Kitabı oku: «Cəhənnəm», sayfa 2
– Lazım gələndə çox şey olur, – dedi.
Furak, bir qədər düşüncəli:
– Bu müharibə, bilirsən, etnik məsələ üstündədir, – dedi. – əgər bütün planet EvƏrEy – “Yevrey”, ƏrÜz – “Rus” və sair ÖdƏrlərindən ibarətdisə, bu Odər xalqı özünü niyə tanımır, elə döyüşür? Dildi səbəb, dindi, ya nədi?
Bünyad bəy çaşqınlaşdı.
– Məni deyəsən doğrudan da boş-boşuna göndərməyiblər sənin yanına.
Furak əlini bəyin əlinin üstünə qoyub sığal çəkdi:
– Afərin, Bəy. Lap ilk söhbətdən dəyişirsən. Bilirsən ki, mən Xızıda böyümüşəm. Və bilirəm ki, “Xız” sözü olmayıb. Babalarımız AğÜz olublar. Bağdayın indiki “Qazax” mahalı içində olan, köhnə AğÜz vilayəti hətta Türkiyə ərazisini də əhatə eləyib vaxtı ilə. Düzdü? Sən axı yaxşı bilirsən “Midiya” – Bağday tarixini. De görüm bu tarixi bilən AğÜz (xızı) Odərləri ilə “Yevrey” Odərləri arasında heç bir fərq olmadığını bilən adam, keçmişdə vətəndən tərik düşüb “Türk” adlanan bədbəxtlərimiz keçmişdən niyə ƏrÜz – “Rus”la yola getmir?
Bünyad bəy nədənsə birdən-birə qəmli görünürdü.
– “Rus” EvƏrEy Türkün əleyhinə döyüşməz. Türk özü EvƏrEyi tanımır.
Furak dik qalxdı.
– Bəs sən niyə döyüşürsən, ay yaramaz Bəyim?! Sən qəsdən burda – İranda Bağ adı ilə yox, “Muğ” adı altında yaşayanlarımızı niyə qırmısan?
Bəy qururla:
– Sovet kəşfiyyatçısıyam mən, kommunistəm. Antitürk tərbiyələnmişəm – dedi – Mən kin mücəssəməsiyəm.
Furak yenə duruxub, adi səslə:
– Elə isə, özün de görüm, sənin Qumralın ikən dəyişib Furak olan bu qız kimindir?
Furak sözünü tamamlamaq üçün yenə əlini Bəyin əlinin üstünə sürtdü.
– Dediyim dərs böyük, əxlaqi siyasi dərsdi, incimə. Nizaminin “Xəmsə”sini oxumusan sən. Yadındadımı “həft peykər”də Hind gözəli Furak Bəhrama necə dərs deyir?
Bünyad bəy düşünmədən:
– Nağıl danışır, – dedi. – Bir naməlum şəhərdə naməlum bir qəssabın danışdığı nağılı danışır Furak.
Furak qımışdı.
– Nədi o nağıl?
Bünyad bəy çox könülsüz hüdülədi:
– Padşahla rəiyyətləri yas içindədilər. Səbəbini gizlədirlər. Padşah bir səbətə minir, Simurq quşunun caynağında uçur gedir İrəmə, yəni Cənnətə. Türk qızı Türknazla keyf çəkir, qayıdır, qara geyinir. Sonra məlum olur ki, ölkənin bütün kişiləri elə uçublar İrəmə, qayıdıb qara geyiniblər. Arvadlar ha soruşurlar, padşah kimi, o birilər də heç nə demirlər.
Budur nağıl. Niyə danışdırdın mənə bu nağılı? Qəsdin nədir?!
Furak qımışdı.
– Həft peykər”dən Bəhramı, Furakın nağılını möhkəm saxla yadında, Bəy. Lazım olacaq. Ola bilər ki, sən də qara geyinəsən.
Bünyad bəy haldan hala düşürdü.
– Sən ki. lap adi bir agent idin, sadə bir zənəndin, necə mürəkkəbləşdin belə birdən-birə, Qumral?! Niyə bu qədər gənc qalmısan?! Səbəbi nədi bunun?! Bircə bunu izah elə!
Furak təmkinlə:
– Sənə dedim, “Qumral” desən bağımın meyvələri zəhərli olacaq, Bəy, – dedi. – Gənc qalmağımın sirrini də dərs qurtarandan sonra biləcəksən.
Bünyad bəy daha dözmürdü.
– İçirt zəhərini! Aç sirrini!
Furak dedi:
– Sirrim də İrəmdədi1, zəhərim də, İrəmə uçacaqsan, “Səbət”də yox, işıq gəmisində. Nizami farsca yazırdı, bilirsən ki, “Səbət” yaza bilməzdi. Onun rəmzini anlatmaq üçün kəlməni türkcəyə – OdƏrcəyə çevirməlisən. Ən məşhur “Səbət” sözü, elə “səbət” mənasında anlaşılır. Burda – Azərbaycanda gərək ÖdƏrcəyə çevirəsən: “Səbət” ƏsEvOd (Yaradan evin həqiqəti). Bu dəfəki həqiqət adicə İşıq gəmisidir. ƏsEvOd – SimƏrAğ, belədi gəminin adı.
– Nə?! – Bəyin rəngi dəyişdi – Məəttəl qalmışam, harda, necə belə mürəkkəbləşmisən sən! Dilini qanammıram! Heç qanammıram ey, heç!
Furak dedi:
– “Adi bir agent, sadə bir zənən” kimi görünüb, lazım gələndə əsl üzünü göstərən adi, sadə razvedçikəm, Bünyad bəy! Bu “Xız”ı – AğÜz qızı sənin pişiyini ağaca dırmaşdıracaq bu gün.
– Unut bu münasibətdə dumanlı razvedçik zarafatlarını! İsti xörək ver bir az!
Furak duruxub, birdən güldü:
– İrəmdə mərhum arvadın Sərvinazın məclisində Cənnət təamları yeyəcəksən, “Hökmdar”.
Bünyad bəy heç nə anlamırdı.
– Qurtar dedim bu zarafatları! Nə Cənnət?! Öldürülməyə gətirilməmişəm mən. Sözünü de! Şərtini de! Əmma nəzərə al: Sovetlərdən, Rusdan dönmərəm mən. Antitürk antiyevreyəm! Bəli! Yevrey özü də antisemit ola bilər? EyOd OdƏri, Bağ Oğlu Bağı Kesara satan İudayam! “Sarı inəyə”1 inanıram. SarUnEy EvƏrimə – Avrama yox! Qızıla inanıram, qızıla.
– Qəzəblənmə, Bəyim, mən gəmi barədə danışıram, sözün əsl mənasında işıq gəmisinə minəcəksən. Simurğ quşunun caynağında yox. ƏsEvOd – SimƏrAğ gəmisində uçacaqsan!
Bünyad bəy fikrə getdi, ofuldanıb:
– Əgər bu doğrudan da ciddi söhbətdirsə, onda “gəmi” Buşun təyyarəsidi, Cənnət Amerikadı, mərhum arvadım Sərvinazla huriləri isə, şübhəsiz, məndən ayrılmış Qumralımla birlikdə Buşun agent stüardessalarıdı.
Buşunkusan, ya yox?!
Furak başını buladı.
– Yox, Bəy, yox. Məni, səni ayrılmağa qoymazlar. Furak kliçka deyil, həqiqi adımdı. İnan, bəy! Sahibimizlə kəsdiyim çörəyə and içirəm, açacam sirrimi, hər şeyi biləcəksən. Hələlik həqiqət budu ki, həqiqi işıq gəmisinə minəcəksən. “Neopoznannıy letayuşiy obyekt” deyilən şeyi min yerə yozurlar. Əslində, planetlərarası gəmidi. Çoxdandı bu, Bəy, lap Ulu Bağ ƏsƏl Mənin – “Solomon”un zamanındandı! “Xalça” deyil! “ƏsEvOd -SinƏrAğ” adında işıq gəmisi gözləyir səni. Planetə uçacaqsan! “Həft peykər”də İrəm adlanan planetə! “İrəm” deyil dedim. Əslində Ağdı planetin adı, yəni işıqdı. AğaƏr də deyərmişlər əvvəllər, indi “Ay” deyirlər, Ağ əvəzinə. Bilirsən axı sən bunu. Ölən insanın “Ruh”u – ƏrAğı əvvəlcə oraya gedir. Bilirsən ki, gedib Ağa çatana qədər bədən lazım olan elementlərlə dolur “Ruh” – ƏrAğ, insan lap qısa müddətdə yenidən yaranır! SafAğ Elminin bu adi həqiqətini bilmirsənmi sən?! Mərhum arvadın Sərvinazı görəcəksən, Bəy!
Bünyad bəy yenə üşürgələndi. Sonra qəzəbdən canı alovlandı.
– Bəsdi! Bəsdi! Sözünü de! Qurtar! Nə tələb olunur məndən?!
Furak çox səmimi, köksünü ötürdü.
– Nahaq inanmırsan, Bəy. Çıx, minək maşına, gedək “Həft peykər”dəki o yas içində olan şəhəri də öz gözünlə gör. Sonra “İrəm” planetini də, arvadını da.
Bünyad bəy tamam bezikib qapıya tərəf baxdı.
– Çıxırıq?! İndi?! Çıxırıq?!
Furak ayağa qalxdı.
– Çıxırıq və gedirik ora! – dedi.
Bünyad bəy səfərin məhz Amerikaya səfər olduğuna şübhə etmədən, köksünü ötürüb, qapıya yönəldi. Əmma qara pərdədə oynayan diskoteka işıqlarını görüb, istər-istəməz dönüb, Qumralının gözəl üzündə oynayan işıqları da görəndə ayaq saxlamaya bilmədi.
– Əcəb diriltdin məni! Belə səfər vardısa, bəs “eşq dərsi” – zad nədi?!.. Acından ölürəm!.
Furakın elə bil qocaya yazıbı gəldi.
– Eşq dərsi davam edir, ey əzabkeş Bəyim. Mən vaxtı ilə sənlə çox loru danışardım, Zversovxozun yaxınlağındakı Muğanlı cəmaatı kimi, sadə, loru… İndi tərgitmişəm o danışıq tərzini. Gör necə sözlər deyirəm. “Mən, sən Bünyad bəyə həqiqətən Eşq, əxlaq dərsi demək, səni yeni-yeni sınaqlara hazırlamaq üçün göndərilmişəm. Hardan? Biləcəksən! İnan mənə! İnan ki, cənnətə aparıram səni. Diriləcəksən, ey yazıq “Rus” çekisti, İran siyasisi!
Bünyad bəy indi çox diqqətlə dinləyirdi.
– Yaman dəyişmisən, Qumralım – dedi, – Qarayazı meşəsində, Zversovxozda o murdar qunduz itlərə yem verə – verə planetin siyasətçilərini barmağına dolayan Bünyad bəyi barmağına dolamısan. “Məcazın pozular!”, “Mazandarandan qaçmalı olarsan!”, “bağından” bir dənə də “meyvə” verməmiş Amerikaya aparırsan məni!
Furak, sakit sərtliklə:
– Çıxaq! – dedi.
Mazandaran meşəsinin qaranlığı daha da qatılaşdıran sıxlığında həmin soyuq əl Bünyad bəyin başına torba keçirdi, biləyindən yapışıb maşına basdı.
Aç, susuz üzgün qoca nə qədər yol getdiyini bilmədi. Elə hala düşdü ki, hətta maşından necə düşürüldüyünü də hiss etmədi.
Hündür gil suvaqlı divarlardan, çaylaq daşı ilə döşəli səkilərdən başqa bir həyat əlaməti olmayan darıxdırıcı bir aləmdə, səhərin alatoranında tünd qara geyimli, solğun bənizli, kədərli susqun kişilər, qara çadralı, qəmli, susqun qadınlar göründülər. Bir az o yanda bacaları tüstülənən, zavoda, fabrikaya oxşar uzun bir binaya doğru tələsirdilər.
Bu mənzərə Bünyad bəyə tanış idi. Hardan? “İran” olmağına bura, şübhəsiz, “İran” idi. Bəs adamlarına sifətləri niyə bu qədər dəyişmişdi! Bom-boz üz! Bom-boz saqqal!..
Bünyad bəylə ağ örpəkli Furaka diqqət yetirmədən dərd, ələm içində getdilər.
Bəylə Furak ikinci küçədə də həmin geyimdə, həmin əhvalda adamlarla rastlaşdılar, üçüncü küçədə də.
Furak hərdən nə isə deyirdi.
– “Həft peykər”dəki şəhər, bax, buradı.
Bəy eynilə hücrəsini görəndə olduğu kimi, heyrətdən qurumuşdu. Birdən:
– Bu ki İsfəhandı, ay qız, – dedi.
Furak yanğılı idi.
– Bəli, Bəy. “Həft peykər”dəki o yaslı şəhərdi. Nizaminin təsvirindəki İsfəhanla indikinin fərqi nədi, Bəy? Neftdən gəliri var fundamentalist qəddarların, bəzi mərkəzi şəhərlərdə maşın çoxalıb, zahiri sivilizasiya var.
Öz EvƏrEy qardaşlarına – Türkə münasibət isə əvvəlkindən də pisdi! Qısası, qaragüruh hakimiyyətidi! Din hakimiyyəti! İran Vatikanla “Rus”, Türkiyəylə ərəblərin arasında strateji baza kimi çiçəkləndirir bu qansızları! Mən bilmirəm, sən, dünya görmüş beynəlxalq kəşfiyyatçı necə dözürsən bu zülmə! Ayıldacam səni, Bəy!
Bir az da gedib şəhərdən çıxanda gəmini görəcəksən. O gəmidə uzaqbaşı yarım saata İrəmə uçmaq olar… Hələ bu bədbəxtlərə bax. Bütün ölkə beləcə yas içindədi. Din hakimyyəti anaxronizmdi! Qala bilməz belə!
Bünyad bəy maraqlanmışdı.
– Quruluş dəyişəcək?
Furak qətiyyətlə:
– Xeyr! – dedi. – Din dəyişmir! Əslinə – SafAğ Elminə qayıtmır!
Furak:
– Səbəbini gedib İrəmdə öyrənəcəksən, – dedi.
Bünyad bəy ayaq saxladı:
– Yenə çərənləyirsən, Qumral! Yəni mən doğrudan planetə uçmalıyam?!
Furak ciddi:
– Bu yasın səbəbini öyrənmək üçün bircə yol var, Bəyim. Elm və eşq yolu. Elm və Eşq yolu isə Simurğ quşunun caynağındadı, – dedi.
Bünyad bəy lap təntiyib başını buladı.
– Sən məni öldürəcəksən, ay səbr, dözüm mücəssəməsi! Mən it oğlu min doqquz yüz altıncı ildə Peterburqdan Bakıya gəldiyim gündən razvedçikəm, məndə bu qədər səbr, dözüm yoxdu! Nə möcüzəymişsən!.. Bayaq işıq gəmisi idi, hətta Adı da vardı! İndi Simurğ oldu! Niyə?! Hara aparırsan məni? Təyyarəyə?! Simurğun caynağına?! Kimdi “caynaqlı Simurğ?! Buş?! Putin?! Mən ki, tabeyəm sənə. De qurtar görüm kimdi təzə sahibin?!
Furak dayandı. Və birdən:
– Mən razvedçik deyiləm, Bəy! – dedi.
– Nə?! – Bynyad bəy hətta titrədi.
Furak isə, eyni ciddiyyətlə:
– Bayaq dedim bir alim zənən dərs deyəcək. Yenə deyirəm, mən özüməm alim zənən. Diqqətlə dinlə bu zənəni: “Rus”un, derjavanın Kremli siyasi blokadadı. Corc Buş (İkinci) kimi nəhəng prezident, gizlin EvƏrEy Putinlə birləşiblər, boğurlar, bəy. Əmma özün hələ də podpolni Sovetə, “Rus”a qulluq eləyirsən!
Bünyad bəy, xeyli düşüncəli:
– Bütün dünya Kremli Derjava mərkəzi kimi tanıyır – dedi. – Qorbaçov, Vatikanın himayəsində, gizlin hakimiyyətdədir. Belə olmasaydı, Putin onun başını çoxdan yeyərdi. Kremlin EvƏrEy ocağı olduğunu, bütün planetdə EvƏrEy Ödərlərini, ƏrÜz OdƏrlərini, AğÜz, ÜzAğ, YanÜz\Ağlarını, yəni bütün “Türk” – “Tərik” dünyasını birləşdirmək əzmində olduğunu başqa yerdə dilinə gətirsən, səni o dəqiqə aradan götürərlər, ay bədbəxt zənən… Bildim, sən Buşunkusan! “İran”, “Azərbaycan”, “Ərəb” OdƏrlərini birləşdirmək, bütün planeti vahid dövlətdə birləşdirmək və bunu maksimum gizli saxlamaq dilindən çıxsa, səni səlamət qoyarlarmı?!
Furak:
– Sənə dedim alimdi bu zənən, razvedçik deyil, – dedi. – Simurğ quşu isə əfsanə deyil, həqiqətdi. Öz gözünlə görəcəksən indi.
Bünyad bəy diksindi.
– İndi?!
– Bəli! İndi! Bir sualıma cavab ver, Bəyim. İsfəhanda cəmaatın əhvalını gördün. İnandınmı ki, Nizaminin təsvir etdiyi şəhərlə indiki İranın fərqi yoxdu?
Bünyad bəy səsini qaldırdı:
– Simurğ quşundan danışırdın. Siyasətə keçdin. İndi – “İran!” Niyə belə şaltay-baltay vurursan?!
Furak təmkinli idi.
– Sualıma cavab ver!
Bünyad bəy lap qışqırdı:
– Bəli! Bəli! O “İran”la bugünkü “İran”ın fərqi yalnız zahiri fərqdi! Külli aləmə məlumdu ki, din boğur cəmaatı! Nə demək istəyirsən?!
Furak heyrətli anlaşmazlıqla, birdən gülüb:
– Əmma səni gəncləşdirirdim, – dedi. – lap açığı, sərvətin dindəndi. İrəmdə, cənnətdə sübut olunacaq bu dediyim.
– Nə?! Yenə Cənnət deyirsən?! Bu nə cəfəngiyyatdı?!
Furak qışqırtıya, qəzəbə qəti əhəmiyyət vermirdi.
– Eşq yolu bu Furak adlı alim kimi, arvadın Sərvinaz kimi üca zənənləri öldürüb aparır cənnətə. Sən kimi müdrik insanları isə çox vaxt elə diri-diri aparırlar Cənnətə. Tamam dəyişdirirlər orda insanı. Sonra qaytarıb qoyurlar Yerə. Bu dediklərim həm doğrudu, həm də yalan. Bir şey anladınmı, bəy? Çətin… Sən səbrli ol. Axırda hər şey aydınlaşacaq, Bəy!
Bünyad bəy titrəyirdi:
– Sən məni cana doydurdun, ay zənən! Arvadım Sərvinaz yazığın, bədbəxtin biri idi. Mən kimi əclafın da xətrinə dəymirdi. O, deyək ki, doğrudan da cənnətlikdi. Bəs mən kimi qan içində üzən casusu, sən kimi üzü üzlər görmüşü niyə aparırlar oraya?! Düzünü de görüm nə məna var bu “cənnət” söhbətinin altında?! “Amerikaya gedirik?!”.
Əlimdən xəta çıxar!.. Açıq danış!
Furak hədəyə etinasız, “hm” elədi.
– Mən tamamilə açıq-aydın, kələksiz – filansız deyirəm. Yerdə əfsanə sayılan cənnətdə beynini dəyişdirəcəklər, alim olacaqsan, Bəyim. Qayıdıb başına gələnləri danışacaqsan. Daha doğrusu, başqaları danışdıracaqlar, kitab şəklində çap eləyib yayacaqlar ki, tək sənin bu istəkli “fars”ların yox, bütün bəşəriyyət oxusun, görsün alim-kamil insan olmaq, bəd ehtiras xəstəliklərindən can qurtarıb rahat yaşamaq üçün neyləmək lazımdır?..
EyƏrdə – “Yer”də insan həqiqi sevincdən məhrumdur, Bəy. Mənasız əyləncələrlə, iyrənc seksual oyunlarla başını qarışdırır. “Frəng” – EvƏrÜn kimi qədim, mənən varlı ölkə nə hala düşüb indi, bilmirsənmi? Qrek – Latınlar Avropaya doluşandan sonra pozğun ordu əxlaqı yayıblar EvƏrBağa – “Avropa”ya. Bir ölkədə ki, kişi kişi ilə evlənir, qadın qadınla evlənir, murdar seksə qapılıb, dunya, Kainat haqqında təsəvvürü tamam itiriblər, daha nə qalır orda, Bəy?! Gedək indi, min səbətə, Simurğ quşunun pəncəsində uç cənnətə, alim ol, saflaş, qayıt kamil insanın təbiətini anlat o mənasızlarına, yasa batsınlar.
Bünfad bəy yenə təntimişdi.
– Lap çaşdırdın sən məni, ay AğÜz qızı! Nə möcuzəymişsən sən!
Furak dedi:
– Bu möcuzəli AğÜz qızının əsil möcüzələrini cənnətdə görəcəksən, bəy. Buşun “Cənnət Amerika”sında yox, sözün əsil mənasında cənnətdə!
Bünyad bəy ufuldandı:
– Lap taqətdən saldın məni.
Furak dedi:
– Göyün əmri belədi… Yer adamı deyiləm mən, Bəy. Başqa planetdənəm. Qumralın sifətinə düşmüşəm. Çalış dərk edə bunu!
Simurğ quşu, əlbəttə, əfsanədi. “ƏsEvOd-SimƏrAğ”, “GurOd”, “GurOd SimƏrAğ” və sairə adlarda işıq gəmilərindən biri gözləyir bizi.
Şüurunu alacaqlar indi. Çox asan işdi bu şüuru almaq, şüuru qaytarmaq. Qorxma, Bəy.
Qocanın əhvali dəyişdi. Başı gicəlləndi. Ürəyi sıxıldı.
– Tilsimə bax! – deyib huşunu itirdi. Əmma bu, anlaşılmaz şüursuzluq idi, çünki döşəli qaldığı, heç nə görmədiyi, heç nə hiss etmədiyi halda, Furakın səsini lap aydın eşidirdi: – Yerdə “Ay” dediyimiz Ağ planetindəki “Ay dənizi” planetin dörddə biri həcmindədi, Bəy, dəniz deyil, ordan Ayın içərisinə Günəş işığı düşür. Biz “Yer” – EyƏr planetinin eşiyində yaşayırıq, çünki Yerin daxili bütün Qalaktikamız üçün lazım olan elementlərlə doludu. Yerin daxili bütövdü. “Ay”ın – Ağın Üz qabığı var, daxilində isə yaşayış üçün nə lazımsa, hər şey var. Ağ sakinlərinin safAğ havası, safAğ gölləri, çayları, bulaqları var. Günəş Şimaldan doğur, Cənubda batır. Simal və Cənub qütblərində dağ silsilələri, qar, buz sahələri var. Bunlar ilk məlumatdı sən üçün, Bəy. İndi sənə elə gəlir ki, Ağ planeti elə cənnət deyilən yerdi. Əmma unutma ki, “cənn” və “cəhənn” ərəbin ən təhrif sözlərindəndi. Hələlik bu qədər, bəy. Dərsin davamı məkana çatandan sonra deyiləcək.
2. YenƏ fantastikasız fantastika
Huşsuzduqda nə qədər qaldığını bilmədi. Tamamilə ağrısız, acısız, əvvəlkindən dəfələrlə gümrah bədənlə dikəlib gözlərini açanda ətrafında şeh parıltısı gördü.
Geniş çəmənlikdə idi. Heyrətli dərəcədə enliyarpaq pöhrəliklər, tünd mavi, dayaz sular işıldaşırdı.
Bünyad bəy göz işlədikcə uzanan, sonu üfüqə qovuşan bu çəmənlikdə könül ovlayan qeyri-adi təravət duysa da, tənhalıqdan vahimələnib, ağır-ağır, ehtiyatla ayağa qalxdı və dərhal da çöküb, otların arasında gizlənməli oldu: Pöhrəliyin arxasından. axar su vadisindən bir dəstə ağ geyimli gözəl çıxmışdı. Hamısının və hər birinin sehrli, cazibəli gözəlliyi lap ilk baxışdanca insanı sarsıdan gözəl quzlar!
Bünyad bəy qara çadra səltənətində yaslı şəhəri xatırladı və dərhal başını silkələyib, bədbəxt “Fars”larını unutmağa çalışıb, gözəllərə baxdı.
Azad, sərbəst qızlar onun lap böyründən keçib, yüz addımlıqda, otları sığallı, yastı təpə belində süfrə saldılar. Rəng-bərəng mütəkkə, döşəkcə, büllur qablar, kuzələr düzdülər. Qızlardan ikisi Bünyad bəyin Qarayazı meşəsində, Niyazi sovxozunda, Muğanlı kəndində gördüyü iri çanaxlı sazlara oxşayan sazları köynəkdən çıxarıb, bir azacıq dirinq-dirinq kökləyib, sonra biri-birinə baxıb, eyni anda eyni zərblə təzənələri simlərə vurub çalmağa başladılar. Qalanları içki kuzələrinin dövrələrinə gilas, gilənar, gavalı, alça düzdülər.
Bəy otluqda sinəsi üstə uzanıb tamaşa edirdi. O iki qabaq-qarşı çalan qızlardan o yanda elə bil səmada dayanmış üçüncü bir əli sazlı adam göründü. Yerdə Qarayazı meşəsinin ətəyində və ağ daş hasarları ağarışan Muğanlı kəndində Orduqozdu ləqəbi ilə uzun-uzun illər ərzində cəmaatın gülüş hədəfi olandan sonra çoxdan ölüb getmiş idbar karlik çoban, bir əlində çaxır şüşəsi, o biri əlində şirmayılı saz, – Bunu çalan gəlsin. Bunu çalanı istəyirəm, – deyə-deyə qışqırırdı. Həmin kənddə – Muğanlıda hörmətli bir kişi sayılan Ağ Məmmə adı ilə tanınan “şairfason” zərif, ağsifət bir ziyalı gəlib sazı Orduqozdudan aldı:
– Gicliyin tutmasın yenə: – Əvvəl qoy o hurilərə qulaq asaq, sonra çalarıq – dedi. Sonra hər ikisi hava – üfüq təsiri bağışlayan hündürlükdən – mavi təpə belindən aşağı enib yox oldu.
Bünyad bəy əvvəlki təpəyə, qızlara, süfrəyə baxdı.
Süfrənin başında, təpənin hündür yerində öz zərifliyi ilə qızların hamısından seçilən bir gözəl mütəkkənin üstündə oturmuşdu.
Bəy, günəş, şeh parıltısından qamaşan gözlərini silib bir də baxanda zərif gözəli Qumrala oxşadıb ayağa qalxdı, əmma yenə yerə çökməli oldu. Çünki zərif gözəldən qəribə, heyrətli sözlər eşitdi:
– Şəhvət nəzəri duyuram üzümdə, ay qızlar. Yandırır! Yerdən kimi isə gətiriblər yenə. Axtarın!
Qızlar çəmənə səpələndilər.
Bünyad bəy donub qaldı. Sonra, başının üstünü kəsdirmiş balacaboy alagöz bir gözəlin diqqətli baxışı altında tir-tir əsdi.
– Sərvi?!
Alagöz gülümsündü.
– Mənəm, cənab Bünyad bəy… Yenə görüşəsi olduq.
Bəy min doqquz yüz qırx səkkizinci ildə Göyçə mahalının Ağlar kəndində tanış olub, o vaxt o ərazidən – “Ermənistan”dan köçürülən əhali arasından seçib, sonralar Muğannaların Türmən yatağında “verbovat” elədiyi bu alagöz gözələ-istəkli agentinə və sonrakı arvadına – Sərvinaza bir xeyli tamaşa edəndən sonra, titrəyə – titrəyə əlini uzadıb Sərvinazın alnına dağılmış təravətli saçlarına toxundu.
– Bu niyə ağarmayıb?! Biz ayrılanda sənin əlli üç yaşın vardı!.. O əlli üç bu iki min üçüncü il, necə eləyir? Yüz! Yüz yaşın olmalıdı sənin!
Sərvinatızn boyunun balacalığı onu on beş yaşlı qızcığaza bənzədirdi. Məlahətlə gülüb:
