Kitabı oku: «Бер көйрәтик, гомер / Давай поговорим, жизнь», sayfa 4

Төнбоек күз йомган мәлләрдә

I. Тезлән дә бер…

 
Бу борынгы күктә
Бик борынгы
Ак болытлар йөзде югары…
Тезләнеп,
бар белгәнеңне укы
Туфрагында Бөек Болгарның!
 
 
…Кара сөрем япкан
Бу күкләрне
Яулар килеп утлар гүләткән, —
Кара кисәү, ятим хәрабәләр
Торып калган бөек дәүләттән.
 
 
Яуда ятып калган яугирләрне
Төнлә чишендергән бур сыман
Килгән бу төбәккә мародёрлар,
Кабер ташын казып ташыган.
 
 
Ташыган да капка төпләренә
Аяк кырыр өчен түшәгән,
Юкса шушы җирдә, изге яуда,
Ярсып яу атлары кешнәгән!
 
 
Җиңелдеңме – шакшы аяк белән
Йөрәгеңә басып үтәрләр…
Юк, язмасын гына җиңелергә —
Тарихыңны чүпрәк итәрләр!
 
 
Көл-корымнар кабат дәүләт булмас,
Тик
Кайта бит Тарих каргышы,
Һәр төбәктән: «Вон!» – шул
Мародёрга…
Яшәвенә күрә – язмышы.
Угрының шул озын кулы корый…
Боргалана мәет талаучы.
…Синең үчең кайта бугай инде,
Кайта, Бөек Болгар каласы!
 
 
Шуны теләп, белгәнемне укыйм,
Аһы калка Бөек Болгарның!
Һәм килер көн…
Син аңларсың, татар,
Болгар аша юлың узганын!
 
 
Бик борынгы авыр көннәрдә дә,
Кичә, иртәгә дә, бүген дә,
Авыр уйлар төяп болыт йөзә,
Уйлар йөзә Болгар күгендә…
 

II

 
Мәҗүсиләп син шәм кабыздың.
«Кил син! Кил син!» – дәштең бугай ла
Тик икебез белгән тугайга…
Язмыш юлын безнең кем сызды?
Ни теләп син утны кабыздың…
 
 
«Кил син! Кил син!» – дәштең бугай ла,
Зәңгәр төндә шәмгә ут элдең,
Төнге толымнарың сүтелде…
Дертләп куйды йөрәк шулай да —
«Кил син! Кил син!» – дидең бугай ла.
 
 
Тик икебез белгән тугайда
Эзләр калды чыкта җемелдәп,
Бетмәс сагыш калды күңелдә…
Икебезгә уртак моң кайда? —
Тик икебез белгән тугайда!
 
 
Язмыш юлын безнең кем сызды? —
Аңлый алмыйм шуны һич кенә…
Язмыш нурлы булсын өченгә
Син бит сөю шәмен кабыздың! —
Язмыш юлын безнең кем сызды?
 
 
Җанда гүя бер нур кабыздың…
Һәм ул нурың тере… Ул яна! —
Сизеп мәллә синсез дөньяда
Каласымны шулай ялгызым,
Оныта белмәс хәтер кабыздың?..
 

III. Соңгы томан

 
Бу тетрәнү инде китмәстер җаннан, —
Афәтле хистән тетрәнә дөньям…
Каплый гомерне дәһшәтле томан.
Йолдызлар-күкләр каралып тынган,
Томаннан бүтән кабынмас сыман…
 
 
Авыр, буш томан кайларга ага,
Китәме ул бөек дөньяга?..
Уйлар тулгана, күңел шомлана,
Кара болыттан авыр шом тама…
Җан сорап томан кайларга ага?
 
 
И томан, бездә булды ни үчең?
Яндык дөньялар җылынсын өчен,
Сөюдән булды бар яшәр көчем —
Төннәрдә күргән иң газиз төшем…
 
 
…Бу томан сиңа барып сарылды —
Эзләгән икән синең җаныңны…
Уятып синең бар моңнарыңны,
Гүяки яшен болытларыңны,
Җанымны телеп яшен ярылды…
 

IV. Юк

 
Канәферләр чәчәк аткан бер төн…
Ай балкыды моңлы ул төндә.
Авылың да хәтта Җирдә юк бит!
Учак яктык… менде төтеннәр!..
 
 
Тик икебез генә килгән сыман
Идек ләбаса бу дөньяга!..
Уйлауга ук канәферле төнне,
Җан сызлатып шул ук моң ява…
 
 
…Син юк инде… Ләкин бу хәтерем
Хәтерләтеп һич тә туймады
Канәфернең таңда былбыл кунган,
Тик икебез тибрәр куагын.
 

V. Моңсу җилләр

 
Адәм баласыннан кала
Моңсу искән җилләр генә…
«Кил әле болын түреннән
Көлә-көлә, Гөлнәзирә!
 
 
Кил әле, кил! Яз гөленнән
Такыялар үрә-үрә!
Кил әле, кил! Шәүлә булып
Үтмә генә, Гөлнәзирә!»
 
 
Диеп кенә әйтер идем,
Кычкырып бу фани җирдән! —
Бер көнлектән мәңгелеккә
Ирешмәс сүз, Гөлнәзирәм?!
 
 
Кайтсам, сүзем таба алмам,
Андагы чор дәшә мине
Теге дөнья көннәренә.
Дәшкән җилнең исеме бер —
Синең исем – Гөлнәзирә.
 

VI

 
Кереп бастык икәү талбасмага,
Төнбоек күз йомган мәлләрдә…
Ниләр генә юрап йоклый алар
Без күрәсе килгән көннәрдә?
 
 
Ак яулыгың шуды иңнәреңнән,
Мин, күрәсең, саксыз кагылгач,
Син сөйләдең микән, әллә инде
Сайрадымы ярсу сандугач?
 
 
Икәү генә белгән якты айлы
Төннәр генә йөрткән җилләрдә
Талбасмага дәштең, Гөлнәзирәм,
Төнбоек күз йомган мәлләрдә…
 
 
Йолдызлы күк тына, моңлана да
Нидер тоеп, карый, тыңлана…
Әнә алар икәү – талбасмада!
Нишләп алар моңсу, уйлана?..
 
 
Йолдызлар ни диеп эндәшәдер,
Икәү ялгыз калган төннәрдә?
Уйный дулкын… Һәм без – талбасмада,
Төнбоек күз йомган мәлләрдә…
 

VII

 
Яшиселәр, әйдә, мең яшәсен!
Язмышыма килә эндәшәсем…
Күпме еллар яшәп үттем дә мин,
Томырылдым тирән үткелгә мин, —
Синең белән килде сөйләшәсем…
Яшиселәр, әйдә, мең яшәсен!
 
 
Язмышыма килә эндәшәсем…
Түгелсен лә кайнар, ярсу яшем!
Инде, язмыш, кыйна бу җанымны,
Суксын яшен барлык булганымны! —
Керфегемдә инде кипмәс яшем,
Язмышыма килә эндәшәсем…
 
 
Күпме еллар яшәп үттем дә мин,
Сер йомгагын сүттем-сүттем дә мин —
Гомерлеккә сыкрап калды бәгырь…
Ничек инде? Син һәм… салкын кабер?!
Синдә булган икән дөнья гамем,
Күпме еллар яшәп үтсәм дә мин…
 
 
Томырылдым тирән үткелгә мин,
Тик… дөньяның чиксез читендә син…
Юк, кабынмас кабат яшьлек таңы,
Үтте дә бит китте гомер янып,
Күрдем дә мин бәхет сүтелгәнен —
Томырылдым тирән үткелгә мин!..
 
 
Синең белән килде сөйләшәсем,
«Таң ата… Күр!» диеп эндәшәсем,
Сыйпап кайнар, калын толымыңны…
Кемнәр тояр тагын мондый моңны?
Әйтерсең кош кошка эндәшәсе —
Синең белән килде сөйләшәсем…
 
 
Яшиселәр, әйдә, мең яшәсен,
Күкрәсен күк, уйнакласын яшен!
Очар йолдызлар күк-галәм ярып,
Куш җан килде җиргә, китеп барды…
Изге икән Җирдә тик күз яше…
Яшиселәр, әйдә, мең яшәсен!
 

VIII. Пар толым

 
Иңнәреңдә уйный икән
Һаман шул ук пар толым.
Шул ук оялчан елмаю…
Шул ук сәер тартыну…
 
 
Һаман җырлар яратасың,
Җырларың миңа таныш,
Җырлаган саен, аларга
Өстәлә бара сагыш.
 
 
Җырлама син ул җырларны,
Тын гына Ыкка кара,
Ык төбеннән,
яшьлек сыман,
Болытлар агып бара.
 
 
Аяк астында болытлар —
Көзге Ык көзге сыман…
Болытларга тиеп булмый —
Яшьлектәй изге сыман!
 
 
Без дә шул болыт шикелле
Агабыз да агабыз,
Бер көн килгәч, җир өстенә
Тамчы булып тамабыз.
 
 
Беребез тама гөлләргә,
Беребез тама ташка…
…Ак болытка әверелеп
Очабыз яңабаштан.
 
 
Бөтенесе кабатлана!
Кабаттан тетрәнерләр
Нәкъ синекедәй толымнар
Кемнеңдер иңнәрендә.
 
 
Аерылырбыз без галәмнең
Ниндидер почмагында —
Мин, бәлки, төтен булырмын
Кемнеңдер учагында…
 
 
Син, сагышлы бер җыр булып,
Җаннарга кагылганда,
Таратырлар мине җилләр
Таң нуры кабынганда.
 
 
Учак янындагы егет
Сөйгәнен читкә сөйрәр:
– Күзеңә төтен керә бит,
Күзләреңне йом, юләр!..
 
 
…Син исә читкә китмәссең,
Танырсың, бәлки, мине —
Әйтерсең:
– Ул бит шулкадәр
Мине яраткан иде…
…ул бит шулкадәр
… мине яраткан иде!..
 
 
…Шул ук оялчан елмаю,
Шул ук сәер тартыну.
Иңнәрендә уйный икән
Һаман шул ук пар толым.
 

Җилләрнең ерактан килгәне

 
Кайчаннар күз тиде соң безгә?
«Сезнең ут гел тере!» димәде,
Һаман да сыйпап гел юатты
Җилләрнең ерактан килгәне…
 
 
Без шәрран ачылдык дөньяга!
«Чү, сабыр… Күз тияр!» димәдек.
Хасмыни сабырлык
Сөюгә? —
Котырган давылда дөрләдек.
 
 
Булмадык без матур, тын учак —
Кыргый хис дулаткан ут булдык,
Дөньяны җимерер көч сыман,
Шашынган давылда йолкындык!
 
 
«Пырлаган учаклар тиз бетә!..»
Дигәнне ишеткән бар иде…
Ләкин бит минем яр син идең!
Ләкин бит сиңа мин яр идем!
 
 
Күз тиеп, утыбыз сүнгәнме?
Җаваплар эзләмик еллардан…
Уйласаң, күз тия бары тик
Артыгын сокланып караудан!
 
 
Яманга күз тими ләбаса,
Күз тими тук, тыныч бәхеткә —
Мең рәхмәт
Хәтта күз тиярлек
Мәхәббәт кабызган яшьлеккә!
 
 
«Буласы булмагач,
Ник сөйдек,
Ник яндык дөньяда?» димәмен.
Сыйпап уз чал чәчле башымнан,
Җилләрнең ерактан килгәне…
 

Таң кошың…

 
Таң кошлары белән уянам да
Кузгалам мин һәр көн
Яшәргә…
Биргән тәкъдир
Кошлар телен миңа,
Язган коштай күккә томырылып,
Очып тагын җиргә төшәргә…
 
 
Шуңа күрә күрәм
Дөньялыкның
Һичберкем дә күрмәс балкышын.
Сәлам, дөньям!
Бу мин әле – синең
Таң чыкларын эчкән таң кошың!
 
 
Сәлам, дөньям!
Холыгың мин синең,
Шикләнүең синең, ялгышың,
Кем дип кенә атасаң да мине,
Мин язмышың синең, язмышың…
 
 
Сәлам, дөньям!
Мин уяндым, сайрыйм,
Купса, уянса да җил-давыл!
Юк, әкият түгелдер бу таңым…
Төшем түгел, өнемдер лә бу…
 
 
Кабатланмый, кабат янмый икән
Таңнарыңның серле балкышы! —
Сәлам, дөньям!
Бу мин әле —
Синең
Таң чыкларын эчкән таң кошың!
 

Шөкер

 
Үз көенә әйләнүдән
Җирме әллә туктады? —
Ишетелә тәрәзәдән
Шомырт чәчәк атканы…
 
 
Тамар-таммас чык җемелди
Яфрак очында гына…
Уянам… Төп нигеземдә!
Газиз туган ягымда!..
 
 
Әйтерсең әле бишектән
Төшеп тә карамаган,
Миңа сайрарга тиешле
Бер кош та сайрамаган!
 
 
Дөнья җитеш булсын дисәң
Яшәгән һәр көнеңдә,
Җитә икән бит уяну
Газиз төп нигезеңдә…
 
 
Мөлдерәмә тулы бәхет
Шушыдыр… булмас бүтән! —
Әйтерсең һәр гөнаһымны
Ходаем гафу иткән…
 
 
Кирәк түгел бүтән бәхет:
Уянсам икән көн дә
Сөйгән ярым кочагында,
Газиз төп нигеземдә!
 
 
…Уянып керфек ачам да
Мең кабат шөкер итәм:
Син – янда… Бәхет тулсынга
Тагын ни кирәк икән?
 

Кешечә!

 
Сүзләр белән генә аңлатырлык
Түгел бугай күңелнең хәле…
Шуңа күрә шигырь белән сиңа
Эндәшергә булдым мин әле.
 
 
Гел шигырьгә багышлаган сыман
Тойган идем лә бу гомерне…
Әйткәннәрем шигырь түгел икән —
Алар
Җанның тынмас әрнүе!
 
 
Язмыш биргән гүзәл бу дөньяда
Яшисе бик кирәк югыйсә,
Әллә кемчә түгел,
Үзебезчә,
Үзебезчә, димәк,
Кешечә!
 
 
Кан кардәшләр булып калсак икән,
Шигырьдәй җан
Бөре ачканда —
Мәхәббәтле яшәү, гомер сорап,
Сулык-сулык тибә ич канда!
 
 
Мәхәббәтле туып, мәхәббәтле
Килеш китә белик әле без!
Минем хәлләр менә шулай әле…
Ничегрәк соң
Сезнең хәлегез?
 
 
Бу дөньяны күреп китәр өчен,
Бер гомерлек кенә җан иңгән —
Шул бердәнбер гомереңдә,
Зинһар,
Читтәрәк бул инде җаһилдән!
 
 
Нишләреңә синең бәйле һаман
Дөньялыкның сулышы-хәле…
Гади сүзләр белән аңлашмасак,
Шигырь белән сөйләшик әле!
 
 
Мәхәббәтле килеш көн итик без —
Киләчәктә сөйләп йөрсеннәр:
«Безнең бабакайлар
Мәрхәмәтле,
Мәхәббәтле булган!» дисеннәр.
 
 
…Шуны әйтер өчен, шигырьгә мин
Багышлаган идем гомерне…
Шигырь түгел икән лә бит алар —
Һәммәсе дә
Җанның әрнүе…
 

Ярам-ярым

 
Ай-йолдызлы төннәр бар иде!
Калды сиңа төннең шомлысы…
Ирешмәде җанның җылысы,
Җылытмады синең күңелне,
Ай-йолдызлы төннәр бар иде!
 
 
Калды сиңа төннең шомлысы,
Белмим, нигә шулай язгандыр?
Җаның, ахры, сизми калгандыр
Гомеремнең якты сулышын —
Калды анда төннең шомлысы…
 
 
Ирешмәде җанның җылысы
Гел ерак, гел якын дөньяңа…
Тоелгандыр инде бу аңа —
Гүяки чит дөнья сулышы…
Ирешмәде җаным җылысы!
 
 
Җылытмады синең күңелне
Соңга калган минем бу ташу…
Хәер, ташу түгел, саташу
Актарырдай булса да илне —
Җылытмады синең күңелне!
 
 
Ай-йолдызлы төннәр бар иде…
Тып-тын гына җанга иңделәр
Сер төягән төнге тын җилләр!
Ярым булган ярам бар иде —
…Сызлата ул һаман күңелне…
 

Әйтми калганы…

 
Моң дигәнең – серләр середер…
Әллә әйтми калган сүз микән?
Күңелеңә төнме, көн үткән?
Тик бер генә кара – боз эрер!
Моң дигәнең – серләр середер…
 
 
Әллә әйтми калган сүз микән —
Килә дә бит, җанга тия гел!
…Юкка, ахры, моны сөйләдем…
Газап иңә чиксез киңлектән —
Әллә әйтми калган сүз микән?
 
 
Күңелеңә төнме, көн үткән?
Шул микәнни нуры гомернең?
Бәндәм, ни кордың, ни җимердең?
Галәм дигән биек киңлектән
Күңелеңә төнме, көн үткән?
 
 
Тик бер генә кара – боз эрер!
Уты кабар хәтта керфеккә! —
Ялкын шавын ишет-ишетмә,
Җаннарыңа ялкын йөгерде —
Тик бер генә кара – боз эрер!..
 
 
Моң дигәнең – серләр середер!
Ниләр генә әйтим мин тагын?
Янсын әле дөрләп учагым…
Сөю һәрчак күккә үрелер!
Моң дигәнең – серләр середер.
 

Чын

 
Уйдырма булып чыктымы яшьлек? —
Ул бит гомерлек бер бәйрәм төсле
Булыр шикелле иде лә җанда…
Юллар өзелде… Ташулар төште…
 
 
Шомыртлы язлар, сыкылы кышлар
Яшерде миннән синең йөзеңне,
Оялчан Гөлем! Арага безнең
Ташулар төште… Юллар өзелде…
 
 
Юктан сарылмас сагыну җанга!
Юктан кабынмас нәзберек күңел.
Сөюле сагыш, сагышлы сөю —
Димәк, бу яшәү
Уйдырма түгел!
 
 
Димәк, бу яшьлек уйдырма түгел…
Кабыныйк әле тагын, яшьлегем!
Өзелсен юллар, ташулар төшсен —
Җимер әле бер көннәр тәртибен!
 
 
Нинди ахмак сүз – «тәртипле яшьлек»!
Чатнасын яшен, упкыннар упсын,
Була алмый ул җиңелгән яшьлек —
Өзелсен юллар, ташулар купсын!
 
 
Рәхмәт, язмышым!
Бәхтем шул булды! —
Моңардан башка тагын ни дисең! —
Насыйп булды бит
Яшьлекнең чыны —
Мәхәббәтлесе, чын сөюлесе!..
 

Барыбер!

 
Ярат, имеш, сине уйда гына!..
Юкса, имеш, күк ишелеп төшәр,
Алашалар сайрар былбыл булып,
Сандугачлар алашадай кешнәр!
 
 
Җирнең асты өскә килер, имеш,
Сөя калсам сине дөньялыкта,
Җиһан, имеш, тәмам сүтеләчәк:
Утлар суга күчәр, сулар – утка!
 
 
Әверелсен! Зыр әвәрә килсен! —
Сөй дә, имеш, чыгырдан да чыкма!
Сөю, – димәк, канун җимерү ул,
Җил уйнату
Тыныч чынбарлыкта…
 
 
Иң беренче гашыйк түгел лә без —
Һәр тере зат акылыннан язган.
Һәр мәхәббәт аваз салган саен,
Бар дөньясы килгән пыран-заран!
 
 
Ярат, имеш, сине уйда гына…
Юк, яратам тоеп, сизеп, күреп!
Мең каргышка дучар булсам булам,
Тик барыбер эрим сиңа кереп!
 
 
Ярату аз миңа уйда гына! —
Кайнар күкрәгеңә башым салам,
Сайрый башласа да алашалар,
Сандугачлар кешни башласа да!..
 

Ике гашыйк Синең алда…

 
Баллы Ай нурлары юкәләрдән
Саркып кына тама, тын гына —
Мәхәббәтнең саф догада чагы
Кичерәсе язмыш алдында…
 
 
Хыянәтсез көннәр бирче, Язмыш,
Мәкер, мәсхәрәдән азат кыл!
Ихлас узсын безгә насыйп гомер,
Булса да ул мең-мең газаплы!
 
 
Ике гашыйк синең алда, Язмыш!
Ниятләр саф безнең, уй якты…
Олы дөнья сезне көтә диеп,
Чын мәхәббәт безне уятты.
 
 
Без атларга әзер ул дөньяга,
Ташланырга шаулы агымга!
Чакырганың көтә айлы төндә —
Ике гашыйк синең алдыңда.
 
 
Ике гашыйк синең алда, Язмыш!
Саф могҗиза синең алдыңда —
Тылсымлы Ай нуры юкәләрдән
Саркып кына тама, тын гына…
 
 
…Иң гаҗәбе – шундый изге төне
Һәркемнең дә була…
Була бит!
Һәркем өчен
Шул бердәнбер төндә
Шул бердәнбер Ай да тула бит!
 
 
Нишләп икән шушы төнне узган,
Нур иңдергән адәм баласы
Җаны бөлгән,
Рухы өтеләнгән
Нурсыз бер зат булып кала соң?
 
 
Кайчан, кайда шушы изге төнне
Алдаган ул, иткән хыянәт?
Үз язмышын үзе адаштырып,
Мәхшәр тапкан шушы дөньялыкта,
Берүзенә тапкан
Кыямәт.
 
 
Ә сөю бит һәрчак саф догада
Кичерәсе Язмыш алдында!
…Баллы Ай нурлары
Юкәләрдән
Саркып кына тама, тын гына…
 

Караш

 
Шәфәкъ капты Ослан тауларына,
Син борынгы чорга бакканда,
Борын-борын заманнардан ташып,
Ак болытлар тауга ятканда.
 
 
Без икебез идек…
Борынгы да,
Бүгенге дә сыман гүяки…
Сәер милләттәге пар кошлар без,
Безнең милләт —
Сөю милләте…
 
 
Кил, шәфәкъка башың терә, җаным!
Тик бер төнлек синең назыңнан
Мәңгелек чор шагыйрьләре янган,
Яздай мең дастаннар язылган!
 
 
Күрәсеңме? —
Бу шәфәкълар синең
Карашыңнан ярсу ут алган!
…Янгын капты Ослан тауларына
Син ханбикә сыман бакканнан…
 

Якты!

 
Күрер көннәребез ал таңнарның
Яктылары белән яктырды —
Ул таңнар гел атмас иде, бәлки,
Аларны без
Икәү аттырдык…
 
 
Таң үзенә тарта ике җанны…
Моның
Гаҗәп сере бар икән —
Таң аттырмый гына кавышканнар
Гел яктыга интизар икән…
 
 
– Нишләдегез фани дөньяда? – дип
Сорасалар бакый дөньяда,
Тик бер генә булыр безнең җавап:
– Таң аттырдык икәү без анда!
 
 
Таң аттыру – шашып яраттыру,
Сихерләнү таңгы чыклардан…
Таң күзенә күренмичә калсак
Нишләр идек? —
Язмыш саклаган!..
 
 
Уртак булды бугай
Хәтта безнең
Маңгайдагы «ләүхелмәхфуз» ләр! —
Язмыш тактасына
Үзе, бары Үзе
Алдан язып куйган ул сүзләр
 
 
Шигырь белән, ахры, язылгандыр…
Таң каурыеннан хәреф тамгандыр…
Бөек Каләм Иясенең ул чак
Илһам ташкан чагы булгандыр!
 
 
Шуңа күрә насыйп булды сөю,
Газизлектә икәү яктырдык…
Без бәхетле булдык бу җиһанда —
Яшәмәдек, без таң аттырдык!
 

Килми тор!.

 
Күрәчәк, безнең тирәгә
Килми тор берүк!
Зинһар, безгә кагылмый тор,
Тими тор берүк!
 
 
Гүзәл шаукымнар гел генә
Булмыйдыр ла бит,
Назлар дөньяга гел шулай
Тулмыйдыр ла бит?..
 
 
Нәкъ шушы мәлен гомернең
Мин күпме көттем:
Кыйбла җилләре кабызды
Йолдызлы күкне…
 
 
Әйтеләсе сөю сүзе
Ирендә яна,
Күренмәс күз яше булып,
Керфектән тама…
 
 
Күренмичә тор, күрәчәк,
Сөюле җирдә —
Бу икәү сине күрмичә
Кермәс бит гүргә!
 
 
Аңлачы берүк, күрәчәк,
Син безнең хәлне —
Бу мәл – гомер дигәннең бит
Бердәнбер мәле.
 
 
Сабыр ит бераз, күрәчәк,
Килми тор әле,
Тими тор әле безгә син,
Тими тор әле!..
 

Зинһар!.

 
Бик күптән үткән чорданмы,
Киләсе көннәрдәнме? —
Сөйләргә сүзләр җитмәслек
Дөньяның гүзәл яме.
 
 
Бөркелеп тора йөзеңнән
Гүя Табигать җыры —
Халкыбыз җаны гүя син,
Гүя син – милләт нуры!..
 
 
«Фәлән җирдә бер кыз бала
Фәлән кылана икән!»
Дигән сыман сүзләр чыкса,
Йөрәгем дертләп китә…
 
 
Була күрмәсен лә, зинһар,
Безнеке, димен, берүк!
Нишләрмен ак шан-даныңның
Былчыранганын күреп?
 
 
Инсафлы, саф данлы килеш
Бик ерак чорлар узып,
Сине фәлән димәсеннәр,
Зинһар ла, милләт кызы! —
 
 
Дип, гомер буе ялвардым
Чын хагын күргән килеш,
Оятымнан синең өчен
Янган, тилмергән килеш.
 
 
Чит-ятлар тешен агартып
Мактанган чакта кешнәп:
– Белмәгәнмен, татарка, – дип, —
Шәп икән теге эшкә!
 
 
Шуларны белеп теш кыстым,
Сыкранып башым идем:
– Гайбәт кенә була күрсен,
Юк сүз булсачы! – дидем.
 
 
…Нишлисең, мин уйлап тапкан
Яла түгел ләбаса!.. —
Максатына барган дошман
Еллар, гасырлар аша.
 
 
Һәм әйткән ул:
Бу зур халык
Төшсен өчен түбәнгә,
Иманын ал һәм кызларын
Иш ит безнекеләргә!
 
 
Иш булганнар ишәя шул —
Китәләр сылу затлар
Безнең милләт каны белән
Канын көчәйткән якка!
 
 
Кайт үзеңә, милләт кызы! —
Мең халык арасында
Горурланып, болай диеп
Дәшәрлек булсын сиңа:
 
 
– Бик күптән үткән чорданмы,
Киләсе көннәрдәнме? —
Сөйләргә сүзләр җитмәслек
Дөньяның гүзәл яме.
 
 
Бөркелеп тора йөзеннән
Гүя Табигать җыры —
Халкыбыз җаны гүя син,
Гүя син – милләт җыры!
 
 
…Әйтсеннәр:
– Төштем утларга,
Бер татар кызын күреп…
Куенымда тотар идем
Асыл ефәккә төреп! —
 
 
Ләкин… якын килеп булмый!
Салмый миңа һич күңел…
Милләтедәй горур, гүзәл! —
Юк, без аңа иш түгел!..
 
 
Әйтсеннәр… сине урап гел
Үтсен яман ялгышлар!
Үзеңнең кем икәнеңне
Оныта күрмә, зинһар!
Оныта күрмә, зинһар!..
 

Ярый әле…

 
Ай болытка туңып ябышкан чак.
Аяусыз кыш безнең якларда.
Егылды кош, канатлы боз булып,
Очып барган төштән
Ак карга…
 
 
Зәмһәрирле кышта бичара кош
Ярый әле сиңа юлыкты —
Бияләең салып,
Бичараны
Учларыңа алып җылыттың.
 
 
Сулышларың белән терелттең син,
Уянды кош… какты канатын!
…Һәм сискәнеп,
Тетрәп куйды йөрәк —
Нәкъ шул мәлдә сине яраттым.
 
 
Азмы кичтек гомер зәмһәрирен!
Без дә төштек туңып биектән —
Йөрәгемне
Учларыңа алып,
Тик син булдың мине терелткән.
 
 
Авыр чакларымда
Юаттың син,
Һәм,
Кышларда туңган кош сыман,
Сулышыңнан канат какты йөрәк
Синең җылы, нәни учыңда.
 
 
Һәм без ачтык табигатьнең серен —
Безнең җаннар җирдә бер икән!
Бу ярату гына түгел бугай…
Сөям, димәк, мин кош терелтәм!
 
 
Сагынганда, шул кош белән бергә
Төшләремә килеп керәсең:
«Яшә!.. Яшә!..» – диеп
Үрсәләнеп,
Нәни кошка сулыш өрәсең.
 
 
Карашларың,
Сулышларың белән
Бар дөньямны минем җылыттың —
Бу ярсулы дөнья уртасында
Ярый әле сиңа юлыктым…
 

Уйлар талгын чак…

 
Тымызык көз җанга иңгән мәл бу…
Көннәр моңсу, уйлар талгын чак.
Үзенеке итте мине тәмам
Көзләр яфрак койган тын сукмак.
 
 
Сары яфрак – көзге уйлар сыман…
Яңа еллар… Ходай ут яккан!
Синең өчен генә яралгандыр
Яфрак күмгән көзге сукмаклар…
 
 
Алтын көзнең барлык куанычы,
Саф сулышы бары синдәдер —
Юләр бер хис: кошка әверелеп,
Бер сайрыйсы килде нигәдер…
 
 
Син киләсең безнең аулак көзләр
Яфрак түшәп куйган сукмактан.
Юк, көз янмый җирдә,
Җаным!
Аулак үзе
Тын аулакка китеп олаккан.
 

Икәү
(Хәләл җефетемә – бергә юл чыкканга утыз ел булган көндә)

 
Без – икәү… Һәм безне
Мәңгегә аерган
Вакытның агымлы,
Чоңгыллы уртасын
Бозлардан бозларга
Сикергән шикелле
Йолдыздан йолдызга
Сикереп уз да син,
 
 
Иң соңгы йолдыздан
Төш тә син бу ярга
Ал мине кочакка!
Дөньясы килешле! —
Кешегә киләсе
Бердәнбер мәхәббәт
Бары тик нәкъ шулай
Килергә тиешле!
 
 
…Онытма, сөюдән
Бер хәбәр шикелле
Йөрәккә яшерен
Ут кергән чакларны —
Бозлардан бозларга
Сикергән шикелле
Йолдыздан йолдызга
Сикергән
чакларны!..
 

Гөллесе…

 
Килсә килә көннең моңсызлары,
Өшегәне, тәмам туңганы —
Салкын кырау сугып киткән көне
Була икән
Гөлле дөньяның…
 
 
Моңсыз көннәремне моңлы итәр
Берәү бар бит әле дөньяда!
Яфрак шавы, дулкын шавы итеп
Сөйләшәм гел, дәшәм мин аңа…
 
 
Мин гомергә саныйм
Бары синле,
Җылы булган нурлы көннәрне…
Син булганга мин бар бу җиһанда —
Син исәнгә исән мин әле!
 
 
Безнең исән булу
Дөньялыкта —
Мәхәббәтнең барлык билгесе…
Безнең Барлык
Шушы дөньялыкның
Таң җиллесе, җылы гөллесе…
 

Җавапсыз килеш

 
Авыр чакларда йомылып һаман,
Яман дөньядан шигырьгә качтым…
Дөнья айкаган сәйях шикелле,
Бу җаным сәер дөньялар ачты.
 
 
Аңламадым ла тик бер сорауны —
Җавапсыз килеш кала җиһанда…
Аңлату мөмкин түгелдер аны
Мең җавап табар даһи булсаң да!
 
 
Мәңгелек сорау мәңгегә калыр,
Җавапсыз килдем, җавапсыз китәм:
Табигать көче нәкъ минем өчен
Нигә нәкъ сине сайлады икән?
 
 
Болгавыр дөнья түрләрен айкап,
Нигә нәкъ сине тапкан бу күңел?
…Табышмак булып кала бер сорау:
– Нигә нәкъ сине? Бүтәнне түгел?..
 

Әйтәсем килә

 
Күз тидермә айлы күлгә —
Сулар чайкалып китәр,
Айлы да утлы агымнар
Талның толымын сүтәр!
 
 
Юкәле күлдә ялтырап,
Тагын йолдыз атылды,
Нидер буласын тоепмы,
Сизепме этләр тынды…
 
 
Кое бавын ычкындырды,
Сөйгәнем минем, көлеп —
Сиртмәдәге Ай
Коега
Мәтәлеп төште кебек.
 
 
Әйтәсем килә «Сөям!» дип…
Әйтсәм,
дөнья саташыр —
Күкләр күлгә төшеп чумар
Йә күлләр күккә ашар!
 
 
Ә бит әйтәсем килә…
 

Күзлут

 
Син – таңдагы күзлут чәчәгем…
Таҗ-керфегең истә ич әле!
Мең чәчәген күреп елларның,
Күзлут күзләренә карадым
Һәм галәмнең тойдым күчкәнен.
 
 
Таҗ-керфегең истә ич әле…
Бүгенгеңме, әллә кичәгең
Сулыш булып җанда кабына?
Ярсу таңнар аткан чагында
Кил әле, кайт! Еллар кич әле! —
Таҗ-керфегең истә ич әле!
 
 
Мең чәчәген күреп елларның,
Күрдем – мәхәббәткә соңардым.
Ашыктымы шулай бу гомер?
Күрәсең, бу – серле билгедер…
Болыннарда ялгыз елармын,
Мең чәчәген күреп елларның…
 
 
Күзлут күзләренә карадым —
Ак болыттай җаным таралды
Һәм сарылды барып офыкка!
Җан түрендә генә – ышыкта
Сүнә белмәс бер ут яралды…
Күзлут күзләренә карадым.
 
 
Һәм галәмнең тойдым күчкәнен!
Йолдызны гөл итеп иснәдем
Таң чыклары янып тамганда,
Төн җилләре арып талганда
Күрдем йолдыз очып төшкәнен
Һәм галәмнең тойдым күчкәнен…
 
 
Син – таңдагы күзлут чәчәгем!
Синсез күпме еллар кичкәнмен…
Адаштырган дөнья юллары!
Сөйлә ерак таңның нурларын,
Анда нинди җилләр искәнен,
Син – таңдагы күзлут чәчәгем!
 

Кайнар оя

 
Йөрәгемне кайнар оя итте
Сандугачым —
Тома ятимем…
Нинди каргыш кара итте икән
Җиргә Ходай биргән ул көнне?
 
 
Моң дускаем!
Синдәй бер сандугач
Йөрәгемә корды оясын —
Елыйсы да, җырлыйсы да килә,
Килә сайрап чыклар коясы!..
 
 
Салкын кергән
Ятим сандугачның
Оясына —
Моңлы йортына…
Җырлыйм әле диеп, изү чишәм…
Күкрәгемдә килеш җыр тына.
 
 
Гел таманга килер,
Галәм үзе
Былбыл тын алганны сизгәндә,
Җырласаң да, үксеп еласаң да
Моң дигән бу кичке үзәндә…