Kitabı oku: «Bağımsızlık Dönemi Özbek Edebiyatı», sayfa 4

O‘ZBEKISTON SO‘ZI
(Monolog)

 
O‘zbegim! O‘zbeklar! O‘z o‘ziga Bek,
O‘z elida beklar, eshiting so‘zim.
Bilaman, aslingiz – o‘z so‘ziga Bek,
Siz mening yuragim, siz mening O‘zim!
Siz olomon emas – ajdodlar guvoh,
“Avesto” guvohdir – eng qadim doston.
Siz nonko‘rlar emas, siz emas gumroh,
Siz podshosiz, siz xon, siz hoqon, sulton.
O‘z ona tilingiz qutlug‘dir sizga,
Siz unda bitgansiz ne go‘zal kitob.
Bolta urmagansiz ildizingizga,
Ezgu So‘z va Amal – siz uchun oftob.
G‘animlar oldida tiz cho‘kmagansiz,
Garchi kajraftordir bu dunyoi dun.
Sotqin Yalovochlar, u siz emassiz,
Millat ori – Temur, siz – Jaloliddin.
Samarqand, Buxoro, Xivani qurgan,
Tarixlar me’mori, tojlar sirisiz.
Baxtu farog‘atin mehnatda ko‘rgan,
Siz donishmand dehqon – zamin pirisiz.
Ha-ha, siz o‘zingiz kalomi bilan
Bashar sharafini sharif etguvchi.
Ilmu haq, haqiqat, a’moli bilan
Dunyoni kamolot sari eltguvchi!
O, siz uchun mangu bag‘rini bergan —
Men – Tangri tuhfasi – duogo‘y bir jon,
Ozodlikning yashil tug‘in ko‘targan —
Ota makoningiz – Hur O‘zbekiston!
 

2000.

ÖZBEKİSTAN SÖZÜ

 
Özbek’im! Özbekler! Kendi kendine bey,
Kendi yurdunun beyleri, dinleyin sözümü.
Biliyorum, aslınız kendi sözüne bey,
Siz benim yüreğim, siz benim özüm!
Siz sıradan bir halk değilsiniz, ecdadlar şahit,
“Avesta” şahittir, en kadim destan.
Siz nankör değilsiniz, siz değilsiniz sapkın,
Siz padişahsınız, siz han, siz hakan, sultan.
Ana diliniz kutludur size,
Yazdınız o dille nice güzel kitap.
Balta vurmamışsınız köklerinize,
Güzel söz ve amel sizin için güneş.
Düşmanların önünde diz çökmezsiniz,
Gerçi yalandır bu fani dünya.
Hain kılavuzlar, o siz değilsiniz,
Milletin arı Timur, Celaleddin’siniz.
Semerkand, Buhara, Hive’yi kuran,
Tarihler mimarı, taçlar sırrısınız.
Baht ve feragati çalışmakta gören,
Siz bilge çiftçi, yeryüzünün pirisiniz.
Evet evet, siz kendi sözünüz ile
İnsanlığın şerefini şereflendirensiniz.
İlim ve hak, hakikat, amacı ile
Dünyayı kemalata doğru ulaştırıcısınız!
O, sizin için sonsuz bağrını açan
Ben,Tanrı’nın hediyesi, duacı bir can,
Özgürlüğünün yeşil tuğunu kaldıran
Baba ocağınız Hür Özbekistan!
 

VATAN

1

 
Birinchi sentabr
Bir ming to‘qqiz yuz
to‘qson birinchi yil! O, qutlug‘ sana!
Zulm parchalandi!
Buzildi qafas!
Samoviy Ozodlik qildi tantana!
titradi yovuz kuch!
Qaqshar beomon!
Asriy asoratlar topdi-ku zavol!
Jahon maydonida —
hur O‘zbekiston!
O, Temuriy millat! Sizniki halol!
Jon-jondan tuydim men Tangrim mehrini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

2

 
Shodlikka to‘l, Vatan,
Shodlikka burkan,
Hayot, Erkinlikning quvonchlarin tot!
Sen ham tiriklikning
aslini o‘rgan,
Asrlar alamli jandalarin ot!
O, ilohiy Kun! Kun!
O, ilohiy Sas!
Istiqlol – istiqbol qilindi e’lon!
Osmon gumburladi,
Chaqmoq chaqdi, bas,
Bir zum qalqib tushdi xalq va olomon!
Men bu kun eslayman So‘zlar sehrini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

3

 
Hatto Imperiya,
Mustabid tuzim,
Qonlarga qorishgan manfur siyosat,
Saqlab qolmoq uchun
zaminda o‘zin
Bo‘htonlar yog‘dirdi qavatma-qavat.
Boshi yanchilmagan
mafkura-ilon,
Dunyoni buzgudek jon talvasasi,
Dahshatli qiyofa
kasb etdi, inon,
Har dam tayyor edi kunda, boltasi.
Ogoh bo‘l, yodda tut makkor makrini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

4

 
Qancha tubanlashgan
ersa zalolat,
Shuncha yaqin kelgay qiyomat qoyim.
Seni sharaflayman
buyuk jasorat,
Sen mening shavkatim, sen mening orim!
Odamzot qalbini
tark etsang agar,
Olamni bosardi do‘zaxiy anduh.
Bema’no yashardi
zaminda bashar,
mangu sharaf senga, ey xaloskor Ruh!
Payg‘ambar ham qilgan uning zikrini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

5

 
O, Turon yerlari,
O, Turon ellar,
Ne salaf urhosin eshitmagansiz.
Bugun uchib keldi
siz kutgan yellar,
Hech qachon bu qadar entikmagansiz.
Onamiz To‘maris,
Otamiz Shiroq
Non tutib turibdi yengliklarida.
Ozodlik yagona,
Ozodlik – bayroq
Ulkan Osiyoning kengliklarida!
Bugun alqagaymiz erka ruhini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

6

 
Yurt qadrini so‘ragil
musofirlardan,
Erkinlik qadrini qullardan so‘ra.
Sulton suyagi xor,
ha, kofirlardan,
Jaloliddin – sherdil, erlardan so‘ra!
Ajdodlar yo‘lidir —
Istiqlol yo‘li,
Ular kalimasi bizga madadkor.
Sohibqiron turar,
gullar o‘ng-so‘li,
Surati – siyrati ulug‘vor, poydor!
O‘zbekyurt kuylaydi shonu madhini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

7

 
Vatan, tarixingda
Turkiston bo‘lib
Ne buyuk Davlatlar qurib yashading.
Sarhadsiz sarhadlar,
dengizday to‘lib,
Ne-ne saltanatlar evrib yashnading!
Mening pirim erur
Qul Hoja Ahmad,
Ona tilim asli “Hikmat” tilidir!
Navoiy – Allohdan
berilgan Davlat —
Millatim komili, millat piridir!
O, bugun tinglayman pirlar shukrini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

8

 
Tugadi yo‘lsizlik,
Qaytdi shon-shavkat,
Ipak yo‘llarida muazzam karvon,
O, qaytdi Qur’onim —
ilohiy qudrat,
Qaytdi Farg‘oniylar – fozili jahon.
Gulchambar, olqishga
doxil, muyassar,
O, o‘zbek dehqoni, o, tillo bobo,
O‘tib ketibdi-ku
bir yarim asr,
O‘zi o‘z yeriga qaytgunicha to!
Unutib bo‘lgaymi yovlar qahrini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

9

 
Men fikr uqaman
olis yuzlardan.
Dil-dilim Tangrimning makoni erur.
Shahidlar maydoni,
kezdim izlardan,
Qodiriy, Cho‘lponlar ko‘zlarida nur.
Ularning qalami
qolmadi yerda,
Yo‘q ular sozlari qolmadi g‘arib.
Kuyladi qasoskor
hur ohanglarda
Ulkan minbarlardan Abdulla Orif!
O‘paman yurtimning tuproq, tug‘ini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

10

 
Bugun qurilmoqda
buyuk Imorat,
Buyuk bunyodkorga mangu tashakkur!
Ulug‘ maydon uzra
minbarda azot
Millatim sardori so‘zlaydi mag‘rur!
Undan minnatdordir
Do‘st, qardosh, ajdod.
Haq Xalqni bosh qildi hokimiyatga.
Uni sharafladi
Kelajak avlod,
U mangu daxldor Abadiyatga!
O, Alloh! Qaytarding Yurt Temurini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

11

 
Kecha guvoh edim
zulm-zulmatga,
Ko‘rganman yurt zorin, xorin: guvohman.
Bugun guvohdirman
Toju taxt – baxtga,
Ogohlar ichida men ham ogohman!
Azim Suyun, totdim,
Hurlik totini,
Ha, baxtli shoirman, baxtiyor inson —
Ko‘rdim Imperiya
halokatini,
Kelar zamonlarga qilurman ayon!
Bitdim avlodlarga qalbim qo‘rini,
Xalqim oldi abad Hurlik muhrini!
 

2000-2001

VATAN

1

 
Bir Eylül
Bin dokuz yüz
doksan bir yılı! O, kutlu tarih!
Zulüm parçalandı!
Dağıldı kafes!
Semavî özgürlük muzaffer oldu!
titredi acımasız düşman!
Kıvranır amansız!
Asırlık esaretler kaldırıldı!
Cihan meydanında
Hür Özbekistan!
O, Temurî millet! Size helal olsun!
Canı gönülden duydum ben Tanrı’mın sevgisini,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

2

 
Mutlulukla dol, Vatan,
Mutluluğa bürün,
Hayat ve Özgürlük sevincini tat!
Sen de yaşamanın
aslını öğren,
Asırların elemli hırkasını at!
O, ilahi gün! Gün!
O, ilahi Ses!
İstiklal, istikbal edildi ilan!
Gök gürledi,
Şimşek çaktı, yeter,
Bir an heyecandan ayağa kalktı halk!
Ben o günü hatırlıyorum Sözün sihrini,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

3

 
Hatta imparatorluk,
Baskıcı düzen,
Kanlara karışmış menfur siyaset,
Korumak için
Kendi istikametini
İftiralar yağdırdı durmaksızın.
Başı ezilmeyen
mefkûre, yılan,
Dünyayı karıştırır can vesvesesi,
Dehşetli görünüşe
büründü, inan,
Her an hazır kütük ile baltası.
Uyanık ol, aklında tut kurnazların hilesini,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

4

 
Ne kadar alçaklaşmış
olsa hainlik,
O kadar yaklaşır kıyamet kaim
Seni alkışlıyorum
büyük cesaret,
Sen benim şanım, sen benim namusum!
İnsanoğlunun kalbini
terk edersen eğer,
Âlemi sarardı cehennem gibi bir azap.
Manasız yaşardı
yeryüzünde beşer,
sonsuz alkış sana, ey kurtarıcı ruh!
Peygamber de zikr etmiş onu,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

5

 
O, Turan toprakları,
O, Turan halkları,
Nice seleflerin alkışını işitmemişsiniz.
Bugün uçup geldi
beklediğiniz rüzgârlar,
Hiçbir zaman bu kadar istememişsiniz.
Anamız Tomaris,
Atamız Şirak,
Ekmek sunuyorlar avuçlarında
Azatlık yegâne,
Azatlık bayrak,
Büyük Asya’nın bozkırlarında!
Bugün alkışlıyoruz nazlı ruhunu,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

6

 
Memleket kadrini soruver
gariplerden,
Özgürlüğün kıymetini kölelere sor.
Sultanın nesli hardır,
evet, kâfir zülmünden,
Celaliddin arslan yürek, erkeklere sor!
Ecdadlar yoludur
İstiklal yolu,
Onların sözü bize güç verir.
Sahipkıran durur,
Sağı solunda çiçek,
Sureti de sireti de görkemli, payidar!
Özbekistan metheder şanını, şevketini
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

7

 
Vatan, tarihinde
Türkistan olup
Ne büyük devletler kurup yaşadın.
Serhatsız serhatlar,
deniz gibi dolup,
Nice saltanatlar kurdun, parladın!
Benim pirimdir
Kul Hoca Ahmed,
Ana dilimin aslı “hikmet” dilidir.
Nevayi, Allah tarafından
verilmiş devlet,
Milletimin kâmili, milletin piridir!
Ah, bugün dinliyorum pirlerin şükrünü,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

8

 
Bitti yolsuzluk
Döndü şan- şöhret,
İpek yollarında muazzam kervan,
Ah, geri geldi Kur’an’ım
İlahi kudret,
Döndü Ferganîler, fazıl-ı cihan.
Çiçeklere, alkışlara
müşerref, müyesser
Ey Özbek çiftçisi, ey altın dede,
Gelip geçmiş
bir buçuk asır,
Kendisi kendi yerine dönene kadar!
Unutmak olur mu düşmanların kahrını,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

9

 
Ben fikir alıyorum
uzak yüzlerden.
Gönül, gönlüm Tanrı’nın mekânıdır.
Şehitler meydanı,
yürüdüm izlerinden,
Kadirî, Çolpanlar gözlerinde nur.
Onların kalemi
Kalmadı yerde,
Hayır, sözleri kalmadı garip.
Söyledi kasaskar
hür ahenklerde
Yüksek minberlerden Abdulla Arif!
Öperim yurdumun toprağını, tuğunu
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

10

 
Bugün kurulmakta
büyük İnşaat,
Büyük kurucuya sonsuz teşekkür!
Kutlu meydan üzre
Minberde azat
Milletimin başkanı konuşur gurula
Ona minnettardır
Dost, kardeş, ecdat.
Tanrı, halkı hâkimiyete baş kıldı.
Onu alkışladı
Gelecek nesil,
O sonsuz dâhildir ebediyete!
Ey Allah’ım! Döndürdün yurdun Timur’unu,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

11

 
Dün şahit idim
zulme, zulmete,
Görmüşüm memleketin ağlamasını: şahidim.
Bugün ise şahidim
Tac u tahta, bahta,
Agâhlar içinde agâhım!
Azim Suyun, tattım,
Özgürlüğün tadını,
Evet, bahtlı şairim, bahtiyar insanım
Gördüm imparatorluğun
yıkılışını,
Gelecek zamanlara iletirim, kesin!
Yazdım gelecek nesillere kalbimin korunu,
Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!
 

(Aktaran: Cansu Delibalta)

USMAN AZİM (1950)

Usman Azim, 13 Ağustos 1950 yılında Surhanderya vilayetinde doğdu. 2000 yılında Özbekistan Halk Şairi unvanını aldı. Taşkent Üniversitesi Gazetecilik Bölümünü bitirdi. Eserlerinden bazıları şunlardır: “İnsanı Anlamak” (1979), “İkinci Nisan” (1987), “Garip Ejderha” (1990), “Uzun Gece” (1994) ve “Güz” (2001).

***

 
Men bilan bu jangda
Dunyo – muzaffar.
Qon yutib chekindim
o‘zimga qadar.
O‘zimda izillab,
Tangrim, keturman…
Ayt, qancha chekinsam,
Senga eturman?
 

***

 
Benimle savaşan
Dünya muzaffer.
Kan yutup çekildim
kendime kadar.
Kendi kendime inleyerek
Tanrım, giderim…
Söyle, ne kadar çekilirsem,
Sana ulaşırım?
 

FAQAT O‘ZINGGA SUYAN

 
Faqat o‘zingga suyan.
Farzandlar aytadi
“bizga suyaning” deb;
do‘stlar yelkasini tutadi;
tug‘ishganlaring dalda berar:
Biz bormiz!
Ularni xafa qilma:
mayli,
farzandlaring
bizga suyandi, deb o‘ylasin;
do‘stlar
yelkalarida
sezsin qo‘lingni;
borligini
his qilsin
tug‘ishganlaring.
Ammo sen o‘zingga suyan.
Chunki inson juda og‘ir,
juda ulkan,
osmonlar qadar yuksak —
uni
o‘zidan boshqa
hech kim
ko‘tarolmaydi.
 

BİR TEK KENDİNE GÜVEN!

 
Bir tek kendine güven.
Çocuklar söyler
“Bize güvenin” diye;
dostların omzunu tutar,
kandaşların destek çıkar:
“Biz varız!” diye
Onları üzme:
olsun,
çocukların
bize güvendi diye düşünsün;
dostların
omuzlarında
sezsin elini;
varlığını
hissetsin
akrabaların.
Ama sen kendine güven.
Çünkü insan çok ağır,
çok büyük,
gökyüzü kadar yüksektir.
Onu
kendisinden başka
kimse
kaldıramaz.
 

(Aktaran: Marufjon Yuldashev)

XALQ

 
Bo‘ron.
Falak to‘g‘onini ochdi.
Shamol toshdi.
Osmon xonavayron,
bulutlar payhon.
Quyosh qayerda?
Qayerga qochdi?
Chaqmoqlar olovlar sochdi.
To‘polon!
Yerda-chi?
Yerda…
Nimalarni ko‘rmagan bu bosh!
Yashab turibmiz.
Ha, jala yog‘di,
ha, sel keldi,
ha, to‘fon bo‘ldi…
Xudo xohlasa,
ko‘rmaganday bo‘lib ketamiz.
Faqat osmon qayerda?
Qayerda quyosh?
Ayting, o‘z burchlarini
o‘tayverishsin,
Xavotir olishmasin bizdan.
Boshimizga tosh yog‘dirishgan bo‘lsa ham,
Biz
yashab
ketaveramiz.
 

2011.

HALK

 
Boran.
Gökyüzü barajını açtı.
Rüzgâr çıktı.
Asuman viran hane
bulutlar ezilmiş.
Güneş nerede?
Nereye kaçtı?
Şimşekler alevler saçtı.
Kargaşa!
 
 
Ya yerde?
Yerde…
Neler görmedi bu baş!
Yaşıyoruz.
Evet, sağanak başladı,
Evet, sel oldu,
Evet, tufan çıktı…
Allah isterse,
görmemiş gibi olur gideriz.
 
 
Fakat asuman nerede?
Nerede güneş?
Söyleyin, kendi görevlerini
yapıversinler,
Merak etmesin bizi.
Başımıza taş yağdırsa da,
Biz
yaşar
gideriz.
 

YOLG‘IZ

 
Olamlar ichinda
bir olam
yolg‘iz.
 
 
Yulduzlar ichinda
bir yulduz
yolg‘iz.
 
 
Daraxtzorlar aro
bir daraxt
yolg‘iz.
 
 
Odamlar ichinda
bir o‘zing
yolg‘iz.
 
 
Mening
ko‘nglimda esa
bir muhabbat
yolg‘iz.
 

YALNIZ

 
Âlemler içinde
bir âlem
yalnız.
 
 
Yıldızlar içinde
bir yıldız
yalnız.
 
 
Ormanlar içinde
bir ağaç
yalnız.
 
 
İnsanlar içinde
bir tek sen
yalnız.
 
 
Benim
gönlümde ise
bir sevgi
yalnız.
 

(Aktaran: Cansu Delibalta)

ŞEVKET RAHMAN (1950-1996)

Şair Şevket Rahman 12 Eylül 1950 yılında Oş vilayetinin Karasuv ilçesine bağlı Pamir Mahallesinde doğdu. 1966’da ortaokulu, 1973’te Moskova’daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsünü tamamladı. İlk şiir kitabı “Renkli Anlar” adıyla 1978’de yayımlandı. Sonra şairin “Kalp Köşeleri” (1981), “Açık Günler” (1983), “Çiçek Açan Taş” (1984), “Uyumamış Dağlar” (1986), “Hülva” (1988) ve diğer şiir kitapları yayımlandı. Şevket Rahman usta tercüman olarak da bilinmektedir. Şair, F. G. Lorka, H. R. Himens ve R. Alberti’nin eserlerini Özbekçeye büyük bir maharetle çevirdi.

Şevket Rahman 2 Ekim 1996’da Taşkent’te vefat etti.

TURKIYLAR

 
Qilichin tashladi beklar nihoyat,
bosildi tulporlar,
tig‘lar suroni,
urhoga o‘rgangan tillarda oyat,
turkiylar tanidi komil Xudoni.
 
 
Qilichlar zangladi…
falokat hushyor,
turkiylar quvvatin berdi yerlarga.
Hiylagar do‘stlarday yaqinlashdi yov
komillik qidirgan jasur erlarga.
 
 
Ilvasin yigitlar,
bobur yigitlar,
sajdaga bosh qo‘ydi yovga ters qarab,
g‘ullarni kemirib yig‘ladi itlar,
buyuk boshni kesdi qilich yaraqlab.
 
 
Turkda bosh qolmadi…
qolmadi dovlar,
xotin-xalaj qoldi motam ko‘tarib,
“Bizga tik qarama”, – buyurdi yovlar,
yovlarga ters qarab yashadi bari.
 
 
Talandi samoviy tulpor uyuri,
talandi zarlari,
zeb-u zabari,
“Ters qarab o‘ling”, – deb yovlar buyurdi,
yovlarga ters qarab jon berdi bari.
 
 
Lahadga kirdilar o‘zlarin qarg‘ab,
qolmadi arabiy,
turkiy xatlari.
“Tug‘ingiz, – dedi yov, – teskari qarab”,
yovlarga ters qarab tug‘ildi bari.
 
 
Tug‘ildi,
tug‘ildi,
tug‘ildi qullar,
qirqida qirqilgan – imdodga muhtoj,
yovlarga ters qarab itlarday hurar,
bir-biriga dushman,
bir-biridan koj.
 
 
Jo‘mardlar qirilgan Turonzaminda
do‘zaxiy tajriba pallasin ko‘rdim:
eshshak suvrati bor qay bir qavmda,
qay birida to‘ng‘iz kallasin ko‘rdim.
 
 
Bu holda buvaklar bo‘g‘ilib o‘lar,
qul Bilol ezilib yig‘lar falakda…
O‘zlarin yondirar borliqdan to‘ygan
Badaxshon la’liday asl malaklar.
 
 
Mo‘minlar besh bora Allohni eslar
sajdaga bosh qo‘yib jallod toshiga.
O‘grilib sal ortga qarayin desa,
boshiga urarlar,
faqat boshiga.
 
 
Bormi er yigitlar,
bormi er qizlar,
bormi gul bag‘ringda jo‘mard nolalar,
bormi bul tufroqda o‘zligin izlab,
osmon-u falakka yetgan bolalar.
 
 
Bor bo‘lsa,
alarga yetkarib qo‘ying,
bir boshga bir o‘lim demagan ermas,
shahidlar o‘lmaydi,
bir qarab tuying:
 
 
Yovga ters qaragan musulmon emas!
Yovga ters qaragan musulmon emas!
Yovga ters qaragan musulmon emas!
Yovga ters qaragan musulmon emas!
Yovga ters qaragan musulmon emas!
 

TÜRKLER

 
Kılıcı bıraktı beyler nihayet,
uysallaştı atlar,
hançerlerin sesi,
nara atmaya alışık dillerde ayet
Türkler tanıdı Yüce Tanrıyı.
 
 
Kılıçlar paslandı…
tehlike tetikte,
Türkler kuvvetini verdi toprağa.
Düzenbaz dost gibi yaklaştı düşman
erdemlik arayan cesur erlere
 
 
Pehlivan yiğitler,
aslan yiğitler…
başlarını secdeye koydu, düşmana ters dönüp
kemikleri kemirip inledi itler
yüce başı kesti kılıçlar…
 
 
Türk’te baş kalmadı…
kalmadı mertler,
kadınlar kaldı ancak ağıtlar yakan,
“Gözüme dik dik bakma!” diye emretti düşman
düşmana ters dönüp yaşadı herkes.
 
 
Talan ettiler Semavi atları,
talan ettiler altınları,
elinde ne varsa hepsini,
“Yüzüstü öl!” diye emretti düşman
düşmana ters dönüp can verdi herkes
 
 
Toprağa girdiler büyük utançla
kalmadı ne Arap
ne Türk yazısı
“Doğur!” dedi düşman tersine dönüp
düşmana ters dönüp doğurdu hepsi.
 
 
Doğdu,
doğdu,
doğdu köleler,
kırkında kıyılan, imdada muhtaç,
düşmana ters bakıp it gibi havlar,
birbirine düşman,
Birbirinden ödlek.
 
 
Cömertler katledilmiş Turan yurdunda
cehennemin aksini gördüm bu yurtta:
eşek suretliydi bazı kavimler
bazıları ise domuz kafalı.
 
 
Bebekler ölüyor bu hali görüp,
köle Bilal ezgin ezgin ağlar felekte…
Kendini yakıyor dünyadan bezip
Bedehşan yakutu gibi asil melekler.
 
 
Müminler beş defa Allah’ı hatırlar
Secde için başını koyup cellat taşına.
Dönüp bakmak ister ardına ama,
başına vururlar
ancak başına…
 
 
Var mıdır er yiğitler,
var mı er kızlar,
var mıdır bağrında cömert naleler,
var mı bu toprakta kendini arayan,
başı dimdik mağrur çocuklar.
 
 
Varsa eğer,
onlara söyleyin,
bir başa bir ölüm demeyen namert,
şehitler ölmez,
onları dinle:
 
 
Düşmana ters dönen Müslüman değil!
Düşmana ters dönen Müslüman değil!
Düşmana ters dönen Müslüman değil!
Düşmana ters dönen Müslüman değil!
Düşmana ters dönen Müslüman değil!
 

NODIRAJON, SHOIRAJON

 
Nodirajon, Shoirajon,
tanam qimir etmaydi,
olis-olis vohalardan
tog‘larimni chaqiring,
osmon to‘la havolar
faqat menga yetmaydi.
 
 
Nodirajon, Shoirajon
tanam qimir etmaydi,
ko‘zimda bir tomchi yosh,
soylar yuvsa ketmaydi.
 
 
Nodirajon, Shoirajon,
tanam qimir etmaydi,
peshonamning sho‘ridan
bino bo‘lgan bu daryo…
osmon to‘la havolar
faqat menga yetmaydi.
 
 
Nodirajon, Shoirajon,
tanam qimir etmaydi,
boring, qorli tog‘larga:
bir shoir yotibdi deng,
Xudoning hovlisida…
Osmon to‘la havolar
faqat menga yetmaydi…
 

NADİRECİĞİM, ŞAİRECİĞİM

 
Nadireciğim, Şaireciğim,
tenim hareket etmiyor,
uzak uzak vadilerden
dağlarımı çağırın,
gökyüzü dolu hava
bir tek bana yetmiyor.
 
 
Nadireciğim, Şaireciğim
tenim hareket etmiyor,
gözümde bir damla yaş
dereler yıkasa gitmiyor.
 
 
Nadireciğim, Şaireciğim,
tenim hareket etmiyor,
talihsiz kaderimden
oluşmuştur bu derya…
gökyüzü dolu hava
bir tek bana yetmiyor.
 
 
Nadireciğim, Şaireciğim,
tenim hareket etmiyor,
çıkın karlı dağlara:
bir şair yatıyor deyin
Tanrının bahçesinde…
Gökyüzü dolu hava
Bir tek bana yetmiyor…
 

***

 
Ayt, ey, xasta bulbulim,
O‘shga qachon yetamiz?
Yashil bog‘lar sarg‘ardi,
Mag‘iz bo‘ldi g‘ujumlar.
Oh, voy, muncha yo‘l og‘ir,
Bulbulim…
Ulkan soat o‘rtasida
Madorim yo‘q yurmoqqa,
Qashqirlar davrasida
Sudralaman turmoqqa.
Shunda qolib ketsam gar
netamiz?
Abadiyat oralab
O‘shga qachon yetamiz?
Qorli tog‘lar bag‘rida
Begim – O‘shim ko‘rindi,
Sulton – O‘shim ko‘rindi…
 

1996.

***

 
Söyle, ey hasta bülbülüm,
Oş’a ne zaman varırız?
Yeşil bağlar sarardı,
Üzümler de kurudu.
Vah, bu yol nice zordur
Bülbülüm…
Büyük saat ortasında
Gücüm yok yürümeye,
Çakalların arasında
Çabalarım kalkmaya.
Buralarda kalırsam
Ne yaparız?
Ebediyet arasında
Oş’a ne zaman varırız?
Karlı dağlar bağrında
Canım Oş’um göründü,
Sultan Oş’um göründü…
 

(Aktaran: Marufjon Yuldashev)

HURŞİD DEVRAN (1952-)

Hurşid Devran 20 Ocak 1952 yılında Semerkant’ta doğdu. 1977 yılında Taşkent Üniversitesi Gazetecilik Bölümünü bitirdi. Şiir kitapları: “Sevgili Güneş” (1979), “Şehirdeki Elma Ağacı” (1979), “Geceki Bağlar” (1981), “Tomaris’in Gözleri” (1984), “Çocukluğun Sesi” (1986), “Kaknüs” (1987), “Deniz Yaprakları” (1988), “Kırk Âşık Defteri” (1989), “Bahardan Bir Gün Önce” (1997). Hikâye kitapları: “Semerkant Hayali” (1991), “Sahibkıran’ın Torunu” (1995), “Şehitler Şahı” (1998), “Bibi Hanım Kıssası” (2006) vd. Tiyatro eserleri: “Mirza Uluğ Bey” (1994), “Emir Timur” (1996), “Babür Şah” (1999). Çevirileri: Namık Kemal; Celalettin Harzem Şah (1997), “Deniz Yapraklari” (Japon edebiyatından seçmeler, 1988), “Kırk Âşık Defteri” (Türk Edebiyatından seçmeler, 1989).

Aldığı ödüller: Özbekistan Halk Şairi Unvanı (1999). Uluslararası Kâşgarlı Mahmud (1989), Uluslararası Altın Kalem Ödülü (2009), Azarbaycan Müşfik Ödülü (5.06.2013).

BOLALIK

 
Tunlari osmonga tikilar, ammo
Yulduzsizdir, oysizdir samo.
Bahorda ko‘rmaydi atirgullarni,
Eshitmas sayragan mast bulbullarni
Derazani yuvgan yomg‘irni ko‘rmas,
Holbuki soppa-sog‘, ko‘zlari ko‘rmas.
Oyog‘i ostida qor g‘ijirlamas,
Uyin ayvonida qush g‘ujirlamas.
Na shivir, na pichir, na un, na titroq —
Uning yuragiga solar qaldiroq.
Ko‘ksini paypaslar faqat damba-dam
Qalbini bolalik tark etgan odam.
 

2007

ÇOCUKLUK

 
Geceleri gökyüzüne bakar, ama
Yıldızsızdır, aysızdır sema.
Baharda göremez gülleri,
Duyamaz öten mest bülbülleri
Penceresini yuyan yağmuru görmez,
Halbuki sapasağlam, gözleri görmez.
Ayağının altında kar gıcırdamaz,
Evin avlusunda kuş cıvıldamaz.
Ne fısıltı, ne vızıltı, ne ses, ne titreyiş
Eyler yüreğine bir dokunuş.
Kalbini yoklar yalnız zaman zaman
Kalbini çocukluğun terk ettiği insan.
 

DO‘STIM INDAMAYDI

 
Do‘stim indamaydi
Soatlab dardlarim aytaman unga
Tong ketar oqshom ketar
Oq qoraga qora oqqa aylanaverar
Kuzda bahor kelar
Do‘stim indamaydi
Kuzda chechaklarning yozda suvlarning
Qishda chuchmomalar ertagin aytdim
Do‘stim indamaydi
Bulutlar ortidan termilib aytdim
Za’far xazonlarga ko‘milib aytdim
Do‘stim indamaydi
Dardi ko‘p do‘stimning
Indamaydi
 

2012