Kitabı oku: «Topun kölgəsi», sayfa 3

İlk dəfə olaraq o öz peşəsi haqqında ağzın-dan söz qaçırtdı. Amma mən bu sözdən yapışıb, onun peşəsini soruşmadım, axı onsuz da bilir-dim.

– Bəs sizin işiniz nə oldu? – deyə soruşdu. – Təzə işə düzəldiniz?

Onda mənim ağlıma da gəlmədi ki, qəribə bir oyun başlayıram, amma ani olaraq hansı da-xili qüvvəsə məni saxladı və belə cavab verdim:

– Yox, bilirsiz, fikrimi dəyişdim. Köhnə ye-rimdə qaldım.

Səhərsə ilk dəfə Mədinəni, mənim Mədinəmi gördüm. Yəni dünən də görmüşdüm onu. Amma dünən bu sifət başqa sifətlərdən biri idi, xoş, ya-pışıqlı bir sifət idi, amma xüsusi bir şeylə ayrıla-rından fərqlənmirdi.

Adi bir sifət… Bəlkə hətta ona gözəl də de-mək olardı, amma nə isə solğun, tutqun bir gö-zəllik idi bu. Bütün bunlar dünən idi.

Bu gün isə hər şey bambaşqa idi. Onun çap etdiyi kağızlara baxa-baxa oğrun-oğrun özünə də nəzər salırdım. Onun məna yad olan zahiri gö-rünüşüylə bu qədər yaxın, doğma məhrəm səsi arasında, real varlığıyla telefon varlığı arasında bir ahəng, uyğunluq axtarırdım.

Mən onunla çox mehriban, həssaslıqla dav-ranırdım və çox maraqlanırdım görüm o bu də-yişikliyi duyurmu?

Bunu bilmək üçün axşamı gözləyirdim. Te-lefon saatını.

– Deyirdim də sizə, ilk təəssürat çox vaxt al-dadıcı olur. Sən demə belə mehriban, belə həssas adammış ki…

– İkinci təəssürata da çox inanmayın. O da aldadıcı ola bilər.

– Yox, yox, dünən onun gözlərinin içinə baxa bilməmişdim. Bu gün baxdım – "görəsən haçan baxıb ki, mən sezməmişəm", – deyə düşündüm. – Bilirsiz gözləri nə təmizdir, ağıllıdır.

– Qısqanıram sizi ha, – dedim.

Bu oyun belə başladı. Mən artıq bu oyunun qaydalarını da bilirdim. O isə hər şeydən bixəbər idi.

Artıq mən heç bir şey edə bilməzdim. Hadi-sələr mənim nəzarətimdən, ixtiyarımdan çıxmış-dı. Poçt qutusuna atdığın məktub kimi.

Bu oyunun öz çətinlikləri vardı. Gərək bütün sözlərini, ifadə, düşüncə tərzini dəyişdirəydin. Telefonda bir adam olaydın, işdə başqa. Hərəsi-nin də öz aləmi, öz davranışı, öz psixologiyası.

İşdə mən tamam başqa adam idim. Xeyir-xah, amma arada pərdə saxlayan, bir qədər özü-nü çəkən. Telefonla o mənə mənim barəmdə da-nışırdı, hər hərəkətimi, hər addımımı, üzümün hər ifadəsini təhlil edirdi.

Çox vaxt söhbəti mən özüm salırdım, amma axır vaxtlar hiss edirdim ki, mənim söz açmağı-ma heç ehtiyac qalmır. O özü həvəslə Seymur müəllimdən danışır. Rüstəmlə uzun-uzadı tele-fon söhbətləri zamanı danışır.

Amma Seymurla heç vaxt Rüstəm barəsində danışmırdı. Ümumiyyətlə, onun telefon həyatı haqqında heç kəsin təsəvvürü yox idi.

Mən bilmirdim sevinim buna, ya kədərlə-nim. Bəzən mənə elə kəlirdi ki, onun bu barədə heç kəslə danışmamağına səbəb tam bir laqeyd-liyi, biganəliyidir. Bəzən də əksinə düşünürdüm.

Düşünürdüm ki, o bunu ən titrək, ən əziz, ən sirli bir hiss kimi gizlədir, heç kəsə açmaq istə-mir. Qəribə şey idi – elə bil duyğularım qatma-qarışıq düşmüşdü.

Təsəvvür edin, Seymur kimi mən onu tele-fon həyatına qısqanırdım. Gecə telefon söhbətlə-rində isə məni – Rüstəmi onun Seymur haqqında uzun-uzadı söhbətləri əsəbiləşdirirdi.

Bir dəfə ona:

– Gəlin, – dedim, – bir-birimizə "sən" deyək. Axı çoxdan tanışıq.

– Yaxşı, gəl, – deyə telefondan cavab eşitdim.

– Sağ ol, gecən xeyrə qalsın, – dedim və uşaq kimi sevindim ki, indi Mədinə mənimlə "sən" deyə, onunla isə "Siz deyə danışır.

Birdən ağlıma gəldi ki, ilk dəfə özüm haq-qında, özümün ikinci "Məni" haqqında özgə bir şəxs kimi düşünürəm.

– Mənə elə gəlir ki, sən bir balaca ondan kə-sirsən?

– Nə bilirsən? – deyə işvəylə cavab verdi, – bəlkə o məndən bir balaca kəsir.

Mən hirslə dəstəyi asdım. Üç gün ona zəng eləmədim.

İşdə isə o gün həvəslə mırt vururduq. İdarə-nin köhnə işçilərindən biri mənə yanaşdı:

– Əbəs yerə özünü yorma, – dedi və gülüm-sündü, hələ heç kəs bizim bu balaca xanımın qəl-bini fəth eləyə bilməyib.

Hər üçümüz güldük, Mədinə gedəndən son-ra müsahibim dedi:

– Rahibə kimi bir şeydir. Heç kəs onun ürə-yinə yol tapa bilmir. Vəfalı arvad imiş. Əri neçə il bundan qabaq həlak olub.

Öyrəndim ki, əri təyyarəçi imiş, göydə həlak olub.

O gün işdən gec çıxmışdım. Qapıdan çıxan-da eşitdim ki, Mədinə makinada nə isə yazır. Onun uzun nazik barmaqları vardı və o, maki-nada yazanda adama elə gəlirdi ki, pianoda çalır.

Gecə ona zəng elədim.

– Salam.

– Salam. Deməli, sənin özündən çıxmağın da varmış. O gün niyə dəstəyi çırpdın? Sənin açığı-na bu gün Seymur məni evə ötürdü.

– Necə? – deyə mən təəccüblə soruşdum və təəccübümün səmimiyyətinə inana bilərsiniz.

– Elə, işim çox idi. Gec çıxdım. O da məni ötürdü. Çünki mərifətli adamdır.

"Daha doğrusu, mərifətsiz, gicin biridir" – deyə düşündüm. Kül ağlıma, elə gec qalmışdı, mən də vidalaşıb getdim, fikrimə gəlmədi ki, ötürüm".

Ancaq mən başqa şeyi də anlamışdım. Başa düşmüşdüm ki, onu ötürmək istəsəm, yox de-məz, hətta bəlkə ona xoş gələr. Bəlkə də acıqla deyirdi, telefonu çırpdığım üçün məni – Rüstəmi hirsləndirmək üçün deyirdi. – Deməli, o mənə – telefon tanışına da laqeyd, biganə deyildi. Ancaq bunu necə biləsən? Bunu bir vaxt bilə biləcə-yəmmi?

Gümanlar, fərziyyələr çində çaşıb qalmış-dım. Amma bircə şeyi dəqiq dərk etmişdim və odur ki, gələn səfər o işdən gec çıxanda nə etmək lazım olduğunu bilirdim.

Biz gediş-gəlişi azalmış adamları seyrəlmiş küçələrlə keçirdik və mən ondan soruşdum:

– Bəs işiniz olmayanda axşamlar neyləyirsiz?

– Evdə otururam, – dedi.

– Elə tək-tənha oturursunuz evdə?

– Bəli, nədir ki?.. Oxuyuram, radioya qulaq asıram.

Görəsən radio haqqında danışdıqlarını indi də danışacaqmı? Amma tamam başqa məsələdən söz saldı və mən bununçun ona minnətdar idim.

– Bu da mənim pəncərəm, – deyə üçüncü mərtəbəni göstərdi.

– Bəlkə pilləkən qaranlıqdır, qoyun sizi yu-xarıyacan ötürüm.

– Yox, – dedi.

Amma mən geri çəkilmək istəmirdim,

– Bəlkə məni evinizə dəvət edəsiz?

– Məmnuniyyətlə. Amma indi gecdir, – o, saatına baxdı və mən hiss elədim ki, əsəbiləşir.

– Gecdir? Siz belə tezdən yatırsınız?

– Yox, amma… – o, narahat idi, söz tapa bil-mirdi.

– Yaxşı, indi ki, mənə bir stəkan çay vermək istəmirsiniz, gəlin bir az da gəzişək, hava alaq.

O, dinmədi. Biz bir neçə dəfə onların evləri-nin başına hərləndik. Mən yaman getmək istə-yirdim onun evinə. Telefon söhbətlərindən mənə bu qədər tanış olan bu ala-işıq mənzili, radionu, yumşaq kürsünü görmək istəyirdim.

Bəlkə də o gün məni evinə dəvət etsəydi, hər şeyi ona deyəcəkdim.

Ancaq dəhliz qapısının qarşısında ayrılarkən o, əlini tələsik mənə uzatdı.

– Yaxşı, hələlik Seymur müəllim. Çox sağ olun. Gecəniz xeyrə qalsın.

Gülümsündü, cəld çevrilib qaçdı.

Mən onun addım səslərini dinləyirdim və birdən hər şeyi başa düşdüm. Başa düşdüm ki, o niyə tələsir, əsəbiləşir, tez-tez saata baxırdı. O, te-lefon zənginə gecikməkdən qorxurdu. Mənim zəngimə.

Bir neçə gündən sonra bizim məsul katib is-tehsalat müşavirəsində axmaq bir çıxış elədi.

Mən söz aldım və onu birtəhər elədim. O mənə cavab vermədi və birdən mənim yazığım gəldi bu kişiyə. Neçə ildir qəzetdə işləyir, yəqin hələ heç kəs onunla bu tonda danışmayıb. Özü də adam içində.

Müşavirədən sonra mən özümü narahat hiss elədim, əvvəla ona görə ki, tamamilə haqlı de-yildim, ikincisi ona görə ki, Firuzun məsləhətlə-rini xatırladım, üçüncüsü də ona görə ki, bu iş-dən də getmək istəmirdim.

Axı Mədinə burda işləyirdi. Nə isə məsul ka-tibin otağına getdim, üzrxahlıq elədim.

Gecə Mədinəyə zəng eləyəndə bilirdim nə-dən danışacaq.

– Bilirsən, Rüstəm, – onun səsində bir can-lanma, həvəs vardı, – bizim Seymur bilirsən neçə mərd adamdır. Bu gün mən olmamışam, amma hamı danışır ki, müşavirədə durub məsul katibi birtəhər eləyib. Yaş yuyub, quru sərib. Ağzından çıxanı deyib. Bilirsən, hamı bundan danışır. Axı hələ indiyə kimi onun bir sözünü iki eləyən ol-mayıb. Özü də bu qədər adamın içində kişini bia-bır eləyəsən.

– Bilirəm, – dedim, – bu tipdə adamları mən yaxşı tanıyıram. İclaslarda alovlu nitqlər deyirlər, adamların içində basıb – kəsirlər, amma sonra təklikdə gedib üzr istəyirlər. Yəqin sənin Seymu-run da iclasdan çıxıb gedib o kişinin yanına, şa-hidsiz-zadsız yıxılıb ayağına, başlayıb yalvarma-ğa.

O, kədərli səslə:

– Axı belə niyə danışırsan? – dedi. – Niyə sən onu sevmirsən?

– Ona görə ki, sən onu sevirsən. Mən də səni sevirəm.

– Çox gözəl. Hamımız bir-birimizi sevək də.

– Əlbəttə, sən zarafat elə. Bəla ondadır ki, onunla sən görüşürsən, üzbəüz danışırsan, kino-ya gedirsən.

– Kinoya? Nə bilirsən ki, onunla kinoya ge-dirəm.

– Niyə də getməyəsən?

O güldü. Görünür bu fikir ona xoş idi.

– Mənimlə isə ancaq telefonla əlaqə saxla-yırsan.

– Axı biz səninlə danışmışdıq.

– Sən mənim haqqımda ona bir şey demi-sən?

– Nə danışırsan? Mən bu barədə heç kimə, heç vaxt bir kəlmə də deməyəcəyəm. Mənimçün bu, necə deyim, – o bir an susdu, söz axtardı, – müqəddəs bir şeydir.

Səhərisi günü biz onunla kinoya getmişdik. Film sınaqçı pilotlar haqqında idi və Mədinə qə-hərlənmişdi. Bəlkə buna görə onda qəlbini bo-şaltmaq ehtiyacı vardı və biz bulvarla evə qayı-darkən o mənə həlak olmuş ərindən danışırdı.

Deyirdi ki, bizim bütün ömrümüz göydə keçdi. Göydə tanış olduq. O pilot idi, mən adicə sərnişin.

Sonra mən stüardessa işləməyə başladım ki, həmişə onunla olum. Evləndik. Bakıdan – Mos-kvaya, Moskvadan – Bakıya uçurduq və təyya-rədə xəlvət guşə tapıb öpüşürdük.

Sonra boynuma uşaq düşdü, məzuniyyətə çıxdım. Axırıncı dəfə onu trapa qədər ötürdüm.

Ayrılanda onların dodaqları arasında məsafə yox idi, amma bilmirdilər ki, bu məsafə həyatla ölüm arasındakı məsafədir. Əbədi göylə, onun heç bir vaxt qayıtmayacağı əbədi göylə yer ara-sında, Mədinənin onu daim gözləyəcəyi yer ara-sındakı məsafə.

Təyyarə yerindən tərpənəndə Mədinə onun arxasınca su atdı. Yəqin aviasiya tarixində ilk də-fə idi ki, müasir hava laynerinin ardınca, min il bundan qabaqkı adət üzrə su atırdılar. Sonra o, göyə qalxdı. Sonra yağış yağdı.

Mədinə ayaq saxladı, nəyəsə qulaq verməyə başladı. Bir qədərdən sonra bu uğultunu mən də eşitdim və başa düşdüm ki, o bu səsi hamıdan qabaq eşidir. Biz göydə hərəkət edən rəngbərəng işıqlara baxırdıq və Mədinə dedi:

– Onun qəbri ordadır. Arvadlar ərinin qəbri üstə qəbiristanlığa gedir, mən də göyə baxıram.

Sonra Mədinə mənə danışdı ki, bəzən ax-şamlar aerodroma gedir, elə belə bir kənarda da-yanır, düşən, qalxan təyyarələrə tamaşa edir. Sonra dedi ki, uşaq da ölü doğuldu, ərinin bu ya-digarı da qalmadı.

Mən əlimi onun üzünə çəkib yanaqlarındakı göz yaşlarını sildim, sonra dəli kimi onu öpməyə başladım.

O:

– Yox, yox, yox, lazım deyil, – deyirdi və mən hiss edirdim ki, get-gedə o bu sözləri daha böyük çətinliklə deyir.

Mən onu ötürdüm və dərhal zəng elədim.

Səsi həyəcanlı və hətta bir qədər şən idi və mənim bütün romantiklərə – havada, yerdə, də-nizdə həlak olmuş bütün biçarələrə yazığım gəl-di.

– Bilirsən, – dedim. – İndi işdə də onunla "sən" deyə danışırdıq, – dünən biz ayrılan kimi sənə zəng elədim, telefonun məşğul idi. Gecənin o vaxtında kiminlə danışırdın belə?

Mən heç gözləməzdim. Onun rəngi qaçdı, si-fəti gərginləşdi. Amma tez özünü ələ aldı və de-di:

– Yəqin ayrı yerə düşmüsən. Mən gələn kimi yatdım…

– Dünən səni yuxumda görmüşəm.

– Qəribədir, həyatda heç bir vaxt görmədiyin adamı yuxuda neçə görmək olar?

– Səsini görmüşdüm yuxuda. Bir də "Nerin-qa" radionu.

– "Nerinqa"nı yenə təsəvvür edə bilərəm, amma səsimi necə görmüsən, heç ağlıma sığışdı-ra bilmirəm. Səncə, mən necəyəm? Heç məni tə-səvvür edə bilirsənmi?

– Əlbəttə. Hündür boylu, uzun qıçlı, uzun saçlı – mən onun əsil görkəminə uyğun olmayan şeyləri deyirdim.

– Afərin sənə, – dedi. – Lap düz təsəvvür edirsən. İndi mən hər gecə sənin yuxuna girəcə-yəm.

– Yəqin sən tək mənim yuxuma girmirsən…

– Yenə başladın?

– Yox, bilirsən, deyirlər Məhin Banu hər gecə yüz kişinin yuxusuna girirmiş. Sənin tiracın ne-çədir?

– Mən bircə nüsxəyəm və ancaq sənin yuxu-na girirəm. Sən mənim gözümün işığısan.

– Hədsiz dərəcədə minnətdaram.

– Bura bax, gözümün işığı, bir məsələni sə-ninlə məsləhətləşmək istəyirəm. Amma, xahiş edirəm, özündən çıxma, hay-küy salma, telefonu da atma.

Mən bu söhbəti üç gündü gözləyirdim. Üç gündü təəccüblənirdim ki, niyə bu barədə danış-mır.

– Qulaq as. Amma əvvəl yanına gətir validol qoy.

– Yaxşı, ürəyimi çəkmə.

– Yaxşı. Üç gün bundan qabaq Seymur mənə təklif elədi ki, ona ərə gedim. Ürəyin getmədi ki?

– Yox, – dedim. – Nə cavab verdin ona?