Kitabı oku: «Dünyanın ən dahi taciri», sayfa 2

İndi isə… «Dünyanın ən dahi taciri»ni oxuyandan sonra mənə öz rəyinizi göndərməyinizi xahiş edirəm.

Oq Mandino

Birinci fəsil

Hafid bir anlığa tunc güzgünün qarşısında dayandı və parıldayana qədər cilalanmış metalda əks olunan tanış simaya baxdı.

– Keçmiş gəncliyin izlərini ancaq gözlər saxlayıb, – pıçıldadı və geniş mərmər zal boyu asta-asta addımladı. Qocalmış ayaqlarını çətinliklə sürüyərək gümüş və qızılla işlənmiş tavanı saxlayan, damarlı qara əqiqdən sənətkarlıqla yonulmuş sütunların arasından keçib, sərv ağacından düzəldilmiş və fil dişində oyma ilə bəzədilmiş qədim masaların yanına çatdı.

Güzgü kimi cilalanmış tısbağa qınları hər yerdə – divarlarda, əcaib şəkilli qiymətli parçalarla üzlənmiş divan və taxtlarda soyuq-soyuq işıldayırdı. Geniş bürünc kasalarda bitmiş, əsrlərdən və müxtəlif sahiblərindən çox yaşamış böyük palmalar əllərində, bir-biri ilə sanki yarışa girmiş, qiymətli daşlarla işlənmiş gül səbətləri tutan kirəc nimfalarlı fəvvarəni əhatə edirdilər. Hafidin təxəyyülü heyran edən sarayını görmək xoşbəxtliyi nəsib olmuş heç bir şəxs buranın sahibinin nağıllardakı qədər varlı olduğuna şübhə edə bilməzdi.

Çalsaç sahib orancereyadan və balaca dəhlizdən keçib anbara daxil oldu. Bu, uzunu beş min addımdan çox olan nəhəng bir bina idi. Hafidin baş hesabdarı Erazmus, ayağının birini götürüb o birini qoyaraq, sahibin haqlı qəzəbini gözləyirdi.

– Salam, mənim sahibim.

Hafid yüngülcə başını tərpədib yoluna davam etdi. Erazmus onun arxasınca getdi. Hesabdar sahibinin məhz burada görüşmək haqqında qeyri-adi istəyindən narahat olduğunu gizlədə bilmirdi. Hafid aşağı meydançanın yanında dayandı ki, gətirilmiş malların necə boşaldıldığına baxsın və təqribi də olsa onların qiymətini müəyyən etsin.

Burada Kiçik Asiyadan yun, gözəl kətan parçalar, perqament, xalçalar və ətriyyat, Hafidin vətənindən gətirilmiş şüşə, balzam, qoz və əncir, Palmiradan rəngbərəng parça və dərmanlar, Ərəbistandan zəncəfil, darçın və qiymətli daşlar, Misirdən qarğıdalı, kağız, qranit, gəc və bazalt, Babildən qobelenlər, onlarla yanaşı isə Romadan əla rəsmlər və Yunanıstandan heykəllər var idi. Balzamın ətri havadan asılmışdı və qocanın həssas burnu gavalı, alma, pendir və zəncəfilin qoxusunu seçdi.

Nəhayət o, Erazmusa müraciət etdi:

– Ey mənim sadiq dostum, xəzinəmizdə nə qədər var-dövlət toplanıb?

Erazmusun rəngi ağardı.

– Hamısını deyirsiniz, mənim sahibim?

– Bəli-bəli, hamısını.

– Axırıncı rəqəmi yadda saxlaya bilməmişəm, amma yeddi milyon qızıl talantlıq mal qalığının nə vaxt yarandığını deyə bilərəm.

– Biz bütün malları qızıla çevirsək, səncə hansı məbləğ alınar?

– Bu dövr üçün bizim qeydiyyatımız hələ başa çatmayıb, amma güman etmək olar ki, ən azı üç milyon talant qazanc etmişik.

Hafid anlayırcasına başını tərpətdi.

– Daha mal almaq lazım deyil. Dərhal mənə məxsus olan bütün mülkiyyəti qızıl külçələrə çevirmək planı işləyib hazırla.

Gözlənilməzlikdən hesabdarın ağzı açıla qaldı. O qədər təəccüblənmişdi ki, bir müddət danışmaq qabiliyyətini itirdi, səntirlədi və nəhayət, danışa biləndə, güclə, sözləri seçərək dedi:

– Sahibim, mən sizi anlamadım. Bu il bizim üçün ən gəlirli il olub və sizin dükanların hər bir sahibi bildirir ki, keçən mövsümdəkindən dəfələrlə çox mal satıb. Hətta Roma legionu da sifarişçimizə çevrilib. Doğrudanmı siz Roma prokuratoruna iki həftə əvvəl söz verdiyiniz ərəb atlarını ona satmaycaqsınız? Xahiş edirəm mənim cürətimi bağışlayasınız, lakin mən sizin qərarınızın düzgünlüyünə şübhə edirəm, çünki əmrinizin mənasını axıra qədər başa düşmürəm.

Hafid gülümsədi və köhnə xidmətçisinin əlini duyğuyla sıxdı.

– Mənim sadiq və xeyirxah dostum. Məndən ilk əmri aldığın gün yaxşı yadındadır? Onda, çox-çox illər bundan əvvəl, sən mənim yanımda təzəcə işə düzəlmişdin.

Erazmus əvvəlcə qaşqabağını salladı, amma birdən sifəti canlandı.

– Sahibim, siz mənə belə demişdiniz: «Mən hər il gəlirimizin yarısını kasıblara paylamağı əmr edirəm».

– Sən məni ticarət işlərində səriştəsiz hesab edib, bunu etmədin, – Hafid narazı dedi.

– Sahibim, mən gələcəkdə böyük çətinliklərlə qarşılaşa biləcəyimizi düşünmüşdüm.

Hafid başını tərpətdi və çardağın altındakı mallara işarə edərək:

– İndi narahatlığının əsassız olduğunu etiraf edirsən?

– Bəli, mənim sahibim.

– Sənə planlarımı izah etməyənə qədər indiki qərarıma da inan. Mən qocayam, tələbatım da sadədir. Uzun illər bir yerdə yaşadığım gözəl sevgilim Lişa məni tərk edəndən sonra yeganə istəyim bütün var-dövlətimi şəhərimizin kasıblarına paylamaq idi. Sakit yaşamaq üçün özümə ancaq zəruri olan şeyləri saxlayardım. İstəyirəm ki, malların siyahısından başqa, lazım olan digər sənədlərin – dükanlarımın sahiblərinə bağışlama müqavilələrinin tərtib edilməsi ilə də məşğul olasan. Eləcə də ümid edirəm ki, beş min qızıl talantı, uzun illər boyu sədaqətlə xidmət etdikləri üçün, idarəçilərim arasında bölüşdürəcəksən. Qoy aldıqları pulu necə istəyirlər elə də istifadə etsinlər.

Erazmus sahibinə etiraz etmək istəyirdi, lakin Hafid onu əlinin hərəkəti ilə saxladı.

– Görünür mənim göstərişlərim sənin o qədər də xoşuna gəlmir?

Hesabdar tərəddüdlə başını yırğalayıb gülümsəməyə çalışdı.

– Xeyr, sahib. Mən sadəcə sizi belə qərar verməyə sövq edən səbəbləri axıra qədər başa düşə bilmirəm. Dediyiniz sözlərdən elə çıxır ki, guya dəyərli həyatınızın son günlərini yaşayırsınız.

– Sən özünə necə də oxşayırsan, mənim əzizim Erazmus. Sən həmişə mənim haqqımda özündən artıq narahat olursan. Nə vaxtsa öz gələcəyin haqqında fikirləşmisənmi? Bir anlığa fərz edək ki, ticarətimiz tənəzzül edib. Bu halda sənin aqibətin necə olacaq?

– Biz uzun illərin dostuyuq – Erazmus təmkinlə cavab verdi. – Belə anlarda özüm və mülkiyyətim haqqında necə narahat ola bilərəm?

Hafid köhnə dostunu qucaqladı və sanki təsdiq edirmiş kimi:

– Düz də edirsən, buna ehtiyac yoxdur. Mən artıq öz hesabına əlli min talant keçirməyi səndən xahiş etmişəm. İndi isə səndən mənim çoxdan öngördüyümün həyata keçəyi vaxta kimi mənimlə olmağını istəyirəm. Bundan başqa, bu saray və anbarı da sənə vəsiyyət edirəm. Bax indi mən sevgili Lişamla yenidən birləşməyə demək olar ki, hazıram.

Ahıl hesabdar öz sahibi və müəlliminə diqqətlə baxdı. Onun şüuru eşitdiklərini anlamaq halında deyildi.

– Əlli min qızıl talant? Saray…Anbar… Xeyr, mənim sahibim, mən belə qiymətli hədiyyələrə layiq deyiləm.

Hafid bu dəfə başını daha böyük inamla tərpətdi.

– Erazmus, mən səni həmişə özümün ən yaxın dostum hesab etmişəm. Sənin qiymətli hesab etdiyin hədiyyə əslində çox cüzidir. Sənin sonsuz düzlüyün və sadiqliyinlə müqayisədə o nədir ki! Sən özgələr üçün yaşamaq kimi nadir xüsusiyyətə maliksən, bu isə dünyada hər şeydən qiymətlidir. İndi mən tam əminəm ki, planlarımın başa çatmasını sürətləndirəcəksən. Vaxt mənim sahib olduğum ən böyük sərvətdir. İndi mənim üçün ömür saatımda qalmış qum dənəciklərindən qiymətli heç nə yoxdur

Erazmus gözündən axan acı yaşları gizlətməyə çalışmadan Hafidin üzünə baxdı və dostunun sözləri qəlbində matəm zəngi kimi əks-səda verdi.

– Bəs sizin vədləriniz? – soruşdu. – Onlar öz qüvvəsində qalır? Biz qardaş kimi olsaq da, siz heç vaxt belə söhbətlər etmirdiniz.

Hafid əllərini sinəsində çarpazladı və gülümsəyərək, müəmmalı şəkildə dedi:

– Biz mütləq görüşəcəyik. Sən mənim səhərki sərəncamlarımı yerinə yetirdikdən sonra, sənə indiyə qədər heç kimə açmadığım sirri açacağam. O, bu gün də sirr olaraq qalır.

Hafid bir anlaq susdu, sonra fikirli halda əlavə etdi:

– Mənim ürəkdən sevdiyim arvadım Lişadan başqa. O da bunun haqqında ancaq ölümündən azacıq əvvəl öyrənmişdi.