Kitabı oku: «Hekayələr», sayfa 3

Makkenzi gülümsünüb öz əvvəlki yerinə çəkilsə də, Tlinq-Tinnexin ürəyi sakitləşə bilmirdi. Gecə hələ tamam qa-ranlıq idi. Qız Makkenzinin yanında duraraq tələsə-tələsə Ayının bıçaq davasında işə saldığı hiylələrdən danışmağa başladı. Makkenzi diqqətlə qulaq asırdı.

Beləliklə, qərar qətidir – onlar vuruşacaqlar. Bir anda on-larla makasin tonqal ətrafında olan meydanı genişləndirdi. Hamının gözü qarşısında məğlub olan şaman barədə də az söhbət olmadı. Bəziləri inanırdılar ki, o hələ öz gücünü göstə-rəcək, digərləri isə keçən illərin hadisələrini yada salıb Qurdla razılaşırdılar. Ayı irəli çıxdı, onun əlində tiyəsindən sıyrılmış, rus ustalarının işi olan, iri bir ov bıçağı var idi. Tülkü hamının nəzərini Makkenzinin revolverinə yönəltdi. O kəmərinı aça-raq Zarinskanın belinə bağladı, tüfəngini də ona verəndə qız güllə ata bilmədiyini işarə edərək başını yellədi. Axı qadın bu cür qiymətli silahdan istifadə etməyi hardan biləydi?

Onda əgər təhlükə arxadan gələrsə bərkdən çığır ”Mə-nim ərim!” Hə, bax belə, ”Mənim ərim!”

Qız tanış olmayan ingilis sözlərini təkrar edərkən Mak-kenzi güldü və onun yanağından bir çimdik götürərək mey-dançaya qayıtdı. Ayının üstünlüyü təkcə bu cəhətdən deyil-di. Onun qolları uzun olmaqla bərabər, boğazı da iki düym uzun idi. Bu Makkenzinin başına əvəllər də gəlmişdi, buna görə də qarşısında əsl kişinin dayandığını o saat başa düşdü. Bir də ki, poladın parıltısını görən kimi o daha da cana gəldi. Əcdadlarının çağırışına itaətkar olan qanı isə damarlarında daha sürətlə dövr etməyə başladı.

Təkrar-təkrar rəqibi onu gah tonqalın yanına, gah da qa-lın qarın içinə atırdı, lakin təcrübəli boksçu kimi Makkenzi addım-addım onu mərkəzə doğru sıxışdırırdı. Rəqibini tərif-lərlə həvəsləndirir, məsləhət verir, təhlükədən xəbərdar edirdilər. Onu isə bir səs belə təqdir etmirdi. Makkenzi polad tiyələr cingilti ilə bir-birinə söykənəndə dişlərini daha da möhkəm sıxır və öz qüvvəsinə inamdan yaranan bir soyuq canlılıqla gah hücum edir, gah da geri çəkilirdi. Əvvəlcə, o, düşməninə qarşı özündən asılı olmadan ehtiram hissi bəslə-yir, lakin bu da özünü müdafiə instinkti qarşısında yoxa çıx-dı və öz növbəsini öldürmək ehtirasına verdi. On min illik mədəniyyət Makkenzinin üstündən qabıq kimi ovulub tö-küldü və o dişi qadın uğrunda mübarizə aparan adi bir ma-ğara insanına çevrildi.

İki dəfə bıçağı ilə Ayını zədələyib cəldliklə aralana bildi. Ancaq üçüncü dəfə zərbədən yayınmaq üçün Ayıya həddən artıq yaxınlaşmalı oldu. Hər biri sərbəst əli ilə digərinin silahlı əlini kənara itələməyə cəhd edirdi. Burada Makkenzi rə-qibinin bütün dəhşətli qüvvəsini hiss etdi. Əzələləri keyləş-məyə başladı, damar və bəndləri az qala gərginlikdən partla-yacaqdı. Rus poladının tiyəsi isə get-gedə yaxınlaşır, yaxın-laşırdı. O rəqibindən qopmağa cəhd etdi, lakin bununla möv-qeyini daha da zəiflətdi. Xəz dəri geymiş adamların çevrəsi getdikcə sıxlaşırdı. Son zərbənin yaxın olduğuna heç kimin şübhəsi yox idi və hamı onu görməkdən ötrü səbirsizlik gös-tərirdi. Ancaq Makkenzi təcrübəli güləşçi fəndi ilə özünü kə-nara verdi və rəqibini başı ilə vurdu. Ayı özündən asılı olma-yaraq geri çəkildi və tarazlığını itirdi. Makkenzi bir anlığa bundan istifadə edib bütün ağırlığı ilə Ayının üzərinə atıldı və onu tamaşaçıların təşkil etdiyi çevrədən qırağa, qalın tap-danmamış qarın üstünə itələdi. Ayı çətinliklə oradan çıxıb Makkenzinin üstünə cumdu.

– Ey mənim ərim! – deyə Zarinskanın yaxınlıqdakı təh-lükəni xəbər verən cingiltili səsi eşidildi.

Yayın uğultusu eşidildi, ancaq Makkenzi əyilməyə für-sət tapmışdı. Sümük ucluqlu ox onun başı üzərindən uçaraq Ayının sinəsinə sancıldı və o bütün ağırlığı ilə rəqibinin üzə-rinə yıxıldı. Bir saniyə keçməmiş Makkenzi ayaq üstə idi. Ayı hərəkətsiz uzanmışdı. Tonqalın o tərəfində isə şaman ikinci oxu atmağa hazırlaşırdı.

Makkenzi ağır bıçağın tiyəsinin ucundan yapışaraq qısa, sərt hərəkətlə yelləyib atdı. Bıçaq şimşək kimi parıldayan tonqalın üzərindən uçdu. Tiyə dəstəyinə qədər şamanın boğa-zına girdi, o yellənərək alovlanan közlərin üzərinə yıxıldı.

Klik! Klik! Tülkü Tlinq-Tinnexin tüfəngini ələ keçirib gül-ləni lüləyə verməyə cəhd edirdi. Lakin Makkenzinin qəh-qəhəsini eşidən kimi tüfəng əlindən yerə düşdü.

– Belə! Deməli, Tülkü hələ bu oyuncaqla rəftar etməyi öyrənməyib. Belə çıxır ki, Tülkü hələ qadındır? Bura gəl! Tü-fəngi ver, sənə nə etmək lazım olduğunu göstərim.

Tülkü tərəddüd edirdi.

– Sənə deyirəm, bura gəl!

Tülkü döyülmüş küçük kimi yaxına gəldi.

– Bax, belə, sonra da belə və hər şey qaydasındadır.

Güllə yerinə keçdi, tətik şaqqıldadı. Makkenzi tüfəngi döşünə götürdü:

– Tülkü dedi ki, bu gecə böyük işlər baş verəcək. O, doğ-ru deyirdi. Böyük işlər baş verdi. Ancaq onları Tülkü etmədi. Necə, o yenə Zarinskanı öz viqvamına aparmaq fikrindədir-mi? O şaman və Ayının açdığı yolla getmək arzusundadır? Hə? Çox gözəl!

Makkenzi ikrahla çevrilərək bıçağını şamanın boğazın-dan dartıb çıxartdı.

– Bəlkə, gənc ovçulardan başqa istəyən var? Əgər belə-dirsə, Qurd onları həmin yolla iki-iki, üç-üç biri də qalmaya-na qədər göndərəcək. Heç kim istəmir? Çox gözəl. Tlinq-Tin-nex, bu tüfəngi sənə ikinci dəfə verirəm. Əgər nə vaxtsa Yu-kona yolun düşsə, bil ki, Qurdun evində həmişə sənin üçün ocaq başında yer, doyunca yemək var. İndi isə gecə səhərlə əvəz olunur. Mən gedirəm, ancaq bəlkə bura yenə gəldim. Sonuncu dəfə deyirəm: Qurdların Qanununu unutmayın!

O Zarinskaya yaxınlaşdı. Ətrafdakılar ona fövqəlbəşər bir varlıq kimi baxırdılar. Zarinska qoşqunun qabağında öz yerini tutdu, itlər tərpəndilər. Bir neçə dəqiqədən sonra əs-rarəngiz, qarlı meşə onları uddu. Bu vaxt hərəkətsiz dayanan Makkenzi xizəkləri ayaqlarına taxıb yola düşməyə hazırlaş-dı.

– Qurd 5 iri qutu tütünü unutdumu?

Makkenzi acıqlı surətdə Tülküyə tərəf döndü və o saat da onu gülmək tutdu.

– Mən sənə 1 kiçik qutu verəcəyəm.

Qurda necə xoşdursa, – deyə Tülkü fağır-fağır əlini uzat-dı.

ŞİMAL ODİSSEYASI

1

Xizəklər öz sonsuz, yorucu mahnılarını oxuyur, qoşqu yerləri cırıldayır, irəlidə gedən itlərin zın-qırovları cingildəyirdi. Lakin insanlar və itlər yorulduqlarından, cınqırlarını çıxartmadan hərəkət edirdilər.

Onlar uzaqdan gəlirdi. Bu yaxınlarda yağan qardan son-ra, hələ yaxşı tapdanmamış yolla maral əti ilə yüklənmiş nar-talar çətinliklə hərəkət edir, əsl insan müqaviməti ilə irəli ge-dirdilər. Qaranlıq qovuşurdu, lakin yolçular bu axşam dü-şərgə salıb gecələmək fikrində deyildilər.

Qar hərəkətsiz havada sakit-sakit yağırdı. Hava lap isti idi, sıfırdan aşağı 10 dərəcə ola-olmaya. Mayers və Betlz pa-paqlarının qulaqlarını qaldırmış, Meylmyut Kid isə hətta əl-cəklərini də çıxartmışdı.

İtlər hələ günortadan yorulmuşdular, ancaq indi onlara elə bil yeni qüvvə gəlmişdi. Onların ən hissiyyatlıları nara-hatlıq göstərir, səbirsizliklə qoşqu qayışlarını dartır, havanı iyləyir və qulaqlarını şəkləyirdilər. Onlar öz tənbəl fleqmatik yoldaşlarına qəzəblənir, arxadan ayaqlarını dişləyirdilər. Onlar da həmçinin narahat olmağa başlayır və bu narahatlığı digər yoldaşlarına ötürürdülər. Nəhayət, birinci qoşqunun başçısı sevinclə zingildədi və qarı dərindən yara-yara irəli atıldı. Qayışlar dartındı, nartalar sürətlə irəlilədi, adamlar xi-zəklərin altına düşməməkdən ötrü addımlarını daha da ye-yinlətdilər. Əvvəlki yorğunluqdan əsər qalmamışdı. Onlar çığırıb itləri həvəsləndirir, itlər də sevinclə hürərək, var qüv-vələriylə bu qatılaşan qaranlıqda irəli cumurdular. Nartalar gözlənilmədən yoldan çıxıb küləyə düşmüş yelkən gəmisi kimi böyrü üstə əyiləndə adamlar bir ağızdan “Hey! Hey!” deyə çığırırdılar. Budur yağlı kağız çəkilmiş, işıq saçan pən-cərəyə vur-tut yüz yard məsafə qalmışdı. Bu işıq – yaşayış yerindən, alovlanan Yukon sobasından və buxarlanan çay qazançasından xəbər verirdi. Lakin koma artıq tutulmuşdu. Əlliyə qədər eskimos iti hədələyici səslə hürərək, birinci qoş-qunun itləri üzərinə atıldı. Qapı taybatay açıldı və şimal-qərb polisinin qırmızı rəngli mundirini geymiş adam, dizlərinə qədər qara bataraq əlindəki qamçını soyuqqanlılıqla işlə-dərək öz qəzəbli itləri arasında qayda-qanunu bərpa etdi. Kişilər əl tutub görüşdülər. Belə çıxırdı ki, yad adam Meyl-myut Kidi onu öz xüsusi komasında salamlayır. Onu burada qarşılamalı və yuxarıda xatırlanan Yukon sobası ilə isti çayın hazırlanması zəhmətini qəbul etməli olan Stenli Prins qo-naqlarla məşğul idi. Müxtəlif adamlardan ibarət olan bu dəs-tədə 10, ya da 12 adam var idi. Onlar hamısı – bəziləri qayda-qanun qoruyucusu, bəziləri poçtalyon, bəziləri isə kuryer adı ilə – kraliçanın qulluğunda idilər. Onlar müxtəlif millətlərdən idilər. Lakin keçirdikləri həyat onlardan arıq, dözümlü, qüvvətli əzələləri olan ayrıca bir insan tipi yaratmışdı. Günəş və istidən sifətləri bürünc rəngi almış bu insanların qorxmaz ürəyi və sakit, aydın baxışlı gözləri vardı. Bu insanlar kraliça-ya məxsus itlər qoşulmuş kirşələrdə gəzir, onun düşmənlə-rinin ürəklərinə qorxu salırdılar. Kraliçanın ayırdığı o qədər də çox olmayan ianə ilə dolanır və talelərindən narazılıq etmirdilər. Onlar çox şey görüb, çox şücaətlər göstərmişdilər. Onların həyatı məcara ilə dolu idi, lakin bunu heç xəyallarına da gətirmirdilər. Onlar burada özlərini evlərində olduğu kimi hiss edirdilər. Onlardan ikisi Meylmyut Kidin çarpayısına yayxanaraq, hələ ilk dəfə buralara gələrək hindu qadınları ilə evlənən fransız əcdadlarının qədim mahnılarını oxuyurdular. Betlzin çarpayısı da, elə bu cür təcavüzə məruz qalmışdır. Üç ya dörd “voyageurs” (səyyah) ayaqlarını ədyala bükərək Vulzlinin komandası altında qulluq etmiş yol yoldaşlarından birinin, Vulzlinin Xartuma hücumu barədə söylədiyi əhvalat-lara qulaq asırdılar. O qurtardıqdan sonra kovboylardan biri Buffalo Billin Avropa paytaxtlarında olan turnesi zamanı gör-düyü krallar, saraylar, lordlar və ledilər haqqında danışmağa başladı. Küncdə oturmuş köhnə silah yoldaşı olan iki metis şimal-qərbdə Lui-Reyl kral olduğu vaxt qopan üsyanın od və alovlarını xatırlayırdılar.

Elə hey kobud zarafatlar və onlardan da az kobud ol-mayan atmacalar səslənirdi. Suda və quruda baş vermiş qey-ri-adi macəra haqqında ən adi həyati şeylər kimi ancaq gül-məli bir əhvalat və ya söz xatirinə bəhs edilirdi. Prins tarixin necə yarandığını görən böyük və romantik işlər barədə ən adi gündəlik hadisələr kimi söhbət açan bu şöhrətə çatmamış qəhrəmanlara bütünlüklə aludə omuşdu. Prins böyük israf-çılıqla onları öz qiymətli tütününə qonaq edirdi. Əvəzində isə yaddaşların paslı zəncirləri açılır və köhnə, artıq unudulmuş odisseyalar meydana çıxmağa başlayırdı. Söhbətlər sona yetib və səyyahlar qəlyanlarını son dəfə dolduraraq yataq kisələrini açmağa başlayanda Prins bu adamlar haqqında məlumat top-lamaq üçün yoldaşlarına müraciət etdi.

– Kovboyun nə olduğunu sən özün bilirsən, – deyə Meylmyut Kid makasinlərini çıxardaraq cavab verdi. Onun yataq yoldaşının isə damarlarında britaniyalı qanı axır, bunu o saat görmək olar. Yerdə qalanlarına gələndə, onlar hamısı “coureurs du bois”in³ nəvələridirlər və Allah bilir ki, burada daha hansı qarışıq var. O, qapı ağzında uzanan iki nəfər tə-mizqanlı “bois brules”⁴dir. Bax o yun şərfli gəncin alt çənə-sinə və qaşlarına diqqət yetir. O saat bilmək olur ki, onun anasının tüstülü viqvamında şotlandiyalı olub. Bax bu başı-nın altına şinel qoyan qəşəng oğlan isə metis-fransızdır. Sən onun ləhcəsini eşitdinmi? O, yanında uzanan hindulara o qə-dər də dostluq münasibəti bəsləmir. İş belədir ki, metislər Reylin rəhbərliyi altında üsyan qaldıranda, təmiz qanlı hin-dular onların tərəfini saxlamadılar. Elə o vaxtdan da onlar bir-birini xoşlamırlar.

– Bəs o sobanın yanındakı qaraqabaq adam kimdir? And içərəm ki, o ingilis dilini bilmir, bütün axşam ərzində bir kəl-mə də danışmayıb.

– Səhv edirsən, ingilis dilini o əla bilir! Sən o qulaq asar-kən gözlərinə fikir verdinmi? Mən isə onu güdürdüm. O, bu-raya, deyəsən, qərib adamdır. Söhbət dialektdə ediləndə, mə-lum olurdu ki, o başa düşmür. Heç özüm də, təyin edə bilmi-rəm ki, o kimdir? Gəl bir cəhd edək… Sobaya odun at – deyə Meylmyut Kid naməlum adama dik baxaraq bərkdən səslən-di.

O həmin saat deyilənə əməl etdi.

– Qayda-qanuna onu hardasa əhliləşdiriblər, – deyə Prins yavaşdan söylədi.

Meylmyut Kid başı ilə razılığını bildirib, corablarını çı-xartdı və yerə sərilmiş adamların arası ilə sobaya tərəf irəli-lədi. Orada o islanmış corablarını iyirmiyə qədər tamam is-lanmış corabların arasında asdı.

– Siz nə vaxt Dousona çatmaq fikrindəsiniz? – deyə o naməlum adamla söhbətə girişmək bəhanəsi ilə soruşdu.

O diqqətlə həmsöhbətinə baxdı və sonra cavab verdi:

– Oraya qədər, deyirlər, yetmiş mildir, hə? Əgər belə-dirsə, onda 2 gündən sonra.

O azca hiss olunan şivə ilə, ancaq rahat, söz axtarmadan danışırdı.

– Əvəllər burada olubsunuzmu?

– Yox.

– Siz şimal-qərb ərazilərindənsinizmi?

– Bəli.

– Orada doğulmusunuz?

– Yox.

– Lənət şeytana, bəs axı sizin əsliniz hardandır? Belə gö-rünür ki, siz bunlardan deyilsiniz, – Meylmyut Kid başı ilə daxmada yerləşən və o cümlədən, Prinsin çarpayısında uzan-mış iki polismenə işarə etdi.

– Siz hardansınız? Mən əvvəllər sənə oxşar adamlar gör-müşəm, ancaq yadıma düşmür ki, harada…

– Mən isə sizi tanıyıram, – deyə naməlum adam Meyl-myut Kidin bu suallar axınının qarşısını gözlənilmədən kə-sərək cavab verdi.

– Haradan? Məgər biz görüşmüşük?

– Yox, haqqınızda mənə sizin şərikiniz Pastilikalı ruhani dostunuz danışıb. Bu çoxdan olub. Meylmyut Kidi tanıyıb-tanımadığımı soruşdu və mənə ərzaq verdi. Mən orada çox qalmadım. O, mənim barəmdə sizə heç nə danışmayıb?

– Aaaaa… belə de… demək sən həmin adamsan ki, susa-muru dərilərini itlərə dəyişmişdi?

Naməlum adam başı ilə “hə” dedi, qəlyanını boşaltdı və yorğanına bükülərək, bununla artıq danışmağa həvəsi olma-dığını bildirmək istədi. Meylmyut Kid çırağı söndürərək Prinslə birlikdə yorğanın altına girdi.

– Axı bu kimdir?

– Bilmirəm. İlbis kimi qınına girib danışmaq istəmədi. Çox maraqlı subyektdir. Onun haqqında mən bəzi şeylər eşitmişəm. 8 il əvvəl o bütün sahilboyunu heyrətə gətirdi. Sözün düzü, bu lap tapmacadır! Şaxtaların ən sərt vaxtında şimaldan gəldi, özü də, elə tələsirdi ki, elə bil dalınca şeytan qovurdu. Bu əhvalat minlərlə mil uzaqda Berinq dənizinin sahillərində olub. Hardan olduğunu heç kim bilmirdi, ancaq uzaqdan gəldiyi məlum idi. Onun Qolovin körfəzində isveç missionerlərindən ərzaq alanda çox əzgin, yorğun görkəmi vardı. Sonra məlum oldu ki, o cənuba necə getmək lazım ol-duğunu soruşurmuş. Körfəzdən o birbaşa Horton boğazın-dan keçərək yola düşdü. Hava qorxulu idi, tufan, çovğun an-caq onun heç vecinə də deyildi. Onun yerinə başqa adam ol-saydı, çoxdan o dünyaya getmişdi. O Sent-Maykl fortuna ça-ta bilmədi. Sahilə isə Pastilika yaxınlığında iki itlə acından ölümcül halda çıxa bildi.

O yola çıxmağa çox tələsirdi. Rubo ata onu ancaq ər-zaqla təmin edə bildi, itləri isə verə bilmədi. Ona görə ki, mənim gəlişimi gözləyirdi və üstəlik özü də yola düşməli idi. Bizim Uliss Şimalda itsiz səyahət etməyin nə olduğunu yaxşı anlayırdı, odur ki, özünü bir neçə gün oda-közə vurdu. Onun nartalarında bir yığın əla aşılanmış susamuru dərisi var idi – bunların xəzi isə, məlum olduğu kimi, qızıl qiymətinə gedir. Bu vaxt Pastilakada Şeylok qədər xəsis, çoxlu iti olan bir rus taciri olurdu. Onların alveri çox çəkmədi, bizim qoçaq yola düşərkən qoşqusunda ona qədər güclü-qüvvətli it var idi, susamuru dəriləri isə, məlumdur ki, Mister Şeyloka çatmışdı. Mən bu susamuru dərilərini görmüşdüm – əntiqə şey idilər. Biz hesab apardıq, məlum oldu ki, tacir hər itdən aşağısı 500 dollar xalis gəlir götürmüşdür. Elə güman etmə ki, Mister Uliss susamurunun qiymətini bilmir. O hindu olsa da, danı-şığından görünür ki, ağlar arasında yaşayıb.