Kitabı oku: «Саклыйм җылы назларымны = Душа моя полна нежностью», sayfa 3

Болгар җире

 
Болгар җире – элгәрләрнең җире:
Җаннар гына түгел, тамыр бәйле
Алар рухы иңгән җир белән.
Әледән-әле яулар үткән саен,
Болгар туфрагының һәр учмасы
Сугарылган кан һәм тир белән.
 
 
Татарларның бүгенгесе тоташ
Бакыйдагы угыз, кыпчакка…
Колак салсам тынып, мин аларның
Ничә катлам аша сыктауларын
Ишеткәндәй булам кайчакта.
 
 
Сыктый алар җирен югалтканга,
Кылычыннан үткәч башканың.
Ыңгыраша таптап киткән саен
Күмелеп яткан кабер ташларын,
Илен яклап чапкан яугирләрнең
Гарасатта салган башларын.
 
 
Хәрабәгә калган шәһри Болгар,
Үткәннәрне оныттырмас өчен,
Варисларын җыя барыбер.
Борынгылар корган хөр дәүләтне
Күз алдына китереп, хет уйларда
Торгызсыннар диеп тагы бер.
 
 
Болгар җире – ата-баба җире:
Шунда безне мең дә йөз ел элек
Чын мөселман иткән бер Хода.
Һәрбер яуда киткән шәһитләрнең
Рухларына барып җитсен иде
Изге җирдә кылган һәр дога.
 

2009, «Васильево» шифаханәсе

Нигез

Татар дип танымыйлар бит, шуңа киселә тамыр…

Кайберәүләр авызыннан

 
Милләт рухы бүген шактый таркау –
Кешесе аз иман тергезгән.
Бик күбесе тел һәм ил югалтты,
Тамырларын өзеп нигездән.
 
 
Үзәгенә балта чабу белән,
Сеңде алар башка халыкка.
Үз милләтен хәтта түбәнсетеп,
Яраклашты чит бер калыпка.
 
 
Танымыйлар диеп куркасы юк –
Горур булып калсак танырлар.
Нигез тамырыңа үтеп кара –
Бик тирәндә безнең тамырлар.
 
 
Шул тамырлар чиксез киңлекләргә
Үрләгәндә меңгә уралып,
Тарихларда шаһит булып калган
Идел, Чулман, Ука¹⁴, Уралы…
 
 
Бар да алар безнең төп нигездә –
Белмәгәннәр белеп торсыннар!
Катлам-катлам яткан шул җирләргә
Милли җаннар нигез корсыннар.
 
 
Җир ташланып, нигез җимерелсә,
Алар белән тел дә китәчәк.
Җире, теле беткән һәр милләтне
Җире булганнар кол итәчәк.
 
 
Баба җирен мирас итеп алып,
Колы булыйк тик бер Алланың.
Теләсә кемгә кушылып рәнҗеттермик
Тамырдагы төркиләр канын.
 
 
Ныгытмасак борынгыдан килгән
Бәгырьләргә тоташ тамырны,
Нигез корытып, телен «өзеп» аткан
Маңкорт халык яшәп калырмы?
 
 
Һич югалмас бөек татар халкы,
Дәрәҗәсен белеп яшьнәсә,
Нигезенә бәйләп тамырларын,
Җир хуҗасы булып яшәсә!
 

2009

Милләт бәйрәме

 
Иксез-чиксез болгар җирләрендә
Мәҗүсилек булган заманда
Сабан туен бәйрәм иткән халык.
Гасырлардан күчкән шушы бәйрәм
Дәвам итә әле һаман да.
 
 
Ир-егетләр, хәтта үсмер кызлар
Көч сынашкан һәр яз җыелып.
Бу бәйрәмгә килгән бер кеше дә
Утырмаган кара коелып.
 
 
Сикереп чыгып мәйдан уртасына
Бил алышкан олы-кечесе.
Җиңә алган бу көрәштә бары
Батырларның да иң көчлесе.
 
 
Сабантуй бит бәйге генә түгел,
Милләтемне бергә туплаучы.
Бәйрәм көндә милли горурлыктан
Һәр йөрәккә тама мең тамчы.
 
 
Менә тагын бергә җыелыштык,
Көч сынашыр өчен бәйгедә.
Татарларның милли җыеннары
Шаулап, гөрләп үтә әле дә!
 

2008

Мөстәкыйльлек алган көннәрдә

 
Татардагы кебек рух алкынын,
Йөрәгендә йөрткән ут-ялкынын
Очратырсың тагын кемнәрдә?!
Читтәгеләр хәтта дәррәү купты
Татар иле иң беренче булып
Мөстәкыйльлек алган көннәрдә.
 
 
Бәйсез тормыш, чикләнмәгән үсеш,
Тулысынча туган телгә күчеш
Төштән иңде якты өннәргә.
Киләчәкне оҗмах итеп күрдек,
Ил язмышын ак бәхеткә төрдек
Мөстәкыйльлек алган көннәрдә.
 
 
Дәрәҗәне кабат күтәрербез,
Милли сәясәтне үткәрербез,
Үзебезчә яшәп дигәндә,
Илһамланып, сөенеп йөргәндә…
Кинәт купты «давыл», хыялларга
Якынаеп кына килгәндә.
 
 
Безнекеләр һәрчак шулай инде:
Вакыт рөхсәт иткән бар нәрсәне
Эшләп өлгерәсе урында,
Милләт язмышына зыян салып,
Бер-беренә каршы «яу» күтәрә,
Ни буласын онытып кырында.
 
 
Җиңдекме соң? Ярым-йорты калдык,
Өметләрне илтеп суга салдык.
Терсәк якын, әмма буй җитми.
Шактый еллар буштан юкны алдык,
Нидер раслый-раслый хәлдән тайдык,
Хәзер инде үкенеп уй бетми.
 
 
Тел кысылып, рух та кими төште
(Юкса ничә тапкыр авыз пеште)
Милли мәктәп, милли бакчаларны
Фәрман биреп япкан бер мәлдә –
Кара мөһер сугып меңнәргә.
Болай булыр диеп кем уйлаган
Мөстәкыйльлек алган көннәрдә.
 
 
Нинди гарьлек: нигә бу чикләүләр,
Баш күтәрә тыю һәм көчләүләр?
Кайда безнең гаярь илчеләр?
Кылган гамәлләрне акларлык та,
Яуланганны хәтта сакларлык та
Калмадымы әллә көч-егәр?
 
 
Бетте хөрлек, телне үзебез сөрдек,
Халкым тырышып тапкан бик күп байлык
Күчеп бара әллә кемнәргә.
Кабат тояр өчен горурлыкны,
Горурлыктан туган хозурлыкны,
Юлы булса, кире китәр идем
Мөстәкыйльлек алган көннәргә.
 

2009

Тукай язмышы

Шагыйрьнең тууына 120 ел тулган көнгә

 
Бу дөньяда белмәгәннәр юктыр
Бөеклеген мәшһүр Тукайның.
Әйтер сүзем бу турыда түгел.
Шигыремдә,
Йөрәк әрнүемне белдерим дип,
Акрын-акрын аның үлеменә
Китерүче байтак сәбәпләрнең
Кайберсенә килеп тукталдым.
 
 
Акылларга сыймас, уйлап баксаң:
Шул ятимне кайсы ныграк баскан –
Рәнҗетүме, әллә каргышмы?
Әллә Ходам шыксыз дөньялыктан
Даһи булып китсен өчен аңа
Бирде микән ачы язмышны?
 
 
Йөрәгенә яткан мең җәрәхәт,
Көтмәгәндә әтиләре үлеп,
Әнисеннән кинәт аерылгач,
Идәнендә калып чит бер ятта
Өзелеп-өзелеп сулкылдаган чакта,
Канатлары сынып каерылгач?
 
 
Бәлки, бүген кайтып алыр диеп,
Тәрәз саен күз нурларын түгеп,
Көткән чакта газиз әнкәсен
Уйларына теркәп куйгандыр ул
Кочагына сыенып әнкәсенең
Иң ягымлы сүзен әйтәсен.
 
 
Үксезлекне йөкләп татыгандыр,
Карыны ачка, суырылып бетеп,
Күз яшьләре тулып акканда,
Ишек төптә, кертүләрен көтеп,
Бер кат күлмәк аша суык өтеп,
Аяклары бозга катканда?
 
 
Калтыранган нәни кулларында
Эзе калган канлы тасма булып
Өтеп алган тимер тотканың.
Күңелендә иблис торды микән,
Бәгырьләре таштан булды микән
«Бетсен» диеп, үлем теләп йөргән
Миһербансыз шушы кортканың?
 
 
Өстәвенә салкын бер иртәдә
Алып китеп шәһри Казанга,
Шыңшып яткан бер эт баласыдай,
Сатып җибәргәннәр базарда.
 
 
Сикәлтәле юлны үткән чакта
Каршы җилдә ничек сүнми калган
Ышаныч һәм өмет учагы?
Орчык хәтле генә шул сабыйны
Җылытмаган хәтта туганнары,
Авылының, аны үксез күреп,
Үги иткән салкын кочагы.
 
 
Ни кызганыч,
Борынгыдан күчкән хакыйкать бар –
Туң йөрәктән килгән явызлыклар
Һәр заманда талант иясенең
Язмышына үтеп «кыйнаган».
Рәхим-шәфкать җирдә күбрәк булса,
Хезмәте һәм зирәк акылы белән
Бөеклеккә күтәрелгән Тукай
Утызын да тутырмаган килеш
Китеп бармас иде дөньядан.
 

Февраль, 2006

Җәлил

Сугыш елларында үз җиреннән сөрелергә дучар ителәсе булган Казан татарлары Муса Җәлил һәм аның көрәштәшләре геройлыгы ачыклангач кына депортацияләнми кала.

I. Татарлар

 
Шовинизм сөреме козгыннары,
Төрле сәбәп табып,
Милләтемне
Сөрер иде дөнья йөзеннән,
Тик татарның чиксез батырлыгы
Әйләнә дә кайта тора һаман
Шәһит киткәннәрнең эзләреннән,
Герой шагыйрь Муса эзеннән.
 
 
Әйт син миңа: бармы башка милләт
Бер дистәгә якын шагыйренең
Фашист тоткынында бер үк көнне
Бер-бер артлы башы чабылган,
Төрмәләрдә язган шигырьләре
Төрле илдән, төрле юллар белән
Күп еллардан соң да табылган?
 
 
Юк! Булмас та! Чөнки татарларда
Халкы өчен көю,
Туган илен сөю көчлерәк.
Тылда калу зур батырлык түгел¹⁵,
Беренчеләр булып ут эченә
Керү өчен гайрәт, көч кирәк.
 

II. Йөз аклыгы

 
Үлем балтасына башын куйгач,
Йөгерек уйларында Муса Җәлил
Газизләре һәм дуслары белән
Бер хушлашты, янә күреште…
Сагыш булып гөрләп аккан каны,
Чоңгылларны ашып, үз халкына
Моңлы җырлар булып иреште.
Шушы җырлар көчле ташкыннардай
Җиткерделәр данын иленә.
«Татар – сатлык» диеп «көлгәннәрнең» –
Үткен хәнҗәр сыман кадалдылар
Агу чәчеп торган теленә.
 
 
Яман сүзен кисте, меңгә турап,
Милләтемнең
Йөзен каралтасы килгәннең,
Татар гаярьлеген санга сукмый,
Ил-җиреннән сөрдерергә теләп,
Кара мөһер сугып йөргәннең.
 
 
Сатлык булып түгел,
Хаклык булып
Кайтты Җәлил Алман ягыннан.
Әйтерсең лә башын салган чакта,
Милләтеңне, илең акла диеп,
Фәрештәләр килеп кагылган.
 
 
Йөрәкләргә сеңеп, уелып калсын
Алишларның,
Зиннәт Хәсәннәрнең, Кормашларның,
Җәлилләрнең … каһарманлыгы,
Илнең геройлары арасында
Курку белмәс,
Даны мәңге үлмәс
Меңәрләгән татар барлыгы.
 

Февраль, 2006

Казан

Пәйгамбәрләр кебек…

Композитор Ф. Әхмәтов истәлегенә

 
Бер яше дә тулыр-тулмас аңа
Язмыш салган йөрәк ярасы.
Күрәчәген яшьли күрсен, диптер,
«Халык дошманы»ның баласы.
 
 
Тәпи басып атлап китәр чакта
Йөрмәс иткән кинәт ул аны.
Унбиш яшькә кадәр кагылмаган
Җир өстенә аяк табаны.
 
 
Әмма табигатьтә бар тигезлек:
Берәр ягың зәгыйфь булганда,
Башка якны ясый көчлерәк,
Тик аны да кабул итәр өчен
Үзеңнән дә шактый көч кирәк.
 
 
Дистә елдан артык шуышып кына
Йөргән бала гайрәт, көч табып,
Аягына басып туры киткән
Култык таягына таянып.
 
 
Гаделсезлек, рәхимсезлек белән
Гомер буе ялгыз көрәшеп
Эзләп тапкан биек бөеклекне,
Юл үткәндә җанын өләшеп.
 
 
Салих Сәйдәш, Фәрит Яруллиннар
Моңнарыннан килгән сихрилек
Бер этәргеч булган алга таба
Яшәп китәр өчен иң элек.
 
 
Иңнәренә баскан газаплардан
Бәреп чыккан хисе, ялкыны
Симфония, җырлар булып яткан
Йөрәгенә татар халкының.
 
 
Хөсеткә юл куймый, хәтта Мәскәү
Хезмәтенә күрә түләде.
Зур талантны танымаганнарга
Аяз көндә яшен кебек булды
«Фәрид…» өчен Глинка бүләге.
 
 
Кешелеккә «Аккошлар»дай очты
Милли моңнар татар улыннан.
Үз чорында, пәйгамбәрләр кебек,
Миссиясен үтәп китеп барды
Язмыш сызган авыр юлыннан.
 

2005, Казан

Башлык

Премьер-министр Рөстәм Миңнехановка

 
Башлыктан күп нәрсә юктыр хәзер:
Элегрәк тә алар күп иде,
Әмма бу кадәрле төрле-төрле
Башлыкларны күргән юк иде.
 
 
Әнә тора дәрәҗәсез башлык:
Үзе иске, тишек, җитмәсә.
Ярый әле шуграк малай-шалай
«Мә берне» дип тибеп китмәсә.
 
 
Мескен башлык күптән төшеп калган
Иелеп йөргән юньсез бер баштан,
Юньле баштан башлык аерылмый –
Йә чәченнән купмый, йә каштан.
 
 
Янәшәсендәге яңа башлык
Үз хуҗасын йөртә кылтайтып,
Ишеттерим, диеп, бар гайбәтне,
Колакчынын тота тырпайтып.
 
 
Бу башлыкны, бәлки, киләчәктә
Югарырак та элеп куярлар.
Тик «чир китә – гадәт кала» диләр,
Аңардан да бик тиз туярлар.
 
 
Ә монысы менә – безнең башлык,
Күрәсезме: нинди күркәм ул,
Чөнки хезмәт юлын яшьли башлап,
Сикәлтәле юллар үткән ул.
 
 
Кулларында һәрчак ут уйната,
һәр эшенең иң зур остасы,
Кемнәр генә булып эшләмәсен,
Хөрмәт, рәхмәт җыйган, кыскасы.
 
 
Бер дә алай түгел дип әйтергә
Кайсыгызның теле әйләнер?
Кодрәтеннән килә раштуада
Китертергә матур җәйләрне.
 
 
Өсләр бөтен, тамаклар тук безнең –
Ничек моңа разый булмыйсың.
Әллә инде башта ул торганга,
Күпме эшләсәң дә туймыйсың.
 
 
Без бит бу башлыкны ничә еллар
Мең рәхмәтләр әйтеп «киябез».
Гомерләре берүк озын булсын
Һәм сәламәт торсын, диябез.
 
 
Миһербанлы башлык искермәс тә,
Тишелмәс тә озак киюдән,
Чөнки бит ул гел яңарып тора
Үз хезмәтен, халкын сөюдән.
 

2002

Үз халкына һәрчак ул кирәк!

Президентыбыз

Рөстәм Нургали улы Миңнехановка

 
«Ата-баба җирләрендә яшәп,
Гореф-гадәтләрне саклап калыйк.
Миһербанлык, дуслык сыйфатларын
Үзебезгә мирас итеп алыйк.
 
 
Җиребезгә хуҗаларча карап,
Һөнәр-кәсепләрне җайга салыйк.
Милли горурлыктан аерылмыйча,
Тәҗрибәләр белән уртаклашып,
Яңалыклар кабул итеп алыйк», –
 
 
Диде беркөн татар Президенты,
Халкыбызны зурлап һәм дә яклап,
Татарстан Республикасының
Дөньякүләм дәрәҗәсен аклап.
 
 
Тимер илбашының сыйфатлары
Аңарга да бераз күчкәндер.
Таянычы булгач, бирешмичә,
Михнәт дәрьяларын кичкәндер.
 
 
Милләт өчен күпме хезмәт итә,
Ярдәменнән хәтта ташламый.
Яраннары белән киңәшмичә
Бер эшен дә кинәт башламый.
 
 
Шул юл белән безгә килеп керде
Нанотехнологияләр, талантлар.
Игътибарлы булып, хәтта дингә
Үстерде ул ныклы канатлар.
 
 
Рухны ныгытыр өчен әле һаман
Мәчетләр дә тора өстәлеп.
Ә бит алар халкым язмышында
Тарихлардан килгән истәлек.
 
 
Тырышлыгы, булышлыгы өчен
Ходай бирсен аңа мең терәк!
Ил тәхетен берүк ташламасын –
Үз халкына һәрчак ул кирәк!
 

2017

Йолдыз булып яусын…

юбилее уңаеннан Татарстан Республикасы

Министрлар Кабинеты аппараты җитәкчесе

Шамил Хәмит улы Гаффаровка

 
Онытасым юк Сезнең гаделлекне,
Ягымлы йөз, көләч күзләрне,
Энҗе бөртегедәй тигез итеп
Саф татарча тезгән сүзләрне.
 
 
Авыр йөкне аудармыйча тарту
Барлык ирләргә дә хас түгел.
Алар арасында куркак җаннар,
Эшен белмәгәннәр аз түгел.
 
 
Ничә еллар куйган хезмәтегез
Үрнәк булып тора яшьләргә.
Өйрәнсеннәр алар, Сезгә карап,
Эшләргә һәм күкрәп яшьнәргә.
 
 
Керләнмәсен күңел, тулсын дәрман –
Ташып торсын егәр йөрәктә.
Бетәсе юк эшегезнең, шуңа
Саулык-көрлек килсен бигрәк тә.
 
 
Рәхим-шәфкать, бәхет яусын Сезгә
Йолдыз булып тормыш күгеннән,
Дәрәҗәнең бөек баскычына
Басар өчен инде бүгеннән!
 

2010

Рәхмәт хаты

(Экспромт)

 
Күңелеңнең изгелеген
Онытасым юк һичкайчан.
Серле күзләреңә карап,
Иң олы рәхмәтемне дә
Әйтә алмыйм, ичмасам.
 
 
Чөнки сине күрер өчен
Әллә нинди киртәләрне
Җимереп үтәргә кирәк.
Карашың кырыс булса да,
Сүзләрең корыч булса да,
Синдә шәфкатьле йөрәк.
 
 
Бу кадәр яхшылыгыңны
Ничек кайтарыйм икән?
Әллә, тагын да югары
Дәрәҗәгә ирешсен дип,
Менәр баскычлары саен
Уңыш гөлләре үссен, дип,
Теләктә торыйм микән?
 

2007, Казан

Милләтебезнең иң абруйлы һәм гүзәл кызы Сәкинә Шәймиевага

(Юбилее уңаеннан)

 
Талчыбыктай зифа Казан кызын
Күрү белән Әнәк егете,
Ошата да никахлашып куя –
Шушы көннән бүгенгәчә ул кыз
Минтимернең хәләл җефете.
 
 
Утка, суга салган бу дөньяда
Дөрләп торган йөрәк бик сирәк.
Тимер белән килешеп яшәр өчен
Корычтан да ныграк көч кирәк.
 
 
Аның көче – акыл, сабырлыкта,
Чибәрлеге өсти горурлык.
Әле һаман гаҗәп гүзәл бит ул –
Әллә ничә кызга торырлык.
 
 
Иңнәрендә – заман авырлыгы:
Иң әүвәле –
Ире белән «дәүләт эшендә»,
Аннан – гаилә, онык һәм балалар,
Ут йота туганы өчен дә –
Тынгылык юк иртә-кичен дә.
 
 
Мин кем диеп, үзен өстен куеп,
Таратмый ул данын дөньяга.
Халык арасында шуның өчен
Тыйнакбикә диләр бит аңа.
 
 
Мактауларга лаек бу ханымга
Теләкләрнең иң изгесе яусын
Гөрләп торган бәйрәм көнендә.
Саулык-сәламәтлек, шатлык белән
Йөз ел яшәсен ул кимендә!
Кояш торсын гомер күгендә!
 

2009

Меңнәр йөрәгенә сыйгансыз

Рәшидә ханым Вәлиулловага

 
Күңелегез бигрәк йомшак Сезнең:
Яхшылыкны гына җыйгансыз.
Шуңа күрәдер дә бу дөньяда
Меңнәр йөрәгенә сыйгансыз.
 
 
Чибәрлеккә кушып ягымлылык,
Зирәк акыл биргән Ходаем.
Һәр эшегез – нәтиҗәле хезмәт:
Бала вакыттан ук гаҗәп уңган,
Тырыш булгангадыр, мөгаен.
 
 
Килер көннәр Сезне күмеп торсын
Сәламәтлек белән уңышка.
Балаларның игелеген күреп,
Җаныгызны һаман назга төреп
Яшәгез Сез тигез тормышта!
 

2005, Казан

Изге теләкләр бездән…

юбилее уңаеннан остазым

Рәис абый Даутовка

 
Моннан сиксән еллар элек
Нәүширван мулладан туып,
«Мин – голям»¹⁶ дип аваз салган
Гаҗәеп зирәк бала.
Бүген дә ул, һичбер шиксез,
Дөньясында үтә назыйм¹⁷
Һәм газыйм¹⁸ булып кала.
 
 
Гомерләрен үтеп бара,
Җыеп бәгъренә мең яра,
Эш өчен яна-көя.
Балаларын күккә чөя,
Диләрәсен өзелеп сөя,
«Тәтием» дия-дия.
 
 
Ял дигәнне белми эшли:
Хәтта өенә китешли
Ала кәгазь, каләмен.
Әйттең ни дә, әйтмәдең ни –
Соң ноктаны куймый торып,
Һич туктатмый гамәлен.
 
 
Мөхәррирлеккә – тәрҗемә,
Тәрҗемәгә гыйльми җөмлә
Ялганадыр берочтан.
Аның тәнкыйди сүзләре,
Чарланып бетеп үзләре,
Оста кисә кылычтан.
 
 
Хәләле һич тә сүндерми,
Салкын көлгә дә күмдерми
Йөрәгендәге утны.
Шуңа да ялкаулык тотмый,
Хәтта кырык эш куркытмый
Рәис абый Даутны.
 
 
Кайберәүләр көтсәләр дә,
Кайчакларда этсәләр дә,
Буйсынмый явыз котка.
Торсын дип бар да җаеннан,
Зур бәйрәме уңаеннан
Иң изге теләкләр бездән –
Наис белән икебездән –
Рәис абый Даутка!
 

2003

Милләт моңын халкым онытмас!

 
Сары сагыш били күңелемне,
Сәйдәш көен, җырын ишетсәм –
Милләт рухы иңгән һәммәбезгә
Аның моңы сеңде бишектән.
 
 
Ул көйләрне гасыр дәвамында
Оркестр һәм баян гына түгел,
Күңел кыллары да уйнады.
Моңга сусау безнең йөрәкләрдә –
Милләт җаны аңа туймады.
 
 
Кызыл Байрак – җыр һәм моң чишмәсе,
Сәйдәш моңын шунда табасы.
Татар эзе яткан һәрбер җирдә
Салих Сәйдәш, Сара моңнарында
Үссен иде милләт баласы.
 
 
Каннарына яшьтән сеңеп калса,
Бу чишмәне алар корытмас.
Бары шулчак милли сагышларны,
Милли хисләр, милли язмышларны,
Милләт моңын халкым онытмас!
 

2008

Моңнарыңны синең татып үстем

Мәшһүр композиторыбыз Сара апа Садыйковага

 
Моңнарыңны синең татып үстем,
Шуңа да мин артык моңлыдыр.
Күңелемдә кояш балкыса да,
Моңлы җырлар гына җырлыймдыр.
 
 
Әти, мәрхүм, синең көйләреңне
Уйный иде өзеп, сыздырып,
Күңелләргә ялкын өсти-өсти,
Җанда өермәләр туздырып.
 
 
Кемнәр генә сиңа табынмаган,
Кемнәр генә сине белмәгән?
Җир йөзендә, бәлки, юктыр татар
Синең җырдан ярдәм күрмәгән¹⁹,
 
 
«Тугайларым» диеп юксынмаган,
«Сагыш»лардан яшен түкмәгән,
«Акбүз ат»ка менеп бер чапмаган,
Урамаган чиксез күкләрдән,
 
 
«Көтәм сине» диеп өзелмәгән,
«Йөрәк сере»н дуска чишмәгән,
«Идел кызы»н мактап җырлый-җырлый,
Моң эчмәгән «Җидегән чишмә»дән…
 
 
Синең гомер берәү генә түгел –
Һәр буында кабат калкырсың.
Моңы белән җанны иркәләүче
Якты йолдыз булып балкырсың.
 

Әле дә яши безнең күңелдә

(Фәридә Кудашевага 90 яшьлек юбилее алдыннан)

 
Без үскәндә һәр көн радиода
Ургып торды моңнар агышы.
Барсыннан да аеры яңгыраш белән
Җанга, бәгырьләргә үтеп керде
Сез былбылның серле тавышы.
 
 
Ә мин, аны һаман көйли-көйли,
Килеп җиттем гомер көземә:
Сезнең кабатланмас сихри моңнар
Ияртеп йөртте һәр чак үзенә.
 
 
«Тавышың бераз охшаш», – диләр иде,
Охшатырга тырышып җырлагач,
Былбыл моңын һәр көн кабат-кабат
Мөкиббәннәр китеп тыңлагач.
 
 
Елатты да ул моң, елмайтты да,
Өзгәләде сагыш-уй белән.
Пар канатлар куйды бик күпләргә –
Сөю бирде бәхет, туй белән.
 
 
Исегездәме икән, Фәридә апа –
Яуширмәгә килгәч бервакыт,
Сезгә булышып йөргән мин үсмердән
«Кара мыек» җырын ишетү белән
Йөгереп чыгып киенү бүлмәсеннән
Тыңлап утырдыгыз шаккатып.
 
 
Ә аннары минем янга килеп
Сорадыгыз: «Кайдан бу җырың?
Мин бит аны яңа алып чыктым,
Тәү мәртәбә сездә җырлыймын».
 
 
Әйталмадым кемнән ишеткәнне,
Кайдан белгәнемне оныттым…
Тик бер сәләт гел ярдәмчем булды:
Җанга яткан һәрбер матур җырны
Бер ишетү белән үк оттым.
 
 
Җырларыгыз әле һаман истә –
Әле дә җырлыйм күңел тулганда.
Моңга чумган япь-яшь чакларымны
Җан түрендә сагыну торганда.
 
 
Сезнең белән бергә һаваларда
«Ике аккош» булып очтым мин,
«Кайтырсың…»ны ишетеп, Луизаның
Елый-елый рәсмен кочтым мин.
 
 
«Сызылып киткән кара мыек» белән
Гомеремнең үтте бер чоры.
«Сагыш», «Юксыну»дан кайчак күчте
Сагыну иңгән күңел борчуы.
 
 
Сандугачлар көнләшерлек моңны
Тутырып биргән Тәңрем гел Сезгә,
Милли рухны салсын диеп хәтта
Маңкортлашкан телсез, денсезгә.
 
 
Сез бүген дә иң шәрәфле Йолдыз
Татар белән башкорт илендә –
Сез тараткан бөек милли моңнар
Әле дә яши безнең күңелдә!
 

2010, Казан

Хәтерләргә уелып калырлар

С. Н-кә

I

 
Күп ел элек, үтерүчене эзләп,
«Бергә үттек» байтак сызаны.
Ун корбанның берсе ярдәмендә
Әгерҗедә тоттык без аны.
 
 
Мәскәү Зөфәр әсәрендә сине
Сөйләттем мин ана телендә.
Шул чакта ук гел үз кеше булып
Урын алдың күңел түрендә.
 
 
Повесть, хикәяләр хәйләкәр шул:
Кызыктырып мине алдады,
Аннан китте Закон, Кодекслар,
Регламентлары да калмады.
 
 
Бергәләшеп язган бу хезмәтләр
Бер якынлык сузды күңелгә,
Һичбер нәрсә шушы якынлыкны
Өзмәс кебек иде гомер дә.
 
 
Өзә икән, сорап тормый икән
Әҗәл дигән шыксыз бер кортка.
Гомерең белән бергә барысын да
Алып китте менә төп йортка.
 
 
Шул йортыңның мәрмәр түбәсенә
Инде шаулап яфрак коела.
Җаным кабул итми син юклыкны:
Әле һаман
Баскычлардан йөгереп үткән саен
Килеп чыгарсың күк тоела.
 

II

 
Курыктың син минем кайнарлыктан,
«Матур» диеп котың алынды.
«Синдәй белән авырдыр ул», – дидең,
Үзең исә һаман сагындың.
 
 
Бераз күрми торсаң, шалтыратып,
Тавышымны тыңлап юандың.
Шаярышып сөйләшкән сүзгә дә
Бала-чага кебек куандың.
 
 
Колагымда һаман яңгырап тора
Рәхәтләнеп көлгән тавышың,
Һәрбер сүзең серле моңы белән
Күңелемә калды ябышып.
 
 
Кәефең киткән чакларыңны күреп,
Борчылуым чыкса йөземә,
«Үтә торган, бар да үтә торган», –
Дия идең, карап күземә.
 
 
Артык мәшәкатьле чагыңда да
Каршы алдың, йөзең ачылып.
Миңа ышандырган сүзләреңне
Сөйләр идең кайчак ачынып.
 
 
Бер сукмактан көн дә йөрсәк тә без,
Эзләр бик еш туры килмәде.
Беркөн очрашуны соңгыдыр дип
Белмәдем лә, син дә белмәдең.
 
 
Әллә сизендеңме? Киткән чакта
Кабат-кабат борылып карадың.
Үзең атламагач миңа табан,
Мин дә сиңа каршы бармадым.
 
 
Үкенечкә кала икән шулай
Уйлап җиткермәгән адымнар…
Көләч йөзең, тапкыр шаян сүзең
Хәтерләргә уелып калырлар.
 

2004

Син яшьлектән әле китмәгән

С.Н-кә

 
Алтмышыма кердем инде димә,
Син яшьлектән әле китмәгән,
Үтеп барган еллар йөзләреңә
Тирән буразналар сипмәгән.
 
 
Буй-сының да артык үзгәрмәгән,
Күзләреңдә шул ук очкыннар.
Табигатең синең һаман да яшь,
Әйтерсең лә синдә тылсым бар.
 
 
Җиңел тормыш белән яшәмәдең,
Хәсрәте дә булды, сагыш та.
Тезләндерер кебек тоелса да,
Җиңә белдең син бу алышта.
 
 
Сабыр гына атлап килеп кердең
Алтмыштагы алтын көзеңә.
Саулык, бәхет янәшәңдә булып,
Җитсәң иде олуг йөзеңә.
 

2001

Син төшемә бүген килеп кердең…

С. Н-кә

 
Син төшемә бүген килеп кердең
Кыска җиңле ап-ак күлмәктән,
Дөньяларың онытып карап тордың,
Кулларымнан алып кинәттән.
 
 
Кочагыңа тартып сеңдердең дә
Чәчләремә куйдың битеңне,
Илаһи көч салдың йөрәгемә –
Мин алышка кердем ул көнне.
 
 
Алыштым мин салкын үлем белән,
Җәрәхәттән канга батсам да,
Җиңелмәдем, кисеп авыртудан
Аңым җуеп шактый ятсам да.
 
 
Син иңдергән шушы илаһи көч
Яраларым минем бәйләде,
Аягыма кабат бастырды да
Синле дөньяларга әйдәде.
 
 
Алып китте җиде катка менеп
Галәмнәрне гизгән чагыма –
Йолдыз нурын җыйган күзләремдә
Синең утлы гыйшкың чагыла.
 

1998, Казан

Казанда бар бик зур шәхес

(Экспромт)

 
Казанда бар бик зур шәхес,
Ә үзе җитез, уттыр.
Аны Рәсәй илендә дә
Белмәгән кеше юктыр.
 
 
Бер карыйсың, шактый кырыс,
Сүзләр җитди, таләпчән.
Икенче бер караганда,
Әйтерсең бөек чичән.
 
 
Сүз дөньясын гына түгел,
Сәнгатьне дә белә ул.
Әмма башка юлдан китә
Зур иҗатка илткән юл.
 
 
Безнең шул нык зур шәхескә
Ходай биргән зур талант.
Хәйранга калып торасың
Альбомнарына карап.
 
 
Һәр фотосюжеты аның
Картинадан ким түгел.
Сихри фотоларын күргәч,
Урыныннан куба күңел.
 
 
Шушы матур табигатькә
Кереп китәсе килә.
Кайдан таба бу хикмәтне? –
Тик үзе генә белә.
 
 
Хезмәте гаҗәп катлаулы –
Җиңел диеп уйлама:
Аның күк яшәп кара син
Бүгенгедәй дөньяда.
 
 
Кайчан килмә, йөзе көләч,
Ягымлы мөнәсәбәт.
Кырыслыкны читкә куеп
Сөйләшүенә рәхмәт!
 
 
Бүген дә килгән идем, тик
Күралмадым бу юлы –
Сессиягә чыгып чапкан
Кафил Фәхразый улы.
 

2012