Kitabı oku: «Şaman duasından dar ağacına», sayfa 3

Mən əsgər istədim Tanrıdan ancaq.

1986

HARAYA YÜYÜRSƏM, HARAYA QAÇSAM

Məni kim anlayar, kim duyar məni?

Kim çəkər qəmini dərdimi açsam?

Bütün yollarımın sonunda Turan,

Haraya yüyürsəm, haraya qaçsam…

“Boz qurdum, sevgilim, yarım”deyən kəs,

Bil, daha Tanrıya yetışıb bu səs.

Tanrı da göndərib bir qızıl qəfəs,

Haraya yüyürsəm, haraya qaçsam…

Ey mənim əbədi, müqəddəs duam,

Dilimdən nə qopsa, qopan səs-duam.

Turanın ruhuna sığınmış qulam,

Haraya yüyürsəm, haraya varsam…

Nə köçən gedibdi, nə gedən köçür,

Ruhumsan, ruh qalır bu bədən köçür.

Allaha gedən yol tövbədən keçir,

Haraya yüyürsəm, haraya varsam…

Zaman təndirinə haqq-nahaq məni,

Bir gün yoğurmamış yapacaq məni,

Zalım ədəbiyyət udacaq məni,

Haraya yüyürsəm, haraya varsam…

Çəkilməz bir dərddi Tanrıdan butam,

Gərək “mən”dən qaçıb Tanrıdan tutam,

Mən ruhu gəzdirən bədən-tabutam,

Haraya yüyürsəm, haraya qaçsam…

QURD VƏ YAXUD QURD NAĞILI

Oğlumu kəndə apardım və dədəmə dedim ki:

Ay dədə, nəvənə bir nağıl danış

Ovsunlu, tilsimli bir qurd nağılı.

Ay dədə, nəvənə bir nağıl danış,

Bu nağıl içində bir yurd nağılı.

Başına ağıl qoy, danış, ay dədə,

Könlü yad istəyə tuş olmamışdan.

Qoy bilsin, ay dədə, biz kim olmuşuq

Ruhumuz qəfəsdə quş olmamışdan.

Elə nağıl danış, nəvən bu yaşda

Bilsin həsrət nədir, ayrılıq nədir.

Elə nağıl danış, qoy görsün nəvən –

Ayrılıq ruhunu necə göynədir.

Danış, qoy görünsün bu sirli dünyam –

Vətən oymaq-oymaq, Vətən kəndbəkənd.

Danış, qoy səsində atlar yügürsün,

Bir ucu Urmiya, bir ucu Dərbənd.

Danış, Şah babamdan, danış, sən danış,

Belə xoşbəxtliyə, bəxtim, hardasan?!

Mən vaxtımı bölmüşəm, məni vaxt bölüb,

Nağıl danışmağa, vaxtım, hardasan?!

Elə gün uzunu çörək dalınca,

Axşam da balaca kirayə otaq.

Sonra televizor… Zənglər… Görüşlər…

Özümə dönməyə vaxt olmayacaq!

Bax, bircə, bax, buna vaxt olmayacaq…

Ağı üstələyən qaradan danış.

Dədə, Səttarxana qurulan torun

Sinəndə açdığı yaradan danış.

Danış, qoy bilsin ki, daha dözməyə

Sinəndə bir azca səbir tapılmır.

Qoy bilsin nə üçün Güntekinlərin

Sərgərdan ruhuna qəbir tapılmır.

Danış qırxaltının müsibətindən…

Divin canı nədə?! Bax bundan danış.

Atalar üçəcən deyib, ay dədə,

Bizim düşdüyümüz ovsundan danış.

Bir vaxt zaman-zaman at oynatdığın,

Altaydan, Qoşqardan, Ağrıdan danış.

Səni yüz yaşında, dədə, ölməyə

Qoymayan müqəddəs ağrıdan danış.

Ay dədə, nəvənə bir nağıl danış,

– Ovsunlu, tilsimli bir qurd nağılı.

Ay dədə, nəvənə bir nağıl danış,

Bu nağıl içində bir yurd nağılı.

1987

YARADILIŞ MƏSƏLİ

Bir vaxt,

Dünya dediyimiz bir yer kürəsi

Üzürdü sularda başına yalqız.

Tanrı – Qara xanla sular üzbəüz, –

Bir tanrı varıydı, bir də su yalnız…

Tanrının ağlına gəlmirdi heç nə,

Bilmirdi özü kim, bu sular nədi.

Min illər beləcə Tanrı qaldı tək,

Min illər beləcə sular oynadı…

… Bu cür var olmaqdan doymuşdu tanrı,

– Bu cür tanrılıqdan gözəldi sürgün.

Bu kədər içində özündən bezib,

Üz tutub sulara dururdu hər gün.

Nə göydə ulduzlar yanıb axırdı,

Nə yerdə ağaclar yarpaq gözüylə

Ulduz işığında, ay işığında

Durub həsrət-həsrət göyə baxırdı.

Bir gün də beləcə sular oynadı,

Tanrı dalğalara kədərlə baxdı…

Dünyanın o günü, –

            ən gözəl günü,

Sulardan boy verib bir ana çıxdı.

Tanrıya üz tutub, qəmi at, – dedi.

Yaratmaq ilhamı verdim mən sənə,

Mənimtək bir insan gəl yarat, – dedi.

…Və hər şey o gündən yoluna düşdü;

Gündoğan, günbatan: – Gəl, – dedi hər yan.

Tanrısı görünmez dinə tapındıq.

Çıxdı o Tanrı da tanrılığından.

Bu xalq yaddaşına gör nəyi yazdı, –

Qoy suya tutsunlar aydan arını.

Qorqud Dədəmiz də alıb qopuzu,

Söylədi: “Su görüb haqq didarını”.

Hər bir şey özünə dönür,

            yüz dəfə

Döndük özümüzə o gündən bəri.

Niyə öldürürük çayı, dənizi,

Nə tez unutmuşuq Nuh peyğəmbəri?!

Ölür, çaylar ölür, ölür dənizlər,

Dünyanı başına Xəzər dar görür.

Bəs niyə, bəs niyə unutmuşuq ki,

Tanrıyla tərtəmiz sular danışır,

Tanrının özünü tək sular görür?!

Yenə də dönərik o təmizliyə,

Ehey, bacım çaylar, ey anam dəniz,

Bu gün andlarımız özgələrədir,

Çox şeyi, çox şeyi unutmuşuq biz.

1988

“ŞAMAN DUASI”

Bu günüm də beləcə

ötüşüb keçib, gedər

Bu yaşımda neylədim,

ey Tanrım, ömür yarı.

Məni rahat buraxmır

içimdəki qəm-kədər,

Bir də ki, şəhidlərin

gecə gəzən ruhları.

Boylanır qərib-qərib

gecələr başım üstən, –

Sonsuzluq –Tanrı kimi

ayıynan, ulduzuynan.

Şaman kimi göylərə

üz tutub durmuşam mən,

–Durub qabaq-qabağa

göyüzü yalqızıynan.

Bu cür qərib çağımda

gəlib mənnən dilləşən,

Ağacın yarpağına,

gülünə inanıram.

Yurd yerində dayanıb,

sönən ocaqların, mən

İçində qor saxlayan

külünə inanıram.

Yarama duztək basır

sevdalar öz odunu

Bu gün, sabah kül ollam…

qalmışam yana-yana:

Tövbə duası kimi

pıçıldadım adını,

Səsim sənə çatdımı,

eşitdinmi, ay ana?!

Tanrı olmaq istərəm,

dediyim söz də – bəndəm,

Sözə tilsim etmişəm

ürəyimin ahını.

Mən canımı verməyə

bir təzə sözə bəndəm,

Ey mənə can verən kəs,

bağışla günahımı.

Şaman kimi sözlərdən

mən tale toxuyuram,

Ürəyimdə səksəkə,

ruhumda bir zəlzələ…

Hər gecə göy üzünə

mən dua oxuyuram: –

İlahi, bu milləti

yox olmadan hifz elə!

DƏLİ OLMAQ İSTƏYİRƏM!!!

“Tanrı Türkü qorusun” duamızdan ürkən yobazlar sürüsü!

“Türklər bir gün ayılıb dəli olacaqlar. Bax onda, Tanrı Türkü deyil, sizi qorusun!”

ÇİNGİZ XAN

Ağlımı al, Tanrım, sənnən,

Daha mən haqq istəyirəm;

Ağıllıdan dəli haqdı,

Dəli olmaq istəyirəm.

Çadırında yalnız ölən

Unudulmuş şamanam mən.

Tanrım, Türkün səni bilən,

Dili olmaq istəyirəm

Mavi gözlüm, ula-ula,

Ötükəndən İstanbula…

Bəsdi daha, çıxıb yola

Mən ulamaq istəyirəm

Qorxusunu qoymam yaxın,

“Lailahəillallahın”,

Tanrım bilir mən Allahın

Qulu olmaq istəmirəm!

Ağlımı al, Tanrım, səndən

Daha mən haqq istəyirəm.

Ağıllıdan dəli haqdı,

Dəli olmaq istəyirəm!

BU NƏ CÜR MƏMLƏKƏTDİ

İnsan haraya gedir-getsin

məmləkətini ürəyində daşıyır.

Bu nə cür məmləkətdi,

Bəndəsi haqq istəmir.

Torpaq da bizdən bezib,

Vətən olmaq istəmir.

Ulaşmır daha qurdlar,

Öldü, bitdi umudlar.

Bu boşalan buludlar,

Təzdən dolmaq istəmir.

Üst-başım tilit qandı,

Dur sönən şamı yandır.

Niyə zülmət – bu andır,

Sabah olmaq istəmir.

Zorlanıb ana-bacı,

Ölüm, qandı əlacı.

Kim alacaq bu öcü,

Qardaş almaq istəmir.

Yenilib bac gəzirəm,

Dərvişəm, ac gəzirəm.

Əlimdə tac gəzirəm,

Kim şah olmaq istəmir?

Ruhumu bilə-bilə,

Yolladım şeytan ilə.

Bu yerdə Allah belə

Allah olmaq istəmir.

2006-2007-ci illər

CANIM AĞAC, GÖZÜM AĞAC

Canım ağac, gözüm ağac!

Köklü ağac, qaba ağac

Tanrımızın bizdən əvvəl

Doqquz budaq yaratdığı

Babamıza baba ağac!

Kölgəsinə barındığım –

Barındığım,

Sonra dönüb

Yarpaq-yarpaq arındığım,

      uca ağac.

Dünya kimi qoca ağac!

Canım ağac, gözüm ağac!

Dost evinin qapısı,

Ulu dənizlərin sevgilisi ağac,

Dəli-dolu çayların keçidi ağac.

            yaşın neçədi, ağac?!

Canım ağac, gözüm ağac!

Niyə elə sənnən bağlı

Bu boş yüyrək, o ac tabut?

İlk beşiyim qaba ağac,

Son gedişim-ağac tabut

Məni yalnız buraxmırsan.

Mənnən birgə səsin gəlmir.

       Gəlir gordan

Bu doğmalıq belə hardan,

Canım ağac, gözüm ağac?!

Min illər boyunca

Baltalar korlaşdı

            Budaqlarından –

Səndə hardandır

            bu dözüm ağac?!

Canım ağac, gözüm ağac.

Ağac, ağac! –

Oğuz ağac, qıpçaq ağac,

       ərhun ağac!

Hər min ildən bir budağın

düşüb gedir.

Yarpaq-yarpaq haray salıb

Göynüyürmü ruhun, ağac!?

Canım ağac, gözüm ağac!

De, heç sənə oxşayırmı

Yarpaq-yarpaq gözüm, ağac,

Çiçək-çiçək sözüm, ağac?!

Budaq-budaq qolum, ağac,

Damar-damar əlim, ağac?!

Sənə yaman oxşayıram,

Yaşıl-yaşıl yarpağının

Altındaca ölüm ağac!

Canım ağac, gözüm ağac!

Ağac…Ağac…

ŞAMAN NƏVƏSİYƏM MƏN YURD YERİNDƏ

Mərhum professor

Mirəli Seyidova

Şaman nəvəsiyəm mən yurd yerində,

Hələ ki, heç bir şey ağlıma gəlmir

İlk yurd yerindəki ocaqdan öncə..

Dil açıb danışan – mən deyiləm, yox!

Heç zaman qəbrinə sığmayanların

Ruhudu, danışır mənim dilimcə!

Bəzən qəzəb kimi, ya heyrət kimi,

Hərdən də eşq kimi, məhəbbət kimi

Mənim bu qurbanlıq canımdan keçən,

Şaman duasıtək titrədib məni

Ruhumda dolaşıb qanımdan keçən

Titrəyən əlimdə, əsən dizimdə…

Gözümdə oynayan, dilimdən qopan,

İçimdə gömülən qeyrətsən, nəsən?!

Mən səni deyirəm, səni! Ehey!… SƏN –

Nə qədər səbrimə üz tutub mənim

Ağrıtək ruhumu incidəcəksən?!

Mən səni deyirəm, səni! Ehey!… SƏN –

Min ildir ruhumu oxşayıb mənim

Ölməyə qoymayan qeyrətsən nəsən?!

Daralıb ömür-gün, vədə, vaxt daha,

Səni çağırıram, səsimə hay ver,

Səni çağırıram, oyan, qalx daha.

Haqqın yoxdur məni eşitməməyə!

Çünki mən yurd adlı imanda, dində

Bir ağzı tövbəli, dili dualı

Şaman nəvəsiyəm bu yurd yerində.

Min il pıçıltı da Tanrıya çatdı,

İndi hayqırıram, özümə çatmır.

Bu gün mən piyada, istəyim atlı,

Gör, necə tükənib qüvvətim, gücüm,

Düşmənim bir yana, sözümə çatmır.

Gör necə qısalıb qollarım mənim

Doğma ocaqdakı közümə çatmır.

Bu, hələ bir yana, dərdə bax, Allah!

Əllərim saçıma, gözümə çatmır.

Necə yaşamışam min il beləcə?!

Ancaq ölməmişəm – bu da ki… Bir sirr.

Bu nə cür qisasdır, necə imtahan?

Bəlkə, neylədiyin Tanrı da bilmir?!

Div kimi min ildir bu yurdun ruhu,

Uyuyur şüşədə özgə bir bağın

Sarı çiçəyinin ləçəyi üstə.

Şaman nəvəsiyəm mən yurd yerində –

Ruhum bu tilsimi sındırmaq istər.

Mən səni deyirəm, səni! Ehey!… SƏN –

Ruhumda dolaşan qeyrətsən, nəsən?!

Səni and verirəm dualarıma –

Nə olsun, duamı Tanrı eşitmir?…

Ölməz haqq qanunu varsa dünyada

Heç yerdə, heç zaman ədalət itmir.

Min ildir sən necə susdun canımda,

Bilmədin ruhumun qəmi, dərdi nə?

Səni and verirəm qolça qopuzun

Bitib-tükənməyən ölməz dərdinə

Məni öz əslimə, kökümə qaytar,

Qaytar “Bay gölü”ndə təmizlənməyə,

Məni Urmiyada, Savalandakı

Ulu Altaydakı kürkümə qaytar

Keçir köynəyindən, a qeyrət, məni,

Qaytar birdəfəlik ilkimə, qaytar.

Qaytar sərhədləri ucsuz-bucaqsız,

Bir vaxt gündoğandan bədöy atları

Günəşin dalınca kişnəyib gedən…

Geriyə dönməyən ulu yerd elə.

Ver oxu, qoy çəkim bu yayı bir də –

Qaytar öz əslimə, məni qurd elə!

Təzədən başlayım hər şeyi bir də!

Qaytar əvvəlkitək yenilməzliyə,

Yenə əvvəlkitək uca, baş eylə!

Bunu bacarmasan, gücün çatmasa,

Qaytar! Ağac eylə! Torpaq, Daş eylə!

Yarpaq əllərinlə gözlərimi yum,

Qayıdım – bu cürə dönüm əslimə,

Qarışım torpağa… Dincəlsin ruhum…

Mən səni deyirəm, səni! Ehey… SƏN…

Ruhumda dolaşan qeyrətsən, nəsən?!

Şaman nəvəsiyəm mən yurd yerində!

Mənim harayımı eşitdiz demək,

Mən bizi öldürən dərdi söylədim

Əlacı sizdədir, neynirsiz görək!

1987

TÜRKLÜK ÖZÜ DİNDİ, DİN

Biz göylərdən gəlmişik,

Göylər də yerdi bizə.

Tanrı sevib, qutlayıb,

Türk adı verdi bizə.

Çin səddində Gürşadam,

Nə sufiyəm, nə dərviş…

Tanrı dağda Bilgəyəm,

Ötükəndə İltəriş.

Min illərdi ruhumda

At kişnəyər, Qurd ular…

Əmrinə müntəzirdi,

Başsız qalan ordular.

Vaxtdı, daha göydən en,

Ula, Boz Qurdum, ula.

Yenə səsin ulaşsın

Saxadan İstanbula.

Şamanam nur içində,

Nurun da taxtı bizim.

Tanrı Türkü qutlayıb,

İşimiz haqdı bizim.

Türklük özü dindi-din,

Qoy bunu bilsin yağı.

Qoy bilsin ucadadı,

Hiradan Tanrı dağı.

Biz göylərdən gəlmişik,

Göylər də yerdi bizə.

Tanrı sevib, qutlayıb,

Türk adı verdi bizə.

SİZİ ÇAĞIRIRAM

Özüm olammıram, olammıram mən,

Ruhum da bədəndə-qəfəsdə quşdu…

Deyirlər, sözümdən dəlilik yağır, –

Bu ömrüm bir qəfil ölümə tuşdu.

Sizi çağırıram, eşidin məni,

Eşidin, kədərdən evim, odam var.

Siz ey büllur suyu yosun bitirməz,

Bulaqtək tərtəmiz şirin adamlar.

Sizi çağırıram, mənə üz tutun,

Məni oğul bilin, ya qardaş sayın.

Ölümə göndərin, gedərəm, ancaq

Mənə sirli-sirli elə baxmayın.

Sizə oxşayıram, elə sizəm mən; –

Bu əlim, bu saçım, bu da gözlərim.

Nə vaxt ki, yalnızam, ümidsizəm mən

Yandırır dilimi dəli sözlərim.

Hərəni bir cürə dərd dilləndirir,

Hərə öz dərdinə bir alışan şam.

Neyləyim, öldürün, mən öz dərdimə

Qultək əyilməyə doğulmamışam.

Mən kiməm? – Özünə qılınc qaldıran,

Özündən intiqam, qısas alan da.

Mənəm Çaldıranda, mənəm Şuşada

Elə qalib gələn, məğlub olan da.

Bir vaxt Ərdəbildən ər tək atlanıb,

Üz tutb bu yurda, üz tutub elə

Özünə qayıdan Şah İsmayılın

Sərgərdan ruhuyam gəzirəm elə.

Harda qərar tutum, hara varım mən?

Mən necə sığışım qəbrimə, Allah!?

Bu sönən ocağa necə köz qoyum?

Nə qədər üz tulum səbrimə, Allah!?

Mən qılınc istədim, dözüm verirlər,

Sonum bu gedişlə necə olacaq?

Neynim, gücüm çatmır ayrılıqlara,

Neynim, gücüm çatır sözümə ancaq.

Deyirlər, sözümdən dəlilik yağır, –

Bu ömrüm bir qəfil ölümə tuşdu.

Hərəni bir cürə dərd dilləndirər,

Hərə öz dərdinə bir alışan şam.

Neyləyim, öldürün, mən öz dərdimə

Qultək əyilməyə doğulmamışam.

OLMAMIŞDAN

Qardaşlar, qurtardı bir min il daha,

Qurtardı, səbrimiz bax dolmamışdan.

İtir yurd yerimiz, könül, haray sal,

Sinəmdə ürəyim daş olmamışdan.

Bölündüm-uduldum mən ölkə-ölkə,

Eh, bu da Tanrının işidi bəlkə.

Kimdim?! Tarix desin, – kişidi bəlkə –

Gəlib ayrılığa tuş olmamışdan.

Qardaş, ayrılığa min ildir tuşuq,

Qəfəsə salınmış bir qızıl quşuq.

Qoy deyim, qoy deyim biz kim olmuşuq

Ruhumuz qəfəsdə quş olmamışdan.

Necə də mən uca, başıydım, Allah,

Tarixə bir məhək daşıydım, Allah,

Bir söz var – dərd kimi daşıdım, Allah, –

“Bu bədən varıydı baş olmamışdan”.

İgid-qılıncında, küldə od-ocaq,

Şair də sözündə gizlənib ancaq.

Söylə ki, ey sözüm döyüş olacaq,

Dönüb gözlərimdə yaş olmamışdan.

Öz əlim, öz başım – dedim…dil yara,

Ey Vətən, öyrəşmə xoş qılıqlara.

Mən necə dözəcəm ayrılıqlara?

Öləydim ayrılıq kaş olmamışdan.

BAŞIN SAĞ OLSUN, BAKI

Mən indi bilmişəm, Sən –

Qiyamsan ruhumdakı.

Bina-bina yanırsan,

Başın sağ olsun, Bakı!

Azıymış dərdin-sərin,

Bu yaran daha dərin…

Qoy əsən küləklərin

Saçını yolsun, Bakı.

O ölən qızcığazın,

Qəbrini dərin qazın.

Məni də şəhid yazın,

Qoy rahat olsun Bakı.

Yıxılar səki-səki,

İçimə içimdəki....

Kim desə gözümdəki

Yaşın sağ olsun, Bakı.

Görən kimsə andımı,

Baş daşını yondumu?

Yonub, ora qondumu?

Daşın sağ olsun, Bakı.

Mən indi bilmişəm, sən –

Qiyamsan ruhumdakı.

Bina-bina yanırsan,

Başın sağ olsun, Bakı.

MƏN BİR SÖZÜN İÇİNDƏ

Ey Tanrım sal nurunu,

Ruhum hüzn içində,

Bəsdi daha gizləndin

Özün, ozün, içində.

Gəl özünə çevir üz,

Özünə qənim Oğuz.

Yalana sığınıb düz,

Yalan düzün içində.

Ocaqda od közlənir,

Köz üstünə kül yenir.

Yüz min ocaq gizlənir,

Bircə gözü içində.

Ey nurda gizlənən sirr,

Nurunla könlümə gir.

Görüm niyə görünmür

Astar üzün içində.

Dərvişlikdən məni poz,

Ya şəhid, ya qazi yaz.

Gözümə bax yazı yaz,

Ürək gözün içində.

Ey ruhum, ayağa dur,

Düşdüyüm tilsimi qır!