Kitabı oku: «Yeddi gözəl», sayfa 3

Öz-özlüyündə əhd elədi ki, o beş qızı ələ gətirmiyincə bu iki qız ilə ünsiyyətdə olmasın. Vəzirləri yığıb əmr elədi ki, Rum qeysərilə öz qızını və yeddi ilin maliyatını göndərməkdən ötəri məktub yazsınlar. Əgər onları mənə göndərməsələr və mənə iman gətirməsələr, müharibəyə hazırlaşsınlar.

Qasid Rum qeysərinin hüzuruna çatan kimi naməni ona verdi. Qeysər məktubu oxuyub, qəhr və qəzəb ilə naməni rədd etdi, müharibə edəcəyini bildirdi. Əmr etdi, çoxlu qoşun toplayıb şəhərdən kənara çıxdılar. Bu tərəfdən də Bəhram Rum qeysərinin cavabını eşitdi, üzü atlas kimi qızardı və dedi:

– Ey ağılsız insan, mənim qüvvət və şücaətimdən qorxmadın ki, mənimlə müharibə eləmək fikrinə düşdün? Əmr eləyib, ordunu hazırlatdı, qəzəb içində sürətlə İrandan çıxıb Rum tərəfinə yola düşdü. Çox keçməmişdi ki, onlar bir-biri ilə üzbəüz olub müharibəyə başladılar. Birinci hücumda Rum qeysəri Bəhramın şücaətinə davam gətirmədi, məğlub oldu. Bəhram öz qoşunu ilə Rum ölkəsinin paytaxtına çatıb, şəhərə daxil oldu. Bəhramın ordusu onlara aman vermədi. Nəhayət, Rum qeysəri imana gəldi; təslim oldular, şəhər əhlindən “əlaman” sədası ucaldı. Rum qeysəri davadan əl götürüb özünü Bəhramın ayağı altına saldı, təslim oldu. Bəhram Rum məmləkətinə sahib olduğu üçün Allaha şükür-səna elədi. İki ay Rum məmləkətində qalıb, sonra səfər tədarükü ilə məşğul oldu. Rum qeysəri Bəhramdan xahiş elədi ki, mən də İrana gəlib, sizin xidmətinizdə olum, Bəhram qəbul etmədi və dedi:

– Sən yenə əvvəlki kimi hökmranlığını et. Lakin ədalət və insafı yaddan çıxarma, xalqın dadına ədalətlə çat.

Bəhram böyük zəfərlə, çoxlu ləşkərlə, hədiyyə və bəxşişlərlə Rum qeysərinin qızını götürüb İrana yola düşdü. Bəhramın gözü qızın camalına sataşan kimi Allahın qüdrətinə təəccüb etdi, cani-dildən həmin qıza aşiq oldu, böyük zövq və səfa içində İrana daxil oldu.

BƏHRAMIN HİND PADŞAHINA MƏKTUB YAZMASI

Bəhram öz-özünə düşündü: “Üç qızın vüsalına yetişdim. Digər dörd qız isə qalıb. Onların içərisində Hind padşahının qızını ələ gətirmək hamısından müşküldür. Ondan ötəri ki, Hind eli çox şücaətli və cürətlidir. Məsləhət budur ki, özüm elçi adı ilə Hind ölkəsinə gedim”.

Belə qərara gəldi ki, Hind padşahına namə yazsın. Özünün şahlıq libasını dəyişib, elçi paltarını geydi və bir qədər qoşun götürüb Hindistana tərəf yollandı. O tərəfdən elçinin gəlmək xəbəri Hind padşahının qulağına yetişdi. Şah qabaqcadan Bəhramın tərifini eşitmişdisə, buna inanmamışdı. O, Bəhram tərəfindən göndərilən elçini qəbul edəcəyini etinasız surətdə bildirdi. Şəhərə daxil olan Bəhram şəhəri şadlıq içində bəzənmiş gördü. Bəhram bu şövkəti götürüb, fikrə getdi. Öz aləmində Allah-taalanın qüdrətinə təəccübləndi. Bu fikir içində gəlib şahlıq imarətinin yaxınlığına yetişdi. Onun yalnız bir nəfər qarşıladığı üçün qəlbi sıxıldı. Elə ki padşah sarayının qapısına yetişdi, onun atının yüyənini ehtiram ilə tutub atdan endirdilər və ehtiramla, izzətlə xüsusi otağa aparıb, xidmət elədilər.

BƏHRAMIN ELÇİ SİFƏTİ İLƏ HİNDİSTANA GƏLMƏSİ

Sabah olan kimi Hind Şahı Bəhramı hüzuruna çağırdı. Bəhram böyük təmkin və vüqar ilə öz yerindən durub padşahın hüzuruna gəldi. Elçilik rəsmini yerinə yetirdisə də, qəhr və qəzəbdən az qala qılıncı çəkib bütün məclis əhlini qətlə yetirmək arzusuna düşdü. Lakin soyuqqanlığı və səbiri qəzəbinə qalib gəldi. Bu qərar ilə ayaq üstə dayanıb padşahın əmrini gözləyirdi ki, o, izn versin, Bəhram da əyləşsin. Lakin bir saat sükut içərisində oturdular. Bəhram yerindən Hind padşahına müraciət eləməyə başladı. Dedi:

– Ey həşəmətli padşah, sizə məlum olsun ki, mən cahanın pənah gətirdiyi İskəndərnəjad, Firiduntəxt və dünyada misli-bərabəri olmayan Bəhram ibn Yəzdigürd şah tərəfindən göndərilmiş bir elçiyəm ki, sizə namə gətirmişəm.

Bəhramın belə danışmağından Hind padşahının xoşu gəldi, üzündəki qəzəb ifadəsi çəkildi, naməni istədi. Bəhram naməni çıxardıb ona verdi. Hind padşahı naməni vəzirə verib, əmr elədi ki, ucadan oxusun. Padşah namənin məzmunundan xəbərdar olub rəngi qızıl kimi qızardı. Üzünü Bəhrama tutub dedi:

– Ey divanə! Bilmirəm sən divanəsən, yoxsa Bəhram divanədir? Belə məlum olur ki, sizin bu Bəhram cahildir. Məgər onun savadı yoxdur, tarixdən oxumayıb ki, Kəyumərs zamanından indiyə kimi buradan maliyat almaq mümkün olmayıb? Ey biçarə və ağılsız! Heç bir padşah Kəyumərs məqamında ola bilməz. Bəhram kimdir ki, mənimlə davaya gəlsin? Yer üzündə nə şücaətdə, nə ad-sanlıqda, nə də xəzinə və var-dövlətdə mənim kimi bir padşah yoxdur! Ey cahil və ağılsız, əgər elçini öldürmək rəsm və adət olsaydı, bu dəqiqə səni həlak edər və başını Bəhramın yanına göndərərdim.

Padşahın belə danışması Bəhramın xoşuna gəlmədi, təəccüb edib dedi:

– Ey böyük padşah, kərəm eləyin və inayət buyurun, tələsmək kara gəlməz, səbir eləmək yaxşıdır, padşahlar üçün belə danışmaq münasib və yaxşı deyildir.

Bəhram istehza ilə ona dedi:

– Şahənşahi-cahanpənah, şövkətli və qüdrətli taxt-tac sahibi olan Bəhram Gur öz dili ilə mənə belə tapşırıb ki, əgər Hind padşahı naməmin məzmunundan xəbərdar olandan sonra ovqatı təlx olsa, mənim əvəzimdən ona deyin ki, ovqatı təlxlik yersizdir və faydasızdır! İndi siz öz məsləhətinizə baxın. Bəhram məni elçiliyə göndərib və tapşırıb ki, qoşun çəkməzdən əvvəl, siz adlı-sanlı yüz nəfər pəhləvanlarınızı, mənimlə güləşdirəsiniz. Əgər yüz nəfər mənim elçimə qalib gəlsə, mən də ona təslim olaram və divanı tərk edərəm. Yox, əgər mənim elçim sizin pəhləvanlara qalib gəlsə, sizə məlum olsun ki, bütün Hindistanı xarabalığa çevirəcəyəm.

Bu kəlamı eşidən padşah təəccüblənib dedi:

– Görəsən, o nə münasibətlə bu iddianı eləsin? Bu dərəcədə şişirtməkmi olar? İndi mənə məlum oldu ki, Bəhram haqqında dediyinin hamısı şişirtmədir.

Bəhram dedi:

– Xeyr, mübağilə deyildir. Bu mən və o da meydan.

Əmr eləyin, sabah böyük bir meydan müəyyən eləsinlər, imtahan olsun və öz şücaətimi sizə göstərim.

Hind padşahı bu əmrə razı oldu. Elə ki sabah oldu, bütün vəzir və vəkillər, ordu başçıları və pəhləvanlar böyük böyük bir meydanda cəm oldular. O tərəfdən də Bəhram öz atına minib meydana gəldi. Padşahın əmri ilə bir nəfər at çapıb meydanın ortasına çıxdı və rəcəz oxumağa və nərə çəkməyə başladı:

– Əjdahanı öldürərəm, şirin başını qopararam, fili bir yumruq ilə yerə yıxaram, belə eləyərəm, elə eləyərəm! – deyib şücaətindən dəm vurdu.

Bəhram daha taqət gətirmədi, atı meydana salıb, əlini uzadıb onun kəmərindən yapışdı, pəhləvanı atın üstündən götürüb, meydanı dolandırdı, gətirib padşahın bərabərində yerə elə vurdu ki, ağzını bir dəfə açıb-yumdu. Padşah elçinin bu şücaətini görəndə qorxuya düşdü, hamı fikir etdi ki, əlbət, bu elçi Bəhramın qardaşıdır. Meydan bir-birinə dəydi. Padşah öz hökumət qərargahına gəlib o elçi haqqında fikrə daldı. Neçə nəfər vəzir ilə xəlvətdə əyləşib bu barədə məsləhət və məşvərət elədi. O, məclisdə olanlara üz tutub dedi:

– Mən bu elçidən şəkkə düşdüm. Bu elçi ya Bəhramın özüdür, ya qardaşı. Mən bu elçiyə çox məhəbbət yetirmişəm. Bəlkə, o Bəhramın yanına getməyib, burada qala. Mən onu özümə vəliəhd edərəm.

Padşah belə qərara gəldi. Səhəri gün gəlib səltənət taxtında əyləşdi və əmr elədi ki, elçini çağırsınlar. Elçi Bəhram gəlib şahın xidmətində dayandı. Vəzir və vəkillər də gəlib məclisdə oturdular. Padşah özü ağıllı və bilici olsa da, elçinin şücaət və rəşadətini, mərifət və dilinin səlisliyini gördükdən sonra yəqin elədi ki, bu elçi ya Bəhramdır, ya da onun qardaşıdır. Sonra özlüyündə elə fikrə gəldi ki, yaxşısı budur, mən öz qızımı ona verim ki, bir də İrana qayıtmasın. Şah inanırdı ki, elçi sifəti ilə gələn bu adam elə Bəhramın özüdür. O, çox şad oldu ki, qızını belə bir cah-cəlal sahibinə ərə verir və arxayın idi ki, bundan sonra bir kəs ona eyib və irad tuta bilməz. “Ona görə ki, bu elçini çox cəsarətli, qorxmaz və ağıllı gördüm. İran qoşunu bunun kimi sərkərdənin əlində olsa, o, məğlub olmaz”.

Bu qərara gələndən sonra vəzirini xəlvətə çəkib əhvalatı ona danışdı və dedi:

– Gedərsən elçinin mənzilinə, “salam və xoş gəldin” – deyib qızımı ona nişan verərsən.

Vəzir:

– İtaət eləyirəm, – deyib, yerindən qalxdı və elçinin mənzilinə yollandı.

Gecənin yarısına kimi söhbət edib, lətifə dedi, çalışdı ki, bu barədə elçidən bir işarə eşitsin, mümkün olmadı. Axırda vəzir padşahın əmrini icra edərək onun dediyini Bəhrama çatdırdı. Vəzir dedi:

– Padşah sizə çox məhəbbət və meyil yetirib, istəyir qızının kəbinini sizə halal etsin, sizi özünün vəliəhdi və canişini təyin etsin. Padşah istəyir ki, onun xahişini qəbul edib, bu vilayətdə qalasınız. İranı tərk edib oradan birdəfəlik göz çəkəsiniz.

BƏHRAMIN HİHD PADŞAHININ QIZI İLƏ EVLƏNMƏSİ

Bu sözləri vəzirdən eşidən Bəhram, qəlbən şad oldu, düşündü: “Padşah mənim rəşadət və şücaətimi görüb məndən qorxub və ya mənə qarşı onda məhəbbət yaranıb. Hər halda mənim məqsədim padşahın qızını alıb, murada çatmağımdır. Bu qıza nail olmaq çox müşkül, çox çətin idi. Əlhəmdülillah ki, asan yol ilə buna müyəssər oldum. İnşaallah, digər üç qızı da ələ gətirmək asan olar”.

Bəhram bu fikirlərindən ayıldı, üzünü vəzirə tutub dedi:

– Əvvələn, bu padşahın istəyidir, əgər mən İrana qayıtsam, mütləq Bəhram ilə dava etməliyəm. Bundansa, padşahın hökmünü icra etməyim yaxşıdır.

Vəzir belə cavabdan şad oldu, Bəhramın yanından çıxıb, padşahın hüzuruna getdi, əhvalatı əvvəldən axıra kimi ona nəql elədi. Bu xəbəri eşidən padşah da sevindi. Səhərisi padşah dərhal hökm elədi ki, elçini şövkət və dəbdəbə ilə hamama aparsınlar, əyninə şahanə libas geyindirib, bir xoş vaxt və xoş saatda qızın kəbinini bu gənclə kəsdirsinlər. Hamı şadlıq etməyə başladı. Zifaf gecəsi Bəhramı tam bir izzət və ehtiram ilə gəlin otağına apardılar. Lakin xülasə, Bəhram otağa daxil olub təmkin və vüqar ilə taxtın üstündə əyləşdi. Qız da bir səndəlinin üstündə oturdu. Bir tərəfdən qızın vüsalına yetişməyinə heyrət edirdi, bir tərəfdən isə xəyal edirdi ki, İrana necə qayıtsın. Gecə yarısına kimi qızla Bəhramın arasında heç bir söhbət olmadı, onlar bir-birinin üzünə baxmadılar; hər biri öz fikir və xəyal dünyasındaydı. Xüsusilə, qız Bəhramı görən kimi aşiq olmuşdu. Ona görə Bəhramın etinasızlığından çox qəmli, kədərli olub təəccüblənirdi. Öz-özünə fikirləşdi ki, yəqin, məni sevməyib, ya məndən ədəbsiz bir iş görüb və ya məndə bir çatışmamazlıq var. Qəlbinin ağrısını şiddətindən ixtiyarsız gözlərindən yaş töküldü. Öz-özünə deyirdi: “Axı bu nə bədbəxtlik idi mənə üz verdi, kaş mən bu günü görməmiş öləydim. Onun məhəbbətinin mənə nə qədər təsir etdiyini o, anlamalı və məni özünə dost kimi qəbul etməli idi. Əksinə, indi mən onun dərdinə giriftar olmuşam. Ey, insafsız fələk, bu nə eşqdir ki, məni mübtəla elədin, onunsa heç vəchlə məndən xəbəri yoxdur?”

Xülasə, ağlamaqdan qızın taqəti kəsildi. Bəhramın yastığının yanında əyləşdi. Yorğanı Bəhramın üzündən kənar eləyib camalına baxmağa başladı. Gözlərindən sel kimi yaş axıtdı. Bəhram gözlərini açıb, qızı başının üstə gördü. Nəzəri onun camalına sataşanda anladı ki, gözəllikdə və nəzakətdə bu qızın misli-bərabəri yoxdur. Kamal və vüqar ilə yerindən qalxıb qızın əlindən tutdu, onu öz yanında əyləşdirdi. Ona ürək-dirək verib, ağlamağının səbəbini soruşdu. Qız dedi:

– Ey mənim padşahım və ey arami-canım, məhəbbət badəsindən necə ağlamayım? Mənə məhəbbət badəsini içirib, Məcnun oxu ilə vurmusan, sonra da nəzərindən salmısan! Nə olar, bu zəifə az da olsa, lütf və mərhəmət edib, məhəbbətini məndən əsirgəməyəsən.

Qız bu sözləri deyəndən sonra yenə ağlamağa başladı. Bəhram daha dözə bilməyib qızın əlindən tutdu, gözlərinin yaşını silib dedi:

– Ey mənim dərdimin dərmanı, belə güman eləyirsən ki, səni sevmirəm? Bəs bu qədər uzun, məşəqqət, zülmətli yolu nə üçün gəlmişəm? Sənin üçün təxti-səltənəti tərk etmişəm, bu qəflət və məlamət sənin məhəbbətinin və eşqinin ucundandır. Səni sevmədiyim üçün deyil, öz vəziyyətim haqqında fikir və xəyala dalmışam.

Bəhramın belə məhəbbət və nəvazişini görən qız, onun boynunu qucaqlayıb dedi:

– Ey mənim ruhi-rəvanım, sizin bu pərişanlığınız nədəndir?

Bəhram cavabında dedi:

– Ey mənim arami-canım, məgər indiyədək kimsə sirrini bir kimsəyə deyibdir ki, mən də öz sirrimi sənə deyim?

Qız dedi:

– Siz düz deyirsiniz, lakin həqiqi dost öz sirrini dostuna deyər. Əgər məndən zərər görəcəyiniz haqda düşünmürsünüzsə, sirrinizi mənə bildirin.

Bəhram söylədi:

– Əcəbdir, haradan bilim ki, sən mənim sadiq dostumsan ki, öz sirrimi sənə aşikar eləyim?

Qız bu sözləri eşidən kimi yerindən qalxıb, təbəssümlə dedi:

– Ey mənim məhəbbətli Bəhramım! O Allah ki, mənim məhəbbətimi sənin qəlbinə salıb sənin də məhəbbətini mənə aşikar eləyib. Buraya necə və nə üçün gəlmisən və məni necə almısan, sənin bütün əhvalatından agaham.

Bəhram gördü ki, qız onun bütün namü-nişanından xəbər verir və onu tanıyır, təəccüb elədi, qızın əlini tutub öz yanında əyləşdirdi və dedi:

– De, görüm sən haradan bilirsən ki, mən Bəhramam.

Qız dedi:

– Sizin filan vaxt başqa libasda buraya gəlməyinizi və məni necə almağınızı yuxuda görmüşəm. O vaxtdan indiyə kimi sizin camalınıza aşiqəm. İndi də şükür eləyirəm ki, sizin camalınızı yaxından görüb vüsalınıza yetişmişəm.

Bəhram daha öz sirrini gizlətmədi və onu aşikar elədi. Bəhram dedi:

– Fikrim Hindistandan İrana necə gedəcəyim haqqındadır.

Qız dedi:

– Gərək bir həftə səbir eləyək. Bir neçə gündən sonra bayramımızdır və şəhər əhli şəhərdən kənara gəzməyə gedəcək. Biz də bir bəhanə ilə şəhərdən kənara çıxarıq. Elə ki bütün əhali şəhərdən çıxdı, biz də atlanıb qaçarıq.

Bəhram bu tədbiri bəyənib qıza dedi:

– Qaçmaq mənim üçün böyük eyibdir. Camaat deyər ki, Bəhram qızı götürüb qaçdı.

Qız dedi:

– Bu nə nəticədir ki, siz gəlirsiniz, bu nə xəyaldır? Bunun heç eybi yoxdur və bundan başqa yolumuz da yoxdur.

Bəhram naçar qalıb bir həftə səbir elədi. Onların bayramları gəlib yetişdi. Şəhər əhli gəzməyə getməyə hazırlaşdı. Bəhram özünü xəstəliyə vurdu. Qız da, “Bəhram xəstədir, mən ona baxmalıyam” – deyib getməkdən imtina elədi. Padşah, qoşun rəisləri atlanıb şəhərdən çıxdı, gəzinti yerinə yollandılar. Qız dərhal əmr elədi, iki at hazır eləsinlər, özü də çox cəsur at olsun. At hazır olandan sonra Bəhram və qız “Biz də gəzməyə gedirik” bəhanəsi ilə silahlanıb kimsənin xəbəri olmadan şəhərdən çıxdılar. Gecə bir dağın ətəyinə yetişdilər. Atlarını açıb yemlədilər və özləri də bir guşədə əyləşib söhbətə məşğul oldular.

Axşam tərəfi padşah Bəhramı və qızı öz mənzilində görməyəndə təəccüb etdi. Çox axtarandan sonra yəqin elədilər ki, hər ikisi qaçıbdır. Bir neçə nəfər atlı ilə onların dallarınca yollanıb, sübh vaxtı Bəhramgil olan yerə yaxınlaşdılar. Bunları kənardan görən Bəhram işin nə yerdə olduğunu bildi. Silahlanıb qıza dedi:

– Sən məni gözlə, bunlarla vuruşum və sən də mənim şücaətimi gör.

Qız bu hadisədən məhzun oldu. Allaha tərəf əl tutub dua elədi.

Padşah Bəhramı görcək qəzəb ilə dedi:

– Ey nəməkbəhəram, səfeh və ağılsız. Bu mənim yaxşılığımın əvəzidir ki, mənimlə belə rəftar elədin? Günah mənim özümdədir ki, sənin kimi divanəni imtahan etməmiş özümə damad seçdim. İndi yeridir ki, məndən cəza görəsən və öz cəzana yetişəsən.

Bəhram dedi:

– Ey padşah, mən çörək itirən və səfeh deyiləm, çox ağıllı və bilikliyəm. Bilin və agah olun, sizin sədasını, ismi-rəsmini eşitdiyiniz o Bəhram mənəm! Məndən savayı bir kəsin cürəti və cəsarəti çatmaz ki, elçi paltarında sənin məmləkətinə gəlsin. Belə deməyin ki, mən qızınızı götürüb qaçdım. Bilirdim ki, siz mənim dalımca gələcəksiniz, məhz buna görə qaldım. İndi hər kəsin dava etmək fikri varsa, buyursun! Mənim dava şücaətimi və hünərimi görməsəniz, bilməzsiniz ki, cahanda kişi var, ya yox.

Padşah bu sözü Bəhramdan eşidikdən sonra dünya onun nəzərində qaranlığa büründü. Özünü ələ alıb birtəhər dayandı. Fikir elədi, sülhdən başqa çarə tapmadı. İkisi də bir-birinə yetişdilər, padşah Bəhramın boynunu qucaqlayıb, üzündən öpdü. Bu halı görən qız da dağdan enib atasının əlini öpdü. Gördüyü o yuxunu atasına danışdı. Padşah qızının yuxusundan xəbərdar olub üzünü Bəhrama tutdu və dedi:

– Bu qızı əzəl günündən xudavəndi-aləm sənə qismət eləyib. Bu sənin haqqındır.

Padşah Bəhramın geri qayıtmasını nə qədər israr elədisə də, o bunu qəbul eləməyib dedi:

– İrana nə qədər tez qayıtsam, bir o qədər yaxşıdır. Çünki məmləkətimi sahibsiz qoymuşam.

Beləliklə, padşah atlıları ilə öz yerinə, Bəhram isə qızı götürüb İrana yola düşdü. İran sərhədinə çatanda camaat xəbər tutdu ki, Bəhram gəlir. Böyükdən-kiçiyə hamı pişvaza çıxdı. Bəhramın qayıtması münasibətilə şadlıq və sevinc hər tərəfi bürüdü. Bəhram kamal-şövkət və izzət ilə şəhərə daxil olub səltənət taxtında əyləşdi. Bir gündən sonra vəzirləri çağırıb əmr elədi ki, üç namə yazsınlar. Birini Məğrib padşahına, birini Xarəzm hökmdarına, birini də Səğlab padşahına. Vəzirlər məktubları yazıb, sərkərdələrə verdilər. Hərəsi bir məmləkətə yola düşdü. Həmin padşahlar Bəhramın şövkət və şücaətini eşitmişdilər. Təcili surətdə qızlarının səfər tədarükünü görüb, kəmali-ədəb və məmnuniyyətlə sərkərdələri İrana yola saldılar. Onlar bir neçə gündə İran məmləkətinə yetişdilər. Xəbər Bəhrama çatdı. O, Allah-taalanın dərgahına əl qaldırıb dedi:

– Pərvərdigara, sənin bu nemətlərinin şükürünü necə yerinə yetirəcəyəm? Sənin dərgahına nə qədər həmd-səna eyləsəm, yenə az olacaq! Sənin nemətlərinin mindən birinin şükürünü yerinə yetirməyə qadir deyiləm. Sən bütün xalq içində bu aciz bəndənin başına uca elədin.

VƏZİRİN BƏHRAMA QƏSR TİKMƏSİ

O, yeddi qızın vüsalına yetişdiyi üçün çox xoşbəxt idi. İstəyirdi ki, bir məclis qursun və qızlarla əyləşib eyş-işrətə məşğul olsun. Cah-cəlallı bir məclis qurub, vəzirləri yanına çağırdı. Söhbət Bəhramın xoştaleli olmasına yetişəndə vəzirlərdən birisi ərz elədi ki, həqiqətən, Bəhramın bəxt və iqbalı ona çox köməklik elədi. Başqa bir vəzir qalxıb dedi:

– İqtidar sahibi padşahım, sizə məlum olsun ki, nökəriniz olan mən Xəvərnəq qəsrini tikən Simnarın şagirdlərindənəm, mən özüm Xəvərnəq qəsrində çox xidmət eləmişəm. Əgər həzrəti-şəhriyarın ürəyi istəyirsə, mən burada elə yeddi qəsr tikərəm ki, hər birisi xəvərnəq qəsrindən yaxşı və cilvəli olar. Şahənşahi-aləmpənah bu qızların hər birisini bir imarətə qoyub eyş-işrətə məşğul olar. Bütün vaxtlarda xoşhal və şad olarsınız. Şərəfli ömrünüzü orada keçirərsiniz.

Bəhram bu mətləbi eşitdikdə çox məmnun oldu. Buyurdu, xəzinənin qapısını açdılar. Vəzirə istədiyi xərcin iki bərabərini verdi və əmr elədi ki, imarətləri tikməyə başlasın. Yeddi qəsrdən ibarət olan imarət iki il müddətinə hazır oldu. Bu elə imarət oldu ki, Xəvərnəq qəsri onun yanında bir heç idi. Bəhram bu imarəti görcək çox şad oldu. Vəziri cavahirat və bir çox başqa nemətlərlə mükafatlandırıb, şad etdi. Bəli, o, yeddi imarəti yeddi ulduzun hökmü ilə tikmişdi. Sanki bu qəsr deyil, Keyvan ulduzunun biri idi. O qəsrin iyi bir ağaclıq məsafədən ətirlənirdi. Məşriqin adına olan imarət səndəl ağacının rəngində tikilmişdi. Onun gözəlliyinə tamaşa etmək insana fərəh verirdi. Mərrixin adına tikilmiş imarətin rəngi qırmızı idi. Gülün rayihəsindən insan valeh və bihuş olurdu. Günün adına tikilmiş imarət sarı rəngdə idi. Zöhrə adına olan imarət ağ idi. Ütaridin adına olan imarət firuzə rəngdə idi. Qəmərin adını daşıyan imarət yaşıl rəngdə idi. Beləliklə, o imarətlərin hər birisi bir ulduzun adını daşıyırdı. Həmin imarətdə qızlara mənzil verdilər. Bəhram da belə qərara gəldi ki, hər gün bir imarətə gedib, qızların biri ilə eyş-işrətdə olsun və tamam istirahətlə ömrünü keçirsin.

BƏHRAMIN ŞƏNBƏ GÜNÜ QARA GÜNBƏZƏ GETMƏSİ

Şənbə günü, sübh vaxtı Bəhram yerindən qalxıb, başdan-ayağa qara libas geyindi. Bir qara ata minib, şövkət və cəlal ilə qara imarətə təşrif gətirdi. O tərəfdən də Hind padşahının qızı qara libas geyib Bəhramın pişvazına çıxdı, onu qarşılayıb, əlindən tutdu və qəsrə daxil oldular. Qəsrin ortasında bir bəzəkli taxt qoymuşdular. Bəhramla qız birlikdə gedib o taxtın üstündə əyləşdilər. Şadlıq vaxtı qız yerindən qalxıb, min işvə-nazla şirin dilini dua-sənaya açdı və dedi:

– Bu gün şəhriyarım üçün bir hekayət nəql eyləmək istərəm.

Bu sözü qızdan eşidən Bəhram dedi:

– Əgər siz bu şirin dilinizlə mənə bir hekayət söyləsəniz, çox məmnun olaram.

Qız Bəhramdan izn alandan sonra yerindən qalxıb, Bəhramın taxtının ayağından öpdü, gəlib Bəhramın yanında əyləşib hekayətə başladı.

HİND GÖZƏLİNİN NAĞILI

Ey adil padşah. Uşaqlıq zamanından xatirimdədir ki, anam belə bir hekayət danışmışdı:

Bir abid və zahidə qadın bizim evimizə çox gəlib-gedərdi. Qara libasdan başqa ayrı rəngli libas geyməzdi. Biz nə qədər nəsihət elərdik və qara geyinməkdə məqsədini soruşardıqsa, o bunun səbəbini deməzdi. Nəhayət, bir gün çox isrardan sonra o, məcbur olub, sirrini bizə açmağa razılıq verdi. O belə dedi:

– Mən bir padşahın kənizi idim. Padşahı özümə artıq dərəcədə dost tutardım. Padşah da çox adil və insaflı insan idi. Dünyagörmüş, işbilən, qəriblərə dost, rəiyyətpərvər idi. Qəribin hər arzusunu yerinə yetirməyə çalışırdı. Dünyada gördüyü, eşitdiyi qəribə və maraqlı işlər barəsində qəriblərdən söz soruşardı.

Bir gün təsadüfən padşah yoxa çıxdı. Kimsə bu məsələdən xəbərdar deyildi. Nə qədər axtardılarsa, ondan bir xəbər öyrənə bilmədilər. Vəzir, vəkillər padşahın yerində əyləşib hökumət işləri ilə məşğul olmağa başladılar. Bu hadisədən iki il keçdi. Günlərin birində şahın bu iki il müddətində harada olduğunu kimsə bilib anlamadığı halda, şah gəlib öz taxtında əyləşdi və işləri ilə məşğul olmağa başladı. Lakin şah əyninə qara libas geymişdi və ondan başqa ayrı rəngli libas heç vaxt geymədi.

Bir nəfər cürət eləməzdi ki, bu sirri ondan soruşsun. Qeyb olmamışdan əvvəl həmişə eyş-işrət içində, həmişə gülərüz olan şahın sonralar heç vaxt üzü gülməzdi. Bəzən gözlərindən yağış kimi yaş axardı. Öz ömrünü belə bir halda keçirərdi. Padşah məni çox dost tutardı və onun yanında artıq məhrəmlik tapmışdım. Daim çalışırdım ki, başını müxtəlif məzəli sözlərlə məşğul eləyim. Onun yanında hamıdan artıq cəsarətli və cürətli mən idim.

PADŞAHIN CARİYƏ İLƏ SÖHBƏTİ

Bir gün mən kimsənin olmadığı xəlvət bir yerdə fürsəti qənimət bilib cəsarətləndim və özümü onun qədəmlərinə salıb dedim:

– Ey aləmin pənah gətirdiyi padşah. Qara libas geyməyinin səbəbi nədir, haraya qeyb olmuşdun, gərək bunların sirrini biləm.

Padşahdan bu sualı eləyəndə, əvvəl bir qədər heyrətləndi:

– Bu nə sualdır mənə verirsən? Bu sənin vəzifən deyildir, bu fikri başından uzaq elə.

Özümü onun qədəmlərinə saldım, çox israr eləyib dedim:

– Ya gərək məni qətlə yetirəsən, ya gərək məni bu sirrindən agah edəsən, məni məyus eləməyəsən.

Padşah mənim xatirimi çox istədiyindən yavaş-yavaş yumşalıb dedi:

– Səndən ötəri bir şey olmasa da, indi ki israr elədin, başımın sərgüzəştini sənə deyərəm. Sən də qara geyməyin ləzzətini anlayar və həmişə qəm-qüssədə olarsan.

BİRİNCİ HEKAYƏT

Ey cariyə, sən özün bilirsən ki, mən nə qədər qonaqpərvər və qəribpərəst idim. Bir gün öz qəsrimdə oturmuşdum və gəlib-gedənə tamaşa edirdim. Nagahan bir dərviş gördüm ki, qara libas geyinib. Təəccüb elədim və öz aləmimdə düşündüm ki, aya, bu dərviş nəyə görə qara libas geyib və nə üçün qəmlidir?

O saat əmr elədim. Dərvişi mənim yanıma gətirdilər. Çox məhəbbət və nəvazişdən sonra onu məmnun və şad eləyib, qara paltar geyməyinin səbəbini soruşdum. Dərviş kədərlənib, qaşqabağını salladı və dedi:

– Ey padşah, mən razıyam ki, məni parça-parça doğrayıb, qətlə yetirələr, amma bu mətləbi məndən soruşmayalar. Məni odda yandırsanız da, bu sirri deyə bilmərəm.

Mən dərvişi çox nemət və məhəbbətlə məmnun etdim. Nəhayət, dərvişi razı saldım. Nazı-nemətə yetişən dərviş belə ərz elədi:

– İndi ki, padşah mənim qara paltar geyməyimin səbəbini öyrənməyə maraq göstərir, mən onu bəyan eylərəm.

Dərviş dedi:

– Ey padşah, sizdən gizli qalmasın ki, Çin məmləkətində bir abad şəhər var. Şəhərin adı Qarageyimlilərdi. Şəhər əhalinin hamısı böyükdən-kiçiyə kimi varlı və kasıb başdan-ayağa qara paltar geyirlər. Qəriblərdən o şəhərə daxil olan hər kəs də qara paltar geyməlidir. Ora kim xoşhal və şadiman gedərsə, qəmgin və məhzun qayıdar.

Dərviş kəlamını bura çatdıranda dedi:

– Ey padşahım, mənim dilimdə daha taqət yoxdur ki, bundan artıq deyim, bu mənim boynum, oda qılınc, istəsəniz, öldürün, istəsəniz, azad eləyin.

Başımı yuxarı qaldırıb dedim:

– Ey dərviş, əgər bu mətləbi mənə bəyan eləsən, dövlətimi səninlə yarı bölərəm və səni özümə vəliəhd elərəm. İnan ki, yalan vəd vermirəm.

Dərviş bütün xahişlərimdən sonra üzünü mənə tutub ərz elədi:

– Ey padşah, mənim bu dərvişliyim sənin səltənətindən yaxşıdır və mənim qara geyməyim bir böyük nemətdir. Mən əkin dövlətinə və padşahlığına qibtə etmərəm. Bundan artıq heç nə deyə bilmərəm. Bu mətləbdən keç!

Dərviş bu cavabı verəndən sonra otaqdan çıxdı.

Elə hey fikirləşdim, nə tədbir gördüm ki, bu sirri öyrənim? Başımı qaldırıb baxanda gördüm ki, dərviş yoxdur. Bir neçə nəfər göndərdim, lakin onu tapa bilmədilər. Bu hadisədən bir neçə gün keçdi, dərvişdən bir xəbər olmadıqda elə bir vəziyyətə düşdüm ki, az qaldım divanə olam. Onu çox axtardım, dünyagörmüş vəzirlərdən o şəhərin adını soruşdum, ondan bir kəs nişan verə bilmədi. Nəhayət, taxt-tacımı buraxmaqdan başqa bir çarə tapmadım. O sirri öyrənməyincə taxt-tacıma qayıtmayacağıma söz verdim. Libasımı dəyişib, bir neçə nəfərlə ehtiyacım qədər cavahirat götürüb şəhərdən çıxdım və dərvişdən eşitdiyim tərəfə yola düşdüm. Hər kimdən o şəhərin adını soruşurdumsa, nişan verən olmurdu. Deyirdilər, bu adda şəhər eşitməmişik. Bu səfərin zəhmətlərindən gah peşman, gah da razı və məmnun idim. Bilmirdim ki, işin axırı necə olacaqdır. Nəhayət, min əzab-əziyyətlə Çin məmləkətinə yetişdim. Özümü camaata böyük bir tacir kimi qələmə verdim. Çin torpağında kimdən “o şəhərin” yerini soruşurdumsa, ya “bilmirik”, ya da “filan yerdədir” kimi yarımçıq cavablar alırdım. Lakin bu xəbərdən də xoşhal olur, tam bir şövq ilə yoluma davam edirdim. Bu yolla altı ay ərzində bütün vilayətləri gəzdim. Nəhayət, həmin şəhəri tapdım. Şəhərə daxil olub gördüm ki, dərvişin dediyi kimi, şəhər abad və zinətlidir. Lakin buranın bütün camaatı qara paltar geymişdi. Şəhərin hər tərəfini dolandım, tamaşa elədim, nəhayət, bir yaxşı karvansara tapdım. Şeylərimizi karvansaraya qoyub, xidmətçi və nökərlərim ilə istirahətə məşğul olduq.

Səhərisi gün həmən karvansaradan çıxıb küçə və bazarları dolanırdım. Qürub vaxtına qədər şəhəri gəzməyimə baxmayaraq, məni maraqlandıran məsələ barədə heç bir şey öyrənə bilməyib, karvansaraya qayıtdım. Axırda belə bir qərara gəldim ki, özümə bir hücrə tapım, ticarət işi ilə məşğul olum, bəlkə bu yolla öz məqsədimə çata biləm. Səhəri bazara gedib yaxşı bir dükan kirayə elədim. Beləliklə ticarətlə məşğul oldum. Nə qədər axtardım, bir şey öyrənə bilmirdim. Beləliklə, hər gün məqsədimə yetişmək arzusu ilə hər yeri axtarır, hər kəsdən soruşur, axırda arzuma çatmamış karvansaraya çatırdım.

PADŞAHIN QƏSSABLA DOSTLUĞU

Altı aydan sonra, nəhayət, bir qəssabla dost oldum. Ona hər gün daha çox nəvaziş və məhəbbət göstərirdim. Qəssab da ağıllı və iş bilən bir adam idi. Məndən özünə qarşı bu qədər məhəbbət və nəvaziş gördükdə xəcalət çəkir və utanırdı. Beləcə dörd ay qəssabla ülfət və dostluq elədik. Hər gün ona nağd pul və başqa xərcliklər verirdim. Lakin ondan öz məqsədim barədə bir söz soruşmağa cəsarət edə bilmirdim. Qəssab mənim verdiyim nemətlər sayəsində dövlət sahibi oldu.

Bir gün öz mənzilimdə xəyalda idim ki, gördüm qəssab mənə tərəf gəlir. Öz-özümə dedim ki, qəssab bu vaxtlar gəlməzdi, nə hadisə üz veribdir ki, o, bu vaxt mənim yanıma gəlir? Qəssab mənim yanıma yetişəndə salam verdim. Qəssab mənim bu ehtiramımdan xəcalət çəkib, kamali-ədəblə dedi:

– Ağacan, məni həmişə xəcalətli edir və utandırırsız. Belə ki, mən sizin nemətlərinizdən sərvət və dövlət sahibi olmuşam. Sənin hörmətinin qarşısında heç bilmirəm necə təşəkkür eləyim, necə xidmət edim ki, sizə layiq olsun?

Mən onun cavabında dedim:

– Xeyr, ağacan, hələ mən dostluğa layiq bir iş görməmişəm, bu barədə hələ mənim qüsurum var.

Qəssab dedi:

– Əgər bu gecə zəhmət çəkib öz mübarək qədəminizlə bizə gəlsəniz, məni başıuca edərsiniz.

Elə ki qəssabdan bu sözü eşitdim, o qədər şad və məmnun oldum ki, əgər bütün dünyanı mənə versəydilər, bu qədər sevinməzdim. Öz aləmimdə düşündüm: “Əgər qəssabın evinə getsəm, söhbət əsnasında bu sirri ona sual verərəm. Bəlkə, o, mənim xahişimi rədd etməyib bir şey deyə”.

Qəssabla söhbətə məşğul olduq. Axşam oldu, mən dükanı bağlayıb ayağa durdum və qəssabla birlikdə onun evinə gəldik.

Qəssabın evi, həqiqətən, səfalı və yaxşı bir ev idi. Özünə görə neçə nəfər xidmətçisi və cariyəsi var idi. Onlar məni uzaqdan görən kimi kamali-ədəb ilə məni pişvaz elədilər. Bir uca nərdivanla yuxarı çıxıb bir geniş otağa çatdıq. Otaq cürbəcür nəqşlərlə bəzədilmişdi. Otağın ortasında bir gözəl taxt qoyulmuşdu. Qəssabın çox israr və xahişindən sonra gedib taxtın üstündə əyləşdim. Qəssab da əlləri sinəsində ədəblə mənim qənşərimdə dayandı. Mən onun əlindən tutub taxtın üstündə, öz yanımda əyləşdirdim. Xidmətçilər mənim başıma pərvanə kimi dolanır, qulluq edirdilər. Fikirləşirdim ki, bəlkə, qara paltarlılar barədə bir söz meydana gəldi. Bu arada aralığa yemək gətirdilər. Hamı yeməyə məşğul oldu. Yeyəndən sonra söhbətə başladıq. Fikirləşdim; görən qara paltarlılar haqqında soruşsam, o, mənə bir söz deyər, ya deməz. Bu fikirdə idim ki, gördüm qəssab verdiyim bütün hədiyyələri gətirib qarşımda yerə qoydu və dedi: