Kitabı oku: «Нязніклыя»

I

Горад Гомель, што знаходзіўся на паўднёвым усходзе еўрапейскай краіны, не стаў выключэннем з усіх гарадоў вялікага свету. Ён таксама змяніўся, пагрузіўшыся ў маўклівыя пакуты і ў павольную гібель мінулага. Усяго за дзве цёмныя летнія ночы гарадскі шум аціх: змоўклі людскія размовы, знік хаос, спыніўся рух вуліц, застылі маторы машын. Толькі рэдкія спевы птушак і дзікія галасы пакінутых дамашніх жывёл разбаўлялі сабой поўную цішыню. Вялікі горад нетаропка знікаў, ператвараўся ў парашок, нібы сточваўся, як жалеза на тачыльным камені. Высокія будынкі першымі сустрэлі невядомую з'яву: дахі і сцены верхніх паверхаў шматпавярховых будынкаў не спяшаючыся абсыпаліся, бетонны цвёрды матэрыял паступова ператвараўся ў сухі пыл. Прырода паныла і павольна адаптавалася да недахопу чыстага святла, да рэдкіх празрыстых дажджоў. Вецер быў зменлівым, часта мяняў свой характар. Ён, то ў злосці ганяў шэрасць і хаваў бетонным прахам паверхню вялікага абласнога цэнтра, то па-добраму дарыў лёгкую прахалоду.

Час бег. Прайшло ўжо некалькі тыдняў пасля першай цёмнай ночы. У гэтую сераду сонца ўжо цяжка апускалася на гарызонт, нібы замучылася глядзець, як змяняецца зялёная планета. Вялікая вогненная зорка са смуткам хавалася за высокімі паўсцёртымі і яшчэ ацалелымі дамамі. Вечар плаўна сплываў да чарговай сляпой ночы.

Па лесвіцы васьміпавярховага дома, у самым цэнтры шчыльна забудаванай часткі горада, бегам наверх падымалася дваццацічатырохгадовая цёмнавалосая дзяўчына Паліна. На ёй была цёмна-зялёная тонкая куртачка з металічнай жоўтай зашпількай-маланкай, чорныя нагавіцы і чорна-белыя кеды. За спіной боўтаўся шэры заплечнік з рэчамі першай неабходнасці. Дзяўчына спяшалася схавацца ад надыходзячых страхаў ночы, ёй трэба было схавацца да цемры, знайсці зацішнае месца. Падняўшыся на пяты паверх, у мінулым дванаццаціпавярховага будынка, яна ўбегла ў адчыненыя дзверы чужой кватэры. Паліна апынулася ў калідоры. Шэрая прастора паміж сцен насцярожвала, і з-за змрочнай бачнасці, сэрца працягвала хутка біцца, быццам ногі ўсё яшчэ несліся па прыступках. Паліна выцягнула драўляную светла-жоўтую біту, якая тырчала з яе шэрага заплечніка. Дзяўчына, перажываючы за сваё жыццё, двума рукамі моцна сціснула рукаяць сваёй прылады і спалоханымі вачыма стала аглядаць вузкае памяшканне. Яна нетаропка пайшла па калідоры. Страшна было мімаволі думаць аб смерці, уяўляць, што з якога-небудзь пакоя выбежыць неразумнае дзікунства. З асцярогай дзяўчына агледзела ўсю плошчу чужой кватэры. Тут даўно нікога не было. Тады яна апусціла рукі і пазбавіла цела ад напружання. Хутка замкнула ўваходныя чорныя дзверы кватэры, затым зайшла ў далёкі самы светлы пакой, дзе аконны праём выходзіў на захад. Паліна вырашыла застацца тут, у дзіцячым пакоі. У далёкім левым куце стаяў белы стол, на ім ляжала толькі жоўтая прамавугольная рамка з фатаграфіяй сям'і, якая жыла калісьці тут. Пад сталом бязладна раскіданыя рознакаляровыя алоўкі. Ад блізкага левага кута, у бок стала, стаяў шырокі, невысокі, бледны шафа з расчыненымі дзверцамі, з пакінутымі або забытымі дзіцячымі сукенкамі. Уздоўж правай светлай сцяны, сумаваў адзін не запраўлены дзіцячы ложак. У сярэдзіне пакоя, на падлозе валялася белае перакуленае крэсла і некалькі кінутых у спешцы дробных дзіцячых рэчаў. Аселы тонкі пыл быў паўсюль: на падлозе, на мэблі, на тканінах. У невялікім памяшканні было ціха, усё апускалася ў змрок.

Не худая, але зграбная дзяўчына Паліна, падышла да аконнага праёму, дзе не было шкла, а толькі пластыкавая рама, дзе па краях віселі ружовыя шторы. Яна прастаяла тут каля хвіліны: папраўляла свае цёмныя кучары, што адраслі крыху ніжэй плячэй, хвалюючы ўглядалася ў апошнія прамяні сонца, якія змрачнелі ў гэтак неспакойны час. Жоўтае натуральнае святло мякка краналася яе авальнага белага твару, пухкіх маленькіх вуснаў, роўнага завостранага носа. Адыходзячы агонь трывожыў яе неспакойны стан добрай душы, прадвесціў цьмяную ноч. Пасля, Паліна апусціла невялікія стомленыя карыя вочы, адкінула біту на жоўта-ружовую коўдру, зняла з плячэй свой шэры заплечнік, кінула яго каля ложка. Затым, яна падышла да невысокай шафы, з стараннасцю стала рухаць яе ў бок выхаду, мела намер схаваць за ёй дзверы. Думкі аб тым, што штосьці страшнае і злое, можа пранікнуць у кватэру, не адпускалі яе. Адсунуўшы і перасунуўшы нялёгкі прадмет, як трэба было ёй, дзяўчына ўзялася за стол, прыціснула яго да шафы. Затым дадала да іх крэсла. Дзверы былі забарыкадаваны. Цяпер, Паліна хутка падбегла да акна, шырока развяла па баках, да самага канца, ружовыя шторы – яна баялася прапусціць першае ранішняе яркае святло. Затым, выбіўшы пыл з коўдры і падушкі, стомленае далікатнае цела лягло на мяккі ложак. Паліна схавала сагнутыя ў каленях тонкія ногі. Лягла спіной да сцяны. У адной руцэ, бліжэй да цела, яна трымала біту, у другой, край коўдры. Адзінокая дзяўчына адважна спадзявалася спакойна перажыць чарговую цёмную ноч.

З моманту першага жудаснага дня прайшоў амаль месяц. У першыя цяжкія дні, Паліна спазнала і перажыла многія пакутлівыя пачуцці, якія былі больш за ўсё звязаны з знікненнем яе трохгадовай дачкі. Паліна адмаўлялася мірыцца з тым, што адбываецца. Дзень за днём яна шукала свайго дзіцяці, але нічога добрага з гэтага не выйшла. Спачатку Паліна абнадзейвала сябе, шукала іншых, такіх ж, як яна. Пасля, страціўшы надзею, паддалася гневу, крыўдзе. З душэўным болем і пакутамі, да яе падбіраліся думкі аб смерці. Яна страціла так шмат родных людзей, страціла сапраўднае правільнае жыццё, што хацелася заплюшчыць вочы і больш не адкрываць іх. Некалькі доўгіх дзён, яна бедавала, мучыла сябе. Датуль, пакуль не прыняла сапраўднае, навакольныя змены, як рэчаіснасць, у якой ёй давядзецца жыць з не пакорлівай думкай аб сваім жывым дзіцяці. Цяпер быць адзінокай у вялікім горадзе – было страшна і небяспечна. Але Паліна працягвала верыць у існаванне дачкі, што яна дзесьці там са сваім татам. Гэта надавала сілы. Проста трэба было іх адшукаць. Але дзе яны, куды ёй ісці – блыталіся думкі. За гэты тыдзень, Паліна не раз падумвала пра тое, што пара б было пакінуць Гомель, пашукаць людзей за яго межамі, каб не звар'яцець ад адзіноты. «Дзесьці ж павінны быць мае родныя?!» – падумвала яна. Але вось менавіта куды бегчы? У якім кірунку ёсць жыццё? Яна яшчэ шукала адказ.

Былі ночы, калі дзяўчына заплюшчвала вочы, старалася заснуць, засынала, каб набрацца сіл для яшчэ аднаго вар'яцкага дня. Але бывала і так, што сон у ціхі час не прыходзіў да яе, аддаляўся, баяўся яе страшных разваг. Ужо другі тыдзень Паліна шукала спакойны куток для сна. То дзікія крыкі жывёл не давалі спакою, то няўцямныя шоргаты перашкаджалі аднавіць энергію цела. Што будзе сёння? Яна нават не меркавала. У гэты момант пераходу вечара ў ноч, у яе памяці зноў прабеглі, як слайды, тыя добрыя моманты мінулага, жывога горада: моманты радасных сямейных урачыстасцяў, твары шчаслівых родных людзей, смех дачушкі, жывыя ўсмешкі. Але затым, усё ў галаве хутка памянялася, усплылі жудасныя карціны, тых падзей, якія нечакана знішчылі яе шчаслівае жыццё. Галава шумела, сэрца калацілася ад такіх успамінаў. Хацелася выкінуць з галавы ўсё дрэннае, выдаліць увесь боль апошніх дзён…

Ну вось, чорны месяц паспяшаўся змяніць аранжавае сонца. Прыйшоў час для цемры. На змену заступіла, усё яшчэ не звыклая для Паліны, непраглядная ноч. Першыя гадзіны ў жудаснай абстаноўцы яна старалася зразумець, якімі будуць яе наступныя крокі заўтрашняга дня. Але потым дзяўчына ўсё ж заплюшчыла стомленыя карыя вочы, бо не было тут таго шуму, які быў бы супраць яе сну. У гэтую ноч Паліну не трывожыла дрыготкае гырканне злых і галодных дзікіх жывёл, якія падвергліся страшным зменам. Каты, сабакі блукалі па брудных вуліцах толькі ў ночы і ў пахмурныя дні. Палявалі на цёплую безабаронную плоць толькі тады, калі святло яркага сонца не асляпляла ім вочы, не абпальвала паўаблезлае цела, тыя адкрытыя ўчасткі скуры, што больш не трымалі поўсць.

Ноч – гэта той час, калі Паліна набіралася сіл, або, што часцей за ўсё здаралася, яна адчувала страх і прысутнасць невытлумачальнага.

II

Раніцай, калі сонца паказала гораду ўсю сваю круглую форму, лёгкі халодны вецер уварваўся ў пакой, дзе яшчэ спала Паліна. Ветрык спачатку дакрануўся да яе цёмных валасоў, а затым дакрануўся да светлай скуры твару. Ён парывамі лашчыў малады твар, гладзіў маленькі нос, спрабаваў абудзіць чалавека. Дзяўчына, удыхнуўшы халаднаватае паветра, рэзка падняла галаву і тулава, адкінула частку коўдры ад тулава да ног, моцна сціснула біту перад сабой. Яна была гатовая махаць палкай з усёй сілы, гатовая была абараняцца. Але ад каго? У сценах па-ранейшаму была адзінота. Усё з-за непрыемнага сну, што прыйшоў да яе за пару секунд да абуджэння. Паліна была ўстрывожаная і напалоханая. Дыханне пачасцілася, вочы шукалі прычыну страху. Праз нядоўгі час, яна ўсё ж супакоілася. Перад ёй было амаль усё такім жа, якім яна запомніла гэты дзіцячы пакой, калі клалася ў ложак.

Дзверы пакоя былі па-ранейшаму зачынены, захламлены мэбляй. Ніхто не спрабаваў увайсці ў памяшканне. У паветры лётаў пыл, які добра быў прыкметны ўнізе на святле, асабліва ў адкрытых светлых кутах. Вецер гулліва залятаў з правага боку ад Паліны, з боку, дзе раней была аконная рама, аконны праём. Зараз жа, пасля некалькі начных гадзін, замест сцяны з прамавугольным акном, была сцяна з велізарнай дзіркай. Нібы нешта з'ела перш за ўсё аконную раму, а затым абгрызла бетонную масу вакол праёму, пакінуўшы толькі металічныя тоўстыя пруты, якія тырчалі з рэшткаў сцяны як рашотка. Шторы ляжалі на падлозе і злёгку рухаліся ад ветру.

Паліну не здзівіла дзіўная дзірка ў сцяне. Ёй гэта было знаёма, палова гарадскіх пабудоў ужо мелі падобныя прыкметы. Высокія будынкі непрыкметна і хаатычна рассыпаліся ноччу, а днём наадварот слабела хуткасць сцірання бетонных канструкцый.

Нягледзячы на ўсё гэта, не забіваючы галаву жудасным сном, Паліна ўпершыню за гэтыя апошнія пару начэй, нарэшце, выспалася. Цела адчувала лёгкасць і сілу, з'явілася жаданне рухацца далей.

Дзяўчына некалькі разоў ціха чхнула, а затым устала з ложка. Пакінуўшы біту на жоўта-ружовай коўдры, яна дастала з заплечніка празрыстую літровую бутэльку, напоўненую чыстай вадой і, у першую чаргу, яна памыла твар прахалоднай вадкасцю, пазбавілася ад часціц шэрага пылу на скуры. Затым зрабіла некалькі глыткоў свежай вады і вярнула ёмістасць назад, на месца. Пасля чаго, не спяшаючыся, дастала з невялікага заплечніка ахоўную празрыстую маску, накрыла ёй нос і рот. Глыбока ўдыхнула і спакойна выдыхнула. Паліна настройвалася на новы шлях, зусім не ведаючы, што чакае яе далей. Будзе гэта бляклы звычайны дзень, дзе толькі пыл, пошук жылля і ежы, ці ж, зноў прыйдзецца змагацца за жыццё, сустракаючы недружалюбных жывёл у цені. Дзяўчына накінула шэры заплечнік на цёмна-зялёныя плечы курткі, узяла ў правую руку светла-жоўтую драўляную біту. І, перад тым, як адправіцца да дзвярэй, яна падышла да дзіркі ў сцяне, адчула парывы ветру, зірнула на халодны мёртвы горад. Наперадзе толькі пыльныя невысокія будынкі і шматпавярхоўкі, з якіх тырчала арматурына замест верхніх паверхаў, як слупы з кароткай стрыжкай. Адна шэрасць, адна заслона тугі. Паліна не адчувала ўнутры сябе прыемных перажыванняў, яна праклінала гэты вар'яцкі час, які сапсаваў ёй густ да жыцця.

Каля хвіліны яна тужліва пазірала на горад, як на змрочны архітэктурны жывапіс. Калі дзяўчына падумала пра тое, што пара б пакінуць пакой і, пара б было ўжо спусціцца ўніз, як тут, усялякія думкі зніклі з галавы. Халодныя дрыжыкі прабегліся па ўсім целе. На імгненне, Паліна застыла, як вада ў халодны люты месяц. Ад убачанага сілуэту ўдалечыні, дзяўчына забылася, як дыхаць. Там унізе, крыху далей школы, віднеўся чалавечы чорны сілуэт, які апускаў рукі і глядзеў уверх. Над ім лётаў нейкі аб'ект, нібы жвавы дарослы груган, які кружыўся, узлятаў і апускаўся. Паліна працерла вочы, пераканала сябе, што ёй гэта не сніцца і яе цела тут жа растала. Яна абудзіла ў сабе новыя думкі, жадала сустрэцца з чалавекам і адразу кінулася ачысціць праход. Матывацыя зрабіла яе значна мацнейшай. Вочы гарэлі надзеяй, што там унізе яе чакаюць. Хай незнаёмы і чужы, але ўсё ж такі чалавек. Маладая і моцная Паліна шумна адсоўвала ад дзвярэй стол і шафу, яна адчувала рэзкія перамены, уяўляла толькі добрае. Вырваўшыся з дзіцячага пакоя, дзяўчына хуткімі крокамі прабеглася па калідоры, выйшла з кватэры і спынілася на лесвічнай клетцы. Над яе галавой адкрылася блакітнае неба, па якім самотна, быццам карабель у акіяне, плыло белае воблака. «Дзіўна, як жа хутка, за ноч, зніклі верхнія паверхі гэтага будынку…» – трывожна падумала дзяўчына і зноў паскорыла свае крокі, пабегла ўніз. Гэта быў першы выпадак, калі ноч забрала адразу тры паверхі.

Паліна жвава спусцілася на першы паверх. З надзеяй, што яна не адна ў гэтым горадзе, і з хуткім біццём сэрца, дзяўчына выбегла на вуліцу, за жалезныя цёмныя дзверы пад'езда. Тут жа яе сустрэлі непрыемнасць, перашкода і небяспека. Паліну спыніў худы белы сабака, які выглядаў галодным і хваравітым. Рэдкія ўчасткі поўсці, як і светлая скура, былі бруднымі, вочы туманнымі, а белыя іклы, вострымі. І так, як прамое святло сонца было на другім баку дома, а на гэтым баку лёг халодны цень. Звер адчуваў сябе ў бяспецы. Правей ад пад'езда, у лёгкім змроку, адзінокі сабака вар'яцка скаліўся і да жудасці шалёна рыкаў. Яго востры нюх і добры слых сачылі за перамяшчэннем здабычы. Азвярэлая жывёла рыхтавалася накінуцца на Паліну. Белае святло раніцы злёгку асляпляла звера. А прамыя, небяспечныя для жывёлы прамяні сонца, якія маглі абараніць Паліну, ляглі ў некалькіх метрах ад высокага будынка, на дзіцячую пляцоўку. Дзяўчыне заставалася толькі дабегчы да прамога святла і драпежная жывёла адстане. Паліна мацней сціснула біту, круціла галавой, глядзела: то на звера, то на яркае святло цёплых прамянёў. Дыханне было не хуткім, маска злёгку замінала ўдыхнуць добра і багата вычышчанага ад пылу паветра. Паліна была гатовая бегчы, яна не магла ўпусціць той сілуэт, што стаяў за навучальнай установай. Але ці зможа яна выратавацца ўцёкамі? Дзяўчына сама не ў сілах была адказаць на гэтае пытанне. Трэба было паспрабаваць праверыць гэта. Як толькі сабака зрабіў павольны крок да Паліны, дзяўчына адразу ж рванула з усёй моцы да яркага святла. Сэрца загрукатала, як у зайца, які ірвануў на ўцёкі. Шэры шчыльны пыл пад нагамі, пад падэшвамі чорна-белых кедаў, імкліва падымаўся, з кожным крокам рос усё вышэй і вышэй, хутка падымаўся да ўзроўню каленяў. Паліна не азіралася, у гэтую хвіліну ёй здавалася, што яна паспее да цёплай, жоўтай плямы. Празрыстая маска на дзявочым твары зусім не пакрывалася знутры парай, але дрэнна фільтравала пыльнае паветра на бягу. Стала цяжэй дыхаць. Калі заставаўся ўсяго толькі крок да выратавання, дзяўчына адчула, як за шчыльную чорную тканіну яе нагавіц учапіліся сільныя сківіцы вар'яцкага звера. Паліна страціла хуткасць і раўнавагу, як ссечанае сцябло, яна ўпала перад самай мяжой святла. Цела моцна стукнулася аб тонкую паверхню сыпкага пяску, якая хавала пад сабой цвёрдую глебу. Падняўся пыл вакол дзяўчыны і сабакі. Паліна, не губляючы прытомнасць, не губляючы канцэнтрацыю сваіх думак, моцна, двума рукамі, трымалася за сваю біту. З-за шчыльнага пылу, яна не бачыла сабакі, але адчувала моцную хватку на левай калошы нагавіц. Тады, спалоханая дзяўчына з усёй сілы махнула прыладай, ударыла дубінай па галаве лютага звера. Ды так, што палка пераламалася на дзве часткі, пакінуўшы Паліне толькі рукаятку. Пырснула цёмная кроў ва ўсе бакі, сківіца вар'ята аслабла. І дзяўчына, у наступную секунду, нібы прабіраючыся праз пясчаную буру, слепа папаўзла наперад.

На адным дыханні, Паліна выпаўзла з ценю на ўчастак, дзе сонечнае святло асвятляла пыл, які падняўся над яе целам. Дзяўчына ўстала на ногі і з цяжкай галавой зрабіла некалькі крокаў, аддалілася ад цёмнай сцяны шэрых пясчынак. Сонца ўдарыла па вачах, павекі крыху апусціліся ўніз. Хоць Паліна і была напалоханая, але яна не адчувала панікі, яе дух быў загартаваны мінулымі сутычкамі з бязлітаснымі жывёламі. Яна нават не думала аб тым, мёртвы той вораг ці не. Адкінуўшы ў бок рукаятку біты, яна падабрала чырвоны кусок жалезнай трубкі, што ляжаў на дзіцячай пляцоўцы. Паліна гатовая была зноў абараняцца. Але было ўжо зусім ціха… Яе галаву асвяжыла галоўная думка а таямнічым чалавечым сілуэце, якога яна бачыла з вышыні. Ад таго, і сэрца завялося па-новаму. Дзяўчына не абабіла вопратку, не ачысцілася ад пылу, трэба было хутчэй рухацца да двухпавярховага будынка школы. Думка прыспешвала, прасіла жаданае. Без аглядкі, імчась па яркім плямам святла, Паліна хутка дасягнула мэты, падбегла да патрэбнага месца. Яна стаяла каля школы, што злёгку страціла сваю цэласнасць. Сцены былі выфарбаваныя ў цялесныя, светла-рудыя коляры, шыбы акон зніклі, на верхнім паверсе дзе-нідзе рассыпалася белая цэгла. На жаль, тут, побач, зусім нікога не было. Дзяўчына пакруціла галавой, затым пачала шукаць сляды на сухой шэрай паверхні. Паліна хвалявалася, злавалася на вецер, што лётаў унізе і псаваў усе неабходныя знакі. Злавалася і раздражнялася з-за таго, што не атрымала тое, чаго чакала. З'явіліся сумневы наконт цёмнага сілуэту. Дзяўчына прайшлася крыху далей да больш высокага белага будынку з ацалелым сінім дахам. «Магчыма, дзесьці тут…можа на гэтым месцы я бачыла яго, загадкавага чалавека?!» – яна пачала блытаць сама сябе. Але акрамя маленькіх ранніх пявучых птушак, што невысока лёталі і кружыліся побач, Паліна больш нікога не бачыла. «Можа мне здалося?!» – падумала яна, і незадаволена скрывіла твар, – «Ну не… Я не з'ехала з глузду! Куды ж ён мог сысці?»

Паліна схіліла галаву, працягвала аглядаць новае месца на наяўнасць хоць нейкіх слядоў. Меркавала: не сустрэнь звера на шляху, яна б паспела своечасова, без усялякіх праблем сустрэла б чалавека.

Змарнаваўшы трохі часу, Паліна выявіла ледзь прыкметныя адбіткі ад вялікіх падэшваў на шэрым пяску. Адчуўшы радасць і трапятанне, што яна стала бліжэй да незнаёмца, дзяўчына за гэтыя цяжкія тыдні ўпершыню ўсміхнулася, расцягнула свае пульхныя ружовыя вусны. Паліна яшчэ больш набыла надзею, што ёсць яшчэ такія ж, як яна, хто выжыў у гэтым горадзе. Дзяўчына пайшла па следзе, як паляўнічы за дзічынай. Ішла па буйных адбітках мужчынскіх чаравікоў, якія вывелі яе на цэнтральную вуліцу, на праспект Леніна. Шырокі прастор быў захламлены бруднымі аўтамабілямі, іх было так шмат, што не было вольнага месца нават на ходніках. Не адна з машын, што праглядалася Паліне, не была пашкоджана дзіўнай з'явай, якая павольна з’ядала горад. Ні фарба, ні гума колаў – зусім не змяніліся. Нават дзе-нідзе шкло заставалася цэлым і запыленым. Паліна ўжо бывала тут, але даўно, пару тыдняў таму яна перасякала гэтую вуліцу ў пошуках людскога жыцця, у часы, калі яна інтэнсіўна шукала мужа і дачку. Цяпер, ахапіўшы поглядам праспект, ёй здавалася, што ён заставаўся тым жа: спакойным, маркотным і шэрым. Ну, зразумела, акрамя чалавечых загадкавых слядоў, якія прывялі яе сюды і тут жа зніклі каля першай легкавой машыны. Але далей, Паліна ўбачыла след на капоце і на даху чырвонага аўтамабіля, што стаяў перад ёй. Яна залезла на дах гэтай маленькай машыны, затым па слядах прайшлася ў цэнтр шырокай вуліцы, ішла па дахах спячых легкавых аўтамабіляў. Дзяўчына баялася выдаваць голас, баялася вар'яцкіх жывёл, якія маглі б пачуць яе звонкі тон і акружыць з усіх ценявых бакоў.

Наперадзе, крыху правей, Паліна пачула, як прагучаў нягучны пляск. Хтосьці зачыніў багажнік старога аўтамабіля, ажывіў спячы пыл на ўсёй машыне. Дзяўчына адразу ж кінула погляд у бок гуку і мацней сціснула металічную трубку ў сваёй цёплай правай далоні. Але калі яна ўбачыла, як высокі хлопец у чорнай вопратцы і з торбай на плячы ўзлез на дах аўтамабіля, затым пераскочыў на іншы – Паліна мацней насцярожылася. Яна быццам засумнявалася, адпусціўшы свой план па пошуку чалавека, стала моўчкі назіраць. Марудлівы незнаёмец, то спускаўся да дарогі, то зноў паднімаўся на машыны, ён штосьці шукаў, аглядаў салоны і багажнікі. Не заўважаў, як хаатычна набліжаўся да дзяўчыны, якая замерла ў асяроддзі цёмна-шэрых тонаў вуліцы. Хлопец нервова думаў пра сваё і амаль цалкам аддаліўся ад небяспечнай рэчаіснасці.

– Добры дзень?! – не гучна сказала Паліна.

Хлопец не пачуў яе ціхі голас, ён працягваў павольна і асцярожна аглядаць аўтамабілі.

– Гэй! – гучней усклікнула дзяўчына.

У тую ж секунду незнаёмец ускочыў на аўтамабільны дах так, быццам яго нехта падкінуў. Ён выцягнуў з-за рамяня пісталет. Нервова прыўзняў правую руку, накіраваў зброю на Паліну. Яму здавалася, што чалавек, які стаіць перад ім, нясе небяспеку. Усё гэта праз складанае жыццё нялёгкіх апошніх тыдняў, якія навучылі яго быць больш адважным і дапамаглі адаптавацца да ўзлаванага гораду. Свежыя трывожныя моманты памяці яшчэ кружылі ў яго галаве. Малады хлопец некалькі секунд стаяў моўчкі, ён аглядаў Паліну, і ўсё больш пераконваў сябе, што перад ім стаіць сапраўдны чалавек. Дзяўчына разглядала хлопца, але не змагла цалкам убачыць яго твар, бо ўсё, акрамя яго вачэй, было ўтоена пад цёмнай тканінай. Паліна толькі бачыла перад сабой высокага плячыстага незнаёмца ў чорнай вопратцы, які ўсё яшчэ знаходзіўся недалёка ад яе. Яна цяжка ўздыхнула, ажывілася і разгублена сказала:

– Вітаю.

Замест адказу, хлопец змяніў свой задуменны выраз твару, ледзь прыжмурыўся і асцярожна агледзеўся. Ён пачуў недалёка ад сябе невыразныя гукі і адчуў холад у душы. Пасля чаго, прыклаў паказальны палец да сваіх вуснаў, а дакладней, да тканіны, якая хавала вусны, і ціха вымавіў:

– Ціііішэй…

Цяпер было чаго баяцца дужаму хлопцу. Не, не здзічэлых жывёл, а нешта больш непрадказальнае. Хлопец адвёў пісталет ад Паліны, прыціснуў яго да сябе. Затым ён спешна і ціха апусціў шырокую шэрую сумку на брудны дах суседняга зялёнага аўтамабіля. Павярнуўся за спіну, падняў з багажніка свой пакінуты ваенны пыльна-зялёны заплечнік колеру хакі і стаў трымаць яго ў левай руцэ. Хлопец чакаў чагосьці небяспечнага. Ён уважліва слухаў, пільна глядзеў і добра адчуваў. Падкрадваўся жах і лёгкай дрыготкасцю ахопліваў шыракаплечае цела. Хлопец успамінаў дрэннае мінулае, баяўся дапусціць чарговую памылку.

У душы дзяўчыны нарастала напружанне, яна насцярожана вадзіла вачыма.

Лёгкі вецер нязначна падымаў пыл, забруджваў толькі першы метр ад паверхні дарогі.

Незнаёмец, пагрузіўшыся ў кучу розных клапатлівых думак, стараўся не толькі сябе засцерагчы, але і зберагчы Паліну. Ён накінуў на левае плячо заплечнік, забіты кансервамі і адзеннем. Затым, ён узмахнуў свабоднай далонню, тым самым, паклікаў дзяўчыну да сябе. Утрымліваючыся ад слоў, хлопец працягваў пільна круціць галавой, халодным позіркам ён шукаў ворагаў за дзяўчынай і каля сябе.

Паліна з лёгкай трывогай зрабіла некалькі бясшумных крокаў у бок хлопца. Не супакоіўшыся, яна паспешліва думала: што цяпер усё змяніцца, што той незнаёмец апынецца добрым чалавекам, што цяпер будзе прасцей выжываць у змененым свеце. Гэтыя думкі хутка перагарнуліся, калі Паліна спынілася і адчула спалох. Застаючыся на невялікай адлегласці ад хлопца, яна пакруціла галавой, паглядзела крыху лявей незнаёмца. Нешта незразумелае імгненна прабеглася ўздоўж ходніка, каля шырокага будынка, за яго спіной. Цёмна-шэры цень, ростам з дарослага чалавека, страшна выслізнуў ад вачэй дзяўчыны і затаіўся дзесьці з боку. Паліна прыжмурылася, а затым вярнула вачам натуральную форму і кінула погляд на хлопца.

– Там. Там нешта ёсць, – у страху, хутка вымавіла яна, паказаўшы левай рукой у левы бок.

Дзяўчына пільна і спалохана шукала ў пыльным паветры невытлумачальнае.

Тады ж хлопец развярнуўся, рэзкім рухам накіраваў чорны пісталет у паказанае месца. Але паміж машын, за шэрай пясочнай бурай, нічога не разглядзець.

– Што ты ўбачыла? – спытаў ён цвёрдым тонам.

– Не ведаю, – разгублена адказала Паліна і крыху расслабіла сцісканне правай далоні з сваёй зброі.

Хлопец апусціў пісталет і хутка падышоў да яе. Яны стаялі адзін насупраць аднаго, на розных машынах, у цэнтры вуліцы. Ён пальцам левай далоні спусціў з твару чорны шалік. Перад ёй стаяў высокі, дужы, не надта прыгожы, але прыемны на твар малады чалавек. Яго невялікая шавялюра рудых валасоў хавалася пад чорнай кепкай. Пад брылём, пад тонкімі рудымі бровамі, глыбокія зялёна-жоўтыя вочы. На светлым твары роўны канапаты нос, тонкія вусны, дробнае шчацінне на круглявай барадзе.

– Прывітанне… – з хваляваннем, зноў вымавіла чарнявая дзяўчына. – Магчыма, мне здалося, што тут ёсць хтосьці яшчэ…

– Не здалося, – самаўпэўнена адказаў ён.

Хлопец не пераставаў аглядаць вуліцу, ён толькі раз зірнуў у цёмныя вочы незнаёмкі і, з асцярогай, спадзяваўся, не трапіць у нейкую новую пастку. У адрозненне ад Паліны, хлопец за апошнія цяжкія дні прайшоў па больш эмацыйным і складаным шляху, таму меў асцярожнасць ва ўсім.

– Яно цябе не кранала? – спытаў ён.

– Што? Хто? – гаварыла яна з яшчэ большым хваляваннем.

– Істота.

– Ты пра сабаку? – выказала здагадку Паліна, гэтая дзіўная размова яе палохала.

– Якія яшчэ сабакі?! – нервова сказаў хлопец. – Істота, яна была тут, недзе вельмі блізка ад нас. Але зараз ужо ціха, не відаць і не чуваць яе.

Хлопец з большай упэўненасцю, што вакол іх няма нікога, падумваў аб тым, што пара б ужо вярнуцца дадому. Ён крыху супакоіўся. А вось Паліна заставалася ў тым жа напружаным стане, дзе думкі блыталіся наконт незнаёмца. Яна зноў вярнулася да развагі аб даверы. Бо перад ёй стаяў дзіўны, узброены чалавек, які не праяўляў да яе ніякай усмешкі і здзіўлення. Паводзіў сябе так, быццам сустрэча з чалавекам у змрочны час была для яго штодзённасцю. Яна не разумела яго. Але прыцягненне і вялікае жаданне пагаварыць з хлопцам, ішло процівагай усяму. Яны абодва на хвіліну задумаліся. А калі Паліна захацела нешта вымавіць, дык хлопец апярэдзіў яе.

– Ты адна? – хутка спытаўся ён.

Гледзячы ў яе карыя палахлівыя вочы, ён жадаў пачуць ад яе толькі сумленны адказ.

Паліна злёгку хлусліва ўсміхнулася, але затым адпусціла ўсмешку і трывожна сказала:

– Адна…

– Добра, – ён паверыў ёй і дадаў, – Ідзём. Пакуль істота не вярнулася. Потым будзем знаёміцца. Ідзі за мной.

Ціхенька і ўтойліва ён вярнуў пісталет назад, не хацеў больш палохаць дзяўчыну зброяй. Затым прыкрыў нос і рот тканінай, пайшоў па легкавых аўтамабілях за торбай, якую раней давялося пакінуць. Пасля спусціўся ўніз да ходніку, устаў ля шматпавярховага будынка. Паглядзеў на Паліну, падаў ёй руку і дапамог далікатнай дзяўчыне спусціцца.

– Ідзі за мной. Калі хочаш выратавацца, то не адставай. Ідзем, – сказаў ён і павярнуўся спіной да дзяўчыны.

Хлопец зрабіў пару крокаў наперад, затым павярнуўся.

Паліна заставалася стаяць на месцы, яна не пакідала пыльную прастору сярод мёртвых машын і дамоў. Не так яна ўяўляла гэтую сустрэчу. Яна насцярожана паглядала на незнаёмца.

– Ідзем жа! Нам трэба, як мага хутчэй, пакінуць праспект, – сказаў хлопец. – Ці я пайду без цябе!

Паліна не да канца разумела, ад каго і куды яны бягуць. А паводзіны хлопца выглядалі праўдзівымі. Больш за ўсё, дзяўчына баялася зноў застацца адной. Таму, ачысціўшы галаву ад усялякіх падазрэнняў, Паліна пайшла за ім.

Як па лабірынце, двое хутка прабіраліся па вуліцы віляючы ў транспартных перашкодах. І як толькі яны выйшлі са стоўпатварэння легкавых аўтамабіляў, хлопец вымавіў:

– Трэба перачакаць. Пераканацца, што нас не пераследуюць. Тут ёсць кавярня, непадалёк. Там адседзімся.

– Так. Добра, – суха адказала Паліна.

Ён рэдка глядзеў на яе, часцей кідаў свой погляд на гарадскія шматпавярхоўкі, на цёмныя вуглы і маленькія віхуры гуляючага ветру. Адчуваў сябе, як уцякач.

Яны пайшлі далей. Абыйдучы адзін вуглавы дом, прайшоўшы праз двор, які быў пусты ад аўтамабіляў, яны выйшлі на дарогу. Перайшоўшы яе, хутка падышлі да кавярні, якая размяшчалася на першым паверсе пустуючай шматпавярхоўкі. Тут, у франтальнай частцы кавярні, былі раскіданыя сталы і крэслы, але сама тэраса ацалела. Каля ўваходных дзвярэй нізкарослыя туі схавалі свае зялёныя сукенкі пад шэрым пылам. Хлопец адчыніў белыя дзверы, не прапускаючы Паліну наперад і не ступіўшы за парог, ён прасунуў толькі галаву і агледзеў прастору. Тут не было свежых слядоў на тонкім пылу і, хлопец увайшоў унутр. Паліна пераступіла вулічнае меню і ўвайшла ўслед за ім.

Маленькае памяшканне было ўтульным: на сценах віселі люстэркі і карціны. Там жа, ля сцен, стаяла некалькі высокіх канструкцый з паліцамі, на якіх былі акуратна расстаўленыя розныя дробныя прадметы. На падлозе карычневыя канапы, белыя крэслы і драўляныя сталы – усё было на сваіх месцах. Лёгкі пыл атуліў спакоем усю кавярню. Тут не хапала толькі людзей: наведвальнікаў за сталом, ветлівых афіцыянтаў, жывых зносін, цеплыні жыцця. Паліна ўяўляла, як яшчэ месяц таму тут усё было інакш: як за дзвярыма шумеў горад, як шматлюдна мільгалі за шклом сілуэты.

Тады Паліна зачыніла ўваходныя дзверы, павярнула зашчапку. Яны знялі свае маскі, адкрылі твары. Хлопец павольна апусціў свае рэчы на канапу, так, каб не патрывожыць аселы пыл. Цяпер у яго было значна больш часу, каб пазнаёміцца з дзяўчынай, даведацца пра яе. Трохі пачырванелыя вочы Паліны і яе стомлены выгляд не псавалі ўсю прыгажосць яе мілага твару. Яна моргала чорнымі вейкамі, разгублена думала пра сваё, у яе было столькі пытанняў да незнаёмца, што яна заблыталася ў іх. Хлопец некалькі хвілін нясмела разглядаў дзяўчыну, а затым спакойна сказаў:

– Можаш ужо кінуць…

– Што?

– Сваю зброю. Яна відавочна будзе бескарысна супраць істоты.

– Ах, гэта, – яна зірнула на доўгую чырвоную трубку. – Я знайшла яе на дзіцячай пляцоўцы, калі разламала сваю біту аб галаву шалёнага хворага звера. І ведаеш, гэта зброя выдатна падыходзіць для барацьбы супраць дробных вар'яцкіх жывёл. Так што, я яе пакуль пакіну.

– Хм…добра. Мяне завуць Мікалай.

– Паліна.

– Ну, што ж Паліна… – сказаў рудавалосы хлопец і адышоў да століка, – Я ведаю, табе хочацца абмеркаваць шмат што, як і мне, але давай гэта перанясем на пазней, на іншы час. Пакінем усе важныя пытанні на потым. Добра? Мне трэба засяродзіцца, падумаць аб нашым выжыванні.

Хлопец узяў сурвэткі са стала і працёр імі мяккую канапу, затым стол.

– Можаш сюды сесці, а я пакуль буду сачыць за вуліцай з акна… – сказаў ён.

Яна прысела на канапу.

– Добра. Але я не разумею, ад каго мы ўцякаем. Мікалай, хіба не прасцей трымацца сонца, яны ж відавочна баяцца прамога сонечнага святла?!