Kitabı oku: «Үз туксаным туксан / Моя правда», sayfa 2

Җыелыштан соң уйлану

…Собраниедә йолкыш Габделбарый

Мине тәнкыйтьләргә кереште.

Кадеремне белми, әйдә, ярый,

Мин онытмам әле бу эшне…

      кәнишне!

Үзен сөя, имеш, ә кем сөйми,

Саттаров та телгә килеште;

Җаббаров та шулар көен көйли, –

Язып куйыйм әле бу эшне,

      кәнишне!

Ул малайлар пүскәй кычкырсыннар,

Көз көне санарбыз чебешне.

Бу абзагыз сезне бәреп егар!

Болай гына куймыйм бу эшне,

      кәнишне!

Иртәгә үк куып чыгарырга

Пычак телле шадра егетне!

Миңа каршы гауга кубарырга,

Мин күп күрдем андый җимешне,

      кәнишне!

Партком, цехком миңа каршы чыга,

Коры тотам, ахры, мин эшне,

Может, миңа азрак йомшарырга,

Әзрәк юл куярга тиешле,

      кәнишне?..

Хатын да бит мине кушбугаз, ди,

Халык сүзен тыңлау килешле.

Үч алырга йодрык кызган иде,

Куеп торыйм, ахры, бу эшне…

      кәнишне?!

Дипломлы кәләш

Вакыт җиткән аңарга

Кияү эзләп карарга;

Агроном дипломы белән

Катык сата базарда.

Вак-вак атлаган була,

Урам таптаган була.

Ә анасы, безгә кереп,

Кызын мактаган була.

Гуртка барасыңмыни,

Бирнә аласыңмыни?

Кияү чыкмаган кызыңны

Миңа тагасыңмыни?

Кино килгән, кино килгән…

Малай-шалай сөенеп йөри,

Беләсезме шатлык нидән? –

Авыл шаулый, авыл гөрли:

– Кино килгән, кино килгән…

Сөенделәр җегет-җилән:

Яхшы хәбәр, җилле хәбәр.

Инде безгә бүтән кино

Күреп булмас көзгә кадәр.

Кызлар өчен ямьле көннәр,

Курчак кебек киенделәр.

Җиңгиләр дә сөенделәр,

Дәртләнделәр яшь киленнәр.

Правлениегә халык тулды,

Кәнсә эче гөрли генә.

Гайнан абзый акча җыйды,

Билет-фәлән бирми генә.

– Кәгазь майлы боткамыни,

Билет сезгә чурткамыни;

Өйгә кайтып киткәндә,– ди,–

Ташлыйсыз бит идәнгә,– ди.

Утырабыз кино көтеп,

Көнбагышны учлап тетеп;

Төкерәбез уңга-сулга,

Теф-теф итеп, теф-теф итеп.

– Гайнан абый, нинди кино?

– Башла инде, унбер тула!

– Җәмәгатьләр, хәзер була

Сезнең алда «Волга-Волга».

– Әйдә, бөтер, Гайнан абый!

– Әйдә, төкер, Гайнан абзый!

Егерме ел карый-карый,

Эч пошканда, ул да ярый.

– Киноң шундый җүнсезмени,

Артистларың телсезмени:

Иреннәрен селкетәләр,

Сөйләшмичә ни көтәләр?

Гайнан әйтә: – Товаришлар,

Күп сөйләшеп бу артистлар

Карлыкканнар, шуңа алар

Сөйләшмиләр, бичаралар.

Карый-карый тәмам алҗап,

Сигез тапкыр лента ялгап,

Өч бүлеген бетергәндә,

Мотор тынды бөтенләйгә.

Гайнан әйтә: – Мотор янган,

Бер шөребе төшеп калган,

Ардым инде үзем дә,– ди,–

Җитеп торыр бүгенгә,– ди.

Калганнарын, ходай кушса,

Моторны, – ди, – ямап булса,

Тәвәккәлләп көен-көйгә,

Күрсәтербез берсекөнгә.

Килешү

Бакчагызда нәфис гөл генә лә,

Сулар сибәр идем мин генә.

      Харис абзый, Хафизәттәй,

Сулар сибәр идем мин генә.

Бик мәслихәт күрә әткәй-әнкәй,

Сандугач та очыра баласын.

      Харис абзый, Хафизәттәй,

Сандугач та очыра баласын.

Мин һөнәрсез түгел, мал да табам,

Почёт тактасында сурәтем.

      Харис абзый, Хафизәттәй,

Язмыш шулай язган, күрәсең.

Сез, кәнишне, үзегез белерсез лә,

Сез аңламый торган түгелсез.

      Харис абзый, Хафизәттәй,

Ялгыз йөрүләре күңелсез.

Кичә генә бардым шәһәргә лә,

Ефәк күлмәк алдым мәһәргә.

      Харис абзый, Хафизәттәй,

Ефәк күлмәк алдым мәһәргә.

Без килештек, сездән рөхсәт кирәк,

Фатихагыз кирәк яшьләргә,

      Харис абзый, Хафизәттәй,

Пар күгәрчен кебек яшәргә.

Авыл клубында концерт

Фокус күрсәтүче чибәр егет,

«Карагыз, мин бик тиз байыйм» диеп,

Кузгалмыйча баскан урыныннан,

Акча койды авыз-борыныннан.

– Күр әле, карт, – диде кемдер берәү, –

Менә Айсылуга асыл кияү.

Утырыр идек акча санап кына,

Кияү байлыгына карап кына.

Шуннан егет, төрле юк-бар сөйләп,

Кулына алды ике төпсез чиләк.

Берсе эченә берсен каплады,

Шуннан товар чыгара башлады…

– Улым, – диде шулчак Шәкүр бабай, –

Ай-яй, ансат мал табасың, малай.

Чыгарчәле шуннан ансат кына

Сыерларга ферма ясап кына.

Безнең председатель Сафа куштан

Бушатырга мачтыр юкны буштан.

Хикмәт чыкмый аның, ә син оста,

Ярдәм итче шуңа, пожалыста!

Сәләхетдин абзый сүзләре

Дүрт малаем дүрт урында,

Газетта алар турында

Язалар, сөенә күңел,

Мактанып әйтү түгел.

Алар район күркесе лә,

Начальниклар дүртесе дә,

Сокланып туймый күңел,

Мактанып әйтү түгел.

Кабинетта уңга-сулга

Кычкыралар телефонга,

Мал табалар бик җиңел,

Мактанып әйтү түгел.

Базарга да левковуйда,

Абзарга да левковуйда,

Башкалага күчү уйда,

Мактанып әйтү түгел.

Бер министр кызын димли,

Кызы фәрештәгә тиң, ди,

Ләкин малай, кирәкми, ди,

Мактанып әйтү түгел.

Бер төрик әле, Сәйфулла,

Янчыгым юк минем монда,

Калган акча сандыгында,

Мактанып әйтү түгел.

Карчык белән без икәү

Өй каршында тупыл үскән,

Тәрәзәдән кояш төшкән.

Әнкәләре белән түрдә

Чәй эчәбез икәү бергә.

Чәй эчәбез шикәр кабып,

Үткәннәрне искә алып:

– Шөкер, – дибез бер-бер артлы, –

Кишер чәе бәрәкәтле!

Карчык минем уңган нәрсә,

Аш-су фәлән әзерләсә,

Бәлеш-мазар чамаласа,

Телең йотма, шәйләп аша!

Кырык еллап тату торып,

Хәлле генә тормыш корып,

Берсе-берсе баһадирдай

Үстердек без алты малай.

Тәмле уйлар, татлы уйлар

Кунак булды безнең өйдә:

«Яшь киленнәр, ямьле туйлар

Шатлык алып килер безгә.

Йортлар салып шыңгырдатып

Чыршы белән, нарат белән,

Тарантаслар зыңгырдатып,

Туйга китсәк пар ат белән…

Әнкәләре ефәк кигән,

Көмеш кашык балда-майда,

Йөрербез без карчык белән

Бер малайдан бер малайга…

Килеп керсәк, менә кемнәр,

Урын түрдә, аста мендәр.

– Сый бар иде бик бәләкәй,

Җитешегез, әткәй-әнкәй!

Безгә пачут, безгә хөрмәт,

Кызылымы, акмы кирәк!

– Эһем-эһем, әйдә, ярар,

Исәнлеккә, балакайлар!..»

Тәмле уйлар, татлы уйлар

Кунак булды безнең өйдә.

Яшь киленнәр, ямьле туйлар

Күренмәде әле безгә.

Хәстәрлисең югын-барын,

Һәркайсына кием-салым.

Укып чыккач, кеше булгач,

Кая синең малайларың?

Олактылар калаларга,

Җайлы эшкә, чиста эшкә.

Ятим калган ихатада

Кычыткан да әрем үсә.

Туганкай, инде нишләргә,

Үпкәлибез бу яшьләргә,

Калдык колхозда эшләргә

Карчык белән без икәү.

Шәрифулла күршем белән

Әмма ансат һөнәр таптым,

Баеп ятам җайлап кына.

Бура чаптым, бура саттым –

Файда калды байтак кына.

Караңгы төн, кара урман,

Атым белән барам юлдан.

Бу урманда күпме агач

Китте инде минем кулдан…

Кисәм чыршы, кисәм нарат,

Үзем карыйм уңга-сулга.

Мылтык асып, усал карап

Килеп чыкты Шәрифулла.

– Нигә боздың син законны?

Хәзер язам пыртакулны!

Рапорт бирәм начальникка,

Әзерләп куй биш йөз сумны!

– Абзыкаем, Шәрифулла,

Үзең күрше, үзең кода;

Каршы торма минем юлда,

Ярты литр менә кулда!

Үзең өчен караштыр җай,

Хөкүмәт ул болай да бай.

Адәм кулы кисә торыр,

Урман һаман үсә торыр.

Моның чаклы кем дә чиртә,

Харап икән ике киртә!

Татулыкка ниләр җитә,

Тотып җибәр исәнлеккә!

– Мөмкин түгел һич, знакум,

Каты, малай, монда закон;

Берне генә авыз итсәм…

Ачы да соң, нәләт төшкән!

Штубы син юлны кара,

Күренмиме кеше-кара,

Тагын берне авыз итсәм…

Ай-яй, ачы, нәләт төшкән.

Мин күрмәгән, син белмәгән –

Башың азат мең бәладән.

Ходай саклап эләкмәсәк,

Тыныч кына булыр яшәп…

– Ярый, сау бул, Шәрифулла,

Сагындырма, ялындырма;

Кагылгала иртә-кичен,

Сындырырбыз мәгәричен!

Караңгы төн, кара урман,

Шыпырт кына кайтам юлдан.

Йөри торгач, бәхетсезлек

Килде чыкты, Ходай орган.

Кем уйлаган, кемнәр белгән,

Бәла тактым бу башыма, –

Шәрифулла күршем белән

Килеп бастык суд каршына.

Тапсак – сигез, бүлсәк – тигез,

Белгән идек дөнья җаен;

Инде хәзер нәрсә дибез,

Шәрифулла абзыкаем?!

Тема юк

Юл читендә читәннәр,

Койма юк.

Җырлар идем читәнне,

Тема юк.

Иске амбар утыра

Кыйгаеп,

Язар идем шул турда,

Тема юк.

Юлдан олау шуыша

Озаеп,

Ике әтәч сугыша,

Тема юк.

Ике абзый, баскычка

Таянып,

Ачы махра пыскыта,

Тема юк.

Басуларда, яланда

Кызу эш,

Ялкау йоклый саламда,

Күреп төш.

Уятмадым кешене, –

Ни гаеп!

Кыза бодай көшеле,

Тема юк.

Елга буена киләм

Моңаеп,

Туктап тәмәке төрәм,

Тема юк.

Урамда да тема юк,

Йортта юк.

Миндә, ахры, талант та,

Чорт та юк!

Механик кемне сүгә?

– Нәләт кенә төшсен тракторга,

Шундый җебегән, шундый булмаган,

Кичә генә чыгып китте кырга,

Бүген әнә тагын туктаган.

Тагын буксир белән монда сөйрәт,

Тазарт, чистарт маен, балчыгын!

Может, аңа яңа запчасть кирәк?

Мало ли что,

Тотсын капчыгын!

Кайчан гына ремонтта булды,

Тагын ремонт сорый, әшәке!

Аның өчен миңа выговор кунды,

Тфү, сабаке!

Тәмәкене ташлаганда

Тәмәкене зарарлы, ди, врач,

Ә ник тарта үзе алай булгач?

Алдаша, конечно, ну шулай да

Ташларга уйладым мин бу айда.

Хатынга да шуны әйтеп куйдым,

Янчыкны син, хатын, җыеп куй, дим,

Шырпы, кәгазь, тәмәкесе тулып,

Күренмәсен күзгә шайтан булып!

Ихтыярым җитте, таптым җаен,

Тәүфыйк арта, малай, сәгать саен.

Ишек бикләп утырам, сынап көчем,

Тарткан кешеләрне күрмәс өчен.

Ташлап булмый, диеп әйтмә юкны!

Ихтыяр, дим, әллә бездә юкмы!

Түз йөрәгем, димен, кичкә кадәр,

Премия бирәм, түзсәң әгәр.

Йөрәк түзде шулай кичкә кадәр,

Түзгән өчен наград сорый, каһәр,

Вәгъдә булгач, димен, йөрәк, тукта, –

Бер төрәбез, әйдә, хатын юкта.

Автор киңәш итми…

Арып көндез эш белән,

Түшәк җәеп кич белән

    Йоклый бирсен карт-коры.

Гыйшык-мыйшык уй белән,

Чыгып китте юл белән

    Бу сүзләрнең авторы.

Ире эштә булсачы,

Үзе көтә булсачы,

    Бакча туры, өй туры…

Озак шакып тормады,

Серенада җырлады

    Бу юлларның авторы.

Берәү чыкты ишектән,

Танып булмый ничек тә,

    Монда төшми ай нуры.

Кем икәнен күрмичә,

Чәчәк сузды белмичә

    Бу юлларның авторы.

Яңак янды чалт итеп,

Ут күренде ялт итеп,

    Әйтим инде туп-туры:

Мескенем, таеп һуштан,

Чәчрәп төште баскычтан

    Бу юлларның авторы.

Имансыз Габделәхәт,

Тимер куллы кабахәт,

    Мылтык белән аткыры…

Ирле хатын янына

Киңәш итми барырга

    Бу юлларның авторы.

Урынбасар булу яхшырак

Киңәш итәм: җәфа чигеп йөрмә,

Һөнәр эзләп йөрмә аптырап.

Яхшы гына оклад килгән җирдә

Урынбасар булу яхшырак.

Шәп кабинет. Өстәл. Йомшак диван.

Телефонын бор да шылтырат.

Җаның тыныч булган җирдә, туган,

Урынбасар булу яхшырак.

Бер эшне дә үзең хәл итмисең,

Берни өчен җавап бирмисең.

Эшләр хөрти китсә, мин күрмәдем,

Мин начальник түгел бит, дисең.

Рәхәт. Җылы. Тыныч. Оклад килә.

Елына бер чыгып доклад сөйлә, –

Начальникка күрен ялтырап,

Урынбасар булу яхшырак.

Карт егет хәле

– Балакаем, Гайфулла,

Сиңа утыз яшь тула.

Үзе чибәр, үзе зирәк

Килен алырга кирәк!

Сәлимгәрәй Саҗидәсе,

Сәләхинең Сагыйдәсе,

Сәйфелмөлек Сәкинәсе –

Бары да сиңа бик киләсе.

Балакаем, Гайфулла,

Миңа алтмыш яшь тула.

Эшкә оста, теле кыска

Килен алыйк, пожалыста!

Шакир агай Шакирәсе,

Гали агай Галимәсе,

Вафа кызы Васыйлә –

Бары да барырлар сиңа.

Кашың да кара синең,

Күзең дә кара синең,

Чәчәк кебек яшь гомерең

Әрәмгә кала синең.

Әхмүш кызы Оркыя

Кулларыннан гөл коя;

Балакаем, Гайфулла,

Шуны алсак, ни була?

– Хат язмаган дисеңме,

Сүз кушмаган дисеңме;

Әллә сиңа әйтмәгәч тә,

Күз кысмаган дисеңме?

Сафа кызы Мөршидә,

Садыйк кызы күршедә;

Барсына да каш сикерттем, –

Каш сикертми берсе дә.

– Яшең узгач илледән,

Сакал булыр билеңнән.

Картайганчы йөрерсеңме

Буйдак булып, җебегән!

Бар иде түрә чаклар…

Ансат кына бәхет килде,

Сайладылар хуҗа итеп.

Зур начальник булыр көнне

Йөри идем күптән көтеп.

Председатель – җилле исем,

Килеп кара, тиеп кара…

Кабинетка керер өчен

Әллә кемнәр чират тора.

Фикус-кактус гөлләр тездем,

Күн диваннар уңда-сулда,

Кәнсәләрне шәпләп төзедем –

Көнләшерлек министр да.

Сигез төрле каләм алдым,

Нигә кирәк – үзем беләм:

Зәңгәр белән приказ язам,

Имза куям кызыл белән.

Авылларга сирәк киләм,

Аны-моны эчми генә,

Бригадирга әмер бирәм,

Тарантастан төшми генә.

Төрле чүп-чар эшләр белән

Ваксынырга теләгем юк.

Власть кулда, кодрәт кулда,

Телим – борам, теләмим – юк.

Тирләп-пешеп көн күрергә!..

Хезмәт майлы боткамыни?!

Кырда йөреп интегергә –

Телефоннар чорткамыни?!

Алло, димен, Нәҗми агай!

Комбайнга нажми давай!

Сәйфетдинов, давай-давай!

Шәмсетдинов, давай-давай!

Кабинетта гомер сөрәм,

Кәеф-сафа уйлап кына,

Агроном кыз Дания белән

Гыйшык-мыйшык уйнап кына.

Көз җиткәч, авылга килдем,

Аны-моны эчми генә.

Басуларны карап йөрдем,

Тарантастан төшми генә.

Бәрәңгеләр, чөгендерләр

Кар астында калды, диләр.

Солы, борчак, арыш, бодай

Бөтенләй бирмәгән ходай.

Биргәнен дә җилләр койган,

Төшкәнен чыпчыклар җыйган.

Безгә калган бары инде –

Ике капчык тары инде…

Шуннан миңа пупал, дустым,

Кабинеттан очып чыктым.

Хәзер атлар сараенда

Мин, ызначит, каравылда.

Лавка алдында күләгәдә…

Әмма рәхәт безнең чорда,

Колхозчылар чыкмый кырга.

Сөрә, чәчә, ура, җыя

Ике малай тракторда.

Лавка алдында күләгәдә

Утырабыз бүрәнәдә.

Читкә бормый игътибарны,

Сөйләшәбез юкны-барны.

Тикшерәбез бөтен урам:

Кемнәр эчкән, ничә грамм?

Агай-эне, товарищлар,

Бүген кайда магарыч бар?!

Тракторны өйрәнәбез,

Тракторны йөртәләбез.

Тракторны иртәгә без

Көл ташырга җибәрәбез.

Утын кирәк мәктәп өчен,

Кыш көнендә ягар мичен.

Утынга, дим, шайтан алсын,

Трактор бармый кем барсын!

Ә үзебез күләгәдә,

Лавка алдында бүрәнәдә,

Читкә бормый игътибарны,

Сөйләшәбез юкны-барны.

Тракторлар эшли бирә,

Салам ташый, тирес түгә.

Хатын-кыз җиләк сатарга

Бездә бара тракторда.

Бер әбигә томау төшкәч,

Иртә-кичен газап чиккәч,

Больницага озатырга

Туры килде тракторга.

Лавка алдында күләгәдә

Утырабыз бүрәнәдә.

Ну, егетләр, сирәк-мирәк

Безгә, ахры, эшләү кирәк.

Ревизор көткәндә

Бер җитәкче өстән хәбәр итте:

– Сәйфетдинов, артык шапырма,

Ревизор, – ди, – синең янга китте,

Саклана күр Алла хакына!

Бик мәслихәт булды алдан белгәч,

Алдан күреп куйдым чарасын.

Койрыгыңа килеп баскач кына

Тыз-быз чабып кая барасың!

Эреле-ваклы төрле гөнаһларны

Кәгазь белән күмдек пөхтәләп:

Приказлар, акт, протоколлар,

Сводкалар яздык дистәләп.

МТСым сәгать кебек эшли,

Бөек уйлар килде башыма:

Себерттереп куйдым һәммә төшне,

Көлеп тора һәрбер машина.

Йөз ел яткан чүпне көрәп түктек,

Комнар сиптек. Тәртип хилафсыз.

Кабинетта утырам… Идеально!

Хур кызыдай пакь һәм гөнаһсыз.

Ревизорга, димен, нәләт төшсен,

Ашмады бит эшем гамәлгә…

Көттем-көттем,

Күпме михнәт чиктем,

Эшем генә китте әрәмгә.

Килмәде.

Ата белән бала

Бала:

– Калынымы, юкасымы,

Кайсы китап яхшы, әттә?

Ата:

– Кенәгәнең иң асылы —

Сберкнижке, әлбәттә.

«Йөз дә кырык яшьлек бабакайның…»

* * *

Йөз дә кырык яшьлек бабакайның

Бик кайгылы бүген ак йөзе;

Туксан ике яшьлек кызы үлгән,

Әрәм генә булган яшь көе.

Без ким түгел кешедән…
(Безнең авыл такмаклары)

Күрше колхоз клуб салды,

Байый, яңара тора.

Безнең клуб – иске мәчет,

Ул да аварга тора.

Күрше колхоз ферма салды

Шыңгырдатып нараттан;

Безнең ферма түбәсенең

Саламын җил тараткан.

Күрше колхозның атлары

Уйнап тора чабарга;

Җиксәк-чыксак аксак-туксак,

Безнең атлар алама.

Күрше персидәтель чаба

Легковойда такырдан;

Ә безнеке җәяү йөри,

Тарантасы ватылган.

Күрше колхозның кызлары

Эшкә уңган, чибәр, ди;

Күрше колхоз егетләре

Безгә яучы җибәрми.

Күрше колхоз Мичуринча

Эре алма үстерде;

Безнең алма агачларын

Кәҗә ашап бетерде.

Күрше колхоз кукурузын

Турап алды силоска,

Ә безнеке кырда калды,

Яхшы уңган булып та.

Җигәр идек, чыгар идек,

Булса чаптар җирән ат;

Үзебез дә ялкау түгел,

Персидәтель виноват.

Кенәгә алыйк әле лә,

Труддень саныйк әле шул;

Ялкау җитәкчене куып,

Яхшысын сайлыйк әле.

Сайладым, их, сайладым…

Шулай беркөн бер кичәдә

Күзем төште Хәдичәгә:

Биле нәзек, кашы кыйгач,

Бер бите – ай, берсе – кояш.

Гашыйк булдым бер минутта,

Йөрәккәем янды утта.

Тора-бара гыйшык бетте,

Яратмадым – тәкәрлекле…

Шулай беркөн аулак өйдә

Күз алдымда Гөлхалидә,

Биле нәзек, кашы кыйгач,

Бер бите – ай, берсе – кояш.

Карап куям ара-тирә,

Йөрәккәем ярсып тибә.

Курнос иде, янып-көеп,

Ташладым бер атна сөеп.

Шулай беркөн бер өмәдә

Гашыйк булдым Саҗидәгә.

Биле нәзек, кашы кыйгач,

Бер бите – ай, берсе – кояш.

Самавырдай җирән үзе,

Сәер карый сыңар күзе,

Кәләш түгел, әйтим туры:

Тәк просто – адәм хуры…

Менә беркөн кино бара,

Минем янда Бибисара.

Биле нәзек, кашы кыйгач,

Бер бите – ай, берсе – кояш.

Гашыйк булды сыразы ул,

Сөямсең, дип сорады ул.

Тәк ничава, шадра түлке,

Мин борылдым, селтәдем кул.

Шулай беркөн Бану җиңги

Күрше кызын миңа димли,

Туйлап кына аласы бар,

Ләкин аның баласы бар.

Баласы кыз – шунысы бик жәл,

Малай булса, тагы бер хәл.

Тфү, дидем, шайтан алсын,

Пүскәй миңа Мәрьям барсын!

Мәрьям гүзәл, чәчәк кебек,

Күз алдымда тора көлеп,

Биле нәзек, кашы кыйгач,

Бер бите – ай, берсе – кояш.

Гыйшык хаты яздым инде,

Ләкин аның Сәйфетдине

Миннән ныграк яраткандыр –

Ут чыгарды яңактан бер.

Анда-санда гүләйт итеп,

Кырык ике яшькә җитеп,

Күзең салсаң, ни күр, иптәш:

Чәч агарган, маңгай пеләш.

Бөкре карчык Бибиҗиһан

Книжкегә акча җыйган.

Уйлап-уйлап утырдым да

Йортка кердем шул убырга.

Стиляга сүзләре

Нигә безгә, культуралы булгач,

Чабаталы иске исемнәр?!

Җәләй идем, хәзер Жорж булдым, –

Оригиналь исем, дисеннәр.

Гади кеше кебек булмас өчен,

Шаккатарлык киенә кешеләр;

Тар балаклы зәңгәр ыштан кидем, –

Оригиналь егет, дисеннәр!

Ат койрыгы чаклы чәч үстердем,

Тырнакларга кызыл буяп йөрдем;

Оригиналь булган, димәделәр, –

Орангутанг булган, диделәр…

Кем хатыны диеп беләсез?

Бик әйбәтләп чәчен тарап үргән,

Кара костюм кигән, күрәсез,

Күгәрчендәй утыра кабинетта,

Кем хатыны диеп беләсез?

Телефонын бора,

Телефонга кычкыра,

Бер минут та, җаным, тик тормый.

Ярый әле миңа кычкырмый.

Үткән-сүткән булып, йомыш табып

Килеп керәм шулай,

Мин әйтәм:

– Чәйгә кайтасыңмы, сиңайтәм?

Вак начальникларны тетә теге,

Минем якка борылып карамый.

Ну, мин әйтәм, болай ярамый…

Икенче көн йөгереп килеп җиттем.

– Нельзя! – диләр.

– Как, – мин әйтәм, – нельзя, кем хатыны!

Минем хатын бит ул директор,

Может, анда берәр егеттер…

Киттем… Киттем… Киттем…

Мине тотып өйгә озаттылар,

Милиция барды артымнан.

Ну эләкте миңа хатыннан!

Икенче кат килсәм ишегенә,

Көтеп торам әзрәк бер читтә.

Ишек сабын тоткач, нишлим менә,

Йөрәк жу-у-у итә.

Ну ничава,

Кайткач килешәбез.

Чөкердәшеп бергә чәй эчәбез,

Баласын да үзе имезә.

Но шулай да власть сизелә-ә-ә!

Бик әйбәтләп чәчен тарап үргән,

Пөхтә костюм кигән, күрәсез,

Күгәрчендәй утыра кабинетта…

Кем хатыны диеп беләсез?

Минем хатын!

Чын герой

Һәр заманның үз герое була,

Ил соклана карап аңарга.

Мин дә уйлыйм бер роман язарга,

Каян яхшы герой табарга!

Шәп-шәп кенә язып тутырырга

Блокнотлар алдым төрледән.

Җиң сызганып эшкә утырырга

Герой гына кирәк бер дигән.

Герой юк шул әле.

Дәфтәрләрне

Ачу белән бәрдем өстәлгә.

Бозау эзләп чыккан малай кебек,

Чыгып киттем герой эзләргә.

Миңа ике әйбәт герой кирәк:

Батыр егет белән матур кыз.

Новаторлар булсын икесе дә,

Аларны соң ничек табарбыз?

Егет кеше батыр, эшчән булсын,

Фараз кылыйк, егет булмасын,

Эчми-тартмый торган абзый булсын,

Йөз иллегә кусын нормасын.

Дулап кайтып хатынын тукмамасын,

Ярый, әйдә, әзрәк эчсен дә,

Тик канауга ятып йокламасын,

Аунамасын шоссе читендә.

Кәеф өчен салып чыккан булса,

Урамнарда җырлап йөрмәсен, –

Алны-артны карап җырласын да

Милиция-фәлән күрмәсен.

Өйдә хатыны, бала була торып,

Ят кызларга күзен кысмасын,

Ну аулакта әзрәк кысса-кыссын,

Тик хатыны күреп тотмасын.

Өйдә кулына китап, журнал алсын,

Тезенә куеп сөйсен баласын,

Өйдә ярар, китап укымасын,

Журналыннан сурәт карасын.

Баш авырткач, прогул ясамасын,

Күрәсез, мин ничек тикшерәм;

Ну, чирләгәч, бер көн калса калсын, —

Справка алсын фельдшердән.

Ә син аны әзрәк шомартасың,

Гөнаһларын кырып юасың,

Күкрәгенә «Идеальный герой –

Новатор» дип язып куясың.

Ә ул тоже уңны-сулны аңлар,

Тәүфыйк җыяр гомер буенча.

Әкрен генә коммунизмгача

Яши бирер, ходай боерса.

Хәзер инде хатын герой кирәк,

Хатын түгел, матур кыз булсын.

Ну, допустим, әзрәк шадра булсын,

Тик намусы аның төз булсын.

Ул морально тотанаклы булсын,

Без әхлакны мактап җырлыйбыз.

Ну биш-алты ухажёры булсын,

Ансын инде чутлап тормыйбыз.

Пусть сатучы булсын магазинда,

Пусть урлашсын анда аз-маз гына,

Завмаг белән роман бөтерсен;

Харап икән, кем фәрештә монда,

Гөнаһларны ходай кичерсен!

Йә инженер булсын ул заводта,

Йә комбайн йөртсен кырларда,

Ялтырата төшсәң, ярый чорт та,

Тема гына булсын җырларга.

Бик алдынгы медичканы беләм,

Культуралы, бик күп укыган;

Отпускага кайткан майор белән

Ирен ташлап качты, чукынган…

Шундый геройларны аласың да,

Черек ягын юнып ташлыйсың;

Яхшы сыйфатларын җепкә теркәп,

Типик герой тегә башлыйсың.

Һәр геройны нәкъ тормышча алсаң,

Алар төссез, тупас кебекләр.

Ал буяулар өстәп, өстән-өстән

Ялтыратмый булмый, егетләр.

Син пакьлисең аны, агартасың,

Исле сабын белән юасың,

Сабый кебек садә, һич гөнаһсыз

Фәрештәдәй коеп куясың.

Укучылар аңа ышансалар,

Чәчәк атып торыр бу каләм,

ышанмаса,

Китап укылмаса,

Егеткәем, эшең вәссәлам…

Йөрим шулай, йөрим, урам буйлыйм,

Кешеләрен күзлим каланың.

Кем булырга тиеш диеп уйлыйм

Чын герое безнең заманның.

Плакатный геройлардан ялкып,

Тере герой эзлим дөньядан –

Халык арасында эштә калкып,

Хыялымда кояш кебек балкып,

Кеше булып туган анадан.

Күрәм: юлдан күршем кайтып килә,

Сменадан чыккан алтыда;

Шайтан кебек, өсте кара тузан,

Теше генә күренә ялтырап.

– Мәгаләйкүм, күрше!

– Әйбәт кенә.

– Ашык-пошык кайтып киләсең?

– Ашыгам шул, хатын малай тапкан,

Йөрәк түзми, үзең беләсең.

Мин, туганкай, хәзер әти булдым,

Минем белән тегеләй шаярма.

Кич кер әле, тәти шешә алдым,

Тәпиен, дим, юып карарга!

Нинди бәхетле ул,

Аңа күктән

Алтын малай төшкән диярсең.

Елый-елый берәү туган икән,

Игътибарсыз ничек үтәсең!

Бәби туе.

Кердем.

Якты бүлмә,

Җиһазлары артык бай түгел.

Каршылады мине җылы өйдә

Ачык чырай белән көр күңел.

Яратышып, матур семья корып,

Бәхет тапкан гади эшчеләр,

Икесе дә көн дә иртә торып,

Кичкә чаклы учта сөял уып,

Тормыш төзи торган кешеләр.

– Әйдә түрдән, – диләр, – әйдә түрдән,

Утыр, күрше, өстәл артына,

Иптәш ходай елак малай биргән,

Тотыйк әле малай хакына,

Монсы – премия хатынга!

Бәлешеңне кара син, анасы,

Чәй эчерик тәмләп күршегә.

Коммунистик хезмәт бригадасы

Исемен алды безнең смена.

Гөрләп тора, парин, эш менә!

Әнә, улым, ыг-гы, абый килгән,

Үчти-үчти, малай актыгы…

Саубуллашып чыгып кайтып киләм,

Менә, димен, кеше шатлыгы, –

Матур семья, муллык, тыныч тормыш,

Сөйгән хезмәт, күңел сафлыгы.

Менә, димен, тема кайда икән!

(Дәфтәремне алдым өстәлдән.)

Маймылларны хезмәт кеше иткән,

Ә кешене күккә күтәргән.

Урамнарда герой эзләп йөрдем,

Базардан да чыгып эзләдем;

Хәзер белдем, чорның төп герое

Күршем генә булган икәнен!