Kitabı oku: «Lənətə gələnlər», sayfa 3

Olyanın fikrincə Paşa yağışdan çıxıb yağmura düşmüşdü. Ayın yarıdan çoxunu ayıq günü olmayan Paşanın yeyib içməkdən başı açılmırdı. O belə rejimə Şimal diyarından vərdiş olmuşdu. Əgər üç gün ard-ardınca içki içdimi, həmin üç gün artıb üç həftə və ya bir aya qədər uzanacaqdı. Nəhayət evdə pulun, ərzağın, hər şeyin tükəndiyini görəndə Paşa içkini saxlayıb, normal insan kimii işləməyə başlayacaqdı. Daha bir müddət günlərlə dilinə içki dəyməyəcəkdi. Düşəndə toyda, ad günündə boğazını yaşlayardı, çalışardı üç günü keçməsin. Gəl ki, hər Yeni il bayramında Paşanın qarşısını almaq mümkün deyildi.Yeni il gəlməmişdən başlayardı, ta yanvarın 13-ündəki Köhnə Yeni ilə qədər. Hər insanın bir qəribə xüsusiyyəti olduğu kimi bu da Paşanın özünəməxsus xasiyyəti idi.

Burda da Paşanın qonaqlığı üç günü keçəndə Olqa yəqin etdi ki, onun özünə gəlməyi getdi ayın tamamına. Hər kəs özünü yox başqalarını günahkar saydığı kimi, Paşa da əsasən günahı Şimalda yaşadığı ətraf mühitdə görürdü. «Mən niyə içməyim, – özünə haqq qazandırırdı, – deməli hamıya istədiyi qədər içmək olar, mənə yox. Mən kimdən əfələm». İçəndə heç kimlə davalaşmasa da, Olyanı cırnadan xasiyyəti o idi ki, hansı qadın Paşanı xəlvəti məclisdən ayırıb qamarlasaydı, etiraz edən deyildi, qoşulub gedəcəkdi.

İlk dəfə belə hal bayramların birində diskotekada baş vermişdi. Paşa kefli vəziyyətdə bir neçə saatlığa yox olmuşdu. Sən demə, şorgöz dayısı arvadı Veronika onun ağlını alıb, yaxınlıqdakı kimsə olmayan evinə aparıbmış. Bu hadisə çox da gizlin qalmayıb. Veronika növbəti məclisdə sərxoş olarkən arvadların arasında Paşanı tərifləyib, əsl kişi olmasını, onu necə əldə etməsini danışıb. Bu hadisə ilə qızğın təbiətli cənublu balasına marağı artan arvadların sayı çoxalıb. Dayısı arvadından sonra iki uşaq anası olan xalası qızı Nastya Paşaya tamah salmışdı. İllər keçdikcə bu siyahıya qonşu arvadların, rəfiqələrindən də bir neçəsinin adı əlavə olunmuşdu. Olya hər dəfə yeni macəradan xəbər tutanda evə dava-dalaş salıb Paşanı məzəmmətləsə də, xeyri yox idi. Paşa and-aman edib günahı olmadığını, onun içkili vəziyyətindən istifadə edildiyini bəhanə edirdi. Etibarını itirdiyi üçün daim ərini gözdən qoy-mayan Olya, bəzən özü də keflənib sayıqlığını itirirdi.

Paşanın macəralarına alışan Olyanın ötən ilki milad bayramı ərəfisində təsadüfən işdən tez çıxıb evində rastlaşdığı səhnə səbrini çatlatdı. Gördüklərindən dəli olmaq dərəcəsinə çatan Olya əsəbindən partlayırdı. Yaxın qohum-əqrəbasının Paşa ilə baş verən sərgüzəşt-lərini qadın şəhvətinin səhvi kimi həmişə udub birtəhər dözürdü. Bu dəfə şəhvətin icraçısı doğma anası idi..! Belə vəziyyətlə barışmaq onun üçün dəhşət idi. O, qəfildən Paşa ilə anası Valentinanı öz yatağında bir-birilərinə sarılmış görmüşdü. Acığından hər ikisini qarğıyan Olya nə edəcəyini bilmirdi. Xəyanəti edənlər evin içindəkilər idi…

***

Valentina İvanovnanın yaşı qırx səkkizi ötsə də qırx yaşlı qadına bənzəyirdi. Ürəyi cavanlıq eşqi ilə döyünürdü. Ər tərəfdən bəxti gətirməyən Valentina ilk baxışda kişilərə qarşı soyuq görsənməsinə baxmayaraq, könlünə yatana, zövqünü oxşayana laqeyd də qalmırdı. Onun xüsusilə qarayanız cənublu kişilərdən xoşu gəlirdi. Qızı “Pa-şa” ilə tanış olanda cavan oğlan onun da ürəyini yerindən oynatmışdı. O zaman otuz səkkiz yaşı olan Valentinanın qanının qaynar çağları idi. Tanış olduqları gündən Olyanın oğlanı evə gətirməsinə etiraz etməmişdi. Cavanlıqda öz başına gələnlərdən ehtiyat-lanıb qızına bu cənubluya çox da etibar etməməsini, ağılla hərəkət etməsini məsləhət bilmişdi. Paşanın Olya ilə münasibətinin müvəqqəti olacağını güman edib qızından gizlin bir neçə dəfə fürsət düşəndə gənc oğlanı kefləndirib yatağına salmışdı. Sonralar onun Olya ilə görüşlərinin ciddiləşdiyini, ailə qurmaq həddinə çat-dığını görəndə qızından çox, ətrafdakı insanların qına-ğından qorxub, «həvəsdi bəsdi» deyib, Paşadan əl çəkmişdi. Deyəsən, neçə illər keçəndən sonra içki məclislərində sərxoş qadınların Paşanın yataq məharəti haqqındakı söhbətləri onu yenidən günah etməyə sövq etmişdi.

Bir qadın kimi o da Paşanı ilk gördüyündən bəyənmişdi. Onun heç də qızının xoşbəxtliyinə mane olmaq və ya şərik çıxmaq fikri yox idi. Allahın rəva bil-diyi anlarda, misqal qədər olsa da qadın xoşbəxtliyini canında hiss etmək ona günah idimi? Nə etsin ki, taleyi özü istəyən tərzdə olmamışdı? Taleyini özündən çox qızını böyüdüb xoşbəxt olmasına həsr etmişdi. Ancaq indi, çəkdiyi acılardan xəbərsiz olan qızı onu başa düş-mək istəməyib, tam tərsinə, xoşbəxtliyini əlindən almaq istəyən xain kimi görürdü. Başqalarını da unudub ən çox öz anasına rəqib, az qala düşmən münasibəti göstə-rirdi. O gün qızının: – “Ana, sən başa düşürsən nə etdiyini,”– sualına yalnız – “bilərəkdən etmədim, hisslərim məni yoldan çıxartdı,”– cavabını verə bilmişdi…

Bu vəziyyətdə daha Olyanın onunla bir yerdə yaşaması mümkün deyildi. Hər ikisindən – anasından da, ərindən də incimişdi. Zavallı Olya nə biləydi ki, nigahınadək anası ilə ərinin xəlvəti macəraları olub? Əvvəlcə Paşanı qovmaq, rədd etmək fikrinə düşdü. Sonra uşaqlara görə fikrindən daşındı. Paşa qədər anası da günahkar idi. Hər halda anasız keçinə bilərdi, lakin uşaqlarının xətrinə Paşadan ayrıla bilməzdi. Yaxşısı anasının evindən çıxıb, kənarda kirayə mənzil tutub yaşamaq idi. Belə olanda Paşa yenə Vətənə, el-obasına qayıtmaq söhbətini ortaya atdı. Son illər, o, tez-tez anasını xatırlayıb Olyanı kəndlərinə aparmağa həvəs-ləndirirdi. Öz anasını, qəsəbəsini atmaq istəmədiyindən çox vaxt ərinə müsbət cavab vermirdi. Amma, yaxşı deyiblər: «Yanlış da bir naxışdı». Anasının onu «arxadan vurması», ötəri də olsa ərinə tamah salması Olyanın fikrini dəyişdirdi. Olanları yaddan çıxardıb anasına olan kinini, nifrətini uzaqda, yeni mühitdə unudaraq Paşa ilə münasibətlərini təzədən qurmaq xatirinə cənuba köçməyə daha etiraz etmədi. Baş vermiş biabırçılığı unutmaq, davam etməsinin qarşısını almaq naminə daim laqeydliklə yanaşdığı, ərinin vətənə qayıtmaq arzusuna razılıq verdi. Olya üçün həmişə “ləçərlər” adlandırdığı qadınların sırasına anasının da qoşulması dözülməz idi…

***

Paşa qaynanası Valentina ilə olan münasibətdə özünü elə də günahkar saymırdı. O, ilk dəfə Olyagilə gəlib anası ilə tanış olanda münasibətləri tam cid-diləşməmişdi. Düzdür, sevişməyə başlamışdılar, amma evlənəcəklərini tam yəqinləşdirməmişdilər. Bu, təbii bir hal sayılırdı. Azadəlik hökm sürən qəsəbədə kimin kimdən xoşu gəlir sevişir, hətta qeyri-rəsmi olsa da vətəndaş nikahı adı ilə istədikəri qədər birgə yaşa-yırdılar. Sevmədiyini hiss edən gün münasibətini kəsib ayrıla da bilərsən. Bundan ötrü kimsə kimdənsə nə incimir, nə də vəfasızlıqda qınamırdı.

Tanışlıq günü Olyanın anasının xoşuna gəlməyin-dən də sevinmişdi. Səhəri günü Valentina onu Olyadan gizlin bir kafedə görüşə dəvət edərkən qızı barədə ciddi söhbət olacağını güman etmişdi. Lakin bağlı kabinetdə bir neçə qədəh şərab içəndən sonra Valentinanın heç də qızına dair deyil, öz şəhvətinə görə çağırdığını anlayanda, “yox” demək istəsə də, onun qəzəblənə-cəyindən, sonda Olyanı da itirəcəyindən ehtiyatlanıb etirazını içində saxladı. Sərxoş başla düşündü ki, onsuz da burda müvəqqəti yaşayır, bir gün vətəninə qayıdacaq. Təzə qayda-qanun yaratmaq ona qalıb? Könül sındırıb, pis olmaqdan nə çıxar? Əksinə istəyinə çatandan sonra görüşünün qızından gizlin qalmasını dönə-dönə xahiş edən Valentina qarşısında qula çevrilmişdi.

İki ay ərzində həftədə bir dəfə baş verən bu macə-raya, Olyanın hamiləliyi, evlənib bir yerdə yaşamaları son qoydu. Qızının xoşbəxtliyi naminə Valentina gizlin sevişmədən imtina etməli oldu.

Ayağını bu torpağa qoyandan heç bir qadının qəlbinə dəymək istəməyən Paşa üçün Valentina toxu-nulmaz qadın məfhumunu mənasızlaşdırmışdı. İki oğlu dünyaya gələnədək qadınlara fərq qoyan Paşa Rüstəm-dən sonra istənilən qadının rəğbətinə etinasız qalmırdı. O, kimsəni yoldan çıxarmırdı, sadəcə yoluna çıxanlara etiraz etmirdi.

Belə təsadüfi görüşlər hər gün yox, üç-dörd aydan bir, bayramdan-bayrama baş verirdi. Əvvəllər küsüb-inciyən Olya uşaqlar böyüdükcə, Paşanın yüngülayaq xasiyyətinə vərdiş etmişdi. Hər dəfə onun yeni macə-rasıından xəbər tutub əvvəl sorğu-sual edər, sonda günahsızlığını iddia edən ərini hədələyərdi:

– Bu necə olur, məni başa sal. Nə vaxt çox içirsən, günah səndə olmur, hansısa “prostututka” ilə yatırsan, yenə səndə günah olmur. Məndən başqa kimsənin ürə-yinə dəymirsən. Bəs mənə niyə xəyanət edirsən?

– Olya, sən bunu xəyanət hesab edirsən? Əzizim, bu, olsa-olsa ötəri anlardır…

– Eləmi, Pa-şa? Əgər nə vaxtsa bilsən ki, mən də başqası ilə ötəri anlar yaşamışam, incimə…

Olyanın hədələrinə Paşa elə də inanmırdı. Çünki, o, düşünürdü ki, hər bir tələbatı ödənilən qadın xəyanət etməz. Bu baxımdan yoldaşına diqqətini heç vaxt əsir-gəmirdi ki, kiməsə ehtiyacı olsun. Qayğısı və şirin dili ilə hər an könlünü ala bilirdi. Həm də həmişə yaşıdları və rəfiqələri arasında ərli olması ilə öyünən Olyanın ciddi sayılmayan xırda söhbətlərə görə ondan belə asanlıqla əlini üzməyəcəyinə arxayın idi. Ancaq illər ötdükcə nədənsə Olyaya sevgisinin azaldığını, yoldaşını daha çox uşaqlarının xoşbəxtliyi üçün istədiyini hiss edirdi.

Dörd ildən sonra birinci dəfə kəndə gedərkən, anasının hər şeyi atıb, kəndə qayıdıb, yeni ailə qurmaq təklifinə Paşa ciddi yanaşmamışdı. Onun oğlanlarını özgələrə vermək fikri yox idi. Uşaqlarını istəyirsə, onların anasını da ata bilməzdi. Hamılıqla köçməyə isə Olya razı deyildi. O vaxtdan Vətənə qayıtmağı ürəyinə dərd eyləyən Paşa arağa mehrini bir az da artırmışdı. Daim qanıqaraçılığa səbəb olan bu söhbət fəsillər, illər dəyişsə də dilindən düşmürdü. Hər dəfə vidalaşarkən möhlət istəyən, anasına qayıdacağına söz verən Paşa, sözünə əməl edə bilmirdi.

Olyaya sevgisi azaldıqca şəraba, özgə qadınlarla təsadüfi görüşlərə marağı da güclənirdi. Həmişə yerli-lərinə qaynamayıb, özbaşına yaşamağı üstün tutan Paşa son beş ildə xasiyyətini dəyişib istiqanlaşmışdı. İlk illər yoldaşı ilə bir müəssisədə işləməkdən zövq alırdısa, sonralar Olyanın nəzarətindən canını qurtarmaq üçün, maaşının azlığını bəhanə edib iş yerini dəyişdi. Özünü sərbəst hiss etdikcə, qadınlara çoxalan ehtirası qalan ömrünü əyləncə ilə keçirməyə sövq edirdi. Ürəyini sıxan tənhalıq, qəriblik ağrısını yalnız belə yolla unut-mağa çalışırdı. Hərdən yerliləri ilə bir yerə yığışıb yeyib içər, vətəni xatırlayıb, dərd-sərlərini bölüşərdilər. Heç onlardan da özünü xoşbəxt hiss edən yox idi. Vətəndaş nigahı adı ilə yaşadıqları qadınların evlərində qonaq olduqlarını duyan bu kişilərin gözlərində gizlin nisgil yatırdı. Doğma yurd nisgili. Bir çoxu isə ailəsini Vətəndə özbaşına qoyub qazanc arxasınca gəlmişdi. Ailə səadətini qazanca dəyişənlər düşdükləri mühitə uyğunlaşdıqca qazanclarının bir hissəsini eyş-işrətə sərf etməklə gələcəkdə onları nifrətlə xatırlayası zinadan törənən övladlar böyüdürdülər. Artıq bu nifrət özünü son illərdə göstərməkdə idi. Xüsusilə ətraf qəsəbələrin bazarlarında işləyən yerliləri arasında üstü açılmayan qətllərlə öldürülənlərin ilbəil çoxalması onlara qarşı pisləşən münasibətdən xəbər verirdi.

Paşanın kənar qadınlarla macəraları sırasında Olyanın yaxınlarından birincisi kişibaz olan dayısı arvadı Veronika ilə baş vermişdi. Gizli qalan bu görüşü məclislərin birində həmin qadının sərxoş vəziyyətində rəfiqələrinə danışması onunla “yatmaq” istəyən tanış-larının sayının artmasına səbəb olmuşdu. Paşa yazıq nə etməliydi, qara qarğalar içində ağ qarğaya dönməliy-dimi?

Fürsət düşən kimi eşitdiklərinə əmin olmaq istə-yən Olyanın xalası, əmisi qızı, rəfiqəsi, daha kimlər qısa sərgüzəştlərlə tədricən Paşanın qeyri-adi siyahısını zənginləşdirdilər. Beş-altı il əvvəl Paşa başına belə bir işin gələcəyini fikirləşsəydi, heyrətindən qulağını çəkərdi. Lakin, indi ətrafındakı şəraitin təsirindən elə dəyişmişdi ki, olanlar ona adi münasibətlər kimi görünürdü. Fik-rincə təlaş keçirməyə heç bir əsas yox idi. Hər şey insanların öz könlü, istəyi ilə baş verirdi. Əgər, o, Olyanın da kiminləsə sevişdiyini bilsəydi, daha dəhşətə gəlməzdi. Əlbəttə, qəlbinə dəyərdi, ancaq bunu cinayət, ya da bədbəxtlik saymayıb, bir söz demədən boşanardı. Az bir qisimdə qanuni nigahı olan, əksəriyəti subay, ya da vətəndaş nigahında yaşayan bu insanlar içində boşanmaq adidən də adi idi. Olyanın ondan ayrılmaq istəməməsinin səbəblərindən biri bəlkə də yaxınlarının Paşadan ötrü əldən-ayaqdan getməsi idi. Üzdə nə qədər hirslənsə də, qanı qaralsa da, ürəyində çoxlarının həsrət çəkdiyi belə qanuni əri olması ilə öyünürdü.

Həyatda hər şeyin müvəqqəti olduğunu bilən, bu gündən sabaha yetərli ümidi olmayan Paşa təbiətin ona bəxş etdiyi cavanlıqla bağlı üstün xüsusiyyətlərinin də bir zaman sona yetəcəyini başa düşür, yaşamaqdan bacardığı qədər zövq almağa cəhd edirdi. Bu sayaq kefli günlərinin birində Olyanın işdə ləngiyəcəyini güman edən Valentinanın yenidən, gözləmədiyi halda onun qucağına atılmasını Paşa ağlına heç cürə sığışdıra bilmirdi. On il keçəndən sonra görən hansı hisslər vadar etmişdi ki, o, özünə qoyduğu qadağanı pozmalı olmuşdu. Həmin gün içdiyi şərabın təsiri idi, yoxsa Paşanın «yataq fəallığına» dair qulağına çatan söhbətlər idimi coşdurub ağlını alan? Vəziyyətin acınacaqlısı ondaydı ki, Valentina təşnəsini söndürməyə çalışarkən işdən həmişəkindən tez qayıdan Olya mənzilə girib onları cinsi “fəaliyyət” anında tutmuşdu. Qəzəblənmiş Olya bildiyi ən pis söyüşlərlə onları acılayıb təhqir etdi. Acığından ağlayan Olya üç gün heç biri ilə danışmadı. Utandığından dərdini kimsəyə danışıb, açıb ağartmadı. Paşa özgə evdə kirayədə qalmaqdansa kəndə, evlərinə qayıtmaq üçün Olyanı dilə tutmağa başladı. Olyanın razılaşması ildən çox çəkdi.