Kitabı oku: «Լիլի», sayfa 2
Ու մի չարաբաստիկ օր աշխարհը փուլ եկավ։ Այն օրը երբ Կարենը հավաքեց Լիլիթի հեռախոսահամարը։ Պարզվեց որ պետք է գյուղից դիմավորել ծանոթներին ու վերցնել ծնողների ուղարկած պահածոները։ Ա՜խ, նախնադարում ապրող մարդիկ, փչացրիք Ֆելոյի ապագան։
Երբ հեռախոսին անծանոթ համար տեսավ, Լիլիթը իսկույն մտաբերեց հարազատ գյուղը ու սիրտը կարոտով լցվեց։ Մտաբերեց անծայր դաշտը որտեղ անհոգ թռչկոտում էր ընկերների հետ ու վայելում երջանիկ մանկությունը։
_Ալո…
_Բարև ձեզ…
_Բարև…
_Ես Կարենն եմ։ Լիլի՞թ եթե չեմ շփոթվում…
_Չեք շփոթվում…
_Ձեր ծնողները ծանրոց են ուղարկել։ Ու՞ր կարող եմ բերել…
_Դուք ասեք, որտեղ եք ես կգամ կվերցնեմ։
_Ծանր են… մեքենայով եմ, կբերեմ…
_Անհարմար է։ Նեղություն եք քաշելու։
_Անհարմար չէ։ Հասցեն ասեք։
Երբ Կարենը դուրս եկավ մեքենայից, Լիլիթը զարմացավ, որովհետև այն բարեհամբույր ձայնը որ լսեց հեռախոսի մեջ պիտի ունենար նուրբ կեցվածք։ Սակայն դիմացը կանգնողը սարի տեսք ուներ։ « Երևի մի հարվածով պատ կփշրի»։ Ու նրա աչքերից վրիպեց թե ո՜նց էր նայում իրեն երիտասարդը։ Աչքերը չէր կարողանում պոկել օրիորդից։
_Ի՞նչ եղավ բալես։ Ծուղակը ընկա՞ր,_մեքենայում ծիծաղեց մայրը։
_Ո՛չ, մամա ինչ ես ասում,_ բայց Կարենը պահեց աչքերը։
Մայրը հիշեցրեց.
_Միտդ է ի՞նչ ասաց Լիլիթի տատը «Շատ չնայես թոռանս, խելքդ կտանի, կսիրահարվես, մեղք ես»։
_Լա՜վ մայրիկ։
_Իրյոք լավն է։ Բայց սիրունին տիրություն անել դժվար է։
_Գլխավորը տեսքը չի,_որդին նայեց հայելու մեջ որ տեսնի ետևը նստած մոր աչքերը_ու դա դու՛ ես ինձ սովորեցրել։
Մայրը ժպտաց։
Ու մի քանի շաբաթ անց հասկացավ որ որդին ոտով գլխով կորավ։ Ավելի մոտ ծանոթանալով Լիլիթի հետ ինքն էլ սիրեց նրան։
Ֆելոն կենդանի մեռած էր։ Լիլիթը ամբողջ օրերով պատմում էր Կարենի մասին։ Հիացմունքը չուներ չափ և սահման։ Կարենը՛… Կարենը՛… նա այսպե՛ս է, նա այնպե՛ս է… մենք այնքան բան ունենք ընդհանուր… խեղճ Ֆելիքսի աչքերը լցվում էին երբ լսում էր Լիլիթին։ Մի անգամ չհամբերեց ու ասաց.
_Դու հասկանում ես որ տանջում ես ինձ, ոչնչացնում…
Լիլիթի սիրտը մղկտաց.
_Ֆելո՜, մի խոսի'ր այդպես… ես երբեք չեմ խաբել քեզ… միշտ էլ կրկնել եմ որ չենք կարող միասին լինել։ Առաջին՝ դու…
_Երկու տարի փոքր եմ,_ կտրեց խոսքը երիտասարդը։
_Ու երկրորդ՝ մենք չունենք ընդհանուր ոչինչ։ Նույնիսկ խոսել երկար չենք կարող։ Երկու բառ ասում ենք ու երրորդից սկսվում են վեճերը։
_Լիլո, սխալ ես….
_Դու անլուրջ ես,_օրիորդը տեսավ ինչպես մարեցին այն չար կրակները, որ տարիներ առաջ տեսել էր ընկեր Ազնավուրյանի դասաժամին։ Փոշմանեց որ այսքան ժամանակ չի մերժել ու կտրականապես հեռացրել Ֆելոյին։ Հիմա ստացվում է որ մեղավոր է… բայց չէ որ միշտ էլ ասել է որ վերաբերվում է նրան ինչպես եղբորը,_ես սիրել ու սիրում եմ քո բնավորությունը, կատակներն ու մաքուր սիրտը…
_Բայց չես սիրում այն սիրով որ հարկավոր է ինձ…
Լիլիթը անկախ իրենից մղվեց առաջ ու գրկեց Ֆելոյին։
_Դու դեռ կսիրես ու կլինես երջանիկ։ Դու արժանի ես դրան։ Ես քեզ սիրում եմ ինչպես հարազատ եղբորս։
_Լիլիթ մի արա… այսպես ավելի շատ ես ցավեցնում։
Վանեց օրիորդին։
_Ֆելո՛…
_Լիլո՛…
Երիտասարդը հուզված բռնեց օրիորդի ձեռքերը։
_Աղաչում եմ, Լիլի՛թ, մի ամուսնանա նրա հետ…
_Ֆելիքս ես սիրու՛մ եմ Կարենին, իսկ ինքը՝ ի՛նձ։ Չեմ ուզում որ մեր ընկերությունը վերջանա… բայց եթե կանգնեմ ընտրության առաջ… ապա…
Պատասխանն ակնհայտ էր։ Ֆելիքսի շրթունքները դողացին, հազիվ պահեց արցունքները։ Մեջքով դարձավ դեպի օրիորդը։ Ապա նստեց մոտակա նստարանին ու բռնեց գլուխը։ Լիլիթը կանգնած էր անորոշության մեջ։ Ի՞նչ անել… հեռանա՞լ… թե մնալ… գուցե իր ներկայությանը ավելի դաժան է քան բացակայությունը։
_Արդեն ուշ է… գնա տուն… թե չէ Կարենդ կզանգի կհարցնի «ու՞ր ես», իսկ դու կասես «պուրակում Ֆելոյի հետ եմ»։ Անհարմար է, կնեղանա։
_Ֆելիքս, մի սկսի,_նստեց երիտասարդի կողքը,_ իմիջիայլոց նա քեզ էլ սիրում… շատ կապվել է քո հետ…
_Շատ մերսի,_ծաղրանքով արտասանեց Ֆելոն։ Տխուր ծիծաղեց ու ետ նստեց։ Նայեց կողքը շվարած օրիորդի տխուր դեմքին,_գնա տուն, Լիլո՛, թող ես մտածեմ։
Լիլիթը երկար նայեց նրա աչքերի մեջ։ Զգում էր որ կորցնում է ընկերոջը, մի մարդու որ վաղուց դարձել էր հարազատ։
Ու Լիլիթը գնաց։
Գնաց մորմոքը սրտում, հառաչելով։ Ինչու՞ այդքան մոտեցրեց այդ տղային իրեն։ Չէ որ նա կրկնում էր որ սիրում է, իսկ ինքը երբեք լուրջ չէր ընդունում։ Ափսոսաց բոլոր կատակների ու հիմարությունների համար որ դուրս էր տալիս։ Քանի-քանի՜ անգամ թևն է մտել ու ասել որ իրենք հիանալի զույգ են, մի օր կամուսնանան ու կունենան մի աղջիկ անունը Անթառամ։ «Նախնադարյան անուն» ասում էր Ֆելոն։ «Ո՛չ» բռունցքով խփեց ինքը նրա ուսին։ Մեր աղջիկը կլինի շատ գեղեցիկ՝ անունի նման։ Ֆելոն ժպտում էր։ Իսկ քանի անգամ այս կամ այն երիտասարդին ծածուկ ցույց տալով, հարցնում էր.«ո՞նց է այդ ասպետը»։ Ֆելոն ծիծաղում էր ու ասում.«Դու միայն իմն ես»։ Համալսարանում բոլորը արդեն սովոր էին տեսնել նրանց ամեն տեղ միասին։ Երբեմն նույնիսկ դասախոսները հանաք էին անում թե վերջացնելու են նրանց հարսանիքով։ Լիլիթը ինքն էլ կողք էր դնում փշերն ու լրջությունը, ծիծաղում թե եթե Ֆելիքսը իրենից փոքր չլիներ, ապա ինքը կփախցներ նրան։ Հիմա մտածում էր, չպետք էր այդքան ջրիկանալ ու ավելորդ բաներ ասել։ Ինքը լուրջ չի ընդունել այդ տղային ու ոչ մի ապագա այն էլ ամուսնակա՛ն, չի կապել նրա հետ։ Ու հիմա ստացվում է վիրավորել է մի երիտասարդի զգացմունքները, ում միշտ երեխա է համարել։ Լիլիթ ի՞նչ արիր… Զղջում էր ամեն մի կոպիտ խոսքի համար որ ասել է, ամեն մի «Ես քեզ սիրում եմ խճճված դմբոյ»-ի համար։ Փոշմանեց…. Երանի շուտով հանդիպի ու սիրի, սիրի՛ այնպես, որ զգացմունքները իր հանդեպ դառնան փոշի ու ոչնչություն։ Թող երջանիկ լինի… որ իր երջանկությունն էլ լինի ամբողջական։
Հաջորդ օրերին Ֆելիքսը դարձավ նույն Ֆելոն։ Լիլիթին թվաց թե վերջապես ընդունեց Կարենի գոյության փաստը։ Բայց նրա կատակները կորցրել էին սովորական սրամտությունը։ Դասերին անուշադիր էր, թախծոտ հայացքը բարձրացնում հատակից։
Որոշվեց նշանդրեքի օրը։ Լիլիթը տագնապի մեջ էր։ Տանը մեծ եռուզեռ էր։ Շտապում էին։ Այնքան բան էր հարկավոր անել։
_Բա Ֆելոյին չպիտի՞ հրավիրես,_հարցրեց մայրը։
_Ֆելոյի՞ն…
Լիլիթի զվարթ դեմքը մթնեց։ Ի՞նչ կասի Ֆելոն երբ իմանա։ Երկու օր կշռում էր ինչպես ասել։ Մինչև Ֆելիքսը ինքը չզանգեց.
_Լսել եմ, քեզ պետք է շնորհավորել…
_Ֆելո՜… ես ուզու՜մ էի ասել…
_Կարենդ երևի յոթերորդ երկնքում է… վայելելու եմ չքնաղ դիցուհու սերը…
_Ինչու՞ ես այդպես խոսում…
_Բա ի՛նչ ասեմ… խաղալի՞ք էի քեզ համար…
_Ի՞նչ ես խոսում… հարբե՞լ ես….
_Այո՛… քո սիրուց եմ արբել… այսքան ժամանակ… Լիլո՜, այսքա՜ն ժամանակ… ես քեզ խոստովանել եմ ամեն ինչ առաջին օրվանից… մի՞թե այս ընթացքում չսիրեցիր ինձ… մի՞թե համակրանքի ոչ մի հույս անգամ չկա… Լիլի՜, Լիլի՜… առանց դանակ մորթում ես…
Լիլիթը զգաց որ հուզմունքից երիտասարդը չի կարող շարունակել։ Ինքն էլ չգիտեր ինչ ասել։ Խոր հոգոց հանեց։ Երկար լուռ էին երկուսն էլ։ Արդեն ասվել էին բոլոր խոսքերը։ Վերջապես Ֆելոն խզեց լռությունը.
_Աշխարհն էլ շուռ գա իմացիր, սիրում եմ ու կսիրեմ միշտ։
_Կներես,_հազիվ կարողացավ արտասանել օրիորդը։
Սրանից հետո նրանց հարաբերությունները սառեցին։ Ասել սառեցին սուտ էր, որովհետև Լիլիթի համար նա մնացել էր նույն կարևոր մարդը։ Իսկ Ֆելոյի համար չգիտեր… նրա վրա նայել չէր լինում։ Ուրվականի նման մտնում էր համալսարան, ու նույն ուրվականի նման դուրս գալիս։
Մի անգամ Լիլիթի կուրսը նստել սպասում էին դասախոսին, երբ մեջ մտավ Ֆելիքսը գնաց նստեց Լիլիթի կողքը, ինչը դարձավ հանաքների պատճառ։ Այդ կատակները ոչ մի արձագանք չգտան երիտասարդի մոտ։ Նա պայուսակը գցեց սեղանին, գլուխն ու ձեռքերը դրեց վրան։ Աչքերը կիսափակ նայում էր Լիլիթին։
_Ֆելի՛քս, դու այստե՞ղ ես,_բացականչեց զարմացած դասախոսը,_չե՞ս շփոթել լսարանը։
_Ընկեր Օֆլյա՛ն, կարելի է մնամ այստեղ։
_Ինչու՞։ Դաս չունե՞ս։
_Ոչ։ Հիմա ազատ եմ։ Չեմ խանգարի, խոստանու՛մ եմ։
Դասախոսը համաձայնեց։
Լիլիթը ճնշված էր զգում իրեն նման պահվածքից։ Ֆելոյի անխնամ ու տխուր տեսքը ահավոր էր Լիլիթի համար, ուստի մի նստարան առաջ տեղափոխվեց։
Դասի վերջը Օֆլյանը չհամբերեց։
_Ի՞նչ է պատահել մեր սիրելի զույգին,_կատակեց ծեր դասախոսը։
Պատասխան չեղավ։ Անհարմար զգացին կատակել։ Բոլորն էլ գիտեին Կարենի մասին։ Սակայն ինքը Ֆելոն ձայն հանեց.
_Այդ մեկը՛ ուրիշի՛ն է գտել… մաքուր սիրտս պղտորեց ու հեռացավ… դավաճա՛ն…
Բոլորը ծիծաղեցին։ Կարծես ամեն ինչ ընկավ նույն հունը։ Լիլիթը շրջվեց ետ ու ակնածանքով նայեց ընկերոջը։ Երիտասարդը շարունակեց.
_Նայեք մատին։ Չի էլ ամաչում… իմ կենդանությա՛ն օրոք… սևերե՛ս… իմ նման կիրթ քաղաքացուն փոխեց ձիապանի հետ…. Որտեղից գտավ այդ ծերուկին… Փոխանակ ոտքը ոտքին գցի ու կյանք վայելի, պիտի ետ գյուղ գնա ու ամբողջ օրը կով կթի…
Աղջիկները գոհ ծիծաղեցին։ Դասախոսը ժպտաց ու ասաց.
_Գլխավորը երջանիկ լինելն է, ոչ թե փողը, երեխանե՛ր։ Իսկ հիմա եկեք լրջանանք ու վերջացնենք դասը։
Դասամիջոցին Լիլիթը հին սովորության համաձայն վազեց Ֆելոյի մոտ։ Հետո կարծես միտը մի բան ընկավ ետ քաշվեց։
_Լիլո, արի չեմ կծի։ Ես ուրիշի հարսնացուն սիրողը չեմ։ Այդ ձեռքից ամուլետը կանգնեցնում է…
_Ինչու՞ սատանա դարձար թե վամպիր…
Մի տխուր լույս փայլեց երիտասարդի աչքերում։ Ժպտաց։ Ու Լիլիթը տեսավ այն փոսիկները, որ վաղուց չէր։
Եվս մի անգամ էլ տեսավ այդ ժպիտը և հույսի շող երբ կորցրեց նշանի մատանին։ Ինչպե՜ս էր ինքը լացում։ Ամբողջ տնով փնտրեց չգտավ։ Իսկ երբ տեսավ Ֆելոյի գոհ ժպիտը, արյունը գլուխը խփեց ու հարձակվեց նրա վրա։ Մի քանի ուժգին հարված հասցրեց խեղճ Ֆելիքսին։
_Ի՞նչ ես անում։
_Դու՛ ես մեղավոր… քո չար աչքից կորցրի մատանին…
_Հանգսատիր, Լիլի՛։ Կգտնվի։
Լիլիթը սրբեց արցունքները։
_Պետք է ասել Կարենին։
_Սպասի, գուցե կգտնվի,_մտքում լրիվ հակառակը ասաց երիտասարդը։
_Անպայման պիտի ասեմ։ Չեմ ուզում սկսել նոր կյանք սուտի վրա հիմնվելով։
_Ի՞նչ նոր կյանք… ի՞նչ սուտ…
_Ֆելո՜… չես պատկերացնի ինչ մեծ սիրով էինք ընտրում այն։
_Մի լացի կգտնես։
Բայց այնպես էլ չգտավ։ Արցունքները աչքերին պատմեց Կարենին։
_Մի մատանու՛ համար ես լացում։ Արագ սրբի… չտեսնեմ արցունքներ աչքերիդ։
_Կարեն, սնահավատ չեմ, բայց,_կուլ տվեց արցունքները, շունչ քաշեց ու ավարտեց խոսքը,_չես պատկերացնի… չեմ հասկանում ինչպե՞ս կորցրի… երեկոյան բաղնիքում դրեցի հայելու առաջ, առավոտյան չկար…. Ո՞նց գլորվեց, ու՞ր ընկավ։ Հատակը սանտիմետր առ սանտիմետր չափել եմ… չկա՛ ու չկա՛…
_Նորը կվերցնենք…. Հարյուր հատ կվերցնենք եթե ուզես….
Նոր մատանին ջնջեց մաքրեց Լիլիթի արցունքները։ Աստիճանաբար մոռացավ կորած մատանին։ Կարենը լրացնում էր ամեն պակասը։ Նրա ուշադրությունն իր հանդեպ անսահման էր։ Եկավ և հարսանիքի օրը։ Լիլիթը անսահման երջանիկ էր։ Կարենը այն մարդն էր ում ընտրել էր սիրտը ու վայրկյան անգամ չէր փոշմանել։
Հարսանյաց հանդեսին եկավ նաև Ֆելիքսը։ Լիլիթը անչափ ուրախ էր տեսնել ընկերոջը։ Բայց զարմացավ նրան տեսնելով կոստյումով, ժամացու՜յց կապած, իհարկե չսափրված, բայց ի զարմանք մազերը՛ սանրա՜ծ… հոյակապ երիտասարդ… մի մեծ ծաղկեփունջ նվիրեց՝ սպիտակ վարդեր՝ իր ամենասիրած ծաղիկները։
Ի՜նչ քեֆ արեց։ Ինչպե՜ս էր պարում։ Լիլիթը հարսնաքրոջը հրեց թե նայիր ի՛նչ երիտասարդ է։ Այդ շարժումը նկատեց ինքը Ֆելոն։ Բացասական շարժեց գլուխը։ Լիլիթը տեսավ նրա արցունքներով լի աչքերը։ Բայց ձևացրեց որ չի տեսել, պահեց աչքերը հարյուրավոր հյուրերի մեջ։
Հարսանիքը տևեց մինչև ուշ գիշեր։ Վերջը մնացել էին ամենահարազատները։ Նորապսակները կանգնել էին սեղանի մոտ երբ Ֆելոն արդեն քեֆը լավ մոտեցավ։ Պարզեց ձեռքը ու բարձր ձայնով ճեղքելով երաժշտությունը ասաց.
_Հարգելի Կարե՛ն, կարելի է հրավիրել ձեր հարսնացուին պարի։
_Ոչ թե հարսնացուին, այլ արդեն կնոջը։ Ու ո՛չ, չի՛ կարելի։
Ֆելոյի ձեռքը մնաց օդում կախված։ Լիլիթը ապշած նայեց Կարենին, ապա Ֆելիքսին։ Վերջինս սառած մնաց տեղում, մինչ Կարենը բռնեց նորահարսի ափը ու տարավ պարհրապարակ։ Շուտով նրանք պտտվում էին երաժշտության մեղեդիի տակ։ Կարենի լայն մեջքի ետևից նկատեց ինչպես Ֆելիքսը գնաց կանգնեց, հեռու բոլորից, ու երկար ժամանակ չէր կտրում հայացքը իրենից։ Սիրտը մրմռաց, խղճաց, բայց շուտով Կարենի ժպիտը տեսնելով մոռացավ ամեն ինչ։ Կարենը պտտեց նրան իր շուրջը ու վերջը գրկեց։ Երաժշտության ձայնը խանգարեց լսել ջարդված բաժակի ձայնը։ Ու նորապսակներով տարված հյուրերը չնկատեցին ինչպես մեջքը կորացած, մի երիտասարդ, բաճկոնը ուսը գցած, գնաց դեպի ելք։ Դուրս եկավ ու նստեց հարսանյաց սրահի առաջ գտնվող նստարաններից մեկին։ Դրսում ոչ ոք չկար։ Մնաց մենակ իր մտքերի հետ։ Հանկարծ լսեց տիկին Գոհարի մեղմ ձայնը.
_Ո՞նց ես բալես։
Ֆելոն սեղմեց ատամները։ Եթե խոսեր լացելու էր։ Գոհարը նստեց նրա կողքը։ Շոյեց երիտասարդի գլուխը։ Ֆելոն այլևս չդիմացավ։ Լացում էր այնպես որ նույնիսկ քար սիրտը չէր դիմանա։ Գլուխը դրեց Գոհարի ծնկներին ու լացեց ինչպես մի մարդ որ կորցրել է ամեն ի՛նչ։
