Kitabı oku: «Bukre», sayfa 2

Hazırlıq kursuna gəldi.

Bufetdə oturan hazırlıq yoldaşlarına baxdı. Əvvəllər heç biriylə danışmamışdı. Onlar da yad adama baxırmış

kimi baxırdılar Bukreyə. Baxışlarında ”Bizi vecinə almır, özündənrazının biridir!” ifadəsi var idi. Səhv başa düşül-düyünü bilə-bilə davam etdi soyuq hərəkətlərinə. Aralarından hansısa bir gün onu mütləq başa düşəcəkdi. Əlbəttə, nə vaxtsa onun haqqında yanlış düşündüklərinin fərqinə varacaqdılar. Yaxşı, birdən bu vəziyyətin fərqinə

varmasalar, Bukrenin vecinə olacaqdımı? Xeyr!

Diqqətlə qulaq asdı bütün dərslərə. Tənəffüslərdə

testlərlə məşğul oldu. Liseyi bitirəndən sonra ilk girdiyi imtahanda istədiyi yerə qəbul ola bilməmişdi. Sonrakı iki il də həmçinin. Bu müddətdə Səlim iki illik peşə ixtisasına qəbul olmuş, turizm və otelçiliyi oxumuş, bitirmiş və mə-251

zun olmuşdu, amma iş tapa bilməmişdi. İngilis dilini çox yaxşı bildiyi üçün turizm bələdçiliyi edirdi iş olduqca.

Bu il axırıncı dəfə özünə şans verirdi Bukre. Əgər bu dəfə də qəbul ola bilməsə, ingilis dili kurslarına gedəcək, inkişaf etdirəcəkdi xarici dilini. Hətta imkan olsa, dil üçün Londona getmək haqqında belə düşünürdü. Xarici dili çox yaxşı vəziyyətə gələndə isə o da Səlim kimi turist bələdçiliyi edəcəkdi ən pis halda… Amma bu şəhərdə deyil… Antalya, Bodrum, Fəthiyyə kimi turizm yerlərinə

gedəcəkdi. Sahil həsrəti idi onu bu fikirlərə məhkum edən. Əlbəttə, xəyallarına uyğun gələn bir yer tapacaqdı özünə.

***

Hazırlıqdan sonra Taksimə getdi. İstiqlal Caddəsində

bir kafedə oturub Səlimi gözləməyə başladı. Qəhvəsini içərkən insanları seyr edir, yandakı masada gedən söhbəti istəməsə də eşidirdi. İnsanlar üzlərində olmadığı, ola bil-məyəcəkləri bir maskayla gəzir, danışdıqları hər şeylə olmaq istədikləri adam kimi ifadə edirdilər özlərini. Halbuki nə qədər yarımçıq və aciz idilər. Heç biri bu vəziyyəti hiss eləmirdi. İnsan oğlu belədi onsuz da. Olmadığı ki-mi olduğunu düşünüb özünü göylərə qaldırarkən, əslində, nə olmadığını çox yaxşı bilir. İnsanlar əsla nə olmadıqlarını söyləyə bilməzlər bir-birilərinə. İnsanlar arasında səssizcə davam edən kədərli bir anlaşmadı bu. Hər kəs ra-zıdır öz halından. Şirin yalanlarda itmək acı həqiqətlərdə

özünü tapmaqdan daha cəlbedici idi.

251

Sonra özünü düşündü Bukre. Arxasında tərk edə-edə

böyüməyə çalışdığı özünü. Həmişə itirəcəyi şeyləri sevmişdi. Ən pisi isə sevdiklərini itirmişdi də həmişə. Bu itkilərlə addımlayırdı həyatın tozlu yollarında. Unutmurdu, unuda bilmirdi bəzilərini… Gözdən itmələri unudul-maqları üçün bəs eləmirdi. Çünki insan gözüylə deyil, ürəyiylə sevirdi. İzdihamlara sığınacaq qədər tənha qalırdı bu dilemma qarşısında. Həyatını anbara çevirdiyi üçün yaşaya bilməyən insan yığınının içinə girirdi səssizcə.

Onlara uzaqdan baxırdı. Arxasınca qaçacaqları xəyalları olmadığı üçün xəyal qırıqlıqları da olmurdu onların. Xoşbəxt idilər təəssüf ki. Tənhalıqlarını anlamayacaq qədər xoşbəxt…

Özünü insanlardan tamamilə uzaq hiss edirdi bəzən.

Ya da bir uçurum kənarındakı gül kimi. Eşqin qaranlıq və

dar dalanlarını əzbər bildiyi halda, ayrılığın geniş küçələrində itirdi bütün münasibətlərində. Limandan ayrılan gəmilərin arxasınca baxan və gedərək balacalaşan insanlar olur ha… Bax, həmin o insanların kiçildikcə içində

necə böyüdüyü haqda fikirləşdi. “Gedişinə bir sevda bağışladım onların”, – dedi içindən.

Ağlının indi bütün bunlara nə üçün belə ilişib qaldığını bilmirdi. Dünən yaşadığı hadisənin təsiri ola bilərdi.

Halbuki həll elədiyini düşünürdü. Demək, artma ehtimalı olan sarsıntıları da var idi bu zəlzələnin və indi Bukre o sarsıntıları yaşayırdı. Birdən çiyninə bir əl toxundu astaca. Dik atıldı Bukre. Gələn Səlim idi. ”Bağışla, fikrə getmişdin, özünə gəlməyini gözləyə bilməzdim”, – dedi.

Dünyaya geri dönmüşdü Bukre. ”Məni dəli elədin, Səlim, – dedi, – adam bir xəbər eləyər”.

251

Güldü Səlim: “Bukre, insan gələrkən gəldiyini necə

xəbər verə bilər, insafın olsun?”

Küsmüş kimi davrandı Bukre. Səlimdən nə üçün yu-bandığını soruşdu.

“Adamlara yeməkdə də mən yoldaşlıq elədim. Ona görə yubandım. Doymaq nədi bilmirdilər. Hələ aralarında bir zənci vardı ki, heç soruşma. Ən çox o yedi. Təbi-idir də, adamda zənci mədəsi var!”

Gülümsədi Bukre: “Yəni araya bu incə zarafatların-dan sıxışdırmasan, olmaz da?”

Həyacanla anlatmağa davam etdi Səlim: “Pulumu da kəsdilər onsuz da. Düzdü, çox kəsməyiblər, amma yenə

də haqqımı tələb elədim mühasibdən. Qanmaz-qanmaz üzümə baxdı. Heç nə demədi”.

Bukre onun sözünü kəsdi: ”Necə yəni, vermədilərmi pulunun qalığını?”

“Nə qədər az gəlir”, – deyə soruşdu, sonra boş-boş

baxdı. Mən də cavab vermədim”.

“Neylədin bəs?”

“Əhəmiyyət vermədim”.

“Dəhşətsən, Quzu”.

Kefləri yerində idi. Qarsonu çağırıb sifarişlərini verdilər. Səlim tox idi. Bukre tez hazırlanan bir şeylər istədi özü üçün. Bir yandan da söhbətlərinə davam edirdilər.

Söhbətləri bitincə cəmiyyətlə, cib telefonları ilə maraqlanmağa başladılar. Sonra bir az ağır mövzulara girişdilər.

Gündəlik mövzular da bitəndən sonra daha dərin şeylərdən danışmağa başladılar. Söz hərlənib-fırlanıb yenə öz daxili dünyalarında lövbər saldı. Son zamanlar ikisinin də

dərdi olan “Xoşbəxt olmaq” haqda danışmağa başladılar.

251

Daha doğrusu, xoşbəxt ola bilməmək haqda… İkisinin də

ortaq nöqtəsi tənhalıq idi. İnsanların onları anlaya bilmə-mələri idi… Bəlkə də onlar bu dünyanı başa düşə bilmirdilər. Həmişə müzakirə edir, gəlib çıxdıqları yer isə fərqli yollarla bir-birinə yaxın cavablar almaqdan o tərəfə gedib çıxmırdı.

Özlərindəki çatışmazlıqları açıb ortaya qoydular əvvəlcə. Sonra kiçik xoşbəxtliklərlə necə böyük sevinclər yaşaya biləcəklərini müzakirə etdilər. Həyat onlara həmişə

xoşbəxtliyin kiçik bir parçasını bağışlayırdı ancaq! Ya da bəzən…

Səlim, – ”Xoşbəxt olmaq hər şeyə sahib olmaq deyil, sahib olduğun qədərini hər şeyinə çevirə bilməkdir”, –

dedi. Məsələyə belə yanaşma çox xoşuna gəldi Bukrenin.

“Keçmişi düşünək indi”, – dedi sonra Səlim.

Bukre o dəqiqə qaşlarını çatdı: “Bax, Səlim! Əgər sil-məyəcəksənsə keçmişimin tozlu rəflərinə üfürmə. Sonra sən gedirsən, mən boğuluram o tozun içində”.

Səlim bu sözdən xoşhallanaraq gülümsədi. Artıq Bukreylə çözələyəcək mövzu tapmışdı: “Həyəcanlanma, Yavru Quş. Dərdləşirik öz aramızda”.

Bukre başladı bu dəfə sözə: ”Dayanmadan kiməsə

ehtiyac hiss etmək nədəndir, Səlim? Yəni nə üçün həmişə

iki nəfər olmaq arzusundayıq? Yüz dəfə and içsək də bir də heç kimə könül verməyəcəyimizə, ağrısını bir az unut-duqdan sonra yenə yeni sevgili axtarma ehtiyacı hiss edirik. Halbuki mən tənha qalmağı sevən biriyəm. Görəsən, adam axtarışımız sevilmək arzumuzdan qaynaqlanır, yoxsa ürəyimizin yaralarına sarğı üçündür?”

251

“Bax, Bukre, – deyə sözə başladı Səlim. – Sosial varlıqlar olsaq da, hərdənbir yalnız qalmaq istəyə bilərik.

Amma bu yalnız yaşaya biləcəyimiz mənasını verməz.

Sevmək, sevilmək… Bunlar çox gözəl duyğulardır əlbəttə… Sevgidən yana hər kəs bizim kimi bəxtsiz deyil ki…

Elə bir-birinə yaraşan, elə xoşbəxt insanlar var ki… Bir ömür əl-ələ yaşayıb həyatı başa vuranlar tanıyram mən.

Baxma sən bizim bəxtsizliyimizə. Mən bir gün bəxtimizin tərsinə dönəcəyinə və axtardığımız sevgini tapacağımıza inanıram. O vaxt biz deyil, bizi seçən adam yaralarına sarğı üçünmü, yoxsa eşq üçünmü gəldiyini bizə isbat edər.

Bunu etməklə o adam doğru adam olub olmadığını da sübut etmiş olacaq”.

“Quzu, əgər keçmişdəki əzablarım qarşımdakı insanda yoxa çıxmırsa, o adam xoşbəxtliyimin başlanğıcı ola bilməz. Həyatıma girəcək insanın məni sadəcə xoşbəxt etməsi kifayət etməz, keçmişimdəki acıları da unutdurması lazımdı. Bu bir başlanğıc deyil, görünməz bir qələmlə geriyə doğru silməkdir içini qaraldan hər şeyi… Çünki bilirsən bir gün təkrarən üzə çıxacağını onların”. Sonra Səli-minüzünə baxdı Bukre. Onun düşüncələrini də bilmək istəyirdi.

“Məncə bir az böyük ümidlər yükləyirsən eşqə”, –

deyərək sözə başladı Səlim. Bu cavabdan bir az təəccübləndi Bukre. Gözləmirdi… Davam etdi Səlim: “Sən sənin kimi sevən birini istəyirsən, Quşum. Amma hər kəs eyni cür sevməz, sevə bilməz. Sənin kimi sevən birini tapdığın zaman həqiqətən xoşbəxt ola biləcəyinimi düşünür-sən? Məsələn, mən özüm kimi birinə heç dözə bilmərəm.

Yaxud sən, özün kimi biriylə heçmi savaşmayacaqsan? Bu 251

özünlə savaşmağa bənzəməzmi bir az da? Bax, o bir-biri üçün yaradılmış insanlar deyimi vardır ha… Elə birini tapdığın an möcüzə olacağını düşünənlər var haa… Mən inanmıram belə şeylərə. Bir-biri üçün yaradılmış insanların bir-birini tapmasının necə möcüzəvi tərəfi ola bilər ki?

Olması lazım olan olmuşdur sadəcə. Məncə əsil möcüzə

bir-biri üçün yaradılmamış insanların bir-birinə çevrilə

bilməsidir…”.

Haqq verdi Səlimə… Söylədiklərində yanlış olan heç nə yox idi. Qarşıdakı insanın çatışan və çatışmayan cəhət-lərini qəbul edə bilməkdəydi böyüklük. Sadəcə inanmaq bəs etmirdi. Sınmadan əyilə bilməyi bacara bilməliydi insan.

“Haqlısan, Səlim. Başqalarının doğrularında böyümək yerinə öz səhvlərimizdə yox olmağı seçirik həmişə.

Amma bu hər zaman belə olmalı deyil. Aradabir insanın başqalaşması lazım ola bilər. Bəli! Bir-birinə bənzəyənlə-rin bir-birini cəlb etməsi normaldır, amma bir-birinə bən-zəyənlərin bir-birini qırması da bir o qədər faciəvidir”, –

dedi və susdu Bukre. Qarşısındakı salfetlə oynamağa başladı. Hiss olunurdu ki, nəsə etiraf edəcəkdi Səlimə və özünə: “Deyəsən, mən bir eşqə sahib olmağı deyil, eşqin mə-nə sahib olmasını istəyirəm. Dəyişməyim lazımdı, bilirəm”.

Səlim söhbətin əvvəlindən bəri demək istədiyi şeyi Bukredən eşitmişdi indi. Tamamilə haqlıydı. O, bir eşqə

sahib olmağı deyil, eşqin ona sahib olmasını ümid edirdi.

“Ah, mənim Yavru Quşum! Bax, elə bunu anlatmaq idi mənim də dərdim. Kaş ki bunu özünün anlaya biləcək qədər zamanın da olsaydı eşqdə”.

251

Bukre başa düşməmiş kimi baxdı Səlimin üzünə.

“Necə yəni?” – deyə soruşdu.

“Yəni bunu anlamaq zaman istəyirdi, amma sən bütün sevgilərini qaça-qaça yaşadın. Daha doğrusu, yaşaya bilmədin. Buna görə də səni seçənlər, çox tez açılmış yaranın gec vurulan məlhəmi kimi oldular. Yaralarının ağrısını sakitləşdirmədilər. Sadəcə, üstünü bağladılar. Ona gö-rə də sən o istədiyin başlanğıcı edə bilmədin. Amma çox yaralıydın, vaxtın da yox idi gözləməyə. Gözləyə bilmədin. Qaldığın yerdən davam edəcək qədər belə dayanma-dın heç bir yerdə… Səndə çatışmayan şey səbirdi. Buna görə tənhasan. Buna görə eşqin sənə sahib olmaması səni yarımcan etdi bu qədər. Buna görə eşqə sahib çıxmalı olduğunu qavraya bilmədin heç cürə”.

Bir az da düşündü Bukre. Özünü bir dəfə də gözdən keçirtdi. Əlindəki salfeti xırda-xırda cırıb-tökürdü. Dostunun sıxıldığını anladı. Zarafat etməyə çalışdı. Ortalığı bir az yumşaltmalıydı.

“Eee… deyəsən, mövzunu araşdırmaq istəyərkən içinə yıxılıb qaldın”. Bukre əlindəki salfeti yerə qoydu.

Üzündəki düşüncəli ifadə isə hələ də qalırdı. “Bir az gəzi-şəkmi?” – deyə soruşdu.

***

İstiqlal caddəsinin izdihamına atdılar özlərini. Bir yığın insanla birlikdə Tunelə doğru gedirdilər. İkisi də

səssiz idi. İzdihamın qalın divarları içində ikisinin arasında əzilən səssizliyi bölüşürdülər. Ətrafdakı insanlarda idi gözləri. Yanlarından keçib gedənlərin üzündən həyat 251

hekayələrini oxumağa çalışırdılar o qısa anlarda… Bəlkə

də özlərinə oxşayan tale sahiblərini axtarırdılar gizli-gizli.

Tapsaydılar, sevinəcəkdilər, görəsən?

“Bu insanlara bax, – dedi Səlim, – qıraqdan baxanda, elə bil, heç bir dərd-sərləri yoxdur. Hansısa oyunun epi-zodik rolunu oynayan aktyor kimidirlər… Heç birinin əsl üzünü görə bilmirik. Üzlərindəsə kədər dənizinin gör-kəmli dalğalarını seyr edirik. Dərinlikdəki səssizlikdə nələr yaşadıqlarını bilmirik amma…”

Heç bir söz söyləmədi Bukre. Sadəcə başıyla razılığını bildirdi dostuna. İnsanları seyr etməyə davam etdi.

“Eeeeeh, əhəmiyyət vermə! Həmişə həyatın kədərli tərəflərini müzakirə etməli deyilik ki… Ağrını unutmadan xoşbəxtliyi də yaşaya bilərik doyunca… Həssaslığımızı itirmədən”, – dedi Səlim. Bir çimdik götürdü Bukrenin yanağından. Xoşbəxt etmişdilər bir-birilərini.

Yağış yağmağa başlayırdı İstanbulda… Amma heç kimin qaçmaq fikri yox idi bu bərəkətdən. Yaz yağışından qaçmazlar. Yaz yağışında islanmaq ruha ən xoş gələn şey sayılırdı bu şəhərdə. Damcılar tək-tək düşməyə başladı.

Elə bu vaxt birdən-birə sürətləndi, leysana çevrildi. İkisi də qaçmağa başladı İstiqlal caddəsində. Adamlara dəyə-dəyə, izdihama fikir vermədən. Üst-başlarında bir damcı-lıq da quru yer qalmamışdı. Gülə-gülə qaçmağa davam edirdilər. Uşaqlıq illərindən bəri nə vaxt yaz yağışı yağsa, harda olursa-olsun, belə edirdilər həmişə. Hər dəfəsində

də analarından tənbeh eşidirdilər. Ancaq yenə də əl çək-mirdilər adətlərindən. Özlərini quş kimi sərbəst hiss edirdilər. Həqiqətən də xoşbəxt idilər.

251

2

Ertəsi gün. Cümə. Yenə səhər tezdən zəng etdi Səlim.

Bukre yenə də yatırdı. Güclə açdı telefonu: “Eh, Quzu, sən heç yatmırsanmı?”

Səlim həyəcanlı idi. “Mənə bax, Yavru Quşum. Bu dəqiqə çantanı hazırlayırsan. Gəzməyə gedirik. Düşərgə

quracağıq. Gecə yola çıxmalıyıq”.

Bukre nə baş verdiyini anlaya bilmədi əvvəlcə: “Nə

düşərgəsi? Kəşfiyyatçıyıq biz?”

Güldü Səlim. “Kəşfiyyat düşərgəsi deyil, Bukreciyim.

Təbiətdə düşərgə… İki günlüyünə təşkil elədim. Çadır qurub fəlsəfədən danışacağıq. Yəni Yüksəktəpə Fəlsəfə

Dərnəyinin tədbiridir”.

Bukre özünə gəlmiş kimi oldu bir az. Səlim həmişə

özünəməxsus fikirlərlə qarşısına çıxar və əylənərkən həm də öyrədən tətil layihələri ilə hər kəsi məst edərdi. Bu da onlardan biri idi.

Qaz dağlarında dincələcək, təbiətin qoynunda yürü-yüşə qatılacaq, dağa dırmaşacaq, qeyri-adi işlərlə dolu iki gün yaşayacaqdılar. Səlim bunları birnəfəsə danışıb qurtardı. Bukre özüylə götürməsi lazım olan şeylərin siyahı-sını yazdı və hazırlıq görməyə başladı. Həftə sonu üçün mükəmməl plan idi. Ailələrindən lazım olan icazəni aldılar. Bukre balaca qardaşını da özü ilə aparacaqdı.

Qaz dağlarına yola düşəcək avtobusun hərəkət edəcəyi yerə gəldilər. Üçü də bel çantalarını baqaja verdikdən sonra öz yerlərinə oturdular. Sabah axşam sona yetəcək səfər başlamışdı. Çox möhkəm söhbətə girişərək gecəyə

251

doğru irəliləyirdilər. Sanki hamı bir-birini tanıyırdı. Eyni dərnəyin üzvləriydilər hamısı. Aralarında Səlim və Bukre kimi ilk dəfə belə bir tədbirə qatılanlar da var idi. Ətrafdakı insanlara yad baxışlarla baxmalarından da hər şey anlaşılırdı. Bir-birinə bənzəyənlər özlərini o dəqiqə tanı-yırlar.

Əksəriyyəti istedadlı və bacarıqlı gənclərdən ibarət qrup idi. Bukrenin qulağına tərəf əyilib, – ”Düzdü, özünü mahnı zənn edən fon musiqiləri də var, amma idarə etməyə çalış, Quşum”, – dedi Səlim. Gülməmək üçün özünü zorla saxladı Bukre.

Yola çıxdıqdan üç saat sonra Bukrenin qardaşı Uyqar yuxuya getdi. “Uyqar yatdı deyəsən, Bukre?” – dedi Səlim. Bukre pəncərənin kənarında oturan qardaşına baxdı.

Uyqar başını şüşəyə dayamış və özünü dərin yuxunun daxili rahatlığına təslim eləmişdi. Bukre saçlarını tumarladı qardaşının. Yavaşca öpdü yanağından. On üç yaşına çatan oğlan uşaqlarını ancaq yatdığı zaman öpmək olardı.

Başqa cür buna icazə verməzdilər.

Səlimlə Bukrenin arasında avtobusun dəhlizi uzanıb gedirdi. Yanındakı yer boş idi Səlimin. Qardaşının ayaqlarını öz oturacağının üstünə uzadıb Səlimin yanına keçdi Bukre. ”Çox həyəcanlıyam. Bu günlərdə belə bir dəyişik-liyə ehtiyacım var idi. Mənə bu həyəcanı yaşatdığın üçün təşəkkür edirəm”, – dedi.

Səlim yuxuluydu. Səsindəki yorğunluqdan da hiss olunurdu. “Bu günlərdə ikimizin də bir az kef eləməyə

ehtiyacımız var, Yavru Quş. Bax, indi görəcəksən, necə də

yaxşı olacaq ikimiz üçün də”.

251

“Haqlısan, Quzu. Elə bu dəqiqə səhər olsun istəyirəm”.

Səlim qarşıdakı oturacağın cibindəki kitabı göstərə-rək, – “İstəsən oxuya bilərsən. Yol daha tez bitər. Mənsə

bir az yatmaq istəyirəm. Səhər tezdən durmuşam, bilirsən. Hələ dünənin yorğunluğunu da canımdan çıxara bil-məmişəm”, – dedi.

Bukre bir az da danışmaq istədiyini söylədi. Sonra birdən ağlına nəsə gəldi. Səlimi danlamağa başladı.

“Sən də çox bədxərc adamsan ha! Əlinə pul düşən ki-mi tez bizim üçün xərcləyirsən. Bir az qənaətcil ol!”

“İndi bunun söhbətə nə dəxli var idi ki, birdən-birə?”

“Nə bilim, qəfildən ağlıma gəldi. Həm də bir az dan-lasam, yuxunu qaçırdaram deyə düşündüm”.

“Pul xərclənmək üçün qazanılar, Yavru Quş. İnsanın dostuyla yediyi pul ən halal olanıdır”.

“Elədir, amma xərclədiklərinə də diqqət etməyin lazımdı… Pul asan qazanılmır. Sən imkanlı deyilsən axı.

Heç birimiz imkanlı deyilik. Varlıları da sevmirsən, bilirəm. Hətta nifrət edirsən…”.

Səlim tez etiraz etdi: “O qədər də nifrət etmirəm var-lılara. Onlar da bir az insandırlar!”

Bukre özünü saxlaya bilməyib güldü. Gecənin səssiz-liyində daha da böyüdü gülüşü. Bunu hiss edən kimi qıs-dı gülüşünü. Sonra səssizlik çökdü aralarına. ”İkimiz də

tənhayıq, – dedi Bukre, – amma fərqinə varmısansa, xoş-bəxtik… İnsan öz çatışmayan parçasına sarılaraq da ayaq üstə qala, xoşbəxt ola bilərmiş, Quzu. Biz hey təlxək kimi əylənməkdənsə, şərəflə tərk edilməyi seçənlərdən olduq sevgidə. Qorxmadıq bu cür yalnızlıqlardan. Özümüzə hə-251

mişə yaraşdırdıq bu cür tərk edilməyi. Onsuz da hansı yanlış eşq doğru yaşana bildi ki, elə deyilmi?”

Səlim yumulmaq üzrə olan gözlərindən yuxunu qov-du. Qarşıdakı qaranlıq yoldan gözlərini ayırmadan cavab verdi: “Yanlış eşqlər yalnızlığın qapısıdır. Özünü eşq kimi təqdim edib bizi içəri dəvət edər. Yalnızlıq həmişə cildini dəyişdirər, Bukre! Yenə aldanarıq, yenə aldanarıq. Yalnızlıq bizə eşqdən daha çox aşiqdir. Həmişə doldurar qəlbi-mizi. Bəli, təkik əslində, amma yenə də ölümcül yalnızlıqlardan qoruyur bizi Allah”.

Bukrenin də gözləri irəlidə uzanıb gedən qaranlığa dikildi. Çox böyük yorğunluq hiss edirdi daxilən. “Mənim yastığımı verə bilərsənmi?” – dedi Səlimə. Səlim sol çiynini yaxınlaşdırdı Bukreyə… Bukre uşaqlığından qalan bir adətlə o dəqiqə Səlimin çiynindəki yerini tutdu… “Ah, Səlim… – dedi, – heç bir yastıq mənə bu rahatlığı vermir”.

Səlim gülümsədi. “Çünki başını qoyduğun hər yastıq içində bir yuxusuzluq gizlədər, – dedi, – biz də həmişə

yorğun ikən yuvarlanarıq o yuxusuzluğun girdabına…”

Bukre yarıaçıq gözlərlə dinləyirdi Səlimi. “Həyatın ən qəddar tərəfi bilirsən nədir, Quzu?” – deyə soruşdu.

“Nədir?” – dedi Səlim.

“Həyatın ən qəddar tərəfi xoşbəxt olduğumuz anlarda bir sonu olduğunu bizə xatırlatmasıdır… İnsanın ən pis tərəfi isə həyatın bir sonu olduğunu hər dəfə unutması-dır… Halbuki ölməyi gözləyərkən hiss etdirmədən içimizdə yavaş-yavaş ölürük. Dəfələrlə təkrarlanır bu son, sadəcə, fərqinə varmırıq. Biz onu hiss edənə qədər keçmişə gö-mülür hər şey. Kaş ki keçmiş bu qədər keçməsəydi, Səlim.

Bizim üçün qoyub getdiyi təcrübələr də işə yaramır keç-251

mişin. Buna görə də eyni səhvləri təkrar etməkdən yorul-muruq”.

Qısa bir səssizlik çökdü araya. “Keçmişi keçmiş edən keçib getmədiyi olmalıdır, məncə, – deyə cavab verdi Səlim. – Unudulmuş bir keçmiş, gözdən çıxarılmış, itirilmiş

keçmişdir. Əsl itirənsə keçmişini unudanın özüdür. Buna görə də ətrafımız incidənlərə sarılan, sevənlərəsə küsən insanlarla doludur”.

O dəqiqə söhbətə başladı Bukre: ”Unutma, Səlim, qadınlar çətin olanı sevirlər. Bu səbəbdən də qəlblərini oxşa-yanı qoyub, qıranın arxasınca gedirlər”.

Davamını Səlim gətirdi. “Amma sonra da arxada qoyub getdiklərini axtarırlar həmişə… Dərs olsun onlara! –

deyərək tənqid elədi. – Həyat o qadınlara qəlblərini qıran-ları özlərindən əvvəlkilər üçün darıxsınlar deyə göndərir”. Dedi və güldü sonra. İndi növbə Bukredə idi: “Niyə

elə deyirsən ki, Quzu? Bəzən gözümüz heç kimi görmür də!”

“Gözünün ondan başqa heç kimi görməməsi də bir cürə korluqdur, Yavru Quşum!”

“Könül quşudur da, özü gedib qonur, nə edə bilərik?

Yer üzünə sevməyi bilərəkmi gəlirik biz? O bilinən deyil, öyrənilən bir şeydir. Görmürsənmi nə qədər “sevilmək üçün sevənlərlə” doludur bu dünya. Ya da sevmək üçün sevənlərlə”…

“Elə buna görədir də bütün peşimanlığınız”.

“Nəyə görədir peşimanlığımız?”

“Eşqin nə olduğunu bilmədən ona inanırsınız. Eşqi tanımadan onu yaşamağa çalışırsınız. Sonra min dəfə

peşman olub ağlayırsınız. Gözünüzdə o qədər böyütdü-251

yünüz bir şeyin gözdən süzülən kiçik damlalara necə sığ-dığına təəccüblənirsiniz. Bu yanğını söndürən birini axtarırsınız sonra… Çünki bəzi gözyaşları insanın içindəki yanğını söndürməz, daha da alovlandırar! Düzdür, sonra mütləq kimsə gəlib yanğına girir… Ya söndürür onu, ya da özü də yanır səninlə birlikdə”.

“Eh, Səlim! Ya gecikir, ya da tələsir onlar. Bir dəfə

demişdik ha… Tez açılmış yaranın gec sürtülən məlhəmi…

Tez gələnlər ona görə yanırlar bəlkə də. Gecikənləri də

alovumuz istəmir heç. Yanmaq üçün bir yeri qalmadığı halda gələn suyu neyləsin alovlanan?”

“Sən də haqlısan, Yavru Quşum. Məncə, yenə də böyük məğlubiyyətlər deyil bunlar. Məğlubiyyət böyük-dürsə, əsil məğlubiyyətdir. Kiçik məğlubiyyətlər daha çox kəskinləşdirir insanı. Zaman keçdikcə arsızlaşır insan. Tapmaqdan yorulduğu halda axtarmaqdan əl çəkmə-yən zəmanə aşiqlərinə çevrilir. Bax, eşqə doymayanlardır onlar!”

“Əsəbiləşmə, Səlim. Hər kəs sənin kimi sevmir. Bunu sən mənə demişdin. Hər kəs eyni cür sevə bilməz demişdin. Mərvəni xatırla… Ona olan sevginin yeganə şahidi mənəm. O belə bilmir onu necə sevdiyini. Mənə oxumağı məsləhət gördüyün bu kitabın içində belə əlfəcin yerinə

onun şəkli var, bilirəm. Hörmət edirəm bu eşqə. Bəlkə də

ən məsum eşq gizli qalan eşqdir. Heç bir saxtalıq qarış-maz ona”.

Gözləri doldu Səlimin. Bukre nə zaman Mərvə desə, gözləri dolurdu. Cavab vermədi. Oturacağın cibindəki ki-taba uzatdı əlini. Səhifələrin arasından şəkli çıxartdı. Bir müddət seyr etdi Mərvənin gülümsəyən üzünü. Barmaq-251

larıyla tumarladı. Bukreyə uzatdı sonra. “Sən bu şəkli oxuya bilərsənmi, Bukre?” – deyə sual verdi dolmuş gözləriylə. Kədərləndi Bukre. Cavab verə bilmədi. “Mən bu şəkli hər gecə oxuyuram, – dedi Səlim. – Çünki həyatın şəklidir bu… Mənim həyatımın şəkli… Solğun olmağına baxma. Həyat reallıqda başqa, şəkillərdə bambaşqa olur”.

Sonra səhifələri qarışdırdı. Axtardığı qeyd kağızını tapdı. Uzatdı Bukreyə. “Ona bir şey yazmışdım. Mənim gözlərim çox köhnəltdi bu yazını. Sənin gözlərin də dəy-sin”.

Bukre çəkinərək kağıza tərəf əyildi. “Yazmaq, həyatın şəklini çəkməkdir. Ümid edirəm sənin kimi görə bilərəm”, – dedi və oxumağa başladı.

“Xahiş edirəm uca səslə oxu məni”, – gözlərini qarşıda uzanan yolun qaranlığına dikərək dedi Səlim.

“Bir eşq hər anlam ifadə edə bilər. Amma hər anlam bir eş-qi ifadə edə bilməzmiş. Anladım. Mən hüzursuzluğa aid xoş-bəxtlikmişəm. Və bu xoşbəxtliyin çarəsi yoxdur, bilirəm. Bilirəm və geri çəkilirəm. Siman mənə unutduqlarımı, itirdiklərimi geri qaytarır. Sən bunu hiss etmirsən. Polis qiyafəti geyinmiş

oğru kimisən. İtirdiklərimi geri qaytaranda qəlbimi oğurlayır-san. Amma oraya girmirsən. Qırırsan. Bilmirsən! Onsuz da heç bir ürəyi qırmadan ora girmək olmaz, elə deyilmi? Qırılmış bir qəlb səni içində niyə gizlədir, bilirsənmi? Bilmə! Çünki biz iti-rənlərik. Bizim bəxtimiz üzümüzə gülməz, bizim bəxtimiz arxamızdan diş ağardar. Həmişə hara getdiyimizi soruşarlar; nə-lərdən qaçdığımızı heç kim bilməz. Bizi ya sevməzlər, ya da sev-mirmiş kimi görünərlər… Buna görə də nə sağalar, nə də ölər bu yara. Sən bizi düşünmə. Məhv olmamışam. Yarımçıq öldüm sadəcə…”

251

Qarşılıqsız eşqin anatomiyası kimi idi bu yazı. Kədərləndi Bukre. Səlimin üzündə də kədər var idi. “Hansı yorğunluqdan danışırdı, kimi sevmişdi bu qədər, heç anlamadım. Halbuki onun gözlərinə baxdığım gün öz taleyimi oxumuşdum. Nəyi olmayacağımı bildiyim halda ona aşiq oldum. Eşq insanın özünü aldatmasını həqiqətə

çevirmə cəhdlərinə çevrilir bəzən. Məhv olmağı içimə

çəkdim, Bukre! Məhv olmanı ciyərinə qədər çəkmək nədir, bilirsənmi sən? Yox olmaqdan həyat ummaq… Sənin

“nəfəs” deyə alıb-verdiyinə “həyat” deyirəm mən. Sən nəfəs alıb nəfəs verirsən. Amma mən həyat alıb, ölüm verirəm”, – dedi və Bukreyə tərəf döndü. Sınıq bir təbəssüm var idi dodaqlarında. “Bir gün axtardığın insanı tapsan, qətiyyən ona “nəfəsim” demə! Aldığı hər nəfəsi geri qaytarır insan…”

Bukre möhkəm-möhkəm qucaqladı dostunu. Səlimi çox yaxşı başa düşürdü. Uzaqdan sevmək yarımçıq bir rahatlıq, ayaqüstü xoşbəxtlik kimiydi. Həddindən artıq kövrəlmişdi. “Ağlayırsanmı?” – deyə soruşdu Səlim.

Donmuş və məğrur yağış buludu gözlərində gizlənmişdi.

Üzünü pəncərəyə çevirdi.

“Hər gözyaşı məğlubiyyət deyil. İnsan bəzən dözə

bilmək üçün ağlayır, Səlim”.

Avtobuslar hüznün və hüzurun birləşdiyi yerdir. Həyat deyilən bu yolda hüzur güldürər, hüzün ağladar. Am-ma hüzünlü bir hüzur sadəcə gülümsədər. Gülümsəyirdi Bukre. İslanmış gözləriylə gülümsəyirdi. İlk oturduğu an-da ona çox rahat gələn oturacaq yol uzandıqca narahat etməyə başlamışdı. Bütün avtobus səyahətlərində belə olur.

Uyqara tərəf baxdı. Şirin-şirin yatırdı. “Yaxşı, sən də yat 251

bir az”, – dedi Səlimə. Səlim oturacağını arxaya itələyib gözlərini yumdu. Beş dəqiqə sonra artıq yuxunun qol-larında idi. Avtobus gecəni çiynəyərək irəliyə doğru şütü-yürdü.

***

Ürəyinin səsi tərəfindən aldadılan insanlar var. Onlar ürəkləriylə ağılları arasında seçim edirlər. Ürək ilə ağlın mübarizəsində əsil itirən isə özləri olurlar. İtirilmiş bir eşqdə birlikdə çıxılan yolun tənhalarıdır onlar. Məhkum edildikləri yalnızlığın günahkarı onları bu tənhalığa məhkum edənlər olsa da, hesabı ödəmək onların üzərinə

düşər. Amma yenə də sevməyə davam edərlər. Ovçuları-na aşiq olan quşlardır onlar. Bütün yolların eyni yerə aparıb çıxardığını görəndə başa düşərlər itirdiklərini. Ancaq yenə də yanlışlığı yalnızlıqdan üstün tutarlar. Özləri üçün yalanlar uydurarlar. “Yalan söyləmirəm; həqiqətlər dayanmadan dəyişir”, – deyə aldadarlar özlərini. Gerçəklər qapqara saçların arasından görünən ağarmış tük kimi dişlərini ağardar onlara… Yaralanarlar… Amma ölməzlər; Aradabir yaşayarlar…

Onlar bir bahar üçün min qışı gözə alan insanlardır.

“Əhəmiyyətli deyil, uğrunda itirə biləcəyim o qədər çox şeyim var ki…” – deyərlər və içində rahatlıq olmayan bir xoşbəxtliyi bölüşərlər. Yaşadıqları anı belə yaşaya bilmədikləri keçmişdə unudarlar. Özlərini xatırladan hər şeyi özlərində itirərlər. Talelərini dəyişdirməyə bəs eləməz heç bir qarşılaşmalar. Dilsiz olar onların yaraları. Bədənin altında danışar bu yaralar çünki.