən gələn bir səmimiyyətlə: – Sabah istirahət günüdür. Saat 12-də bizə gəl, – dedi. – Sabah da mən sənin üçün şeir oxuyacağam, ancaq gəlməmiş olma! – deyə dönə-dönə tapşırdı.

Ertəsi gün dediyi vaxtda getdim. Qapını özü açdı. Məni həyat yoldaşı ilə tanış etdi. Müşfiqin çox böyük olmayan bir otağı var idi. Otaq bütün Şərq evləri kimi çox təmiz, səliqəli və səhmanlı idi.

Müşfiq klassik Azərbaycan şeirini, aşıq poeziyasını və Şərq ədəbiyyatını çox yaxşı bilirdi. Onun gözəl hafizəsi var idi. Füzuli və Nəsimidən başlamış Vaqifə, Ağa Məsih Şirvaniyə qədər bütün Azərbaycan şairlərinin şeirlərini, Tufarqanlı Abbasdan tutmuş Ələsgərə qədər bütün aşıqlarımızın qoşmalarını əzbərdən bilirdi.

Həmin illərdə Müşfiq rus şairlərindən Puşkin və Lermontovun yaradıcılığını yaxından öyrənir və Azərbaycan dilinə tərcümə etməyə başlayırdı. O günü Müşfiq mənə Puşkinin “Qaraçılar” poemasından bir parça oxudu. Puşkin poeziyasının gözəlliyindən böyük bir məhəbbətlə danışdı. Ona qulaq asdıqca bir daha yəqin etdim ki, Müşfiq ancaq şeir üçün, şeirin işıqlı, nəhayətsiz göylərində uçmaq üçün doğulub…

Müşfiq Şərq ədəbiyyatına da maraq göstərirdi. O, Xəyyamdan tərcümə etdiyi bir neçə rübai də oxudu. Bunlar böyük ilham və ustalıqla edilmiş gözəl tərcümələr idi.

O, sonra mənim təzə nə yazdığımı və nə üzərində işlədiyimi xəbər aldı. Mən ayağa duranda xahiş elədi ki, cümə günü öz şeirlərimi də götürüb, gündüz saat 2-də onlara gəlim. “Yəni şeirlərini gətir… Şeirlərinə qulaq asmaq istəyirəm”, – dedi.

Müşfiqgildən çıxıb Əzizbəyov küçəsiylə indiki Nizami muzeyinə tərəf gedirdim. Sabir kitabxanasının qabağına çatanda dalımca “Cəmil! Cəmil!” deyib yüyürən bir adamın ayaq səslərini eşitdim. Geriyə döndüm. Dalımca tənginəfəs yüyürən Müşfiq idi. O tövşüyə-tövşüyə: – Cəmil, bağışla, mən düz deməmişəm… Səndən sonra cədvələ baxdım, cümə günü saat ikidə mənim təzə məktəbdə dərsim var. Dedim, gəlib məni evdə tapmazsan, yaxşı düşməz… Cümə günü səni saat 2-də yox, saat 4-də gözləyəcəyəm… – dedi.

Mən onun bu nəcib insaniyyəti qarşısında quruyub qaldım.

Müşfiq belə adam idi!”

1931-ci ildə Müşfiq Bayıldakı mədəniyyət evində təşkil olunmuş ədəbiyyat dərnəyinə rəhbər göndərmişdilər. İnqilabi mübarizə, döyüş və əmək ənənələri ilə məşhur olan bu rayonun zəhmətkeşləri, Müşfiqin şair qəlbini coşdurmaya bilməzdi. Müşfiq bu rayonun hər işi ilə yaxından tanış olub, bir sıra bədii əsərlər yazmışdı. Bunlardan “Neft-İliç buxtası”, “Posyolka”, “İşçi qız” şeirlərini, “Buruqlar arasında” poemasını göstərmək olar.

Bir dəfə Müşfiq ilə Zevin küçəsi ilə gedirdim. Ucaboylu, mədəni geyimli bir nəfərlə Müşfiq görüşdü. Mən dayanıb ağır addımlarla getdim. Müşfiq həmin adamla danışdıqdan sonra iri addımlarla gəlib mənə çatdı.

– Dilbər, mənimlə görüşən şəxs hörmətli bəstəkarımız Maqomayev idi. Onun “Şah İsmayıl” operasının liberetosunu mənim atam yazıb. O, bizi tamaşaya baxmağa dəvət edir.

Bu barədə Müşfiqin yaxın dostu Əkrəm Cəfər 14 fevral 1961-ci ildə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində belə yazır: “Azərbaycan SSR EA Respublika Əlyazmaları Fondunda saxlanılan arxivlər içərisində görkəmli yazıçı, artist və digər kiçik və demək olar ki, zahirən həmin arxivə heç bir dəxli olmayan sənədlərə də rast gəlmək olar. Məsələn, görkəmli yazıçımız Əbdürrəhimbəy Haqverdiyevin, 30-cu illərin əvvəllərində Azərbaycan Dram Cəmiyyətinə verilən ərizə və göndərilən təliqələrin bir qismi ədibin şəxsi arxivində mühafizə olunmuşdur. Həmin sənədlər içərisində şair M. Müşfiqin-avtoqrafı olan bir ərizə 17 dekabr 1931-ci ildə qırmızı mürəkkəblə yazılmışdır. Vərəqin ikinci üzündə yenə M. Müşfiqin bənövşəyi karandaşla yazdığı eyni məzmunlu ərizə vardır. Həmin ərizələrdən məlum olur ki, “Şah İsmayıl” operasının mətnini M. Müşfiqin atasını Mirzə Əbdülqədir İsmayılzadə yazmışdır.

Bir çox ziyalılarımıza, şübhəsiz ki, məlum deyildir. Bunun da əsas səbəbi proqramlarımıza bir qayda olaraq mətn (libereto) müəllifinin adının yazılmamasıdır”.

1931-ci ilin axırıncı ayı idi. Mən imtahanlara hazırlaşdığım üçün Müşfiqlə az-az görüşürdüm. Bu isə Müşfiqin narahatlığına səbəb olurdu. O, rəfiqələrimlə mənə tez-tez məktub göndərirdi. Hər məktuba yeni bir şeir əlavə edirdi. Təəssüf ki, o şeirləri xatırlaya bilmirəm.

Sonrakı görüşlərimizin birində mən ona Gəncəyə gedəcəyimi bildirdim. Tutuldu. Üzünə kövrək təbəssüm qondu. Elə oradaca “Ayrılıq” şeirini dedi:

 
O gün ki, hicrana uğradı yolum,
Qırıldı qanadım, qırıldı qolum.
Fələkdən bac verib, bac alan könlüm,
İndi uşaq kimi ağlar səninçün.
 
 
Gül-gülü çağırır, çiçək-çiçəyi,
Gülər aşiqlərin qönçə diləyi.
Sən neçin yıxırsan bu şux ürəyi? –
Qəlbimin çeşməsi çağlar səninçün.
 

Müşfiqin bu həyəcanlı və kövrək halı mənə elə təsir etdi ki, gözlərimdən qeyri ixtiyari yaş axdı. Müşfiq mənim bu halıma dözmədi. Elə oradaca bu şeiri də dedi:

 
Bir qara buludam uca göylərdə
Bu şair bəxtimlə bizim ellərdə
Sən neçin ağlarsan mən duran yerdə
Nərgiz gözlərinin yaşına qurban.
 

Mən dedim:

– İstəyirsən heç getməyim, daha bundan ötəri niyə belə narahat olursan.

Müşfiq yenə də şeirlə cavab verdi:

 
Deyirsən yanında qalacağam mən,
Nə gözəl fikirdir, qal sənə qurban!
Nə zaman istəsən əziz canımı,
Qumral gözlərinlə al sənə qurban!
 
 
Gəlmiş hüzuruna bir qara dağlı,
Bir qara qulundur qolları bağlı.
Gəl çəkmə sinəmə sən hicran dağı,
Gümüş topuğunda xal, sənə qurban.
 

– Ay Müşfiq, bu nə gözəl şeirdir. Bəs o qara qul sözü nədir? – deyə soruşdum. – Heç sənin kimi vüqarlı şairə də qul sözü yaraşarmı?

Müşfiq bu dəfə nəsrlə cavab verdi. Nizamidən misal çəkdi:

– Hər şey incəliyindən sınsa da, insan qalınlığından sınar. Mən öz məhəbbətimin qulu olmağımla fəxr edirəm, – dedi.

Xeyli söz-söhbətdən sonra Müşfiq Gəncəyə getməyimə razı oldu.

Gəncə dağlarını – qəlbimi özünə qırılmaz tellərlə bağlayan bu yerləri hər dəfə xatırlayanda, xəyalım istər-istəməz o günlərə – gəncliyimin ən dadlı, ən pak, ən unudulmaz çağlarına qayıdır, bu dağların yaşıl qoynunda pıçıldaşan bulaqlar, qayğısız ötən quşlar və burada ömür sürən insanlar yada düşür.

Biz hər səhər, günəşin şəfəqləri göy otların üstünə düşən şehləri qurutmamış alaçıqdan çıxıb, çiyələk, moruq yığmağa gedərdik. Yaylaqlar öz nadir nemətlərini çəmən süfrələrinə düzər, kolların boynundan asardı. Biz səhərin təmiz havasından uda-uda bu nemətlərdən dərib yeyər, günəş boyunu dağların çiynindən göstərəndə geri dönərdik. Bakıda olanda, Xəzərin sahil daşlarına çırpınıb çiliklənən ayna sularını görəndə elə bil nagahan bir səs qulağına pıçıldayıb deyir: – “ Yenə o bağ olaydı. Dilbər, səni dil-dil ötən suların, saçın kimi qıvrılan dalğaların əlindən alaydım”. Elə ki, qoynunda doğulub boy atdığım qədim Gəncəyə gəlirəm, Müşfiqin bu yerlərin təbiətinə olan sonsuz məhəbbəti yadıma düşür. Bu yerlər Müşfiqin ruhunu çox oxşayırdı. Onun könlünü elə qanadlandırırdı ki, həta şəhərdə belə o, xəyalən bu yerlərdə gəzib dolanırdı. Müşfiq bu yerlərdə gəzmək, Kəpəzin nadir incisi olan Göy gölün sahilində dayanıb onun büllur sularına tamaşa etmək istərdi. Başı göylərə dəyən uca dağlar, yaşıl meşələr, zümrüd sular şair üçün təkcə istirahət və ilham mənbəyi deyildi. O, bu yerlərə layiq nadir sənət inciləri yaratmaq istəyirdi.

Müşfiqlə tanış olduqdan sonra, onu Bakıda qoyub buraya gəldiyim yay əvvəlki yaylara bənzəmirdi. Mən suların zümzüməsini, yarpaqların pıçıltısını eşitdikcə Müşfiqi xatırlayırdım. O deyərdi: “Dilbər, kaş mən yatanda başım üstə axar sular çağlaya idi”. Müşfiqlə tanış olandan bəri mən, təbiəti daha çox sevməyə başlamışdım. O, mənə təbiətdə bu vaxtacan duyub görmədiyim gözəllikləri duymağı öyrətmişdi. Axı, o özü də təbiətin, işığın, günəşin, bu cəh-cəhli gülüstanın bir parçası idi…

Müşfiqin hər xasiyyətini, hərəkətini yada salıb yaylaqda onun xəyalı ilə əylənirdim. Ayağımı hara qoysam, onun baxışları məni müşayiət edir, surəti gözlərimin önündə canlanırdı. Sanki o küskün, mənalı və qaynar baxışlar mənsiz darıxdığını söyləyirdi.

O, mənə həmişə deyərdi:

– Dilbər, sənsiz mən cənnətdə olsam da darıxacağam. Səninlə zindanda olsam, oranı cənnət bilərəm.

Bu münasibətlə “Söylə” şeirini yazmışdı:

 
Günlərim axışır bir uyğu kimi –
Dərədən – dərəyə axan su kimi,
Dilbərim hərcayi bir ahu kimi,
Hicran dağlarını aşarmı, söylə?..
 

Mən bütün günü xəyalımda onu anar, gözlərimi axşamlar onun fikri ilə yumar, səhərlər onu görmək arzusu ilə açardım.

 
Qoşa gəzdiyimiz o yerlərə mən,
Üz tutub gəlmişəm bu gün yenidən.
Boynu bükük durub güllər, çiçəklər.
Burdan qəmli keçir sərin küləklər.
 
 
Bulaq pıçıldayır, şəlalə dinir.
Quşlar dəstə-dəstə oxur, səslənir.
Gözüm nəyi görsə sənsən, sanıram.
Sənin xəyalınla sənsiz yanıram.
 
 
Bürünüb arzuna bu doğma çöllər,
Eşqinlə göyərib açılır güllər.
Təbiət söyləyir ürək sözümü,
Gözlərim axtarır sənin özünü.
 

Ürəyimə dammışdı ki, o gələcək, mənə özü ilə sevinc və fərəh gətirəcək…

Bir səhər yenə də dağların ətəyinə çiyələk, moruq yığmağa çıxmışdıq. Yoldaşlarım yığdığı moruğu, çiyələyi yeyir, mən isə səbətimə toplayırdım. Bunu görən Ələkbər (bəstəkar Ələkbər Tağıyev uşaqlıqda Gəncədə bizim yaylaq qonşumuz olubdur) məndən xəbər aldı: sən niyə yığdığını yeməyib sonraya saxlayırsan?

Ələkbər yaşca məndən kiçik olsa da, onun xətrini çox istəyirdim. Ürəyimdən keçənləri ondan gizlətmədim:

– Bu gün bizə qonaq gələcək, – dedim.

– Hardan?

– Bakıdan.

– Kim gələcək?

– Şair Mikayıl Müşfiq, eşidibsən?

– Əlbətə, hələ şeirlərindən də əzbər bilirəm. İstəyirsən deyim?

– De!

Ələkbər ciddi bir vəziyyət alıb Müşfiqin “Ana” şeirini əzbərdən dedi.

Müşfiqin dağlara qonaq gələcəyi gümanımı Ələkbər, gerçək bir hadisə kimi hamıya yaydı. Bu xəbəri eşidən yoldaşlarım sevindilər, yığdıqları moruq və çiyələkləri daha yeməyib mənim səbətimə atdılar.

Bir azdan deyə-gülə geri qayıtdıq. Alaçığa çatanda gözlərimə inanmadım. Mənim gümanım doğru çıxmışdı. Müşfiq Səməd Vurğunla Gəncəyə, oradan da dağlara qonaq gəlmişdi.

Mən özümü itirdim, nə edəcəyimi bilmədim. Şairlərin gəlişinə sevinən adamlar hər tərəfdən onları əhatə etmişdi.

Məni görən kimi hər ikisi yanaşıb salam verdi, hal-əhval tutdu. Mən razılıq elədim.

Səməd Vurğun ətrafa mənalı nəzər salıb günəşin şəfəqləri ilə gülümsünən zümrüd donlu dağları qəribə bir məftunluqla süzdü, şeir dedi. Həmin şeirin aşağıdakı misraları yadımdadır:

 
Dəymə-dəymə mənə darıxdım yenə,
Qoy baxım dağlara, deyim, yar hanı?
Fələk möhür basdı düşmən deyənə,
Bəs mənim verdiyim yadigar hanı?
 

Ailəmiz və qohumlar onların şərəfinə böyük qonaqlıq verdilər. Ertəsi gün mən, adətim üzrə, səhər tezdən alaçığımızın yaxınlığındakı moruqluğa getdim. Müşfiq yuxudan oyananda məni evdə görməyib harda olduğumu soruşur, yerimi öyrənib dalımca gəlir.

Mən, şairlər yuxudan durunca onlara moruq yığmaq fikrində idim. Birdən yanımda Müşfiqin mehriban səsini eşidib diksindim.

– Sabahın xeyir olsun, Dilbər… Dünənki moruğun dadı hələ də damağımdan getməyib. Yenə də bizə moruq yığırsan?