Kitabı oku: «Şaman duasından dar ağacına», sayfa 2

Nə qəribə adamdı.

Dedim: – Arzun, istəyin?!

Bir ah çəkdi dərindən:

–Təzə-təzə doğulan

Qurd agızlı körpələr

Görən nə vaxt bu yurdu

Tanrı kimi görk elər?!

Bu adam nə qəribə,

Nə qəribə adamdı!

Nə qəribə adamdı

Bu adamın sevinci,

Bu adamın dərdi də

Tamam özgə biçimdə.

Bu qəribə adamdı –

Mənə elə gəlir ki,

Bu adam ölən günü

Özü qazıb qəbrini

Basdıracaq özünü

Ürəyinin içində!

1984

TURAN QALXIB AYAĞA

Professor Ə. B. Ərculasuna

Nə qaldı haqq anına?

Dövran o ana gəlməz.

Mən bilirəm dalımca

Dost, qardaş, ana gəlməz.

Özüm özümə sirrəm,

Cənnətə çətin girəm;

Deyirlər ki, kafirəm

Haqq nuru mənə gəlməz.

On uyğur, doqquz Oğuz,

İçində mənəm yalqız.

Dərdimi sevdiyim qız,

Söyləsəm, sona gəlməz.

Tanrı övladıyam mən.

Yeddinci qatdan gələn.

Mayası qurddan gələn

Özgə bir dinə gəlməz.

Şamanam – içim göz-göz

Tanrımız deyir ki, döz.

Nədən, Türk haqda bir söz

Körklü Qurana gəlməz?!

Düşmənə doğubdu dan,

Bağırır min ağızdan!

–Metedən, ya Oğuzdan

Bir də Turana gəlməz.

Bayrağına qurd yapan,

Turan adlı yurd yapan, –

Min ildir gözləyən can,

Səbrdən cana gəlməz.

Gün gələr deyə-deyə,

Üz tutduq sirli göyə

Qanımı tökən niyə

Bəs özü qana gəlməz?

Ayrılıq var, var öndə,

Tək olacam gələndə.

Dərd odur ki, öləndə

Xəbərim sənə gəlməz.

And olsun Tanrı dağa,

Ota, gülə, yarpağa!

Turan qalxıb ayağa

Qılınclar qına gəlməz.

ATA DİLİ

Ustad Mirzə Cəlilə

“Anamın kitabı” –anamın dili,

Bu adla çağırıldım dilimin adın.

Mənim ürəyimdən özgə şey keçir,

Ey məni dünyaya gətirən qadın!..

Bu sirri açmaq da bəlkə günahdır,

Mənim günahımı, ana, bağışla.

Sən yenə əvvəlki ucalıqda ol,

Oğlunam, verdiyin cana bağışla.

…Bu dildə söz desəm, çatar Tanrıya,

Çoxları bu sirri anlamır, dədə,

Biz “bizi” yaşadan dilə yenmişik,

Bu Vətən torpağı kiçiləndə də.

Dilimə “can”dedim, canım dilimdə,

Ey dilim, sözümü köməyə gətir.

Min il açmamışıq bir sirri, ustad,

Gərək mən danışım bu həqiqəti.

–“Anamın kitabı” çoxuna yaddır,

Deyərəm nə üçün, səbrini gəl bas.

–Yurd boyu kəhər at oynadanların

Atası kim olub?

            –Bizans, ərəb, fars…

O Uzun Həsənin əksi gözümdə,

Dolaşdı ər kimi bu yurd boyunca…

Halalı, qadını kim oldu?!

–Yad qızı,

Oturub ağlayım, dilim, doyunca.

Allah, dahimi də yad qadın doğub,

Müqəddəs dilimin ruhun qırıbdı.

Görən Nizamini, ya Xəqanini

Anası nə dildə danışdırıbdı?

Mənim ocağımı kim yandırdı, kim?

Evimin qadını yad qadın idi.

Oğlumun anası dilimi bilmir,

Özüm də, oğlum da özgələrindir.

Yad qadın nazına yenən millətin,

Başına nə gəlir, nə gəlir azdı.

Babək öz oğlunun xəyanətini

Yad eldən aldığı qadına yazdı…

Bildi ki, xəyanət o qandan gəlir,

Oğul mənim deyil, dedi: – yaddı, yad.

Niyə bacarmırıq tövbə eyləyək,

Yoxsa unutmuşuq bu dərsi, ustad?!

…Böyük Britaniya… London civarı…

Gətrilib yedəkdə qarabağ atı.

Duyub yadlığını bu at madyanın

Gözəl madyanlardan uzaqda yatır.

Hardasan, Oğuzun müqəddəs ruhu?!

Gəl, məni təmizlə, kədər, ey kədər!

Yadla bir yastığa baş qoyanların

Qeyrəti yoxmudur – kəhər at qədər?!

…Gərək Dədə Qorqud, Güntəkin babam,

Təzədən üz tutam yazına indi.

Ata kitabların unutduğumdan

Əsirəm yad qadın nazına indi.

Hansısa bir namərd hökmdar deyib,

Bugünkü məqsədin deyib çox qısa:

“–Tutduğu oba, yurd tutanın deyil,

Qadını o yerə varmayıbdısa”

Düşmənim evimdə gəzir mələktək,

İçimdən yıxacaq məni lap sabah.

Heç kim siyasəti bu cür ağılla

Həqiqət donuna bükəmməz, Allah!…

Heç kim tablaşammaz bu dərdə, heç kim,

Bəs bizi yaşadan nə sirmiş, nə sir?!

Nə yaxşı mənə dost kağız-qələm var,

Nə yaxşı önümdən adamlar keçir.

Durub soruşuram: – Adın? Cavab yox…

– Millətin?

Anlamır, nə qəribə iş!

Atası – Məhəmməd, adı – Oğuzdu; –

Beşikdə yad millət südünü əmmiş…

Səndən soruşuram: – Ananın adı?

Dillənir: – Veradır; Sənin? – Anuşdur.

Səninki İnnadır! Dilim, can dilim,

Gördünmü sabahın ölümə tuşdur.

Yox! Yox! Məhəbbətə sədd çəkmirəm mən,

Qəniməm, dilimə kim ki, qənimdi.

Kərəmin dilində Kərəmə “can-can”,

“Qurbanam” – söyləyən Əsli mənimdi.

Səninlə böyüyəm, varam, can dilim,

Məni sözlərinin başına çevir.

Sənə yenilməlidir məni sevən kəs,

Yenirsə, deməli ürəkdən sevir.

…Laylası dilimdə çalınsın gərək,

Əgər “Ana dili” öz adındısa.

Sənə “Ana dili” necə deyim mən,

Əgər mənim anam yad qadındısa!?

Min illər atamın zoruna durdum,

Bu gün də əllərdə dilim-dilimsən.

Gördünmü sən mənim ana dilim yox,

Sən mənim müqəddəs “Ata dilim”sən?!

ZAMAN MƏNİ ÖLDÜRƏCƏK

Məndən əbədiyyət uman adama

Yürü, sözüm, yürü, yürü,

Apar məni bir yana çək.

Apar, yoxsa haqqı məndən

Uman məni öldürəcək.

Min ildir mənə dikilən,

De, neyləyim gözlərimə?!

Ruhumun üstə sökülən

O dan məni öldürəcək.

Bilinməz heç mən ha öyüm,

Nə aldığım, nə verdiyim

Yüz yol düşmənə verdiyim

Aman məni öldürəcək.

Mən nə qılınc, nə qınmışam,

Hədər yerə sıyrılmışam,

Gəlib ana sığınmışam,

Bu an məni öldürəcək.

Dəniz bilir, o dağ bilir,

Sinəmdəki bu dağ bilir;

Daşı uçmuş ocaq bilir,

Güman məni öldürəcək.

Məndən gəldi hər ayrılıq,

Günahını üstümə yıx!

Yazıq mənə, yazıq, yazıq!..

Bu can məni öldürəcək.

Qan sellənir, qan…yenə qan…

Qan içində üzür Turan.

Tanrım, bir vaxt yerdə qalan

Bu qan məni öldürəcək.

Haqq işidir, işim-peşəm,

Ucalıqdan çətin düşəm.

Mən zamanı öldürmüşəm, –

Zaman məni öldürəcək.

BİR DƏRDİM VAR ÇEŞİD-ÇEŞİD

Ayrılıqla, yurdla yaşıd

Bir dərdim var çeşid-çeşid.

Ey dözümüm, məni eşit,

Varaq, gedək həqiqətə.

Can pərvanə, ömür bir şam,

Əriyirəm səhər-axşam.

Mən, olandan qul olmuşam,

İçimdəki bir niyyətə.

Min illərdi sinəmdə qəm,

Gah türk oldum, gah da əcəm.

Belə getsə, nə biləcəm? –

Yox oluram itə-itə.

Haqq istəsəm, zaman verməz,

Bütöv olam-aman verməz,

Zaman niyə fərman verməz

Son qoyula xəyanətə?

Dünya könlümə aynadı,

Zalım dost, qanım qaynadı,

İçimdə tufan oynadı,

Baxıb yatan cəsarətə.

Hər dərdlinin sevinci var,

Bil, qəmin də son ucu var.

Məndə yeddi div gücü var,

Baxma boya, bu qamətə.

Körklü Tanrım, bir yurd olum,

Doğma olsun sağım, solum,

Dönüb axır boz qurd olum,

Qalım qiyam-qiyamətə.

VİDA TÜRKÜSÜ

Mən yalqızam bir qurd kimi,

Mənnən birgə qalan gəlsin.

Talanmışam bir yurd kimi,

Qisasımı alan gəlsin.

Bir sevda var – ləçək-ləçək,

Sən bilməsən, kim biləcək?!

Cəhənnəmdə bir kafir tək

Nə çəkirəm: bilən gəlsin.

Qeyrətdirsə qanındakı,

Nə öndəki, nə sondakı?!

Mənim Tanrı dağındakı

Qismətimi bölən gəlsin.

Bu gün Şaman imanını,

Öz içində Turanını,

“Damarında Türk qanını

Zərrə-zərrə bulan gəlsin”.

Uymayıb düşmən sözünə,

Güzgülər geyib dizinə,

Namazını qurd üzünə

Yarpaq üstə qılan gəlsin.

Gedin Çinə vara-vara,

Xəbər verin uyğurlara.

Tikə-tikə, para-para

Olunmuşam talan, gəlsin.

Nə veribdi tövbə mənə?!

Tövbə etmək tövbə mənə.

Gəlib çatıb növbə mənə

Mənnən birgə ölən gəlsin.

ÖLÜM XOŞ GƏLDİM

Qarşı dağdan əsib gələn

Yelim, xoş gəldin, xoş gəldin.

Gəlmisən, qoy qəm-sevinci

Bölüm, xoş gəldin, xoş gəldin.

Qəm biçənlər sevda əkir,

Kim nə çəkir, niyə çəkir

Nədən ruhum göyə çəkir

Bilim, xoş gəldin, xoş gəldin.

Könül, daha özünə var,

Hara çönsən, ayrılıq var.

Yıxdı bizi ayrılıqlar,

Gülüm, xoş gəldin, xoş gəldin.

Ocaq daşı tərsə çönən,

Tərsə çönüb sonra sönən,

Qayıdıb özünə dönən,

Elim, xoş gəldin, xoş gəldin.

Vaxtında gəlmir gözlənən,

Dərdimdir belə sözlənən.

İçində qoru közlənən

Külüm, xoş gəldin, xoş gəldin.

Dərdimi dil-dil ötməyə,

Sözə bəndəlik etməyə,

Varıb Tanrıya yetməyə,

Dilim, xoş gəldin, xoş gəldin.

Gözlərimə baxa-baxa,

Məndən ömür qoparmağa,

Son mənzilə aparmağa,

İlim, xoş gəldin, xoş gəldin.

Alçaq da sən, uca da sən,

Cavan da sən, qoca da sən.

Sən, hər şeydən ucadasan,

Ölüm, xoş gəldin, xoş gəldin!

AND OLSUN

And əslində bir şeyi qəlbinlə təsdiqləməkdi, iman gətirmək kimi şeydi əslində.

And olsun

Gecənin gündüzlə

      görüşdüyü ana,

And olsun

Tanrının İblisə qiyamət gününədək

      verdiyi amana!

And olsun

Göy üzünü dirək kimi saxlayan

      yeriyən dağlara,

And olsun

Şuşada minarəsi yıxılmış

Sahibsiz Allah evinin

Düşən daşlarının

      Sinəsindəki dağlara!

(Şuşa! Zorlanmış bacı,

      Təhqir olunmuş ana,)

And olsun

Yeddi oğul böyüdüb

      ortada qalan

      ana tabutuna.

Zalım dost!

Bu gecə könlümdən nə keçir?!

Yenilmək qorxusu…

Kül olmaq, qarışmaq

Tanrının atəşgahda oduna.

And olsun!

And olsun!

Masmavi göy üzü altında

Qıpqırmızı qanımla suvardığım

Yamyaşıl məmləkətin adına

Zalım dost! Qoy deyim,

Qorxduğum gün də gəldi;

– İblis kimi təkbaşına

Qiyaməti gizlətmək

Mələklərin xorunda

Allaha dua oxumaqdan gözəldi.

Tanrım! Hamı səndən qaçır

            Hamı yenilir daha.

Bəlkə bu gün, ya sabah

Məni də yendirəcəksən

            andımdakı günaha.

And olsun! Turan adlı bir elə

Daha məmləkətdə kimsə yox,

Yoxdu nöqtə və nida . . .

Deyim – “salam” qalıram,

Deyim – “sağ ol” əlvida.

Məmləkətim!

Tabım yoxdu daha

Dərdinə, əzabına, acına.

And olsun, yoxdu daha

Min ildi üz tutub gəldiyim

            dar ağacına.

And olsun!

Gücsüz, yorğun Allaha.

Tabım yoxdu daha.

Əvvəl nədi, axır nə

Lənət olsun bu günə

Bir süngünün üstünə

Yüyürüb ölməliyəm.

And olsun!

Bir süngünün üstünə

Yüyürüb ölməliyəm.

07.08.2003

AZADLIQ, İSANIN KƏFƏNİ VƏ ZƏVVARLAR

Azadlıq bu şirin sözdə nələr var,

Azadlıq yoxdursa, viranələr var.

I

Bütün pərdəsiz pəncərələr

Qəm pəncərəsidir, qəm …

…İstanbulda Kadıköydə

Çamlıca xəstəxanasının

pərdəsiz pəncərələrindən

Həyətdə qar altında çiçəkləyən

Gilənar ağacına baxa-baxa

Sən və Azadlıq haqqında

      düşünürəm…

Və elə bu an;

xatırlayıram –

Sən azad olasan deyə

Nə cür əl çəkdim azadlığımdan.

II

Azadlıq!

Ah, mənim azadlığım!

–Qarımış bacı, yenilmiş qardaş,

Gəlməyəcəyini bilə-bilə

Oğul yolu gözləyən ana…

Tanrım! Ölüm yatağında

Ölüm də çox asan görünür

azadlığı olmayana.

III

Azadlıq!

Bu şirin söz dilimdə

zəhər dadır;

Azadlıq Bakıda

Gecələr sağ-solu

Fahişələrlə dolu

Gedib dənizə dirənən

Ən uzun bir küçənin adıdır…

Bakıda Azadlıq sadəcə

bir küçənin adıdır.

“Azadlıq” susan meydandı bir də

Nə zamandı köz kimi

bağrına basıb Bakı;

Bu meydan indi addı

Bir də yatan qiyamdı,

qiyamdı ruhumdakı.

Bu məmləkətdə şairlər lal-kar,

Əvəzində Bakının küləkləri dəlidi,

Əvəzində Bakının çiçəkləri dəlidi…

Azadlıq – Bakıda soyunan bir qadın heykəlidi…

IV

Azadlıq Sinqapurda

orxideya çiçəyidi;

Bu məmləkətdə dibçəkdə doğulub

Dibçəkdə yaşayıb, dibçəkdə ölər.

Yazıq dibçəklərdə yatıb, külə dönən

çiçək azadlığımız,

Yazıq mənə, kül oluram tüstünə…

“Azadlıq Sayqonda

Düşmən qərargahına uzanan

250 km-lik yeraltı tuneldi

Təkbaşına döyüşçü Kuçili qızlar

Gəlin gedən kimi gedər,

gedər düşmən üstünə.

V

Qərbdə Azadlıq!

–Amsterdamda azan səsidi,

Parisdə pəncərəsi pərdəsiz

Notrdam kilsəsidi…

Vatikanda mavi keşişlərin

duaları, andı,

Londonda şəhərə çökən dumandı,

dumandı azadlıq.

VI

Şərqdə Azadlıq –

Azadlıq anı

Lüt-üryan hacıların

Məkkədə şeytana atdığı daş;

Qərbdə Azadlıq –

Kələkbaz Leonardo Da Vinçinin

İsanın Torino kəfənidi,

Sirri açılır yavaş-yavaş.

Şərqdə Azadlıq –

Çində Çin səddidi,

Qüdsdə ağlayan divarlar.

Kəbənin hər il təzələnən örtüyüdü

Və bir də ilbəil dəyişən zəvvarlar.

VII

“Azadlıq”

Amerikanın qulağının dibində

Kuba adlı bir ada;

Xalqı Azadlıq haqqında

Çe Gevara adlı mahnı oxuyur

Acqarına səhərdən axşamacan

Havanada, Varedorada.

Azadlıq adası – Kuba…

Kuba azadlığın köksündə bir yara.

“Azadlıq” adasında

Azadlıq haqqında bir mahnı

Öldürür məni,

Mahnının adı – Çe Gevara.

VIII

Kim nə deyir desin,

Azadlıq qılıncların

oxuduğu nəğmədi;

Çünki,

Azadlıq qan tökməkdi,

Fərqi yoxdu

Başqasının olsun, ya özününkü…

IX

Hər il

“Azadlıq” meydanından

zəvvarlar gedir.

Allahın evinə

sevinə-sevinə.

Bu nə yoldu Tanrım?!

Bu nə yoldu imanlı

İmansızla bir gedir.

Şuşadan keçməyən yol

Kəbəyə nə çür gedir?!

X

Bu nə cür şəhərdi, Tanrım?!

Şairləri yox,

küləkləri dəlidi

Sevənləri yox

çiçəkləri dəlidi.

“Azadlıq!”, Azadlıq

Bakıda soyunan bir qadın

heykəlidi.

HALIM MƏMLƏKƏTİN HALI

Şahin Rüstəmova

Halım məmləkətin halı…

Halım məmləkətin halı, Şahin

Mən sadəlövh,

      adamlar fəndgir,

Ayrılıqlar füsunkar,

            kədər usta;

Halım məmləkətin halı, Şahin

Ruhumun üstünə qar yağır

Fahişələr fahişəsi Bakıda –

            avqustda

Mən – tənhalığın, yalqızlığın

            balası,

Sən nağılların qosqoca devi.

Sən – tövbə adamı…

Mən – Şuşada minarəsi dağılmış

            Sahibsiz – Allah evi…

Göy üzü ulduzların,

Yer üzü də sənindi.

Mənə yer yox buralarda,

      baş götürüb gedəm gərək,

Gedəm, hər şey gedənindi.

Halım məmləkətin halı, Şahin

Sahibsiz Allah eviyəm,

Bu gün-sabah uçar bu ev.

Düşdü başım ayağıma

Görmədin ki, qos-qoca dev.

Ölüm alnımda bir yazı,

Bu yazıya nə dedim, nə,

Yazıq, çox yazıq;

Sevinə bilmədin

            Sən ölümün ölümünə

Halım məmləkətin halı, Şahin

Sən qos-qoca dev,

Mən nağılların qırxıncı qapısında

            qırx yaşda.

Sən hər şeylə barışdın,

       Mən hələ də savaşda.

Halım məmləkətin halı, Şahin

Bir şair yarasına

      Duz basıb açar səhəri.

Ruhumun paytaxtı Bakı –

Xəlbirdə devlər şəhəri.

Bu nə könül, bu nə sevda?!

Nə pıçıltı, nə ah bilir.

Səndən haqqa gedən yolun

Yolu yoxdu, Allah bilir.

Halım məmləkətin halı, Şahin

Mən – Tanrıya mələklərindən də yaxın

            bir adam.

Məmləkətim Turan tək ölürəm,

      yavaş-yavaş, asta-asta.

Ruhumun üstünə qar yağır

Fahişələr fahişəsi Bakıda,

            Avqustda.

MƏN ƏSGƏR İSTƏDİM TANRIDAN ANCAQ

Sinəmdə dağ kimi kədərim durur,

Nə qədər desəm də boşalmayacaq.

Hamı öz payına övlad istədi,

Mən əsgər istədim Tanrıdan ancaq.

Orxanım, oğlum,

bircə balam,

Bu Vətən torpağında

Məndən sonra duracaq

bürcüm, qalam.

Mən – sənin atan…

Yuxularında qurd doğan

Div səbrinin üstündə

ilan yatan

bir kişi.

Və bu kişinin min ildi

daşdan çıxır hər işi.

Min ildi ki, bu kişi

Heç bir şeydən yarımır.

Nə vaxtdır ki, bu kişi,

“Bütövlük” sözünü bayraq eyləyib

Üstünə yazıbdı diləklərini;

Bir sirli, sevdalı Vətən istəyir.

Yolunu kəsirlər,

“Vətən” deyəndə,

Qılınc götürəndə biləklərini.

Beləcə Orxanım, əllərim yalın,

Əynimdə Beyrəyin qanlı köynəyi.

Beləcə min ildi kəsilən qolum,

Beləcə min ildi yaram göynəyir.

Bu ağrı içində səni gözlədim,

Sıra nəfərisən,

heç necə olsa.

Səni də mən yaşda ölüm gözləyir,

Gücün istəyindən balaca olsa.

Mənim Orxan balam, daha bu yurdun

Döyüşə açılan sabahlarına,

Ovunmaz, kiriməz ayrılıqların,

Səbrindən doğulan günahlarına

Mənə oğulsansa, oğulsansa sən,

Atantək üz tutub yeriməlisən.

… İçimdə dağ boyda kədərim durur,

Nə qədər desəm də, boşalmayacaq.

Hamı öz payına övlad istədi,