Kitabı oku: «Саклыйм җылы назларымны = Душа моя полна нежностью», sayfa 2

Алсу сеңлемә

 
Үзәкләргә үтеп юксындыра
Чыр-чу килеп үскән заманнар.
Ни кызганыч, алар, кайтмас булып,
Гасыр аръягында калганнар.
 
 
Хәтер-хатирәгә уелып кергән
Балачакның һәрбер мизгеле
Аермачык булып чагылып уза,
Әйтерсең лә күңел көзгеле:
 
 
Мин – олы кыз. Әүвәл миңа төште
Гаиләнең авыр эшләре.
Берәр потлы чиләкләрен аскан
Көянтә дә иңнән төшмәде.
 
 
Унике җан кигән киемнәрне,
Урын-җирне юып элгәчтен,
Зур бер җиңү хисе били иде,
Йорт⁶ тутырып тезелешкән бауда
Кибеп яткан керне күргәчтен.
 
 
Әни белән юган булсак башта
Бу керләрне алмаш-тилмәштән,
Үсә төшкәч, син ярдәмгә кердең –
Аннан өчәү юдык өемнәрне,
Өч ләгәнне куеп беррәттән.
 
 
Хәтерлимсең өйләр җыйган чакны?
Әлфия апа, Илһам Шакирларның
Зур тәлинкәләрен⁷ җибәреп,
Шул моңнарга чумып йөзә-йөзә,
Гөлләр итә идек бүлмәне.
 
 
Аннан китә Мирей Матье белән
Азнавур, Ив Монтан җырлары⁸.
Безнең белән бергә бу җырларны
Бөтен күрше-күлән тыңлады.
 
 
Шул моңнарга күмелеп, балачактан
Сәхнәләрдә җырлапбиедек.
Гомер буе бергә яшәрбез күк,
Мәңге таралышмас күк идек.
 
 
Үтте-китте бар да бер мизгелдәй,
Риза булмый моңа аң дулый.
Балачакка эзләр юклыгыннан
Йөрәк-бәгырь өзелеп, җан елый.
 
 
Еллар кырыс:
Бер ояда үсеп очканны да
Үзгәртә дә куя үзенчә.
Бер үк нәрсә, бер үк хисләр никтер
Кабул ителә башлый төрлечә,
Кичерелә хәтта төрлечә.
 
 
Син дә хәзер бераз бүтәнчәрәк –
Рухи дөньяң бераз икенче:
Милләт рухы, милли хисләр синдә
Кимеп бара кебек шикелле.
 
 
Ни дисәң дә, безне бәйли торган,
Якынайта торган җепләр нык:
Әти-әни, туган туфрак аша
Каныбызга сеңгән туганлык.
 
 
Шул туганлык хисе югалмасын,
Кемнәр арасында торсаң да.
Нәсел-нәсәбеңнән аерылма,
Чит-ят белән гаилә корсаң да…
 
 
Әле кайчан гына япь-яшь идек –
Бер җитдилек кунды йөзләргә,
Күзлеге дә менде күзләргә,
Мәгънәле сүз генә сөйләшәбез,
Урын куймый яман сүзләргә.
 
 
Инде күптән дәү әниләр булып
Гомерләрне узып барабыз.
Ә шулай да тормыш дәрьясында
Әле һаман юллар ярабыз.
 

2004, Казан

Безнең телләрдән төшми

 
Бигрәк кыю безнең кияү,
Күрсәң, исең китәрлек:
Сайлап алды курыкмыйча
Гаҗәеп зур кишәрлек.
 
 
Һәр көн байтак чакрым үтеп,
Салдырды шунда зур йорт.
Андагы кырык бүлмәнең
Берсе әле теннис-корт.
 
 
Йорт янына төзеп куйды
Бик матур кунакханә:
Берсе килә, берсе китә –
Бар да килә мәйханә.
 
 
Чистарынып алыйм дисәң,
Әзер кайнар мунчасы.
Ял бүлмәсендә тәмле чәй –
Рәхәтләнеп чыгасың.
 
 
Күптәннән бирле гамәлдә
Су суырткыч, барбекю⁹.
Боларның һәммәсе өчен
Киткәндер шактый экю!
 
 
Менә шундый безнең кияү –
Тормышны җигелеп тарта.
Тарткан саен дәрт өстәлеп,
Энергиясе арта.
 
 
Нигә генә тотынса да,
Булдыра бөтен эшне.
Шуңа күрә беркайчан да
Безнең телләрдән төшми.
 
 
Сер итеп әйтәм тик бер сүз –
Мирга таратма, яме:
Үлә бетеп мактасам да,
Архитектур ансамбльне
Рәтләп күргән юк әле.
 
 
Өметләремне өзмимен –
Чакырырлар, сау булсак.
Бер-беребезне онытмый,
Гел аралашып торсак!
 

2013

Рөстәм энемә

(Юбилее уңаеннан)

 
Сөбханалла! Син дә тутырдың бит
Гомереңнең алты дистәсен.
Эшләрең күп әле, үтәр өчен
Газиз Аллам инде, ким дигәндә,
Өч дистәне тагын өстәсен!
 
 
Моңарчы да бик күп хезмәт куйдың:
Тормыш кордың, бала үстердең,
Эшләп укып, кабат диплом алдың,
Аның белән үргә сукмак салдың –
Улыңа да шундый көч бирдең.
 
 
Оныгың да гөрләп үсеп китте –
Горурлык һәм шатлык җаныңда.
Тик бер белән генә чикләнмәгез:
Килер көндә ныклы терәк булып
Торсын алар синең яныңда.
 
 
Хәләлеңнең тырышлыгы белән
Тормышың да булды түгәрәк.
Гомерең үтсен һаман тигезлектә,
Киләчәкне каршыла син шулай
Туганнарың белән бергәләп.
 
 
Сизмәдек тә:
Әйтерсең лә йөгереп килеп кердек
Бер-бер артлы өлкән буынга.
Картайсак та, һаман исән булып,
Сагынышып гел күрешеп торыйк
Туган көннәрдә дә, бәйрәмнәрдә,
Алда көткән алтын туеңда!
 

2015

Тормышыгыз һәрчак балкып торсын!

Сәрия сеңлемә

 
Бу тормышта шактый хәсрәт күрдең,
Кайчакларда «һуштан язып» йөрдең,
Ни эшләргә белми, тилмереп.
Тик шулай да үзеңдә көч таптың
Килер көнне гөрләп үтәр өчен,
Бөтен киртәләрне җимереп.
 
 
Язмышыңда кайгы урын алды –
Ирең үлеп, балаларың калды
Урнашмаган килеш бу җирдә.
Һәр икесен зур белемле иттең,
Инде оныкларың үсеп китте –
Син аларга дәва күп «чирдән».
 
 
Өстәвенә, кайчак хәлең бетеп,
Көндез хәтта эштән кайтып-китеп,
Әниебезне ун ел карадың.
Һәр көн саен әллә ничә тапкыр
Тәмле ашлар пешереп хөрмәт иттең,
Һәрчак матур һәм дә чиста йөрттең –
Ходай бирсен сиңа савабын!
 
 
Шушы кадәр көчле энергия
Күкләрдән дә төшә, күрәмсең,
Нәселдән дә килә, күрәсең.
Тик саулыкны саклап бетереп булмый:
Борчу-хәсрәт тән сихәтен урлый –
Кем күрсен соң безнең күрәсен?
 
 
Киләчәгең якты булсын, сеңлем,
Оныкларың белән балаларың
Күрсәтсеннәр бары игелек.
Минут саен сәламәтлек кирәк,
Олыгая барган саен бигрәк –
Сәламәтлек телим иң элек!
 
 
Саулык булса, бөтен нәрсә була,
Һәр сәгатең бәхет белән тула,
Нурлар уйный моңсу йөзләрдә.
Очрашулар ешрак насыйп булсын,
Тормышларың һәрчак балкып торсын,
Ут сүнмәсен синең күзләрдә!
 

Август, 2011

Очкан белә…

Хәрби авиация майоры һәм юрист

Искәндәр энемә

 
Балашовның хәрби көллияте
Канат куйды сиңа тиз генә.
Ә аннары шушы канатларда
Очып төштең Литва җиренә.
 
 
Шактый озак «йөздең» киңлекләрдә,
Төрле хәлләр булды юлыңда:
Һава юлы гаҗәп бормалы шул –
Очкан белә алар турында.
 
 
Килде бер көн. Сезнең урынга бер
Яшь экипаж гөрләп очып үтте
Әфган чигендәге «капканы».
Ни кызганыч, алар шул китүдән
Туган илгә кире кайтмады.
 
 
Таулар арасында яшеренеп
Көтеп яткан туплы талиблар
Бәреп төшергәннәр шул очкычны –
Һәр милләттә герой Алып бар.
 
 
Шулай итеп, сезнең экипажны
Ходай үзе саклап калдырган.
Һәлак булганнарның һәрберсенә
Күңелләрдә һәйкәл салдырган.
 
 
Төрле күкне күреп өлгердең син,
Ә җир йөзен һаман иңлисең.
Туган илгә бирелеп хезмәт иттең –
Командирлар рәтен бизәп киттең,
Шуңа җирдә дәрәҗәңне белеп,
Кемлегеңне белеп йөрисең.
 
 
Инде хәзер оста юрист булдың,
Һәрбер эшең – унга торырлык.
Менә нинди энем бар бит диеп,
Миндә яна чиксез горурлык!
 

Август, 2011

Әле яңа гына

Наиска

 
Әле яңа гына балкып торган
Күзләремә кабат моң төште.
Шушы моңның элеп талкуыннан
Мәңге арына алмамын төсле.
 
 
Керфекләрем инде күтәралмый
Өелешеп торган тамчыны.
Тамган берсе, йөзең чагылдырып,
Бәгыремне кисеп камчылый.
 
 
Әле яңа гына балкый идем –
Яраларын ачтың йөрәкнең.
Галәмнәргә күчтең, саубуллашмый,
Ядкәр булып калды сурәтең.
 

2004, Казан

Профессор Тархановта

 
Үзе чибәр, үзе булган,
Инде ничә еллар декан
Юридик факультетта.
Фәнгә сукмак яра-яра,
Күпме юрист белем ала
Профессор Тархановта.
 
 
О`перы, тикшерүчесе,
Судьясы, адвокаты –
Вузны тәмамлап киткәч тә,
Эшкә урнашып беткәч тә,
Һәммәсе аның янына
Килеп йөри һәрвакыт.
 
 
Кем килә хәл белергә дип,
Кемдер киңәшләр сорый:
Җинаять эше кузгалган,
Тик ачылып китә алмый,
Кайбер чикне үтә алмый –
Дәлил тамырдан корый.
 
 
Гаять төпле сүзе белән
Илдар Тарханов чыгара
Аларны бу тупиктан:
Әле дәрьялар төбеннән,
Әле кызган ком чүленнән,
Әле салкын котыптан.
 
 
Акыллы киңәшләр җыйгач,
Ашыгалар китәргә:
Гадел вердиктны чыгартып,
Кулга алынган кешегә
Йә җәзасын үтәтергә,
Йә гаепсез итәргә.
 
 
Хезмәттәшләреннән кала,
Чын дуслардан илһам ала,
Бөтен эше гөрләп бара,
Игелеккә юл яра.
 
 
Уңышлар зур, фәрештәнең
Гүя канаты тигән.
Ул да бит минем абыем,
Нык хөрмәт иткән абыем –
Илдар Тарханов дигән.
 

Август, 2011

Сөйдергеч бөтие

 
Минем бар бер кызчыгым –
Һаман сайрап тора ул,
Янымнан китмәсеннәр дип,
Төрле хәйлә кора ул.
 
 
Нәни кызымның күзләре
Әйтерсең зәңгәр диңгез,
Сокланып карыйбыз, аннан:
«Тфү!Күз тимәсен!» – дибез.
 
 
Чәче алтын, йөзе ай күк
Минем бу тәтиемнең,
Сандугачка, былбылга тиң
Сөйдергеч бөтиемнең.
 

1991

Гомер үткән саен

Кызым Гөлназ истәлегенә

 
Гомер үткән саен ныграк көям
Югалтканга җәүһәр ташымны;
Килеп бер төн, аны урлап китте,
Хәсрәтләргә салып башымны.
 
 
Алтын-көмеш кирәк түгел иде,
Кулларымда җәүһәр булганда,
Нәкъкаш салган чиксез матурлыгы
Таң нурыдай балкып торганда.
 
 
Күзләремдә калган сурәткәе
Кан саркыта тирән ярадан,
Саклап кына тотар идем хәзер,
Кайтарыплар булса яңадан…
 
 
Җәүһәркәем минем, асылташым,
Истәсең син, һаман истәсең,
Әнкәеңнең күз яшьләре аша
Ялварулы тавышын ишетәмсең?
 
 
Рәнҗеп ятма миңа, бәгырькәем,
Туфраккаең булсын ак мамык;
Үтә кискән җилдән җылытырлык,
Ташкын яңгырлардан сакларлык.
 

1995

Тигезлектә үтсен гомерең!

Ләйсән кызыма

 
Сиңа карыймын да сокланамын,
Тик кайчакта төшәм куркуга:
Бүгенге көн гаҗәп мәшәкатьле,
Шулар мине сала борчуга.
 
 
Уйлап баксаң, кыю әниеңнең дә
Бик күп булды авыр чаклары.
Кайгы-хәсрәтләрне җиңә барып,
Зур өметләр һәм үҗәтлек белән
Кылда торган гомерен саклады.
 
 
Син дә, кызым, түздең күп хәсрәткә,
Акылың белән суздың киң юллар.
Тапкырлык һәм зиһен салган Тәңрем
Өстәп биргән әле нык куллар.
 
 
Күп планнар синең башкаеңда,
Чиксез хезмәт синең җилкәдә –
Барысына да өлгерәсең, балам,
Муллык килсен диеп иртәгә.
 
 
Нәтиҗәсе, шөкер, куанычлы –
Тормышыгыз җитеш, түгәрәк.
Имин юлдан гына гел атлагыз
Ирең белән икәү бергәләп.
 
 
Ике кызың һәм дә бер оныгың –
Бәхетеңнең алтын кисәге.
Балаң артмас, бәлки, оныкларның
Тора-бара артыр исәбе.
 
 
Беләм, кызым, алар борчуы да
Төшәр инде сезгә берсүзсез.
Аларны да бергә күтәрерсез –
Чит ярдәмгә мохтаҗ түгел сез.
 
 
Бердәнбер багалмам бит син минем,
Тигезлектә үтсен гомерең.
Бәхет-шатлык, саулык-сәламәтлек
Ташып торсын дигән теләк белән,
Яратып һәм зурлап, әниең!
 

Август, 2011

Кечкенә оныгым Камиләгә

 
Авырлыклар белән тудың
     бу дөньяга,
Киләчәгең якты булсын,
     газиз балам!
Сәламәтлегең ныгысын
     диеп, сиңа
Ышаныч һәм зур өметләр
     баглап калам!
 

2012

Күрмичә дә калган икәнмен

Диана оныгыма

 
Кайчан үсеп җиттең әле, кызым? –
Күрмичә дә калган икәнмен.
Димәк, сизми гомер агышларын,
Ике дистә елның берничәсен
Сикереп-атлап үтеп киткәнмен.
 
 
Шул арада мәктәп тәмамладың,
Көллияттә диплом якладың.
Болар белән безнең дәрәҗәнең
Бер өлешен инде акладың.
 
 
Тел бистәсе нәни кызыңа да
Өченче яшь китте бит инде,
Яшьлегеңнең иң күңелле чагын
Төшләреңдә генә көт инде.
 
 
Җитди чорга килеп керәсең син –
Алда тора җитди эшләрең.
Киләчәккә барыр юлың озын –
Бик җиңел үт авыр төшләрен.
 
 
Сабырлык һәм камил акыл белән
Гамәлеңнең һәрбер ноктасын
Әйләндер син гаҗәп зур уңышка –
Өметсезлек шундук туктасын.
 
 
Ялкаулыктан Ходай саклый күрсен,
Кыенлыкларга да бирешмә.
Игелек кыл туры килгән саен –
Булышыр ул сиңа һәр эштә.
Киләчәгең матур булсын, кызым!
 
 
Дәрәҗәң дә артсын һәрвакыт,
Бөтен мөмкинлекне кузгатып –
Тормышың гел тынычлыкта булыр,
Дәү әниең киңәш итеп торыр,
Теге дөньядан да күз атып!
 

Август, 2011

Котлы булсын!

(Иреккә юбилее уңаеннан)

 
Котлы булсын, Ирек, юбилеең!
Телим сиңа күтәренке күңел!
Сөендерсен сине җылы өең –
Син бит анда бер дә зарлы түгел.
 
 
Яңгыраган һәрбер котлау сүзе
Моңнар булып калсын синең җанда.
Шатлык, миһербанлык белән бергә
Бәхет өелеп килсен алсу таңда.
 
 
Бакчаңда да кошлар сайрап туймый
Сине котлап туган көннәреңдә.
Кылган игелегең сихәт булып
Үзеңә кайтсын бары өннәреңдә.
 
 
Бар хезмәтең уңыш китереп торсын,
Яшә һәрчак күреп гел рәхәтен.
Гомерең буе ишетергә язсын
Дуслар, туганнарның мең рәхмәтен!
 

2015

Әдилә

(Оныгыма киңәш)

 
Бигрәкләр нечкә күңелле
Алтын чәчлем Әдилә.
Авыр сүзне күтәралмый –
Күзләренә яшь килә.
 
 
Андый йомшак булма, димен
Оныгыма кайчакта.
Бу тормышта гел булмассың
Назлы, иркә кочакта.
 
 
Әтиең дә эш кешесе –
Гел яныңда торалмас,
Сиңа сүз әйтмәсеннәр дип,
Сакчылар да куялмас.
 
 
Үпкәләрне, ачуларны
Үткәреп җибәрә бел.
Күңелеңдә кинә тотма –
Аны тиз генә оныт та
Рәхәтләнеп елмай, көл.
 
 
Алар сиңа дәрман бирер,
Рухың чыныксын өчен.
Авырлыкларны җиңәргә
Һәрвакыт җитәр көчең.
 
 
Артык йомшак булма, кызым,
Көчле булырга өйрән.
Тормышың гөрләр бары тик
Үткен характер белән!
 

Август, 2011

Индира оныгыма!

(Ике яшь ярым булгач)

 
– Дәни, утыр, – диеп, төртеп
Утырта да диванга,
Төсле, матур китапларын
Өеп куядыр янга.
 
 
– Укы, укы! – ди ул миңа,
Кулыма китап биреп.
Итәгемә очып куна,
Нәни бер кошчык кебек.
 
 
Һәр рәсемгә төртә-төртә,
Китәдер тезеп сүзләр.
Биттән биткә сикереп үтә –
Өлгерми минем күзләр.
 
 
Мин сүз әйтә алмый калам –
Җитә ул соңгы биткә.
Икенче китапны алып,
Укый шул ук тәртиптә.
 

«Менә шулай укыйбыз без…»

 
Менә шулай укыйбыз без
Матур-матур китаплар.
Шатланамын: ярый әле
Бу заманда чын күңелдән
Китап яратучым бар.
 
 
Тик шул кайчакларда ул да
Компьютерда кайнаша.
Карап торсаң ни кылганын,
Үзенә бер тамаша.
 
 
Әле клавишларга баса,
Әле экранга карый,
Тычканны йөгертеп ала,
Нәрсәдер саный-саный,
Аннан укып чыккан була,
Әйтерсең хәреф таный.
 
 
Әнисе белән сөйләшә,
Миннән телефон алып.
Җитдиләнеп номер җыя –
Торамын хәйран калып.
 
 
Шул чагында куркып куям:
Ходам, бу ни галәмәт?!
Кечкенәдән канга сеңсә
Җир йөзен күмгән гадәт,
Оныттырыр бөтенләйгә
Дөньяда китап барын,
Киләчәктә укый алмас
Әбисе китапларын.
 

Август, 2011,

«Васильево» шифаханәсе

Рузалиягә

 
Яшьлегеңдә бәхетеңне берәү
Илтеп салган төпсез дәрьяга.
Шуңа кайчакларда яралардан
Әрнү тулы кайнар кан ага.
 
 
Ходай бирсен сиңа зур түземлек
Җиңәр өчен язмыш газабын.
Килер көндә күреп яшәү язсын
Шул газапның матур азагын!
 
 
Кадереңне белми яшәүче зат
Кирәк түгел безгә тормышта.
Бер Аллаһтан иңгән ярдәм белән
Узмыш килсен авыр язмыштан!
 
 
Үзең кебек уңган булсын парың,
Хисләреңне аңлап яшьнәсен.
Йөрәкләрне телем-телем кискән
Яман сүзләр белән дәшмәсен.
 
 
Эшләрең дә уңыш белән барсын,
Көннәрең дә үтсен саулыкта.
Балаларың шатландырып торсын,
Ә бит алар сиңа байлык та.
 
 
Борчуларда узган гомереңдә
Күпме әрнү-сыкрау кичердең,
Һәм бүгеннән, котылып газаплардан,
Рәхәт яшәүләргә күч инде!
 

2016

Кем гаепле?!

 
Ни булды соң быел җәйге айлар белән?
Яңгыр коя зәһәрләнеп, күк күкрәтеп.
Мондый җәйне күргән булмады һичкайчан,
Өстәвенә суык килде, җан тетрәтеп.
 
 
Кояш күптән кереп качты тау артына,
Үпкәләде булса кирәк мир халкына.
Яктыртасы килмәсә дә җен оясын,
Чыгыйм-чыгыйм диеп, үзе гел талпына.
 
 
Күрсәткәли кайчакларда җылы нурын,
Тиз-тиз генә күзләп ала бар мохитне,
Аннан кабат кереп кача үрсәләнеп,
Күрмәс өчен әхлаксызлык баскан илне.
 
 
Гарасатлар табигатьтән генә тормый –
Адәми зат бу заманда ниләр кырмый.
Кешелеклелек дигән нәрсә юкка чыкты:
Кайберәүләр үз баласын үтерә, кыйный.
 
 
Бай дигәннән ярдәм көтмә авыр чакта,
Миллион, миллиард тутырса да зур кесәсен.
Онытмасын: вакыты җиткәч, җир битләрнең
Бар байлыгын пыр-туздырып җил исәсен.
 
 
Урлап-талап җыйган акча байлык түгел,
Ул акчаларга сугылган кара мөһер.
Тора-бара гади халыкның рәнҗеше
Өерелеп үзенә кайтса ничек түзәр?
 
 
Җирне басып алды ялган-хыянәтләр,
Килеп керде читтән коточкыч гадәтләр.
Табигатьнең котырынып дулауларын
Китермәде микән безгә шул сәбәпләр?
 
 
Күпме адәм иртә китте бакыйлыкка –
Акчасы да, байлыгы да өелеп калды.
Тәрбиясез балалары, бүлешә-бүлешә,
Ул байлыкны кырып-себереп суга салды.
 
 
Әдәплеккә керми торып тиз арада,
Ходай бирмәс безгә матур көннәрне дә.
Рим Помпеен шуңа җирдән сөреп атты,
Бетерә күрмәсен тик безнең өннәрне дә…
 
 
Өермәдәй гаять көчле җил-давылдан
Бөгелә-сыгыла сынып ауган һәрбер агач
Сыкрый-сыкрый түгә ачы күз яшьләрен,
Үзен саклап калырлык терәк булмагач.
 
 
Ничек түзсен бар табигать шушы хәлгә? –
Үтәр әле барысы да дисез мәллә?
Бәлки, үтәр, Ходай кушса, тик шулай да
Килер көннәр торсын иде гел уңайда.
 
 
Әйе, быел шатланырлык җәй килмәде.
Килсен дисәк, вәхшилектән котылыйк әле.
Безнең халык гел тәртиптә гомер иткән,
Әдәп-әхлак бу елларда кая киткән?
 
 
Кем гаепле бу хәлләрдә, кем гаепле?
Кайсы алыр үз өстенә бу гаепне?
Галәмнәрдән дулап килгән туфаннармы?
Әллә җирне хурлап яткан эт җаннармы?
 
 
Җенләндермик безне кочкан табигатьне,
Кайтарыйк иманга керткән бар гадәтне.
Шул чагында Кояшы да көлеп чыгар,
Яңгыры да бераз яугач туктап куяр.
Мәңге яумасын дип, аңа киртә кормыйк –
Бөтен дөнья сулып кибәр, көяр, корыр.
Бар җиһанны пакьлек-сафлык биләп алса,
Киләчәктә тормышыбыз балкып торыр.
 
 
Газиз халкым! Тәрбияле булып яшик!
Бер-беребезгә матур сүзләр белән дәшик!
Шунда кайтыр яшәешнең саф асылы,
һич котырмас табигатьнең бу фасылы.
 
 
И бер Аллам! Керт иманга бар халыкны,
Инде күптән әхлаксызлык баш калкытты.
Иман исә һәммәбезне аңлы итәр,
Җир йөзендә гаделсезлек шундук бетәр,
Өермәләр, торнадолар читкә китәр!
 

2017

Өч яшьлек Ильяс

 
Бүген өч тулды Ильяска –
Өй тулы бәйрәм яме…
Авызында конфет тәме,
Үзе бигрәк хәйләле.
Тик шул менә, тырышса да,
Сөйләшә белми әле.
 
 
Шуңа юньләп сорый алмый
Ни кирәген үзенә.
Бармагын гына төртә дә
Янындагы әнисенең
Карап тора күзенә.
 
 
Беркөн шулай иртә белән
Кереп киткән күршегә.
Янәсе, хәл белешергә,
Дусты белән күрешергә.
 
 
Күрше апа, аны күргәч,
Шатланып каршы алган.
Сөендерим әле диеп,
Учына конфет салган.
 
 
Конфетны кабул итсә дә,
Тик ул чыгып китмәгән:
Бармагын күтәргән тизрәк,
Имеш, тагын берәү кирәк.
Күрше апа, моны аңлап,
Янә берне өстәгән.
 
 
Ильяс очкан өенә,
Конфет тоткан көенә.
Тәмле конфет бирделәр дип,
Күңелләре сөенә.
 
 
Шул арада төш җиткән,
Ярты көн узып киткән.
Ашын ашап, конфет белән
Чәен дә тәмләп эчкән.
 
 
Конфет яраткан балага
Ике конфет күп түгел.
Искиткеч татлы ризыкны
Тагын сорый бит күңел.
 
 
Янә кергән күршегә,
Сузган килеш кулларын.
Атлаган саен йөргәнгә,
Белә керү юлларын.
 
 
Гаҗәпләнгән күрше апа –
Бу балага ни булган?
Ильяс, бер дә читенсенми,
«У-у-у» дип нык кычкырып,
Конфет куелган шкафка
Елмаеп төртеп куйган.
 
 
Апа шундук төшенгән;
Шушы тәмле конфетларны,
Күңеле булсын инде дип,
Учын тутырып биргән.
 
 
Ильяс чыгып йөгергән,
Әнигә дә, абыйга да
Бирәм хәзер дип сөенеп,
Бу юлы кычкырмый гына
«У-у-у» диеп көлгән.
 

2016

Җан җылысы бирик балага

 
Өелеп килгән мәшәкатькә сылтап,
Читләшәбез бала-чагадан,
Күпме сабый җылы алмый кала,
Кырыслык та уза чамадан.
 
 
Балабызны таңнан ташлап китеп,
Кичен генә кайтып күрәбез,
Бер дә юкка җен ачуы белән
Дөмбәслибез, тотып сүгәбез.
 
 
Кемнәр үсәр, кемнәр туар икән
Наз күрмичә калган баладан?
Без үзебез аннан «эт» ясыйбыз,
Дөньяларын төреп карадан.
 
 
Онытылып китеп, бала күңеле
Ураса да әллә кайлардан,
Борчу салып, хәсрәт китерсә дә,
Йөз чөерү гөнаһ алардан.
 
 
Бәгырьләрдән тамган нәүмиз җанны
Урам кочагына ташламыйк.
Ата җылысын, ана назын күреп
Үссен бала сабый чактан ук.
 
 
Бер уйласаң, хәсрәт кенә түгел,
Шатлыклар да газиз баладан,
Язмышларга олы мәгънә иңә,
Бәхет иңә фәкать алардан.
 
 
Бөек шәхес, чын дуслары белән
Горурлана татар кешесе.
Нәфрәт тудыра ялкау, ялагайлар,
Шәфкать белмәс иблис ишесе.
 

Кол Шәриф

 
Казансуны тутырып татар каны,
Мәетләрдән изелеп татар җаны
Бөелә-бөелә аккан бер мәлдә
Шәһит киткәннәрнең исемнәре
Килер буыннарга күчкән дә
Хакыйкатьне гел агартып тора,
Хәтерләрне гел яңартып тора
Гасырларны узган көннәрдә.
 
 
Милләт бәйсезлеген сакларга дип,
Газиз җиребезне якларга дип,
Гарасатның канлы дәһшәтенә
Халкы белән кергән Кол Шәриф.
Җимерелгән кальга урынында
Кырылып яткан яугирләр турында
Алтын юллар тезгән чал тарих.
 
 
Фәлсәфәче, шагыйрь, сәясәтче,
Казан ханлыгының имамы
Кол Шәрифнең чиксез зур абруе,
Бәк, морзалар кыйбла табалмыйча
Төрле якка сугылып йөргәндә дә,
Саклап калган милләт иманын.
 
 
Яраннары, якыннары белән
Казан әйләнгәндә ат менеп,
Ихтирамга һәм зур данга күмеп,
Сәламләгән бар да бил бөгеп.
Аны күргәч, хәтта Хан ат төшкән,
Сәламне дә әүвәл үзе биргән,
Хушлашканда хөрмәтенә төргән,
Чапанының итәген үбеп.
 
 
Зирәклеген, гыйлемлеген җигеп,
Казан белән Мәскәү арасында
Күп эшләрне җайга салган ул.
Яхшылыкка яман җавап биргән
Кара гяур котырынгач кына
Кулына кылыч, калкан алган ул.
 
 
Явызлыгын җуймас, нәфесе туймас
Иван козгыннары, өерелеп,
Җиребезне килгәч таптарга,
Шәкерт, муллаларны яугир итеп,
Дошман яуларына каршы китеп,
Ут уйнаткан алгы сафларда.
 
 
Тик кайда соң, кайда илаһи көч,
Хыянәткә каршы торырлык,
Бугазыннан алып, бер селтәүдә
Юк булганчы җиргә орырлык?
 
 
Җиңеп булмый торган шул хыянәт
Җиткән Кол Шәрифләр башына.
Инде ничә гасыр, хәтер саклап,
Баш орабыз кабере ташына…
 
 
Казансуны тутырып татар каны,
Мәетләрдән изелеп татар җаны
Бөелә-бөелә аккан бер мәлдә
Шәһит киткәннәрнең исемнәре
Килер буыннарга күчкән дә
Хакыйкатьне гел агартып тора,
Хәтерләрне гел яңартып тора
Гасырларны узган көннәрдә.
 

2003, Казан

Тамырлар

 
Борынгыда калган Болгар илен
Күз алдыма китерәсе килеп,
Гасырларны үтәм уй аша.
Ни дисәң дә, безнең тирән тамыр
Буталчык һәм борма юллар белән
Болгарларга барып тоташа.
 
 
Йөзәр генә түгел, меңәр еллар
Аерса да безне тамырдан,
Тарих катламнары арасында
Әллә ничә тапкыр үзгәрсәк тә,
Без барыбер шул ук «камырдан».
 
 
Заманында Бөек Болгар иле
Затлы читек, кайнар мунчалары,
Җир астыннан үткән торбалары,
Алтын-көмеш балдак, алкалары,
Чуен кою, суккан акчалары,
Бодай, арпа, тары… басулары,
Төрле балыкларга бай сулары
Һәм башкалар белән танылган.
Табигый ки: моңа сөенүче,
Болгарлардан явыз көнләшүдән
Кара көюче дә табылган.
 
 
Колач җитмәс нарат бүрәнәдән
Өелгәннәр шәһәр өйләре.
Имән диварларга сарыла-сарыла,
Шәһәр чикләреннән сызылып үткән
Кыл кубызның¹⁰ моңлы көйләре.
Болгар койган булат кылычларның
Зеңгелдәве киткән еракка.
Афәт килсә, яугир ир-егетләр,
Батыр кызлар кылыч уйнатканнар
Сикереп менеп җилдәй мең атка.
 
 
Ибне Фадлан килгәч Багдадлардан
Зур бүләкләр, зур өмет белән,
Каршы алган аны шәһри Болгар
Икмәк, тары һәм дә ит белән.
 
 
Яңа хөтбә дәррәү яңгырагач
Ярларында гүзәл Ителнең¹¹
Ислам иңгән Болгар киңлегенә
Чәчкәле һәм ямьле май аенда
Тугыз йөз егерме икенең.
 
 
Ител буе болгар төркиләре,
Кайбер хәзәр, бортас, сувасы¹²…
Ислам динен кабул иткән чакта
Илчеләрне, Ханны, диндарларын
Кочагында ике айлап тоткан
Яушир(мә)нең Ханнар буасы¹³
 
 
Тирәләтеп тезгән тирмәләргә
Алмыш патша җыйгач аларны,
Ачыклагач хәләл-хәрәмне,
Янә бер кат яңа хөтбә укылып,
Болгар иле ислам кабул иткән –
Төрле якка атлы чапкын киткән:
Кичекмәстән тирә-күршеләргә
Җиткерергә ошбу хәбәрне.
 
 
Шул еллардан бирле без – мөселман,
Табынабыз тик бер Аллага,
Йөзебездә балкый иман нуры,
Инкарь итеп булмый: ни дисәк тә,
Мең кат үлеп, мең кат терелсәк тә,
Безнең тамырларда әле һаман
Болгарлардан кергән кан ага.
 

2006