Kitabı oku: «Яңа гасыр тавышы / Голос нового века (на татарском языке)», sayfa 5

Мин – хыялың синең

 
Мин – хыялың синең,
Сагынганда,
Күзләреңдә сагыш булырмын.
 
 
Мин – хыялың синең!
Җаның тынгач,
Уйгатучы тавыш булырмын.
Җиде ятлар белән тулса дөньяң,
Мин һәрвакыт таныш булырмын.
 
 
Мин – хыялың синең,
Мин булганда,
Бөтен галәм сыяр учларыңа.
 
 
Мин – хыялың синең,
Ләкин сыймам
Беркайчан да сыймам кочагыңа.
Сөенербез бергә, төренерсең
Минем белән сөю учагына.
 
 
Мин – хыялың синең!
Каның булып,
Йөрәгеңдә мәңге тибәрмен.
 
 
Мин – хыялың синең!
Ялгышсаң да,
Гел изгелек кенә теләрмен.
Син терелсәң, мин дә терелермен,
Син үлгәндә, мин дә үләрмен!
 
 
Мин – хыялың синең!
 

Татар мин!

 
Мишәр диләр, башкорт, типтәр, кырым…
Кем дип кенә җирдә аталмыйм.
Бөтен дөнья халкын баш идергән,
Мең ел буе горур татар мин!
 
 
Болгары да, себер, нугае да,
Кыпчак та мин, диеп вакланмыйм.
Йөрәгендә Алтын Урда йөрткән,
Татар атлы горур татар мин!
 
 
Киң далалар, урман, таулар, сулар —
Түрк җирендә булыр – Ватаным!
Аналардан килгән туган телем,
Идел-йортын саклыйм атамның!
 
 
Хөсетлеләр, әйдә, кара көйсен,
Мин аларга ачу сакламыйм.
Таркатырга теләүчеләр белсен:
Мең ел буе инде татар мин!!!
 
 
Аллаһ безне шулай халикъ кылган,
Кимсенмим дә, ләкин мактанмыйм.
Мин Аллаһның язмышыннан риза,
Татар углы горур татар мин!
 

Өн

 
«Гел син» диеп чирләмә син бүтән,
Киләчәккә атла, елама.
Һич үкенмә, янма, үпкәләмә
Мине уйлап үткән елларга.
 
 
Мин чынбарлык түгел,
Мин чәң генә,
Мин – күктәге болыт,
Мин – томан.
Син кочарсың мине, мин дип белеп,
Ул кабырчык булыр, мин булмам.
 
 
Мин эрегән синең хыялыңда,
Мин күчкәнмен хәзер төшеңә.
Өннәреңдә мин кайтаваз гына,
Башка мине искә төшермә.
 
 
Томаннарга кереп югалдым мин,
Газаплама бүтән үзеңне.
Сабыр савытларың саеккандыр,
Син сынама янә түземне.
 
 
Томаннарны сөеп яшәп булмый,
Мин – мәңгелек офык, мин – яра.
Мин – күктәге болыт,
Мин – өн генә,
Мин яшәмим инде дөньяда.
 

Ак фәрештә

 
Тузганаклы болын
Уртасында бер кыз
Әй очыра җилгә
Тузганакны өреп.
Күзләренә карый
Иң-иң якты йолдыз,
Ул очырган мамык
Ак фәрештә кебек.
Тузганаклы болын
Кичә сары иде.
Бүген иртән аны
Аклык китте күмеп.
Әй очыра җилгә
Тузганаклар илен —
Ак күлмәкле бер кыз
Ак фәрештә кебек.
 
 
Тузганаклы болын
Булырбыз бер без дә,
Безне күреп, гөлләр
Һаман торыр көлеп.
Мәңгелеккә алып
Китәр безне көз дә —
Очар безнең җаннар
Ак фәрештә кебек.
 

Мин туганда

 
Мин туганда, җирне моңга күмеп,
Сандугачлар сайрап торганнар…
Мин туганда, яшел яулык ябып,
Шаулап торган яшел урманнар…
 
 
Мин туганда, кырда игеннәрнең
Башаклары тула башлаган…
Мин туганда, яшел сыерчыклар
Су эчкәннәр безнең басмадан.
 
 
Мин туганда, кояш, түргә менеп,
Җылы нурын чәчкән дөньяга…
Мин туганда, җиләкләре пешеп,
Алсуланып киткән Җир-ана…
 
 
Мин туганда, чишмә челтерәве
Чыңлап торган яшел тугайда.
Мин туганда, кәрәзләре тулып,
Бал кортлары чәчәк җыйганнар.
 
 
Мин туганчы дөнья башка булган,
Мин дөньяга килгәч үзгәргән:
Каян килсен җиргә, мин булмагач,
Минем җанда туган йөз галәм.
 

Әй аллаһым!

 
Әй Аллаһым!
Кичер мине, кичер.
Догаларым кабул кылсаң икән!
Аз ялвардым Сиңа.
Артык иртә
Китәм бугай Рәхмәт үзәненнән.
 
 
Иртә китәм.
Әйе, артык иртә.
Кылып бетмәс инде бөтен догам.
Күңелемә ут бир, ләкин сакла,
Йа Ходаем, тәмуг утларыннан!
 
 
Әй Аллаһым!
Тагын бер кат кичер
Бәрәкәтле үтмәсә бу көнем.
Әгәр әмер итсәң,
Гарәфәнең
Үзәнендә мәңге калыр идем.
 
 
Иртә әле,
Әйе, бөтен догам
Өзелмәде әле үзәгемнән.
Мәңгелеккә диеп саубуллашып
Китә алмам Рәхмәт үзәненнән!
 

Җилләр сыман очып киләсең

 
Җилләр кебек очып киләсең,
Коңгырт чәчләреңне таратып.
Бер гомер дә бигрәк аз булыр,
Туя алмам сине яратып.
Җилләр булып очып киләсең —
Иләсләнер күңел бер дәвер.
Эх, каласы иде яшьлектә
Синең белән генә бергә-бер.
 
 
Эх, каласы иде яшьлектә,
Башка беркем белмәс сер илә.
Җилләр сыман очып киләсең
Сәгадәткә, җырга, сөюгә.
Җилләр мәңге тынмас син булган
Мәхәббәтле якты дөньяда.
Чәчләреңдә синең гүяки
Коңгырт төсле якты төн яна.
 
 
Очып-очып миңа киләсең,
Җилең генә китә кагылып.
Бер гомер дә бигрәк аз булыр,
Туя алмам сине сагынып.
 

Йолдыз Миңнуллина

Йолдыз Фәрваз кызы Миңнуллина 1985 елның 6 апрелендә Казанда туа. Урта мәктәпне тәмамлагач, Казан дәүләт университетының механика-математика факультетына укырга керә. Ләкин анда озак тоткарланмый, әдәбиятка булган мәхәббәте аны Казан дәүләт университетның татар факультетына алып килә. Аны тәмамлагач, Мәскәүдә Әдәбият институтында укый. «Ялкын» журналында баш мөхәррир булып эшли. Бүгенге көндә шигърият, драматургия белән бәйле иҗади проектларны гамәлгә кую белән шөгыльләнә.

Татарстан китап нәшриятында чыккан «Күк тирмәсе» җыентыгы (2011) авторы.

Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.

«Казан әле, Казан уянмаган…»

 
Казан әле, Казан уянмаган,
Күңелем Ленин белән сөйләшә.
 

С.Хәким

 
Һәр заманның үз шигаре була,
Дөрес сүзләр генә сайлау кирәк:
Икмәк! Дидең – Икмәк! Дип шаулады,
Милләт! Дидең – дау кубарды милләт.
 
 
Йөзләр, меңнәр бердәй кабатлады,
Һәркем, без – көч, диде, без – көтү;
Безнең максат – шәхси җәннәтләрне
Барчабызга уртак бер җәһәннәм итү.
 
 
Җир – халыкка! Дидең, халык – җиргә
Күндәм генә зарлы башын салды —
Кардәш белән кардәш бәрелешер вакыт,
Илдә бәйрәм – зур тамаша алды.
 
 
Икмәк һәм тамаша! Икмәк һәм тамаша!
Каршы чыкканнарны җир йотсын!
Яңа әйдәманнар мәйданнарны яулар,
Айнытырлар Казан йокысын!
 
 
Икмәк һәм тамаша! Әй шаулаша халык —
Хаклык безнең якта яктырак!
Фетнәчеләр генә, җиңсәк нишләрбез, дип,
Бер читтәрәк тора аптырап.
 
 
Һәр заманның үз гыйсъяны куба,
Дөрес сылтау гына табу кирәк.
Тик ни хикмәт, бездә,
Икмәгеннән бигрәк,
Тамашасыз булмый кебегрәк…
 

«Бу күңелсез, төксез, шәрә илнең…»

 
Бу күңелсез, төксез, шәрә илнең
Һәрбер көне көзгә көйләнгән.
Монда җиһангирлар, капчык асып,
Хәер эстәп йөри өйләрдән.
 
 
Асты-өскә килгән бүлмәләрдә
Син бер шәүлә генә, шыксыз сурәт —
Аһ, без дөнья тоткан кавем! – диген,
Соңгы тәмәкеңне алып көйрәт.
 
 
Кылычымны сындырдым да, карап торам:
Адәм баласына, ахыр чиктә,
Бер илереп һава сулар өчен
Аяк эзе кадәр туфрак җитә.
 
 
Сүгенүгә күчкән бу телемдә
Кемгә эндәшим соң тәвәккәлләп?
Аһ, без дөнья көткән милләт, диген,
Ахры, дөнья буйлап киткән милләт…
Мин-минлегем сындырдым да карап торам —
Татар баласына ахыр чиктә,
Җирне үзенеке итәр өчен,
Җир куеныннан кубарылу җитә.
 

«Каты басма карга, эзең калыр…»

 
Каты басма карга, эзең калыр.
Юлың шушы булган, диярләр.
Бездән соң да каны кызышканнар
Үзләре үк камыт киярләр.
Җирне бугазыннан алалмаса,
Бездән соң да берәү ялгышып
Тезләнер дә юлы уртасында
Шешә бугазына ябышыр.
Каты басма. Басма сүзең калыр —
Һәм, барзәһтә килеп, җан сорар.
Сыңарым дип, сүз катасы түгел,
Безгә һәркем җирдә ят сыңар.
Бер сүзеңне җөпләп алырлар да,
Уңга-сулга болгар кече-карты.
Җиде ятның йөзен көйдергәнче,
Эчтән көеп эндәшмәвең артык.
 
 
Йә булмавың артык. Йә булганчы,
Барысын да уйлап яңадан,
Туганда ук чамалабрак туу
Берәр мәгърифәтсез анадан.
Кычкырасың үзең, үзең айнып,
Бу хак сүзме, дисең, безгә хасмы?
Үз эзеңдә үзең батар булгач,
Каты басма, зинһар, каты басма…
 

«Кылыч үлән ялгап…»

 
Кылыч үлән ялгап,
Чәчләремне үрдең —
Сулышыңа үчле үсмер бураннарда
Саксыз кагылулар иседер.
 
 
Яланнарны иңли
Кырпак кырлар җиле,
Соңгы көен суза куралар —
Алар карышырга тыйганнарның
Кыргыйлыгын кайрый торалар.
 
 
Җиңнәреңне учлап,
Канатларың төзәт —
Изүеңнән китсен күлмәгең —
Мин җилләрдән тизрәк суынганга,
Юлда туңу хисен белмәдем.
Мин, Җиремне
Тартып барган хәлдә,
Җирнең тарту көчен сизмәдем.
Юлга! Юлга! Тигезләргә вакыт
Кайту-китүләрнең бизмәнен.
 
 
Кышлау үлән кушып,
Чәчләремне үрдең —
Ятлар тисә, юлы киселер! —
Буран сарган өзек сукмакларда
Саксыз каргышларың төседер.
 

«Син миңа чит түгел, түгел ич…»

 
Сөйлә миңа йөрәк серләреңне,
Сөйлә миңа, мин чит түгел ич.
 

Рүзәл Мөхәммәтша

 
Син миңа чит түгел, түгел ич;
үч тулы карашың ялкыны
тын дала хәтерен өткәндә,
син – кансыз кандашым, якыным,
таш көбә тышавы астында
йөрәк түгел, тояк тавышы —
иртәгә, бәс төшеп үләнгә,
һәр икең юл белән кавышыр.
Иртәгә Җир ике ягыннан
алланыр да ике таң туар —
бер кичкә кояштан яшерен
төнгизәр күңелеңне тугар.
Мин сиңа чит түгел – сөйләмә,
Тын калып, үзеңне үзең чиш.
Без бүген җылыга елышкан
Кыргый үсмерләр генә ич.
 

«Син инде бу шәһәр ырымын…»

 
Син инде бу шәһәр ырымын
урамлап-тыкрыклап сүткәнсең,
син миңа кадәр дә әкренләп
кабарткансың күкләр үпкәсен,
син бергә узасы күпердә
тугыз буе боз ваткансың,
тугыз кат ачылып-ябылган
ялангач ярларның капкасы.
 
 
Син Тукай һәйкәле янында
елга бер зонтыңны җуйгансың.
Газраил катында карышып,
уенга җаныңны куйгансың.
Син инде хисеңнең яртысын
мәликләр утында яккансың.
Үтәли җилләрдән ятсынып
күтәрткәнсең күлмәк якасын…
Син мине дөньядан читкәрәк
борылган көнеңдә тапкансың.
 

«Ә хәтерлисеңме…»

 
Ә хәтерлисеңме,
егерме өч яшең
тулган майда, кичкырын
тынып калган шәһәр уртасыннан:
«Мин яратам!» – диеп кычкырдың?
 
 
Шәһәр читендәге таш тартманың
күк терәтеп торган тәрәзен
бәреп очты
иләс тының синең:
«Мин яратам, – диеп, – мин хәзер,
телисеңме, хәзер бар дөньяны уятам да,
сөйлим дөресен,
ялкау шәһәр, әйдә,
сүксен мине,
җиткән кызлар, әйдә, көрсенсен,
 
 
телисеңме, йокыларын бүлеп,
җитди агайларны сүгендерәм?
Миңа ярый,
мин куркыныч бүген,
мин яшь һәм куркыныч бүгенгедән».
 
 
Ә ул, тәрәзәдә чак күренеп:
«Хәзер түгел, әйдә иртән», – диде.
Шәһәр тыныч кына
көнгә керде,
иртән син айныган идең инде.
 

«Быелгы көз мине якын итә…»

 
Быелгы көз мине якын итә —
капыл килеп күзләремне каплый —
таныйсыңмы, имеш – калтыранган
купшы карчык кебек – беркатлы.
Таныйсыңмы, имеш – төче тыны
чәчләремдә давыл тузгыта,
сулып барган соңгы азгынлыгы
кызганыч та кебек, кызык та.
 
 
Мин көзләрнең үзгәлеген беләм,
тезләндереп, кулын үптергәнен —
тын ялвару тулы бу күзләргә
«танымадым» диеп үтәргәме?
 
 
Гамьсез сурәтемә үртәлгәндәй,
көрсенә дә каргый Алласын,
әйтерсең лә көяз тәхетенә
варис булып миңа каласың.
 

«Күлмәкнең изүен ерткалап, умырып…»

 
Күлмәкнең изүен ерткалап, умырып,
Үтәли җил йөри җан аша.
Әйттеләрме сиңа, мин кыргый ярлардан
Чиялек таптырып саташам?
Әйттеләрме, мин гел йортыгыз турыннан
Үтәрдәй юлларны сайлыймын.
Йә, ничек соң анда —
Тәртипле дөньяда —
Кичләрен айлымы?
Яшәве җайлымы?
 
 
Сәҗдәгә киткәндә,
Йә зикер иткәндә
Тапталган сүз белән Раббыны,
Диварлар аркылы каршыңа ашкынган
Күләгәм (ни дисең?) – тик шайтан табымы?
Ни дисең, мин белгән хакыйкать дөньяңны
Кубарыр төслеме?
Көчлеме?
Теләсәң, мин сине шыр тиле итәлам, —
Син шуңа да миңа үчлеме?
 
 
Син шуңа да миңа чытырман юллардан
Читләтеп узасың – кадере беткәндә,
Тиресе тереләй туралган җәнлекне
Җилләргә калдырып киткәндәй.
 

«Такташ яза: ул яшь һәм самими…»

 
Такташ яза: ул яшь һәм самими,
аңа минем шашынулар бик ят нәрсә,
шагыйрь диеп башын ими, җаным дими,
тик көнләшә берәр чибәр хат җибәрсә.
Мин төннәрен кәгазь буяп чыгам
йә йөренәм әрле-бирле, йокы бирмим, —
әллә артык юаш, әллә артык чыдам —
ул кич саен көйләп куя урын-җирне.
 
 
Такташ яза: ул барыбер китәр,
безнең уен, шиксез, зур уенның башы, —
аңа бәхет өчен үзе булу җитә,
үзе булу мөһим, бәхетемә каршы.
 
 
Миндә гасыр үче, мин күпләрдән көчле,
мин бер сүзем белән меңнәр җанын теләм,
ә ул минсез хәтта яши алыр төсле,
тик нигәдер һаман минем белән.
 
 
Такташ яза: әгәр китә калса,
татарынмы? куармындыр сыман.
Мин хисләрне инде милек итеп сатам,
мин бу илдә хәлле бер сәүдәгәр,
еллар мине ярлы димәс, шагыйрь диеп атар,
тик ни шатлык аннан, китә калса әгәр.
 

«Без бергә яшәргә килешкән шәһәрнең…»

И-гә

 
Без бергә яшәргә килешкән шәһәрнең
келәсен җимереп, кич керде.
Бер куыш эчендә ике ут кабынды —
шул кичтә син мине кичердең.
 
 
Күчәре авышкан ялгызлык дөньяма
син бүтән кайтмаска киткәннән
кадерең арттымы? – кирәкми артыгы —
маңгаем алалмыйм җилкәңнән.
 
 
Син сөйлисең, күптән яратып оныткан
башбирмәс ярларың барлыйсың,
кайсысын – биюе, кайсысын – көлүе,
уены яр иткән кайсысын.
 
 
Мин сине кичәге көнеңнән көнлимен:
үз калган ярларың санына
өстәлерменме дим, син башка берәүне
шушылай кичергән чагында.
Янәшә яшәргә килешле шәһәрдә
бермә-бер кадерең арттымы —
җилкәңә җай яткан кулымны алалмыйм, —
шул гына, кирәкми артыгы.
 

«Икебез дә шундый эреләр без…»

Күрешәсем килә, сагындым…

Син

 
Икебез дә шундый эреләр без,
Усаллар без, каһәр суккыры:
Күрешергә юкса бу шәһәрдә
Күпме форсат, ничә тыкырык.
Миннән торса, соңгы кулъязмамны
(Кемгә хаҗәт соң ул!) тот та яндыр —
Туфан бу шәһәргә, Такташ диеп,
Уралларны урап кайткандыр.
Үзалдына нидер көйли-көйли,
Адым саен эчтән кызгандыр.
Якаларын учлап тоткандыр да,
Җил-җил атлап, кыштан узгандыр.
Ишекләрен бәреп кергән чакта
Оныткандыр әзерләгән сүзен.
Һәр киткәндә, иң мөһиме, ахры,
Әйтмәдем, дип пошынгандыр үзе.
Шул ук шәһәр, шул урамнар юкса,
Шәүләләре генә шомлы бигрәк.
Һәр икебез мәйдан уртасында
Шыр ялангач калган кебегрәк.
Әрсез карашлардан куырылып,
Хәбәр көтәм ятим бусагаңда —
Кулъязмамны яндыр. Яктылыгы
Тычкан уты кадәр булса да.
 

Быелгы көз

 
Целому морю нужно всё небо,
Целому сердцу – нужен весь бог.
 

М.Ц.

1.

 
Эзлә мине! Бу җанбасар төндә
Һәркем үз өнендә
бикләнергә хаклы:
кем – саргайган кәфенлеген манды,
кем – тарайган аен алып такты,
кем – үз элмәгенең таш төерен йотты,
без отылган икән, димәк,
кемдер отты,
чигә буйлап агып төшкән чыктан,
көпшәсенә тынды үлем коты.
Эзлә мине! Төнге көзгеләрдә
Һәркем үз мөгезе чалынудан курка,
кем – агачка таккан кулъяулыгын чишә,
кем – ваз кичә табынудан утка,
ялгыз фонарь гына төннәр буе тагын
тәрәзәгә тери
кайнар яңагын.
Кем дә белми шәһәр читендәге
бер чиркәүдә
шәмнәр янганын.
 

2.

 
Кем дә белми нинди зилзиләнең
кагылганын елгыр итәгеңә.
Син бу җирне күктән яклаганда,
тынсыз күзәттеләр – читтән генә —
бар изгеләр, Газазилнең үзе
сөрелгәннән тәү кат көндәшенә түзде.
 
 
Син бу җиргә аклык теләгәндә,
беренче кар ятты күләгәңә,
газап дарларыннан калды агач тәре —
тынды Кояш. Тынды Кояш сәгатьләре —
«син көзләрдән озын, кузгалмый тор,
мизгел…» —
Җирнең бер күчәре, бәлки… бәлки, сүздер…
 
 
Язмышына күндәм – күгәрченнәр генә,
янган шәмдә – өмет – бермәл сүнәренә,
карашында янган яшеллектән битәр,
бар да яфрак көле – үтәр әле, үтәр…
Җир күчергән сүзнең күптән йомык эзе —
кем дә белми – бәлки… бәлки, бездер?..
 

3.

 
Мин бу көзгә язлар белән түлим,
һәр икебез өчен —
тиргәмә.
– Официант, үтә кыйммәт хакка —
Төтен, каһвә, тын әңгәмә —
бераз соңрак, кыямәткә кадәр —
ике ядрә – сул чигәмә.
 
 
Мин бу көзгә язлар белән түлим,
соңгылары булсын —
кызганма.
– Официант, боз һәм бәгырь суы! —
күз кабагым корып сызлана.
 
 
Мин бу көзгә меңе белән түлим —
бөтен бер Аллага
зарык күңел белән.
– Официант, күрше өстәлләргә —
челлә кайнарлыгы, тылсым-үлән,
бераз соңрак, көннәр сүрелгәндә,
һәркайсына өмет – ике күләм.
Тыйма, зинһар, мин бу көзнең инде
кимрәк хакка килешмәсен беләм.
 

4.

 
Шәһәр шәмдәлендә ялгыз фонарь гына,
өмет тыны белән бөтерелә карлар —
яран сырган якты тәрәзәдән
таңда, бәлки, Изге Ана карар,
борылышта әле пәйда булган
актык шәүләләрнең каудары —
пәйгамбәрдер, бәлки, учындагы
кадак эзен өфләп кайтадыр,
зекер дисбесенә мәрҗән булыр
Мәрьям сыктауларын кат-кат үбеп.
Көзге җилдә кайнар кабер ташын
бәгыренә кыскан сабый кебек.
Сабый фалы гади: шәмнәр яна икән,
эремәскә тиеш – янарга,
җәмигъ-храмда – хак йолалар түгел,
Аллаһ үзе кирәк аларга.
Төннең һәр ымыннан мәгънә шәйләп,
әллә ниләр юрап һәрбер йортка,
уяу калган актык шәүләләрне
ялгыз фонарь гына яктырта.
 

Булат Ибраһим

Булат Хәким улы Ибраһимов 1990 елның 19 октябрендә Татарстан Республикасының Лаеш районы Атабай авылында туа. Биредә урта мәктәпне тәмамлый. 2 нче сыйныфтан шигырь язу белән мавыга. Казан дәүләт университетының татар филологиясе һәм тарих факультетында, соңрак Казан (Идел буе) федераль университетында Россия халыклары әдәбияты белгечлеге буенча аспирантурада укый. Университет каршында оешкан «Әллүки» әдәби иҗат берләшмәсендә каләмен ныгыта. «Иделем акчарлагы», «Шигъри Сабантуй» конкурслары лауреаты. «Йолдызлы билет» (2015) Халыкара премиясе лауреаты, өч китап авторы.

2014 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.

Балык теле

 
Яңгыр ява,
Урам тулы күлләр,
Урам тулы күзләр
Һәм телсезләр тәгәрәшә.
Алар белән мин янәшә,
Ләкин түгел бергә.
Мин гомергә
Алар белән булмам,
Ярдәм итсә Ходам.
Яңгыр ява…
Балык теле укытучысы
Кайтып килә,
Көлә-көлә, күлне таптап,
Балыкларын саный,
Акрын гына атлап.
Ул безнеке түгел,
Әллә каян укып кайткан
Сатлык күңел,
Балык телен алып кайткан,
Сатып ана телен.
Балык теле,
Шундый җиңел тел ул,
Хәрефләре дә юк, язуы да,
Тарихын да аның беркем белми,
Кирәк түгел артык казыну да,
Кирәк түгел китап язуы да.
Кирәк түгел…
Ул телне өйрәнсәң,
Йокың татлы,
Тыныч шаулы күңел.
Чиләкләрдән чиктән ашып түгел,
Юлларыңа бәхет тулса,
Берни кирәк түгел…
Яңгыр ява,
Ә күлләрдә балык туе бара,
Халык туе кадәр…
Балык теле бездә,
Атасыннан баласына күчә телебезгә,
Бөек телебезгә.
Ят та түгел кебек инде
Бу тел безгә,
Балык булып барабыз бит
Үзебез дә.
 

Татар булып

 
Яулар купса, атлар кирәк булган,
Җайдакларын көткән яу атлары.
Һәрбер заман үзе тарих яза,
Һәрбер чорның үзенең татарлары.
Безнең тарих тирән,
Тамырларын эзләп табыйм дисәң —
Җире каты.
Кайчакларда бер арбада кайта
Батыр даны белән яманаты.
Шанлы тарих чәнечкеле гөлдәй
Чәнчеп ала үтеп йөрәкләргә.
Татар дигән кызуканлык гүя
Тумыштан ук безнең күкрәкләрдә.
Тумыштан ук тынгысызлык бездә,
Тумыштан ук бездә ярсу йөрәк.
Мөһим түгел нинди чорда туу,
Татар булып гомер итү кирәк.
 

Кыш бабайга дигән хат кайтты

 
Син язасың аңа,
Син көтәсең,
Өмет дигәннәре яндыра.
Ә беркөнне
Хат ташучы апай
Бер хат, килеп, сиңа тоттыра.
Яңа елга ерак әле ара…
Хатка мөһер суккан
«Кайтарырга кире»,
Каһәр суккан иле,
Кыш бабайга дигән хат кайткан.
Ә мин аңа айлар буе яздым,
Кыска булды, диеп озынайттым
Озын булды, диеп кыскарттым,
Кыш бабайга дигән хат кайтты.
Әллә берәр хата киткән микән
Берәр хәреф төшеп калганмы?
«Әллә ниләр яза, юләр», – диеп,
Укымаска диеп тапканмы.
Ә югыйсә елдагыча яздым,
Имин көннәр бәхет сорадым,
Илләр тыныч булсын,
Кешеләрдә
Кешелеклелек хисе сулмасын.
Ә югыйсә елдагыча яздым,
Елдагыча туган телемдә,
Нигә диеп хатым кире кайткан,
Нигә кайткан хатым белмим дә.
Ә югыйсә елдагыча яздым,
Котыпка дип, Кыш бабайга диеп…
Ә, асылда,
Минем язган хатым
Барып җитмәгән дә бабайга,
Хатлар җибәрүче аңламаган
Нинди Кышка, нинди бабайга,
Нинди Котып?
Ни яза бу тиле,
Нинди телдә бу дип?
Хатка мөһер суккан
«Кайтарырга кире».
Ә югыйсә елдагыча яздым…
 

«Тулай торак…»

 
Тулай торак.
Аннан ерак түгел
Үзбәк ашханәсе тирәсендә
Сине көтеп йөрим.
Тулай торак.
«Гадел Кутуй» тукталышы.
Тапшырасы хатлар
Тапшырылды инде,
Әйтер сүзләр калды уйда,
Буталышып.
Тулай торак.
Аның тирәсендә
Тупыл коя яфрак,
Тукталышка карап
Озатып кала кызыл автобусны…
Ә син хәзер ерак,
Мин дә синнән ерак.
Тулай торак тәрәзәсе
Карап тора елап.
 

Иртә әле атылырга

(Рәфикъ Юнысның «Корабыбыз батып барганда» дигән язмасын укыгач туган уйлар)

1.

 
Капитан!
Кораб комга бата,
Әйе, суга түгел, комга.
Түгел буын гына,
Халык бата.
Капитан,
Иртә әле атылырга.
Ач күселәр сибелделәр тирә-якка,
Чүлдән киталсалар,
Исән калыр алар.
Ә бетсәләр,
Аннан инде кире кайтмыйлар.
 

2.

 
Без диңгездә идек,
Аңа кадәр океанда…
Мин хәтерлим елгаларны,
Саф чишмә суларын,
Мин хәтерлим горур экипажның
Бөек кыз-улларын.
Без батарга тиеш түгел әле,
Капитан! Бәлкем, язмыш ялгышкандыр,
Бәлкем, каргыш ябышкандыр безгә…
 

3.

 
Нух көймәсе йөзә.
Капитан,
Ярдәм кирәк диеп сигнал бирик.
Бер кызыбыз белән бер улкайны
Пәйгамбәргә биреп җибәрик.
 

4.

 
Уңга борыл,
Уңга таулар үскән.
Биек таулар ташлы тимердән.
Кадерләрлек берни калмады,
Ни кадерле газиз гомердән?!
Әйдә, бәрел шул тауларга, дустым,
Әйдә, таулар бәрелсен безгә.
Берни булмас,
Таш-тимер тәнебез.
Урын бирик давылга, җилгә.
Таратсын ул комны
Кире диңгез ярларына.
Капитан,
Кем әмере зур корабны батырырга?
Океанда, зур-зур дулкыннарда
Атынырга безгә, атынырга.
Капитан,
Сиңа иртә әле атылырга.
 

Ике телсез

 
Курка-курка бүген ике телсез,
Куллар болгый-болгый дөньясына,
Каһәр төшкән, диләр, әллә шунда
Тәгәрәгән инде дөньясы да.
Калтыранып кына җилне коча, күптән
Зинданнарда атмый калган таңнар.
Ярсып-ярсып канаган күңелне,
Белмим инде, хәзер кемнәр аңлар?
Кайтаваз да хәзер өзек-өзек,
Сызык-сызык булып сибелә.
Телсез заман яңа дәүләт төзи,
Миңа никтер шулай сизелә.
Телсез заман яңа дәүләт төзи,
Диварларны ватып-җимереп.
Үз яманын ямаулыкка төреп,
Манарадан аска төкереп.
Телсез заман яңа дәүләт төзи,
Артык теллеләрен үтереп.
Әнә анда минем яшьти ауный,
Караңгыдан туеп, исереп.
Алар анда яңа дәүләт төзи,
Яңа кояш элеп буш күккә.
Без үзебез акылдан шашканнар,
Һәм шашканнар никтер бик күпкә.
Нинди дәва язар безгә язлар,
Бу ясалма чирдән ни бирер?
Ике телсез, куллар болгый-болгый,
Үз ишләрен эзләп йөгерер.
Йөгерер дә алар сикерерләр,
Диңгез диеп, чиксез упкынга.
Телсез дөнья илсез дәүләт төзи,
Кәгазь дәүләт – яңа буынга.
 

Сугыш бара

 
Яралы күңелләр,
Яралы язмышлар
Өстәлдә яталар.
Баш табиб, кайда син?
Йөрәккә туктаусыз аталар,
Саф җаннар авалар тузанга.
Ә заман томанда
Ал канын югалта.
Сугыш бара,
Үзе белән сугышырга
Сугыш бара.
Соңгы яугир булып
Соңгы сулышында.
Калтырана туплар,
Һәм машина асларында
Изге яман уйлар
Канга батырылып кыйналганнар.
Бу кылганнар изге гамәл түгел,
Кылынганнар безнең теләк түгел,
Без эт кебек буйсынучан гына.
Патша курчак уйный хыялында…
Яңгыр ява.
Томандагы ак мамыкны юа
Замананың ал каныннан.
Безнең нәсел нинди ханнан килә,
Без нинди тамырдан?
Сугыш бара.
Үзе белән сугышырга сугыш бара,
Соңгы яугир булып
Соңгы сулышында.
Ә урамда коеп яңгыр ява,
Үткәннәрне шыпырт кына
Юып бара.