Kitabı oku: «Dərinlik», sayfa 2

Alleut adaları, Alyaska

Gecə idi. Baş verən Cimmi Pamatuku okean sularına atılmışdı. O, ağacdan düzəldilmiş bütdən möhkəm yapıçaraq suyun üzərində durmağa çalışırdı.

Hələ suya düşməmişdən bir neçə saat əvvəl Cimi ağacdan düzəldilmiş bütü balta vasitəsilə bərkidilmiş

yerindən ayırıb suya atmışdı. İngilis turistləri isə Port-Roys istiqamətinə qaçırdılar, baxmayaraq ki, Cimmi onların ölümə

doğru getdiklərini xəbərdarlıq edirdi. Onlar düşdükləri təlaşdan heç nə eşitmirdilər.

Tək qalan Cimmi özünü suya atıb, əvvəlcədən suya atdığı bütdən yapışır. Sıldırım qaya üzərində yalnız nanuk qalmışdır. O, qayanın üstündə ora- Bura var-gəl edərək nə

edəcəyini bilmirdi. Cimmi onu xilas etmək üçün heç nə edə

bilmirdi. Hələ bir özü sağ-salamat qala bilsəydi!

Çox böyük çətinlikə bütün üstünə oturdu və əlləri ilə

avar çəkməyə başladı. O irəlidə salamat qalmış adalara doğru istiqamətlənmişdir.

Birdən möcüzə baş verdi. Qəfildən Cimmi Nanukun hürməyini eşitdi. Bu doğrudan da Nanuk idi. O, arxaya baxdı və ona doğru üzən iti gördü.

Hə Nanuk, gəl oğlum! – deyə Cimmi qışqırdı. Cimminin soyuqdan göyərmiş dodaqlarında gülüş əmələ gəldi.

Lakin birdən o, itin üzən qəribə bir şey gördü. Aman Tanrım! Bu ki, balinadır!

25

Cimmini ürəyi sıxıldı. O, əlini itə doğru uzatsa da, artıq gec idi. Cimmi dostunun xilas olması üçün əcdadlarının Tanrısına dua etməyə başladı.

Birdən it suda yoxa çıxdı və okean suları qırmızı rəngə

boyandı. Bu görüntü Cimmiyə çox pis təsir etdi. O an balina da oradan uzaqlaşdı.

Bir azdan göyün üzündə qeyri-təbii qırmızı içıq göründü.

Cimmi üzünü göyə qaldırdı. Bu işıq xüsusi xilasetmə

katerindən atılan siqnal atəşi idi. Cimmi əlini havada yellədərək qışqırdı:

– Kömək edin!

Qayıqdan fit səsi eşidildi. Onu görmüşdülər. Sonra qayıq tərəfdən meqafondan çıxan bir səs gəldi:

Biz sizi görürük! Tərpənməyin, olduğunuz yerdə qalın!

Əlini aşağı yendirərərk, daha rahat oturdu və arxayınçılıqdan dərin nəfəs aldı. Lakin birdən o, yanında hansısa bir varlıq olduğunu hiss etdi. Düz yanında qara uzun üzgəc göründü. Cimmi astaca ayaqlarını sudan çıxartdı.

Sonra suyun üzərində daha bir neçə üzgəc göründü. Bir sıra balina öz qurbanı, yəni Cimminin ətrafında fırlanaraq üzürdülər. Cimmi başa düşdü ki, qayıq onu xilas edə bilməyəcək. Balinalardan biri ağac bütə toxunaraq, Cimmini su-ya saldı.

Cimmi yavaş-yavaş dərinliyə qərq olurdu. Kəskin soyuq ucbatından o heç bir şey hiss etmirdi. Gözlərini açanda kölgə

şəklində ətrafında nəhəng balinaları gördü. O, tərpənməməyə

çalışırdı, lakin ağciyərləri elə bil od içində yanırdı və yavaş-yavaş suyun üzünə qalxmağa başladı. Başını sudan çıxarıb dərindən nəfəs aldı.

Xilasetmə qayığı tam sürətlə ona doğru üzürdü. Yəqin ki, komanda üzvləri nə baş verdiyini görürdü.

26

Cimmi gözlərini yumdu. onlar çox uzaqda idilər. Bu an onu ayağı elə bil sıxıldı. O, ağrı hiss etmirdi, sadəcə güclü təzyiq vardı. Ağrını və iti dişləri hiss etmirdi, çünki tamamilə

donmuşdur. Qayıq yaxınlaşsa da artıq gec idi, qədim tanrılar Cimmini okeanın dərinliklərinə doğru aparırdılar.

***

Sakit Okean qurşağı vaxtı ilə 22:56, (yerli vaxtla 18:15)

“Boinq-747-200B”

Hündürlük – 30.000 fut, istiqamət – Quam adalarından.

Təyyarə göyərtəsinin 1 nömrəli konfras zalında olan Hessmayer, prezidentin dünyada baş verən fövqaladə vəziyyətə münasibətini izləyirdi. Uzun stol ətrafında yüksək vəzifəli dövlət məmurları və həmçinin baş məsləhətçilər də

toplaşmışdılar.

– Tom, qısaca, zəlzələnin miqyası barədə bizə məlumat ver!

Dövlət katibi yaralanmış əli sarıqlı halda prezidentin sağ tərəfində əyləşmişdi. Cefri hiss elədi ki, ağrıkəsicinin təsirindən Eliotun gözləri axır, lakin həmişəki kimi enerjili və

qıvraq görünür. O, salamat olan digər əli ilə bilgisayarı yandırdı və məlumatlar olan səhifəyə daxil oldu.

– Hələ bu barədə danışmaq bir az tezdir, amma demək olar ki, sakit Okean ətrafındakı bütün regionlara zərər dəyib.

Cə-nub hissədən, yeni Zenlandiyadan, Şimaldan, Alyaskadan, həmçinin Çin və Yaponiyadan, Mərkəzi və Cənubi Ame-27

rikanın qərb sahillərindən də məlumatlar gəlməkdə davam edirdi.

– Bəs ABŞ? Oradan bir xəbər varmı?

Tomun üzü qaraldı.

– Oradan gələn xəbərlər dəhşətlidir. San-Fransiskoda hələ

də yeraltı təkanlar baş verməkdə davam edir, Los-An-jeles od içindədir. – Dövlət katibi qarşıda olan kağızlardan bi-rinə

baxdı. Orada olan məlumatı oxumaq istəməsə də, bunu etməliydi. – Aleut adaları tamamilə yox olub.

Zalda həyəcanlı səslər eşidildi.

– Məgər bu mümkündürmü? – prezident soruşdu.

– Bu peyklərdən gələn məlumatlarda təsdiq olunur –

deyə Tom yavaşca cavab verdi. – Biz nəhayət Havay adalarından da məlumat almağa başlamışıq. – Dövlət katibi bir topa sənədin içərisindən daha bir kağız çıxartdı. – Birinci təkandan 40 dəqiqə sonra sunami adalara ziyan vurub, Honalulu indiyə qədər su altındadır, Vaukikidəki otellər isə

tamamilə dağılıb.

Dünyada baş verən fəlakətləri eşitdikcə, prezidentin rəngi qaçır, üz cizgiləri dəyişirdi. Prezident Bişop indiyə

qədər belə əzabkeş, qoca görünməmişdi.

– Nə qədər insan cəsədi, nə qədər itki! – prezidentin bu sözləri güclə eşidildi. Tomun son məlumatı Siete yaxınlığında baş verən vulkan və bu vulkanın nəticəsində ətraf ərazilərin lava altında qalması idi.

– Alov dairəsi, – deyə Cefri öz-özünə dedi.

– Nə dediniz, cənab Hessmayer? – prezident soruşdu.

Cefri bütün baxışların ona yönəldiyini gördü.

– Sakit Okean ətrafındakı regionlar, ta qədim zamanlardan “Alov dairəsi” adını daşıyır – deyə həyəcanlı halda dili dolaşa-dolaşa cavab verdi. – Bu, həmin zonanın 28

yüksək geoloji aktivliyi ilə əlaqədardır və aktivlik özünü zəlzələlərdə, vulkan püskürmələri və sunamilərdə göstərir.

Prezident təsdiq mənasında başını tərpədib, Toma müraciət etdi:

– Bütün bunların birdən-birə başvermə səbəbi nədir?

Geoloji partlayışın səbəbi nə oldu?

– Bunu biz hələ bu tezliklə ayırd edə bilməyəcəyik. Hələlik isə biz ölkəmizi bu xarabalıqdan təmizləməliyik. Vitse-prezidentin sərəncamı ilə birləşmiş qərargahın komitə

rəhbərləri və hökumət birgə iclas üçün toplanıblar. Fövqaladə

hallar üzrə agentlik tam şəkildə səfərbər olub və bizim tə-limatları gözləyir.

– Onda iş başına, – prezident danışmağa başladı, lakin sözünü bitirə bilmədi. Təyyarə qəfil silkələndi və məmurlar oturacaqlarından yıxıldı. Amma prezident yerində möhkəm oturmağı bacardı.

– Lənət şeytana, bu nədir? – deyə Eliot qışqırdı. Suala cavab olaraq ekipaj komandirinin səsi gəldi.

Narahatlığa görə üzr istəyirəm, qəfildən burulğana düşdük. Ola bilər ki, yaxın dəqiqələrdə uçuş o qədər də sakit keç-məsin. Zəhmət olmasa təhlükəsizlik kəmərlərini bağlayın.

Cefri komandirin səsində əsl həqiqəti gizlətmə cəhdi hiss etdi. Deyəsən bunu tək o deyil, prezident də hiss etmişdi. O, gözlərini qıyaraq, dövlət katibinə baxdı.

– İndi hər şeyi araşdıraram, – Eliot kəmərini açıb dedi.

Dayan – deyə prezident onu saxladı. Sən yaralısan. Qoy Cefri ilə cangüdənlərdən biri araşdırsın nə olduğunu.

– Əlbəttə, – deyə Cefri cəld kəməri açıb ayağa qalxdı.

Cangüdənlə birlikdə pilot kabinəsinə tərəf getdilər. Kabinəyə

tərəf gedərkən, Cefri ilüminatorda işıq partlayışı gördü.

29

– Bu nədir? – heyrətlə dedi. Bu an təyyarə yana tərəf əyildi.

Cefrinin başı möhkəm zərbə ilə arakəsməyə dəydi və o yerə yıxıldı. Pilot kabinəsinin qapısı arxasından ağılasığmaz iniltilər eşidilirdi: kimsə əmr edir, kim isə qorxusundan çığırırdı. Cefri özünü durmağa məcbur etdi və ilüminatora tərəf yaxınlaşdı.

Aman Tanrım!

***

Sakit Okean qurşağı vaxtı ilə 23:18 (yerli vaxtla 18:15)

Komanda məntəqəsi BBC, hərbi-hava bazası Endryus,

Merilend ştatı.

Dispetçer növbəsinin serjantı Miç Klemens qırmızı telefonun dəstəyini götürüb, mühafizə xəttinin rəisi ilə əlaqə

istədi. Bu baza hər zaman yüksək hazırlıq vəziyyətində

olduğuna görə, onu o dəqiqə calaşdırdılar.

– Bəli? – deyə dəstəyin o tərəfində səs eşidildi.

– Ser, bizim problemimiz var.

– Nə problem?

Miç Klemensi qorxudan tər basmışdı. O, ekrana baxıb şərti olaraq “VC-25A” adlandırılan nöqtənin harada yer-ləşdiyinə baxırdı. Adətən bu nöqtə həmişə gur sarı işıqla yanırdı. Amma indi bu işıq qırmızı idi.

Növbəti dəfə dispetçer şöbəsinin serjantı danışanda artıq səsi əsirdi.

– Ser, biz bir nömrəli bortu itirdik.

30

1

Natilius

24 iyul 1535 dəqiqə. Ueyk adalarına 75 mil cənub qərbə doğru, Okeaniya

Cek Kirkland günəş tutulmasını izləməyi qaçırmışdır.

İndi onun üzdüyü yerdə günəş yox idi, yalnız zülmət var idi. Yeganə işıq mənbəyi kimi, tək yerli sualtı aparatın bu-run hissəsində iki güclü ksenon lampa quraşdırılmışdır. Onun yeni oyuncağı olan “Natilius 2000” dərinliyə enmə üzrə birinci sınağını keçirdi. Səkkiz futluq titan körpüsü olan bu kiçik sualtı qayıq nəhəng torpedanı xatırladırdı. Gəminin aşağı hissəsində gücləndirilmiş batareya və elektrik sürətləndirici bloku yerləşirdi.

Gəminin burun hissəsində yerləşən projektorları okean zülmətini yüz fut uzunluğunda işıqlandıra bilirdi. Cek düyməyə basaraq işığı bir tərəfdən, o biri tərəfə yönəldirdi. O, gözlərini qıyaraq, dərinliyi ölçən cihaza baxdı. Cihaz 1500 futluq dərinliyi göstərirdi. Çox güman ki, dənizin dibinə az qalmışdır. Bunu hətta, xüsusui dərinliyi göstərən düymənin artan civiltisi də təsdiq edirdi.

Cekin çiyinləri və başı şəffaf kalpakın içində olduğu üçün, ətrafda baş verənləri yaxşı görə bilirdi. Bir çoxları üçün bu gəminin kabinası geniş olsa da, 6 futdan artıq boyu olan Cek üçün bura darısqal idi. Bu darısqallıq ona idman avtomobili ilə idarəetməni xatırlatdı. Fərq yalnız onda idi ki, buradakı idarəetmə ayaqlarla baş verirdi.

Yerdəki iki pedal nəinki sürəti kontrol etmək üçün, hətta bu pedallar dörd gücləndiricinin hər birini bir at gücü qədər idarə edirdi. Bu, pilota hər 3 istiqamətdə müxtəlif manevrlər 31

etməyə imkan verirdi. Cek pedallardan birini yavaş-yavaş

buraxdı və gəmi astaca sola doğru əyildi. Nəhayət, çox zül-mətli qaranlıqdan okean dibi göründü.

Cek sürəti azaltdı və qayıq yavaş-yavaş əsl möcüzələr aləminə – qeyri-adi vahəyə daxil oldu.

Okeanın dərinliyində olan gözəl mənzərə Ceki valeh etmişdir. Cürbəcür balıqların o tərəf bu tərfə cəld hərəkətlərini izləyən Cek uşaqlığını xatırladı. Gənclik illərini Tennesi ştatının səhillərində keçirən Cek, elə o zamanlardan okeana vurulmuşdur. Onu okeanın sonsuz maviliyi və dəyişkən əhval-ruhiyyəsi cəlb etmişdir.

– Bu, inanılmazdır! – deyə Cek özü-özünə pıçıldadı.

Okean suları onu təəcübləndirməkdə davam edirdi.

Bu dediyinə cavab olaraq, qulağında olan qulaqcıqlardan bir səs canlandı:

– Cek, hər şey qaydasındadır?

O, öz içində deyindi: “hətta 1500 fut dərinlikdə belə tək qalmağa imkan vermirlər!”

– Hə, Liza, qaydasındadır, sadəcə sualtı mənzərədən zövq alıram.

– Qayıq necədir, sözünə baxır?

– Lap yaxşı, nöqsansız. Sən ötürücülərin məlumatını ala bilərsənmi? – deyə Cek xəbər almaq istədi və əli ilə qu-lağındakı qulaqcıqları yoxladı.

Doktor Liza Kamminqs sualtı gəmilərdə işlər zamanı insan orqanizminə fizioloji təsirin tədqiqi sahəsində ABŞ-da Milli Elmlər fondu tərəfindən qrant almışdı.

Hə, indi baxarıq. Nəfəs, hərarət, kabinadaxili təzyiq, kis-lorodun ötürülməsi… Bütün ötürücülər hər bir şeyin qaydasında olduğunu göstərir. Bəs sənin işlərin necədir? Seysmik aktivliyin hansısa əlamətləri varmı?

32

Yox, sakitlikdir.

Hələ “Natilius” suya enməmişdən 2 saat əvvəl geoloq Çarli Mollier Cekə seysmoloqların okean dərinliyindəki dağ

silsilələri ətrafında harmonik titrəyişin olacağı barədə məlumat vermişdi. Bu xoşagəlməz hadisənin baş verməməsi üçün, Cekə geriyə qayıtmağı tövsiyyə etmişdi.

– Gedək, bizimlə birgə Günəş tutulmasını izləyərsən. Bu çox maraqlı olacaq. Sualtı qayıqla isə sabah da üzə bilərsən.

Cek

razılaşmadı.

Günəş

tutulması

onu

maraq-

landırmırdı. Əgər təkanlar güclənsəydi, suyun üzünə qalxmağa vaxt tapa bilərdi. Uzunmüddətli suyaenmə zamanı qəribə seysmik siqnallar yox oldu və qulaqcıqdan gələn Çarlinin səsi daha aydın eşidilməyə başladı.

Cek çənəsinin yanındakı mikrofonu yoxlayıb dedi:

– Ey, yuxarıdakılar, siz hələ də narahat olmağa davam edirsiz?

Qısa fasilədən sonra mikrofondan həvəssiz bir cavab gəldi.

– Bəli.

– Çox sağ ol, Liza. Mən əlaqəni kəsirəm. Bir az da olsa özümlə baş-başa qalmaq istəyirəm.

Bu sözləri deyib, qulaqcıqları qulağından çıxartdı.

Kiçik də olsa, bu, onun üçün qələbə idi. Digər ötü-rücülər kabinədə baş verənlər haqda yuxarıya məlumat göndərəcək, amma onun özü haqda məlumat almaq imkansız olacaq. Sualtı qayıqda olduğu zaman, ən çox qiymətləndirdiyi, yuxarıdakı dünyadan təcrid olunmağı və rahatlıq hissi tapması idi.

Tənhalıq. Sakitlik. Rahatlıq. Okean dərinliklərinə qərq olan Cek hiss edirdi ki, keçmiş öz hökmünü itirir və daha onu izləyə bilməz.

33

Sualtı qayığın dinamiklərindən sualtı dünyanın qəribə

səsləri eşidilirdi: sanki xırıltılı səslərdən ibarət dəhşətli xor, ciyilti, uğultu. Bu sualtı dünya yer planetinin sakinlıri üçün yad, hətta öldürücü idi. Zülmət, dəhşətli təziq, toksik sular.

Lakin bütün bunlara baxmayaraq, həyat burada da özünəməxsus surətdə yol açmışdır. Buradakı həyat gücünü Günəş

işığından deyil, sualtı qeyzerlərin isti dəliklərdən çıxan zəhərli hidrogen-sulfiddən alırdı. Dəliklərdən çıxan bu tüstü siqaret çəkən adamı xatırladırdı.

Elə bu vaxt sualtı qayıq həmin qeyzerlərdən birinin üstündən keçirdi. Bu 30 metr hündürlüyündə olan konus formalı bacanı xatırladırdı. Qayığın arxa tərəfindəki vintlərin fırlanmasından əmələ gələn ağ bakteriyalar qeyri-adi cəldliklə

hərəkət edirdilər. Bu mikroorqanizmlər ümumilikdə mühərrikin funksiyalarını yerinə yetirən və hidrogen-sulfidin ema-lını gücləndirən həyatın var olduğunu göstərirdi.

Cek geniş qövs ilə tüstülənən dəliyi üzüb keçdi. Gös-təricilərdə xarici hərarət dərhal yüksəldi. Dəliklərin içərisindəki hərarət isə 4000C-yə çata bilərdi. Bu isə sualtı qayığın yanıb kül olması demək idi.

– Cek! – deyə qulaqcıqdan doktorun təlaşlı səsi eşidildi.

Görünür, Liza cihazların yüksək hərarət göstərməsini göstərməsini görüb narahat olmuşdur. – Nə baş verir?

– Narahat olma, sadəcə, sualtı qeyzerlərdir. – Cek pedala basaraq, qayığın istiqamətini dəyişdi. Bu sualtı mənzərədən həz olsa da, onu daha vacib işlər gözləyirdi.

Son illər ərzində Cek və onun komandası “Faton” xilasetmə gəmisində yerləşmiş və II Dünya Müharibəsində batan

“Kayo-Maru” adlı Yaponiya yük gəmisinin qalıqlarını axtar-maqla məşğul idilər.

34

Bildirilirdi ki, “Kayo-Maru” gəmisi hərbi qənimət olaraq külli miqdarda qızıl, külçələr aparırmış. O illərin metereoloji və gəmiçilik xəritələrini diqqətlə öyrənən Cek axtarışlarını Sakit Okean regionunun mərkəzində yerləşən dağ silsilələri rayo-nundakı 10 kvadrata qədər olan dəniz mili ətrafında aparırdı. Bu çox riskli iş idi və hətta axtarışlardan bir il keçməsinə baxmayaraq, büsbət bir nəticə əldə olunmamışdır.

Lakin dünənki günə qədər. Çünki dünən cihazlardan biri Okean dibində hansısa qəribə kölgənin varlığı barədə siqnallar vermişdir və indi Cek o kölgəyə doğru irəliləyirdi.

O, bilgisayarın ekranına baxdı. Gələn siqnallar orada əks olunurdu. Kölgə sualtı qayıqdan təxminən 100 yard məsafədə

idi. Cihazlar Okean dibinin hər kvadrat futunu dəqiqliklə göstərirdi.

Yaşıl duman içərisindən qayalar görsəndi. Cek vaxtında pedala basaraq maneəni dəf etdi. Okean həyatının görüntüləri yavaş-yavaş seyrəlməyə başladı. Çox güman ki, sualtı vahə

geridə qalmışdır. İrəlidə isə cansız səhra görünürdü. Sualtı qayığı hərəkətə gətirən qurğu Okean dibində kiçik qasırğa yaradaraq, suyu lilləndiridi. “Elə bil tozlu yol ilə gedirsən” – de-yə Cek öz-özünə fikirləşdi.

Yolunun üstündə yenə bir qayaya rast gəldi. Bu dafa Cek gəmini saxladı və ballastın bir hissəsini ataraq, maneəni onun üzərindən keçərək dəf etmək istədi. Elə bu an yüngül bir su axını sualtı qayığı alıb, irəliyə doğru apardı

– Lənət şeytana! – deyinərək, qayığı yuxarıya doğru isti-qamətləndirmək istədi.

Bu zaman qulaqcıqda Lizanın səsi eşidildi: – Cek, nə

olub? Yoxsa yenə də qeyzer üzərindən keçirsən?

– Yox, heç nə başa düşə bilmirəm, lənət şeytana!

35

Nəhayət, qayıq qayanın üzərindən keçdi və Cek qayanın o tərəfində olanları gördü.

– Nə baş verir, Cek? – Lizanın səsində bir qorxu var idi. –

sən yaxşısan?

Qayanın o tərəfindən yeni “sualtı səhra” açıldı, ancaq bu əvvəldə görünən o gözəl vahə deyildi.

İçərisindən ərinmiş lava tökülən və soyuyanda qaralan parlaq çatlar dənizin dibini ikiyə bölürdü. Su axını qayığı irəliyə doğru aparmaqda davam edirdi. Hidrofonun4 dinamiklərindən eşidilən uğultu səsi kəsilmirdi.

– Aman Tanrım....

– Cek, nə tapdın? Hərarət sürətlə artır! – Cek cihazlara baxmasa da, hərarətin artdığını bilirdi. Hər nəfəs aldıqca, qayığın kabinində istiliyin artdığını hiss edirdi.

Bu, yeni vulkanik çatdır.

– Qulaqcıqda ikinci səs eşidildi. Bu geoloq Çarli idi.

– Ehtiyatlı ol, Cek! – Mən əvvəlki kimi zəif seysmik siqnallar alıram. Orada, aşağıda hər şey fikirləşdiyin qədər sakit deyil.

– Mən hələlik qayıtmaq fikrində deyiləm.

– Sən risk etməməlisən.... Ancaq Cek qısa bir məlumatla onun sözünü kəsdi.

– Mən “Kayo-Maru”nu tapdım.

– Nə?

– Gəmi buradadır.... ancaq.... mən hələ bilmirəm o burada nə qədər qalacaq.

Qayıq sualtı silsilədən keçdiyi zaman, Cek diqqətlə ətrafına baxdı. Onun qarşısında, cəhənnəm vadisinə oxşar bir yerdə, çoxdan batan hərbi gəminin ikiyə bölünmüş gövdəsi 4 səs dalğalarını qəbul etmək üçün aparat

36

canlandı. Yaşıl duman içərisindən gəminin illüminatorları və

yan tərəfdə yapon ieroqlifləri ilə yazılan “Kayo-Maru” yazısı görsəndi. Bu yazı tərcümədə “yaz küləyi” mənasını verirdi.

Batmış gəminin qalıqları ətrafında ərimiş daşların sel ki-mi axını və vulkanın ağzından çıxan ərgin və odlu maye gölməçə əmələ gətirərək, cəhənnəm qaranlığında yanan tünd qırmızı alovu xatırladırdı. Cek gəmini gövdəsinin əyilərək od-lu gölməçədə əriməsinə tamaşa edirdi.

– “Kayu-Maru” düz cəhənnəmin ortasında yerləşir. Indi bir az da yaxınlaşacam – deyə Cek məlumat verdi.

Liza yenidən müdaxilə etdi, lakin onun səsində əmretmə

hiss olunurdu.

– Cek!

Amma Cekin xasiyyətinə yaxşı bələd olan Liza, bir qədər pauzadan sonra aşağı səs tonu ilə cekdən xahiş etdi:

– Cek, xahiş edirəm, daxili hərarətin dərəcəsinə fikir ver.

Titan istiyə davamlı metal və gəminin gövdəsi, əsasən də birləşmə nöqtələrində, ola bilər ki…

Narahat olma, bilirəm və lazım olmadıqca risk etməyəcəyəm. Cek hər iki pedalı eyni vaxtda basdı və qayıq yuxarı qalxdıqca qayadan uzaqlaşdı. Sualtı qayıq batmış gəmi qalıqlarına yaxınlaşdıqca hərarət daha da yüksəlirdi: 230, 370, 430…

Ceki həyəcandan tər basdı. Əgər gəminin gövdəsindəki bitişiklərdən ən azı biri aralansaydı, onun ölümü bir neçə

saniyənin içərisində baş verərdi. O, gəmini bir az da yuxarıya doğru istiqamətləndirdi və hərarət 370 düşdü. Təhlükəni at-latan Cek, batmış gəminin qalıqlarına yaxınlaşırdı. Sürəti azaldaraq, “Kayu-Maru”nun ətrafında bir neçə dəfə dövrə

vurdu, sonra gəmini diqqətlə nəzərdən keçirməyə başladı. O, açıq-aydın gəminin dal tərəfinin əsas hissədən 50 metr 37

kənarda ayrılıb düşdüyünü görürdü və elə həmin yerdə də

böyük yeşiklər var idi. Neçə illər suyun altında qaldığına görə

yeşiklər tamamilə qaralmışdı.

Cek gözlərini qıyaraq dağılmış yeşiklərdən birini daha diqqətlə nəızərdən keçirməyə çalışdı. Bu an Lizanın səsi eşidildi:

– Cek, nə görürsən?

– Lənət şeytana, o qədər də cəzbedici deyil.

– Bəs daha dəqiq?

– Daha dəqiqini bilmirəm. Bircə onu bilirəm ki, bu ekspedisiya üçün mən öz gəmimi və əmlakımı girov qoymuşam. Və bütün bunlardan sonra əliboş qayıtmaq......

– Mən başa düşürəm səni, amma bütün dünya sərvətləri belə, sənin həyatına dəyməz.

Girov qoyduğu bu əmlak Cekə irsən atasından qalmışdır.

Onun atası uzunsürən mədəaltı vəzin xərçəngi xəstəliyindən vəfat etmişdir. Vaxtılə Cek böyük borc ucbatından Tennesi ştatının universitetindəki təhsilini ya-rımçıq qoymuş və hərbi xidmətə getmişdir.

Əlbəttə ki, o vaxt Cek, ona irsən qalan əmlakı satıb, təhsilini davam etdirə bilərdi, amma o, bunu etməmişdir. Bu torpaq onun ata-babasına məxsus olduğu üçün çox qiymətli və dəyərli idi. Cekin anası isə, o hələ uşaq ikən, atasından da əvvəl vəfat etmişdi. Ovaxtkı illər onun yaddaşında qırıq-qırıq xatirələr şəklində qalmışdır və divardan asılan rəsmlər bu xatirələri unutmağa qoymurdu.

Əlbəttə ki, Cek bütün bu xatirələrdən ayrılmaq istəməzdi.

Lakin hal-hazırki ekspedisiya üçün bütün əmlakını ev ilə birlikdə hansısa banka girov qoymuşdur. Məhz bunun sayəsində də, “Nautilus” sualtı gəmisini icarəyə götürə bilmişdi.

38

Cek ürəyini dərinliyində ümid bəsləyirdi ki, “Kayu-Ma-ru”da tapılan xəzinə, ona nəinki borcları qaytarmağa, hətta ömrünün qalan hissəsini də xəzinə axtarışına sərf etməyə imkan verəcək. Ancaq bu o vaxt mümkün ola bilərdi ki, gəmidəki yükün həqiqətən də xəzinə olması aşkara çıxarılaydı.

Cek ürəyinin səsinə qulaq asıb, hər iki pedalı birdən basdı. Sualtı qayıq yavaş-yavaş “Kayu-Maru”un qırılan hissəsinə yaxınlaşmağa başladı. Hərarət yenidən qalxmağa başladı. 400, 450, 500.... Cek artıq hərarət ölçənə belə baxmırdı.

– Cek, cihazlar.....

– Bilirəm. Narahat olma, sadəcə bir balaca da yaxınlaşmaq istədim.

– Onda heç olmasa biosensora qoşul ki,gəmidəki göstəriciləri mən də izləyə bilim.

Cek alnındakı təri silib, dərindən nəfəs aldı, həyəcan dolu situasiyanın içində belə, zarafatından qalmayıb? Lizaya cavab verdi:

– Necə deyirsən, anacan. – Sensoru birləşdirib, yenidən soruşdu.

– Hə, indi necə, razı qaldın?

– Hədsiz. Əsas odur ki, intihardan uzaq olasan.

Lizanın bu zarafatyana sözlərində Cek bir narahatlıq hiss etdi.

– Ümid edirəm ki, mən qayıdana qədər soyuducudakı pi-vələri içib qurtarmazsınız?

– Çalışarıq.

Cek idarəetdiyi gəmini “Kayu-Maru”nun arxa tərəfinə

istiqamətləndirdi və onu batmış gəminin arxa tərəfində yerləşən anbarın qarşısında saxladı. “Nautilus” “Kayu-maru”un yanında balaca böcəyə oxşayırdı. Hətta burada həyat özünə

yer tapmışdır. Batmış gəminin paslanmış gövdəsi sualtı qa-39

yaları xatırladırdı. Bura bir çox molyuskalar və mərcanların sığınacaq yerinə çevrilmişdir.

Cek gəmini döndərdi və gözucu hərarət ölçən cihaza baxdı. Şükürlər olsun ki, hərarət yavaş-yavaş nor-mallaşırdı.

”Kayu-Maru”nun digər tərəfində isə, sanki cəhənnəm odunu xatırladan qırmızı işıq görünürdü.

Sualtı kostyum formasında olan Cek tamamilə tərlə-mişdir, amma bu onu narahat etmirdi. “Nai-tulus”u dön-dərərək, o projektorların işığını düz batmış gəminin anbarına tərəf çevirdi.

Elə bu vaxt ağzında düz Cekə baxan iki böyük göz peyda oldu.

– Lənət şeytana, bu nədir?

Elə bu vaxt, o qeyri-adi məxluq gəmiyə hücum etdi.

Uzun, elastik, gümüşü bədəni olan bu dəniz ilanı, ağzını iri açıb burularaq, düz gəminin şəffaf günbəzinə doğru şığıdı.

Cek qorxu içində nəfəsini dərdi və qorunmaq üçün idarəedici lingdən yapışdı. Ancaq bu dəfə həyəcan ona mane oldu. Son anda azı 70 fut çəkisi olan bu uzun dəniz ilanı elə sürətlə gəminin yanından ötdü ki, hətta gəmi öz oxu ətrafında fırlanmağa başladı.

Cek qaranlıqda üzüb keçən bu qeyri-adi dəniz məx-luqunu baxışları ilə yola saldı. O, həqiqətən möhkəm qorx-muşdur.

– Lənət şeytana! – deyə cek fırlanan gəmini dayan-dırmağa cəhd etdi – indi hansı axmaq deyə bilər ki, nəhəng sualtı divlər mövcud deyil.

Bu an qulaqcıqda Lizanın səsi eşidildi:

– Nə div?

– Heç, burada bir uzun oğlanla tanış oldum. Balıq-kəmər.

40

– Aman Tanrım, Cek, sənin nəbzin iki dəfə artıb.

Söhbətə üçüncü həmsöhbət olan, doktor Robert Bonoçek dəniz biologiyası üzrə mütəxəssis qoşuldu.

– Balıq-kəmər? – deyə doktor yenidən soruşdu. – Sən əminsən?

Bəli, həm də çox böyük nüsxəsi idi, hardasa 20 metr olardı.

– Şəklini çəkə bildin?

Cek qızardı, həmin an keçirdiyi qorxu hissi yadına düşdü. O, fikirləşdi ki, ABŞ-ın keçmiş zabiti olaraq qeyri-adi sualtı nəhəngin peyda olmasına bu cür reaksiya verməməliydi.

Cek yenidən tərləmiş alnını sildi.

– Yox, çatmadım.

– Biabırçılıq, – deyə bioloq dilləndi. – Bu balıq növü haqda necə də az məlumat var! Heç kəsin ağlına gəlməzdi ki, onlar bu cür dərinlikdə yaşaya bilərlər.

O, “Kayu-Maru”nun qalıqları içərisində yuva qurduğu-na görə, 100 faiz buranın sakinidir.

Cek qarşısındakı zülməti ksenon projektorlarla işıqlandıraraq, gəmini irəliyə doğru istiqamətləndirdi və yavaş-yavaş

“Naitulusu” kəmər formal balığın məskunlaşdığı açıq anbara saldı.

– Cek.... – deyə qulaqcıqda geoloq Çarlinin səsi eşidildi və elə həmin an da səs kəsildi.

“Kayu-Maru”un qalın arakəsmə divarı əlaqəyə mane olurdu. Hətta güclü dərinlik radioötürücüləri belə, üçdüymlü dəmir baryerin öhdəsindən gələ bilmirdi. Cek mikrofona toxunaraq dedi:

– Bir də təkrar et.

Cavab gəlmədi, yalnız radiodakı xışıltı səsləri eşidilirdi.

41

Anbarın dərinliyində nə isə zəif parıltı var idi cə Cek ayağını pedalda çəkərək, gəminin burnunu bir qədər aşağı endirdi. İndi ksenon projektorlar anbarın döşəməsini işıqlandırırdı.

Cek gördüyünə inanmadı. Görünür balıq-kəmər təlaş

içində öz sığınacağını tərk edən vaxt, quyruğu ilə yerdəki yeşiklərə toxunaraq, onları aşırmış və içindəkiləri tökmüşdü.

Və indi projektorların işığı altında qızıllar Günəşdən də gur parıldayırdı.

Öz uğuruna inanmayan Cek, “Naitulusu”n manipulyatorlarını hərəkətə gətirən idarə mexanizminin arxasına keçdi və gəmini bir az da irəliyə istiqamətləndirdi. Bu mexanizmi təcrübədən keçirmək üçün, onun kifayət qədər vaxtı var idi. İdarə pultunu tərpədərək, o manipulyatoru bütün uzunu – 15 fut boyu dartıb çıxardaraq, qızıl külçə to-pasına yaxınlaşdırdı. Daha sonra onlardan birini ma-nipulyatorun caynaqları vasitəsilə tutub, onu gəmi pro-jektorlarının işığına yaxınlaşdırdı.

Qızıl!

Artıq heç bir şübhə qalımamışdır, həqiqətən də gördüyü qızıl idi.

Cek yavaş-yavaş gəmini anbardan çıxardı və artıq o fikrində qızılların oradan çıxarılması barədə ssenari qururdu.

–– Yəqin ki, hava balonları burada işə yaramayacaq. Çox güman ki, iri tutumlu əşyanın içərisinə qızıl külçələri yükləyib suyun üzünə çıxarmaq lazım olacaq.

Nəhayət, sualtı qayıq anbardan açıq okeana çıxdı və elə

həmin dəqiqə qulaqcıqda Çarlinin təlaşlı qışqırtısı eşidildi.

– Canını qurtar, Cek! Tez ol! Canını qurtar ordan!

– Nə baş verdi? – deyə Cek qışqırdı və sonra hərarət göstəricisinə baxıb dəhşətə gəldi.

42

Hərarət az qala 10 dəfə artmış və o, tapdığı qızıllara aludə olub, bu haqda tamam unutmuşdu.

– Lənət şeytana! – deyə Cek özünü itirmiş halda donquldandı.

– Seysmik aktivliyi göstərən cihazlar həddi keçir – deyə

Çarli həyəcanla bildirdi.

– Siqnallar “Naitulus”un dayandığı yerdın gəlir! Gəmi düz vulkanın püskürəcəyi yerdə dayanıb!

Vaxtılə keçdiyi hərbi bacarıqlar onu hərəkətə gətirdi.

Keçmiş bir “dəniz aslanı” olaraq, o, müxtəlif növ situasiyaları ayırd etməyi öyrənmişdi: nə vaxt əmrdən boyun qaçırmaq və

nə vaxt əmri yerinə yetirmək. Hal-hazırda isə məhz ikincini etməliydi. O, sualtı qayığı maksimal surətdə yuxarıya doğru istiqamətləndirirdi. Bir az əvvəl çönüb ayrıldığı yerdə nə baş

verdiyini görəndə onu soyuq tər basdı.

Lənət şeytana!

“Kayu-Maru”nun ön hissəsi artıq yarıya qədər lava gö-lündə ərimişdi, lakin ən dəhşətlisi bu hissədə Okean dibinin necə görsənməsi idi. O elə indicə partlayacaq şişmiş suluğu xatırladırdı. Cek gəminin tarazlığını saxlaması olan yükün qalanını da atdı və hər iki pedala basaraq gəminin bur-nunun yuxarıya doğru istiqamətləndirdi. “Naitulus”un elektrik mühərrikləri uğuldadı.

– Lənət şeytana! Lənət şeytana! – deyərək, Cek sanki şey-tanla mübarizə aparırdı.

– Cek, nə olub, nə baş verir?

– Cihazlar sıradan çıxıb!

Hidrofonun dinamiklərindən vahiməli uğultu eşidildi, sanki sualtı dağların üzərində göy gurultusu baş verdi. Sonra sualtı qayıq dalğa zərbəsinə yaxalandı və onu başdan-ayağa 43

titrətdi. Cek çevrilib aşağıda nə baş verdiyinə baxmaq istə-yərkən, başı günbəzə dəydi.

Düz sualtı qayığın altında vulkan partlamışdı və dənizin dibi içərisindən fəvvarə kimi fışqıran qızmış maqma ilə, yanmış yaranı xatırladırdı. Gəmi elə sürətlə yuxarıya doğru hərəkət edirdi ki, ətraflndakı su qaynayırdı. “Naitulus” ətrafda olan su qabarcıqları ilə sanki bomdarduman edilirdi. Cek gə-mi üzərində kontrolu bərpa etmək üçün cəhd göstərirdi, amma gəmi sözə baxmır və xaotik hərəkətlərlə, yaranan su axınında öz oxu ətrafında fırlanırdı. Birdən Cek ağzında olan tamı hiss etdi. O, “Fathom”la əlaqəni bərpa etmək istədi, lakin qulaqlıqda yalnız xışıltı var idi.

Uğursuz halda idarəetmə cihazları ilə mübarizə aparan Cek, həyəcanla fikirləşirdi. Nə olursa olsun, bu vulkanik axından canını qurtarmalıydı.

Bu an o, gənc “dəniz aslan”larına təcrübəli təlimatçılar tərəfindən verilən əmri yadına saldı: gələn axının qarşısını almaq üçün, onunla olan mübarizəni dayandırmaq lazımdır.

Indi o ayağını sağ pedaldan çəkib, yalnız sol pedala sıxırdı. Və bundan başqa gəminin fırlanmasını dayandırmaq əvəzinə, onu daha da gücləndirirdi. Fırlanma o dərəcədə gücləndi ki, tezliklə mərkəzdən qaçma qüvvəsi onu kreslodan ataraq, kabinənin divarına sürüklədi. Amma buna baxmayaraq, cek hələ də pedalı basmağa davam edirdi.

– Hə, hə! – deyə həyəcanla pıçıldayırdı.

Nəhəng qabarcıqlardan biri xüsusui qüvvə ilə “Nai-tiulus”u alt hissəsindən vuraraq, yuxarıya doğru istiqamətləndirdi. Sualtı qayıq sapand daşı kimi vulkan axınının içindən sıçrayıb çıxdı.

Elə ki, “Naitulus”un hərəkəti bir qədər azaldı, Cek yenidən pilot kreslosuna əyləşərək, gəminin üfüqi istiqamətdə

44

fırlanmasının qarşısını aldı. Başını qaldıraraq, qalın su təbəqəsi arasından tutqun günəş işığını gördü.

Qulaqlıqdakı xışıltı kəsildi və Lizanın səsi eşidildi:

– Cek, cavab ver! Eşidirsən bizi?

O, fırlanma zamanı yerə düşən mikrafonu bərkitdi və

xırıltılı səslə cavab verdi:

– Hə, hər şey qaydasındadır.

– Cek, sən hardasan?

Lizanın rahatlanmış səsi ona bir içim sərin su kimi xoş təsir bağışladı.

Cek dərinlikölçənə baxdı. 220 fut! O, inana bilmirdi ki, gəmi 1000 futdan yuxarı məsafəni bu cür tez qət edə bilib.

Əgər kabinanın hermetikliyi və onun içə-risindəki kompres-sorların daimi təzyiqi eyni atmosferada saxlaması olmasaydı, kesson xəstəliyi onu çoxdan öldürmüşdü.

Təxminən 3 dəqiqə sonra suyun üzündə olacam.

Cek üzünü turçudaraq kompasa baxdı. Kompasın oxu dayanmadan fırlanırdı. Cek nə qədər əlləşdisə, kompası düzəldə bilmədi. Onda Cek mənasız cəhdlərdən əl çəkib, mikrofona dedi:

– Mənim kompasım işləmədiyinə görə, harada yerləşdiyimi bilmirəm. Amma suyun üzünə çıxan kimi, mayakı yandıracam ki, yerimi biləsiniz.

– Özün necəsən? Zədə almamısan ki?

Bir az sıyrılmışam və əzilmişəm – amma ümumiyyətlə

normadayam. əlaqəyə çarli girdi.

Altında vulkan partlayan adam üçün, səsin o qədər də

pis gəlmir. Bəxtim gətirib ha! Necə də həmin vaxt yanında olmaq istəyərdim.

Cek gülümsündü. Yeni sualtı vulkanın doğulmasının şa-hidi olmaq, hər bir geoloqun saf arzusudur.