Kitabı oku: «Hüzur küçəsi», sayfa 3
– Harda qaldın, əziz qardaşım? Gözlərimiz yolda qaldı, inan … – deməyə başladılar.
Bilal:
– Xahiş edirik, kəsməyin, yoldaşlar. Prinsipi pozmayaq. -
desə də, yoldaşları qalxaraq israrla onlara yer vermək istədilər. Bilal:
42
– O halda sizinlə qrup yoldaşım Necatini tanış edim, -
dedi. – Oxumağa ara verdiyinizə görə, siz də tək-tək adları-nızı və nə işlə məşğul olduğunuzu deyin.
Necatiyə hamısı bir ağızdan "Xoş gəlmisiniz" – dedikdən sonra hamı oturduğu yerdən özünü təqdim etməyə başladı:
– Ahmet Sevil… Tibb Fakültəsi.
– Razi Eyilmez… Hüquq.
– Ərdoğan Saymaz… Yüksək Makina Mühəndisi.
– Seyfəddin Namlı… Ədəbiyyat Fakültəsi.
– Mehmet Kanlıca… Təbiət elmləri Fakültəsi-Botanika.
– Orxan Erenler… Yüksək Memarlıq
– Nazim Soyluer … Doktor … vs.
Tanışlıq bitəndən sonra Nazim yavaş-yavaş arxaya söykəndi və əlində kitab tutan gəncə dönərək:
– Bəli! İndi davam edə bilərik artıq, Seyfəddin, – dedi. –
Oxuyan bir ədəbiyyatçı olanda, həqiqətlər daha da cazibədar olur, düzü …
– Şişirdirsən, qardaş …
– Yaxşı, yaxşı, sən deyən olsun … Sən başla oxumağa.
Seyfəddin ciddi və Nazim həkim iltifatına həddindən artıq layiq, gözəl bir oxunuşla əlindəki kitaba qaldığı yerdən davam etdi:
"Gənclik, heç şübhəsiz ki, bir gün əldən gedəcək. Necə
yay öz yerini payıza və qışa verirsə, necə gündüzdən sonra axşam və daha sonra gecə gəlirsə, gənclik beləcə öz yerini qocalığa və ölümə tərk edəcək. Əgər o fani və keçici gənc-liyini iffətli həyata sərf etsə onunla əbədi bir gənclik qa-zanacağını bütün səmavi fərmanlar müjdə verirlər. Əgər pozğunluğa sərf etsə necə ki, bir dəqiqəlik hiddət ucbatından bir qatil, milyonlar dəqiqəlik həbs cəzası çəkir. Eləcə
43
də qeyri-leqal dairədə gəncliyin kefi və ləzzətləri axirət mə-suliyyətindən və qəbir əzabından insanı kənarlaşdırmır, əksinə onu daha da əzaba düçar edir. Bunu hər bir ağlı başında olan gənc təsdiq edə bilər. Məsələn haram sevməkdə, bir qısqanclıq qüssəsi, fəraq qəmi və qarşılıq görməmək hissi ki-mi çox problemlərlə o cüzi ləzzət, zəhərli bir bal kimi görünə
bilər insan… Və o gəncliyin yoluxduğu xəstəliklə xəstəxanaya, azğınlıqlarla həbsxanalara, mənəvi qidasızlıqdan yaranan çətinliklə isə meyxanaya, müxtəlif səfilxanalara və ya qəbristanlığa gedib çıxmaqlarının səbəbini bilmək istəyirsənsə, get xəstəxanalardan, meyxanalardan və qəbristan-lıqlardan soruş.
Əlbəttə, əksəriyyət gənclər gəncliyindən sui-istifadə
edir, sonra da başına gələn müsibətlərdən şikayətçi olurlar.
Halbuki, əgər hər şey öz axarı ilə getsə, gəncliyin çox şirin və
gözəl bir İlahi nemət olduğu və axirətdə bizə çox parlaq və
əbədi bir gənclik kimi geri dönəcəyi hamımıza məlum olmalıdır. Bu başda Quran olmaqla bütün səmavi kitablarda xəbər verilib…
Madam ki, həqiqət budur və bir halda ki, halal dairəsi içində həyatdan zövq almaq mümkündür. Və haram dai-rəsindəki bir saatlıq ləzzət bəzən on il həbslə nəticələnir. Əlbəttə, gənclik nemətinə şükranlıqla baxmaq, o şirin neməti uyğun formada və istiqamətdə sərf etmək lazım və vacibdir.
Ey əziz qardaşım, bil ki, dünyanın ləzzətləri, zövqləri, ziynətləri, Xaliqimizi, Malikimizi və Mövlamızı bilmədiyimiz təqdirdə Cənnət olsa belə, yenə də Cəhənnəmdir …
Ey dost! Küfr yolunda getmək, buzlar üzərində getməkdən daha zəhmətli və təhlükəlidir. İman yolu isə suda, 44
havada, quruda getmək və üzmək kimi asan və zəh-mətsizdir. "
Kitab, bu minvalla bir-birindən yüksək iman həqiqətləri ilə davam etməkdə idi. Necati, dirsəklərini dizlərinə söykəmiş, başı əllərinin arasında, tərifi qeyri-mümkün bir vəcd dalğası içində oxunanları sadəcə dinləmir, adətən içirdi… O, indi öz daxili aləmiylə başbaşa idi. Ruhunda qasırğalar, fırtınalar qopur; ürəyi bir-birinə zidd hislərlə dolub daşırdı.
Oxunan həqiqətlər bir abi-həyat kimi ruhunu sərinlədir, tənəffüs etməkdə olduğu bu ülvi hava ürəyinə o günə kimi heç vaxt dadmadığı ilahi nəşələr bəxş edirdi.
Söhbət irəlilədikcə, ürəyindəki kif basmış hislərin yerini ən təmiz və ülvi hislərə tərk etdiyini hiss edən Necati, artıq əmin idi ki, yeni bir hiss və fikir inqilabının eşiyindədir.
Yaxınlarda duyulan bir azan səsi, otağının içinə dalğa-dalğa yayılanda, Seyfəddin əlindəki kitabı bağladı. İndi hər kəs dərin bir vəcd və diqqət içində oxunan axşam əzanını dinləyirdi. Azan bitən kimi Seyfəddin, içlərində yaşca ən böyük olan Nazim həkimdən:
– Nə deyirsən, qardaş, fəsli tamamlayaq, yoxsa daha sonra davam edək? – deyə soruşdu…
Doktor Nazim, həmişəki kimi şən və nəşəli bir halla cavab verdi:
– Bilirsiniz də mənim düsturumu: əvvəlcə namaz, uşaqlar! Elə isə Razi, Haqq rizası üçün belə həmişəki kimi bir
“Əl-Əsr” oxusun. Ondan sonra namaza duraq.
Gələcəyin hüquqşünası dərhal şirin və yanıq səsiylə "Əl-Əsr" surəsini oxumağa başladı. Səsi otağın içində dalğa-dalğa yüksəlir, qəlblərə və könüllərə yenilik bəxş edirdi.
45
Sonra hamı namaza durdu. Pencəyini çıxaranlar, köy-nəklərinin qollarını dirsəkdən yuxarı qaldırır, otaqdan çölə
çıxır, bir neçə gənc də yerlərə səccadə sərirdi. Bu əsnada gənclər öz aralarında nəzakət çərçivəsini aşmadan zarafatlar edirdilər.
Necati, oturduğu kresloda dərin düşüncələrə dalmış, düşünür, düşünür və düşünürdü … Bəlkə də, həyatında ilk dəfə idi ki, belə ciddi şəkildə düşünürdü. Bilal dəstəmaz almaq üçün qollarını çırmalayaraq, çox qəribə bir əhvali-ruhiyyə içində olan Necatinin yanına gəldi və həlim bir səslə:
–Sən də bizimlə birlikdə namaz qılmaq istəyirsən, Necati? – deyə soruşdu.
Necati üçün gözlənilməz olan bu təklif, onun üzündəki iztirab cizgilərini min qat daha dərinləşdirdi… Bu, elə ani bir təklif olmuşdu ki, Necatinin heyrətdən dili tutulmuşdu…
Kəkələyə-kəkələyə:
– Mən? Mən.. – dedi və susdu… Bir müddət arxasını gətirə bilmədi, sonra iztirabla alnını ovuşduraraq Bilala baxdı.
İnləyərək sözlərinə davam etdi:
– Bilirsən, Bilal … Mən namaz qılmağı bilmirəm ki.
Bundan da başqa…
– Nə bundan başqa?… Sən bir dəfə "Bismillah" de, çırmala qollarını, arxası asandır. Dəstəmazı birlikdə alarıq, sonra da biz nə etsək sən də onu təqlid edərsən, vəssalam…
Necati, heç nə demədi. Ovsunlanmış kimi yerindən qalxdı, pencəyini çıxardı, köynəyinin qollarını dirsəklərinə
doğru çırmaladı və qapıya tərəf addımlayan Bilalın arxasınca getdi.
Bir az sonra gənclərin hamısı cərgə ilə namaza dayanmışdılar. Doktor Nazim bəy, imam olmuş, arxasındakı 46
gənclərdən ibarət camaata namaz qıldırırdı… Yüksək səslə
oxuduğu surələr, Necatinin ruhuna ilahi rəhmət kimi axır, onu məna iqlimlərinin dərinliklərinə çəkib aparırdı…
Bəli, Necati də hər biri dərin bir təvazö və təslimiyyət içində qəlblərini Allaha bağlamış, üzlərini ona, o uca Yaradana dönmüş, səmimi və təmiz bir camaatın içində idi artıq… Onsuz da nə zaman bir məscid qarşısından keçsə içəridə olan camaata qibtə edərdi o … Lakin bir dəfə də olsun bu qibtə etdiyi məsud və bəxtiyar insanların arasına qarışmaq üçün şeytanın ayağını sındırmağa, nəfsinə söz keçirməyə müvəffəq olmamışdı. Üstəlik yaşadığı həyat tərzinə
görə özünü bu təmiz və sadə camaata uyğun görmürdü heç cür… Lakin bu insanlar, qəlbləri iman yüklü bu nəcib gənclər, şəfqət dolu ürəklərini ona açmışdılar artıq. Onu öz aralarında görmək istəmiş, bağırlarına basmışdılar. Və indi o da onlarla birlikdə, onlarla yan-yana, çiyin-çiyinə namaz qılırdı …
Necatinin namazı görünüş etibarı ilə bir qədər gülünc görünürdü, amma məna ölçüsündə çox mühüm bir dəyər daşıyırdı. Qiyamda, rükuda və səcdədə hərəkətlərində ya-nılmamaq üçün gah sağındakına, gah solundakına, gah önündəkinə baxır, gördüyü hərəkətləri naşıcasına təqlid edirdi. Üzü saçlarının dibinə kimi qıpqırmızı olmuşdu, alnında muncuq-muncuq tər damcıları yığılmışdı. Utanc, xəcalət, kədər, peşmanlıq hisləri mənliyini alov kimi yandırıb qovururdu. Əlinə verilən təsbehi nə deyəcəyini bilmədən çevirməyə başladı. Sıra duaya gəldikdə isə hamı kimi o da əl açdı Allahına… Aman Allahım … O nə iztirab dolu bir yüz ifadəsi idi elə? Alnındakı xətlər dərinləşdikcə dərinləşirdi Necatinin… Boynu sağa doğru bükük, gözləri yumulu. Ya-47
naqlarından aşağıya saf və aydın yaşlar süzülür. Ağlayır Necati… Bəlkə günahları nəticəsində meydana çıxan ağrılı, bəlkə qovuşduğu səadətə görə yaranan sevinc gözyaşlarıdır bunlar… Amma mühüm olan Necatinin ağlamağıdır, ağlaya bilməyidir… Çünki istər günahdan meydana gələn kədər –
qəm, istərsə də qovuşduğu bəxtiyarlıq nəticəsində yaranan sevinc və səadət gözyaşları olsun … Nə çıxar? Nəticədə ikisi də eyni qapıya çıxmırdımı?
Namazın sonunda Qurani-Kərimi Bilal oxudu. Nə-catinin ruhunda qopan fırtınaları sakitləşdirəcək bu məxmər kimi yumşaq səs, şübhəsiz ki bütün camaatın qəlbini də ən ülvi hislərlə doldurmaqda idi. Lakin Necati üzərindəki təsiri, heç bir sözlə ifadə edilməyəcək dərəcədə böyük bir üstünlük daşımaqda bu səsin… Bu səs, bu uca Quranı oxuyan gözəl səs, bir imam, müəzzin və ya hər hansı bir müəllimin ağzından tökülsəydi, Necati üçün bəlkə bu dərəcə əhəmiyyətli olmayacaqdı. Mühüm olan Qurani-Kərimi qaydasında oxuyan bu gəncin özü kimi bir universitet tələbəsi olması idi… Kiçildi, kiçildi, kiçildi Necati … Və gözyaşları içində sanki əridi, yox oldu.
Nazim həkim din elminə fövqəladə bir şəkildə bələd bir insan idi. Hər zaman oxunan surələrin arxasınca şərhlərini verir, ətrafına faydalı olmağa çalışırdı. İndi də Bilalın oxuduğu surənin mənasını açıqlayırdı. "Göylərdə və yerdə nə
varsa Allahı təşbeh və tənzih edir. O mülkündə qalibi-mütləq, etdiklərində sahibi-hikmətdir. Göylərin və yerin mülkü şübhəsiz Onundur… Həm dirildir, həm də öldürür.
O, hər şeyə qadirdir. O həm əvvəldir, həm də axır. Həm zahirdir, həm də batin. O, hər şeyi kamalıyla bilir. O, göyləri və yeri altı gündə yaradan, sonra hökmü ərşi zəbt edəndir.
48
Yerə girən, oradan çıxan, göydən enən, oraya yüksələn şeyləri O bilir. Harada olursanız olun, O sizinlə bərabərdir…
Nə etsəniz, O haqqıyla görəndir… Göylərin və yerin mülkü Onundur. Bütün işlər ancaq Ona qayıdacaqdır.
Allaha və Peyğəmbərinə iman etməkdə möhkəm olun.
Sizdən əvvəl olanlardan sonra Allahın sizə qənaət üçün və-kalət verdiyi maldan onun uğrunda xərcləyin. Sizdən iman gətirib o sürətlə Allah yolunda xərcləyənlər yoxdur? Onlar üçün böyük bir mükafat vardır.
Peyğəmbər Rəbbinizə iman gətirməyə sizi çağırdığı halda, sizlər niyə Allaha iman gətirmirsiniz? Halbuki, O
sizdən qəti təminat da almışdı… Əgər Ona imanı seçə-cəksinizsə, dərhal buna tələsin. O sizi küfr qa-ranlıqlarından iman işıqlığına çıxarmaq üçün açıq-açıq ayələr endirməkdə
olandır. Şübhəsiz ki, Allah sizi çox əsirgəyən, rəhməti ilə sizi bağışlayandır. Yəni sizi oyan-dırmaq üçün peyğəmbərlər göndərmiş, ayələr nazil etmişdir. Yalnız əqlinizlə hər şeyi tapmağınızla kifayət-lənməmişdir"…
Artıq, hava xeyli qaralmışdı. Sərin bir külək Necatinin od kimi yanan üzünü dərin məhəbbətlə yalayıb keçdi. İki yoldaş heç bir şey danışmadan yan-yana gedirdilər. Bilal, Necatinin hazırda yaşadıqlarını çox yaxşı hiss edir, lakin onun hiss və düşüncələrinə təcavüz olar düşüncəsi ilə heç nə
demir, danışmağa belə cəsarət etmirdi. Səssiz və ahəstə bir müddət beləcə getdilər. Bir parkın içindən keçirdilər… Necati ani bir hərəkətlə Bilalın qarşısına keçərək onu dayandırdı…
Üzü bir az əvvəlkindən nisbətən daha sakit idi … Ciddi bir qərara gələn insanların qətiyyəti var idi üzündə. Bu dəfə o, Bilalın çiyninə qoydu əlini və qəti bir ifadəylə danışdı: 49
– Bilal, artıq məni də gerçək dostlarından, daha doğrusu o tərtəmiz və saf iman qardaşlarınızdan biri saya bilərsiniz.
Gəl, burda oturaq bir az. Sənə bütün səmimiyyətimlə içimi açmaq, hislərimi ifadə etmək istəyirəm bu axşam … Mənə bir az qulaq asmaq istəyirsən?
Bilal bunun belə olacağını bilirdi əslində. Səmimi bir şəkildə güldü:
– Sənə hal-hazırda qulaq asmaq mənim üçün zəhmət deyil, yox, bəlkə də bu dəqiqə ən böyük zövqdür Necati …
Məni bir yoldaş kimi yox, öz qardaşın kimi qəbul etsən bundan daha çox məmnun olaram.
– Mən bu qardaşlığa layiqəmmi?
– Bir neçə saatdan etibarən, bəli … İndi səni dinləyirəm, Necati… Üzü yola baxan oturacaqlardan birində oturdular.
Necati başını iki əlinin arasında qovzayıb, kövrək bir səslə
danışırdı:
– Sənə nə qədər təşəkkür etsəm azdır, Bilal. İllərdir nə
böyük bir qəflət içində yaşadığımı ancaq bu gün, bu bir neçə
saat ərzində və sənin sayəndə anladım. Bir neçə saat əvvələ
kimi mənim də həqiqi bir iman ləzzətindən məhrum digər gənclər və qəflət içində olan bütün insanlar kimi belə bir həyat fəlsəfəm var idi: "Bu dünyaya bir dəfə gəlmişik, bir daha gəlməyəcəyik. Əvvəl-axır onsuz da bədənimiz qara torpaq-lara qarışaraq çürüyüb yox olacaq. Bunun üçün bu dün-yadan bizə qalan əyləncə və zövq olacaq. Ölüm yadımıza düşəndə, verdiyi narahatlıq və mənəvi çətinlikdən xilas olmaq üçün əyləncələr, fəlsəfi nəzəriyyələr, sərxoşluqlar, cürbəcür pozğunluqlarla özümüzü ovuda bilərik" – deyirdim.
50
Necati, bu yerdə bir az dayandı, gözlərini dalğın bir şəkildə qaranlıqlara dikdi və dodağının kənarında yaranan acı bir təbəssümlə başını yellədi. Sonra Bilala baxaraq:
– Nə qəribə və pozğun bir fəlsəfədir, elə deyil, Bilal? …
Halbuki, çox gec də olsa, bu gün, bu bir neçə saat içində
öyrəndim ki: həqiqi səadət və əzabsız ləzzət ancaq İslamın əmrlərinə riayət etməkdən keçirmiş. Bəlkə də hiss etdin, bəlkə də yox, Bilal, bir az əvvəl namazdakı naşı və gülünc hərəkətlərimi və aranızda duyduğum böyük utanc və iztirabıma baxmayaraq, o anlar bəlkə həyatımın ən məsud və sakit anları idi. Oxuduğunuz o gözəl əsərləri dinlədikcə dünyamın dəyişdiyini, yeni bir aydınlığa qovuşduğunu hiss edirdi… Bi-zə gerilik və ibtidailik kimi göstərmək istədikləri dinimiz, sən demə, nə qədər ülvi bir ucalığa sahib imiş! … Və o uca dinin mənsubu olduğumuz halda ona arxa çevirən biz qafillər sən demə nə qədər balaca məxluqlar imişik!… Özün görürsən də, Bilal, mən dəyişdim, mən tam fərqli bir insan oldum, budur… Mənə yeni bir dünya qazandırdığın, mənim hidayətimə vasitə olduğun üçün sənə necə təşəkkür edəcəyimi bilmirəm.
– Hidayət verən uca Rəbbimizdir, Necati. Biz yalnız aciz bir vasitəçiyik.
– Qəbul edirəm… Amma məni yoldaşlarınla tanış et-məsəydin, onların yanına aparmaqdan boyun qaçırsaydın, mən bu hidayətə harda və nə zaman qovuşacaqdım?
– Nə danışırsan, Necati? Səni imanlı yoldaşlarımın yanına aparmaqdan boyun qaçırmaq üçün mütləq mən də şüursuz bir müsəlman olmalı idim. Lap fərz edək ki, sən möhkəm və əmin bir qayıqla bir ümmanda yol alırsan. Özünü dalğalar arasında qorxunc burulğanına təslim edən və
51
boğulub yox olmaq narahatlığıyla haray-həşir qoparan bir nəfəri xilas edib, onu da çatacağı sahilə çatdırmaq istə-məzsən? Cəmiyyətdə insanların heç nə itirmədən, iman həqiqətlərinə sarılıb özlərini əbədi zülmətdən xilas etmələri yaxşı şeydir… Lakin cəmiyyətin xilası, hər xilas olanın başqa birini xilas etməsi ilə mümkün ola bilər. Əslində ən doğru olanı da budur.
– Belə olan halda, bu andan etibarən mən də imanlı müsəlmanlar karvanınına qoşulduğuma görə, mənim də
prinsipim çıxdığım bataqlıqdan başqalarını da çıxarmaq olmalıdır, elə deyil?
– Əlbəttə, Necati. Məşhur bir söz var. deyir "Hamı qapısının ağzını süpürsə, küçə tərtəmiz olar". Hər imanlı müsəlman bu sözün mənasını anlayaraq öz yaxınlarını və ətrafındakıları mənəviyyatsızlıqdan xilas etmək üçün çalışsa, şübhəsiz ki, cəmiyyət də bütün çirkdən təmizlənib, istənilən mənəvi səviyyəyə yüksələr.
Park lampalarının işığı altında Necatinin üzü məsud bir təbəssümlə par-par yanırdı. Yaşlı gözlərini Bilala çevirib:
– Bilirsən, Bilal, – dedi, səninlə danışanda, mən özümü quş kimi yüngül hiss edirəm. Atam həmişə deyirdi, mən qulaq asmırdım. "Avara yoldaş, yaxşı insanı da avara eləyər.
Yaxşı yoldaş isə avaranı da yaxşı edər". – belə deyirdi həmişə rəhmətlik atam. Bunun doğru olduğunu ancaq indi başa düşürəm.
– Elə isə atanın ruhunu şad etmək üçün gəl bir Fatihə
oxuyaq.
– Eeee… Bilirsən, atam mən balaca olanda öyrətmişdi amma aradan çox vaxt keçdiyi üçün unutmuşam artıq.
Görürsən də, nə qədər boş bir nəsil yetişdirilib?! Hətta, öz 52
ölülərinə bir fatihə oxuya bilməyəcək qədər boş və bədbəxt bir nəsil!…
– Narahat olma, Necati… Onu da öyrənərsən… İstəsən günorta namazlarında Bəyazid Məscidinə birlikdə gedərik, sənə Qurani-Kərimi oxumağı öyrədərəm. Nə deyirsən? Bir aydan sonra sən də mənim kimi Qurani-Kərimi üzündən oxuya bilərsən…
Necati həyəcanlanmışdı … Titrək bir səslə:
– Doğrudan, Bilal, öyrənə bilərəm Quranı? O səfil həyatdan bu qədər tez xilas olub bu qədər qısa zamanda belə
dəyişəcəyimi dünənə kimi heç düşünməmişdim. İndi isə
yeni, işıqlı, nurlu bir həyatın qapısı ağzındayam… Demək bundan sonra məni tək buraxmayacaqsan Bilal?!… Elə isə, mən də sənin həqiqi yoldaşlarından biriyəm artıq. Bu gecə
gözümə yuxu getməyəcək.
– Yuxu dedin, yaxşı yadıma saldın. Biz saatı-zadı unutmuşuq. Anam indi yəqin pəncərədən baxır. Məni gözləyir.
İki yoldaş durdular. Ayrılmaq məqamında Bilal:
– Dediyin kimi, gecə yuxun qaçsa, al bu kitabı oxu, faydalı kitabdır…
Necati, bir uşaq kimi dolmuşdu bulud–bulud. Bilalın uzatdığı kitabı əlinə alanda dərin bir ah çəkdi:
– Demək ayrılıq saatımız gəldi? Halbuki, mən səninlə səhərə kimi bax belə danışmaq istərdim. Amma haqlısan … Sənin pəncərə qarşısında yollarını gözləyən bir anan var. Bi-zimkilər isə bu saatda gəzib əylənirlər. Ya da yıxılıb yatırlar özləri üçün. Mənim bu vaxtı evə gəlməyimi görməyiblər ona görə. Gör necə başıboş yetişmişik e, sən demə… Məni başa düşürsən, Bilal?
53
– Səni çox yaxşı başa düşürəm, qardaş… Ancaq, bundan sonra məncə sən, keçmişinlə bağlı kədərlənməməlisən, əksinə gələcəyinlə məşğul olmalısan… Yaxşı, əziz qardaşım gecən xeyrə qalsın…
– Mən də sənə, adını unutduğum bir şairin çox sevdiyim bu misraları ilə əlvida deyirəm: "Gecən xeyrə… Ayrılıq şirin bir kədər səhər açılana kimi…Gecən xeyrə…"
Bundan sonrakı günlərdə Bilalla Necati bir-birindən ayrılmayan iki yoldaş olmuşdular,. Dərsdə yan-yana otururdular, günorta namazında birlikdə məscidə gedirdilər, məktəbdən çıxan kimi isə Bəyaziddəki universitetin bağçasında hər gün iman həqiqətlərinə aid əsərlərdən bir neçə
səhifə oxuyurdular. Həftənin müəyyən iki günündə də
imanlı yoldaşları ilə bir evdə toplanıb uca həqiqətləri dərslər şək-lində mütaliə edir; camaatla namaz qılırdılar …
Necati qısa zaman içində çox dəyişmiş tam fərqli bir insan olmuşdu. O köhnə, laübalı halından əsər-əlamət belə
yox idi. Köhnə yaramazlıqlarından əl çəkdiyi üçün dərslərinə əvvəlkindən daha möhkəm çalışır, dərslərdən sonrakı vaxtını isə Bilalın keçdiyi həqiqi iman dərslərini, faydalı kitabları oxumaqla dəyərləndirirdi. Gündə beş dəfə
namazını vaxtlı-vaxtında qılır, beləcə gündən günə İslama riayət etməyin, müsəlman kimi yaşamağın fəzilətinə və səadətinə bir qat daha inanırdı …
Necati artıq köhnə dostları ilə əvvəlki kimi səmimi deyildi. Allahın lütfü ilə içindən sıyrıldığı bu qrupa indi iy-rənərək və ibrət duyğularıyla tamaşa edirdi… Hərəkətləri nə
qədər qəlibləşmiş, nə qədər boş və mənasız insanlar imiş sən demə bu insanlar deyirdi … Lakin onlara acımamaq da mümkün deyildi. İnsanın ürəyi iman nuru ilə aydın-54
lanandan sonra, bu qafil və mənəviyyatsız sürüsünə insan sadəcə acıyırdı. Məhz, Necatinin duyduğu iztirab da belə bir iztirab idi. Necati istəyirdi ki, öz bildiyi, öyrəndiyi həqiqətləri, hər kəs bilsin, öyrənsin … Və özünün dadmış
olduğu səadət və əmin-amanlığa hamı qovuşsun… Ah -
deyirdi, – imandakı və İlahi əmrlərə riayətdəki bu bənzərsiz ləzzəti görsəydilər. O zaman onlar da mənim kimi bu qəflətdə keçirdikləri zamanlar üçün heyfislənəcəkdilər.
Amma dadsaydılar!… Gənclik nemətinin qiymətini idrakdan məhrum o qədər gənc var ki, bu böyük universitetin içində.
Bunlar gəncliklərini səfeh bir tərzdə sərxoşluqla hədər yerə keçirirlər. Necati, belə bir qrupun arasından çıxa bilmişdi. Buna görə də şanslı sayırdı özünü … Və ancaq bu avara qrupun arasından çıxandan sonra anlamışdı vəziyyətin nə qədər ciddi olduğunu…
Hüzur küçəsi… Sükut dolu küçə… Budur, yenə həmişəki ədəbli səssizlik hakimdir bu küçəyə… Hərdənbir ke-çə satıcıların və oyun oynayan kiçik uşaqların ahəngli səslərindən başqa bu küçənin sakitliyini pozacaq heç bir səs gəlmir bu küçədən. Bilal, yaşıl şəbəkələri çölə açılan pəncərənin qarşısında, dərs kitablarından birini oxuyur… Arada bir başını kitabdan qaldırıb düz qarşısında görünən mənzərəyə tamaşa edir. Evlərinin qarşısında boş ərazidə uşaqlar sevinclə
gizlənpaç oynayırdılar. Bilalın həyatında uşaq sevgisinin ayrı bir yeri var idi. Küçədəki uşaqlar da onu çox istəyirdilər… Nəsə narahatçılıqları olanda sözlərini ona deyər, onun sözündən kənara çıxmazdılar. Bilal da onların hakimi olar, şikayətlərini diqqətlə dinləyər, sonra haqlı ilə
haqsızı ayırıb, onlara həlim bir səslə məsləhətlər verərdi.
55
Bu gün də bir tərəfdən kitabı oxuyur, digər bir tərəfdən də hakimlik edirdi uşaqlara…Birdən uşaqların şən – şaqraq səslərini siqnal səsi böldü. Və çox keçmədən uzun, qara maşın boş torpaq sahəsinin qarşısında dayandı. Taksidən enən beş nəfərdən zəif və uzun boylu olanının əlində polad bir ölçü cihazı var idi. Kök kişi ilə bir yerdə ərazini ölçməyə
başladılar … Uşaqlar oyundan əl saxlayıb diqqətlə və
maraqla bu insanların başına yığışdılar.
– Əmi, nə üçün ölçürsünüz buranı?
– Bundan sonra burda səs-küy salmayasınız deyə!…
–Axı biz səs-küy salmırıq… Oynayırıq sadəcə…
– Yaxşıdı da… Biz də sizə burada böyük bir oyuncaq hədiyyə edəcəyik… Ha-ha-ha… Bina tikəcəyik burda, övladım…
Adamlar təzədən maşına minib uzaqlaşdılar. Uşaqlar, əllərindən oyuncaqları alınmış kimi, hətta daha böyük bir qarışıqlıq və kədər içində qalmışdılar. Bilal olanlara pəncərədən tamaşa edirdi. Nəhayət, uşaqlardan biri kövrək bir səslə:
– Bilal qardaş, gördün də? Bizim futbol meydançamızı əlimizdən alırlar. Burda bina tikəcəklər… – dedi …
Bilalın boğazı düyünlənmişdi elə bil… Gözləri bulud ki-mi dolmuşdu. Birdən gözlərinin qarşısında uşaqlığı canlandı… Eyni torpaq sahəsində öz yaşıdları ilə hoppanıb düşdüyü, gizlənpaç, ortadaqaldı oynadığı rəngarəng uşaqlıq günləri … məsud, qəmsiz, şən, həyat dolu günlər …
Bəli, onun da uşaqlığı bu torpaqda keçib … İndi bu sevimli torpaq sahəsinin yerində demək soyuq və ruhsuz bir daş yığını qalacaq!…Uşaqların da sevincləri qaçmış, o şən -
şaqraq səslərin yerinə, ətrafı dərin və can sıxıcı bir sükut 56
bürümüşdü … Bu pis xəbər, uşaqların üstünə bir qara kabus buludu kimi çökmüşdü …
Həyatın dərd və məşəqqətlərindən, cəmiyyətin, səfalət və rəzilliklərindən xilas olmaq, dinc və asudə bir həyat yaşamaq istəyənlər üçün, bu böyük şəhərin içində Hüzur küçəsi ideal bir guşə idi… Həm estetik mənzərəsi və həm də
sakinlərinin əxlaq və xarakteri baxımından bu sakit küçənin, qonşu olduğu digər küçələrlə belə əlaqəsi yox idi elə bil…
Ətraf küçələrdə yaşayan mini yubkalı qızlar, sanki öz aralarında danışmışdılar, bu küçədən yollarını salmırdılar.
Daha doğrusu, bu ciddi və mühafizəkar küçədən keçməkdən utanırdılar. Küçələrdə heç nəyə fikir vermədən qışqırıb bağıran, necə gəldi geyinən zəmanə uşaqları da Hüzur küçəsini özlərinə “qadağan zona” hesab edirdilər. Bu küçədən keçmək məcburiyyətində qalanda isə özlərini ağıllı apa-rırdılar.
***
Bir axşam üstü… Günəşin son və ölgün işıqları sınıq şü-şələrdə bərq vurur… Qürubun yeddi rəngi Hüzur küçəsinin taxtadan evlərinin üstündə sehrli bir aləm yaradır… Budur, küçənin başında Sayacı Xeyri baba meydana çıxdı. Ağsaçlı mehriban qocanın əli – qolu, hər axşam olduğu kimi irili-xırdalı torbalarla doludur… Elə küçəyə girən kimi ətrafına yavaş-yavaş pişiklər yığışmağa başladı. Böyüklüyündən, balacalığından asılı olmayaraq bəlkə bir iyirmi-otuz pişik…
Bəzisi damdan tullanıb gəldi, bəzisi divardan… Amma hamısının ümumi bir məqsədi var idi: Xeyri dədənin əlin-dəki torbalardan öz nəsiblərini almaq. Yaşlı adamın üstünə
tullanıb, xorla miyoldayırdılar. Xeyri Dədə bu acgöz ər-57
köyünlərin iştahını açmaq üçün onların əvvəl bir müddət belə miyoldamaqlarına göz yumurdu. Nəhayət, orkestr ən zil səslə çalmağa başlayan kimi əlindəkiləri sağa-sola paylamağa başlayırdı. Bu axşam da o, həmişəki kimi kefli və
qəmsiz halı ilə bir tərəfdən mehriban pişiklərinə dil tökür, onların könlünü alır, bir tərəfdən də cürbəcür hoq-qabazlıqlarla paketlərdəki ciyər və qarınları yalvaran bir əda ilə miyoldayıb tullanan, qıçlarına sürtünüb ətrafında fırlanan pişiklərə atırdı. Qəribə idi ki, Hüzur küçəsinin sakin-lərindəki xasiyyət və xarakterlər artıq bu küçənin pişiklərinə
belə sirayət etmişdi: hamısı ruzunu Allahdan gözləyir, ondan gələn haqqına razılıq göstərirdi… Heç biri o birinin əlindəkini əlindən almağa çalışmırdı. Xeyri dədənin də ən çox xoşuna gələn elə bu idi onsuz da … O, pişiklərini həmişə
müasir dövrün gözünü ehtiras bürümüş insanları ilə müqayisə edərdi … Edərdi və mehriban pişiklərinə qarşı olan məhəbbəti, bu müqayisədən sonra daha da artardı… Öz haqqını haqq bilib, bu haqqa razılaşan neçə adam var idi bu boyda məmləkətdə? Başqasının əlindəkini əlindən almaqda, onun ruzusuna şərik çıxmaqda yarışanlar cəmiyyət tərəfindən alqışlanır və hamı onlara oxşamağa çalışırdı. Bu alqışlayanlar və alqışlananların ürəyində qənaət və razılıq kimi ən yüksək insan hislərin yerini həsəd və ehtiras duyğuları bürümüşdü. Xeyri Dədənin pişiklərini – dərdlərini, istəklərini və ehtiyaclarını dilə gətirməkdən aciz olan bu biçarə heyvanları, bir sıra insanlardan üstün və fəzilətli edən də onların bu kimi səfil duyğulardan uzaq olmaları idi…
Xeyri Dədə, pişikləri ilə oynayan vaxtı, küçənin başında, qoltuğunda kitabları ilə dərsdən qayıdan Bilal göründü. Bi-58
lal Xeyri Dədənin arxasında dayanıb ona hiss etdirmədən bu film kadrı kimi qəribə mənzərəyə gülərək tamaşa etməyə
başladı. Pişiklərdən birinin yeməyini bitirib, şirin- şirin Xeyri dədənin çiyninə tullanmasından sonra özünü saxlaya bilmədi. Gülərək qocanın qabağına gəldi:
– Ay Allahına qurban, Xeyri dədə. Həmin o uşaqlığımda görüb tanıdığım Xeyri dədəsən. Ağaran saçın və saq-qalından başqa heç nə dəyişməyib…
Xeyri Dədə də gülərək başını qaldırdı:
– Neyləyim, Bilal övladım, – dedi. – Bütün ömrüm boyu Allah mənə övlad vermədiyi üçün mənim övladlarının da bu gördüyün arsız pişiklərdir. Neyləyim ki, onların qarınları doymayanda, mənim də yediyim ürəyimdə qalır … Sən buna bax, görürsən? Görürsən, necə naz edir?…
Sonra yenidən əlindəki qarının üstünə tullanan pişiklərin yanına qayıtdı:
– Hə, yeyin mənim aslanlarım! … Halal olsun! … Yeyin, yeyin, sizin də, mənim də kefim düzəlsin…
Bilal, bu şəfqətli, rəhimdil qocanı pişikləri ilə baş-başa buraxıb, "Allaha əmanət ol" deyərək getdi. Bir az getmişdi ki, bir az qabaqda uşaqların Bəkir ağanın başına yığışdığını gördü. Bəkir Ağa, uşaqların səs-küyünün arasında:
– Dayanın görək! … Hamınıza verəcəyəm … Dayanın, qışqırmayın!… – deyə səs-küy salan uşaqları sakitləşdirməyə
çalışır, bir tərəfdən də həmişə olduğu kimi ətrafına yığışan uşaqlara saqqız, şokolad, günəbaxan tumu və irili xırdalı şar-lar paylayırdı. Bilal, bu dəfə bu qeyri-adi mənzərəyə ta-maşa etmək üçün addımlarını yeyinlətdi və onlara yaxınlaşıb dayandı … Uşaqların:
59
– Mənə də Bəkir Ağa … Mənə də … Mən şar istəyirəm.
Mənim saqqızımı ver… – deyən uşaqların qışqırıqlarına və
hücumlarına fikir vermədən onlara hədiyyə paylayan Bəkir Ağanın halı, onu əvvəlkindən daha çox nəşələndirmişdi.
Bilalın yüksək səslə gülməyə başlamasından Bəkir Ağa ona tərəf baxdı:
– Orda xımır-xımır güləcəyinə gəl məni bu ərköyünlərin əlindən xilas et …
– Özü yıxılan ağlamaz, ağam. Hər gün uşaqlara hədiyyə
payladığını görən elə bilər ki, sən əməlli-başlı ban-kirsən.
Sən bu gedişlə mayanı da batıracaqsan…
– Şükür Allaha, halalından ruzimizi verir də, Bilal. Sən o barədə heç fkirləşmə… Soğan-çörək ilə də olsa, bu fani dünyada dolanırıq da çox şükür. Amma bu uşaqlar var e, bu uşaqlar… Milyonlarım olsa inan, yenə bunlar üçün sərf edərəm …
– Sağ ol, Bəkir Ağa. Səni hər dəfə belə görəndə, mən də
təzədən uşaq olmaq istəyirəm lap…
Sevinclə gülərək oradan uzaqlaşdı. Qapılarının qabağına gələndə, cibindən açarı çıxartdı. Səs çıxartmamağa cəhd edərək yavaşca qapını açdı. Niyyəti, arada elədiyi kimi anasını arxadan yüngülcə qorxutmaq idi. Lakin içəri girib qapını bağlayanda anası ondan daha cəld davranıb birdən qapı arxasından qarşısına çıxdı. Bütün planı alt-üst olmuşdu.
Gülərək anasının boynuna sarıldı. Onların belə sevgi ilə qu-caqlaşdığını görənlər elə bilərdilər ki, ana-bala bir-birinə aylardır həsrət qalıblar. Anası ilə görüşəndən sonra Bilal, ayaqqabılarını çıxarıb qaça-qaça taxta pilləkənləri çıxıb ikinci mərtəbədəki otağın girdi. Anası, hər zaman olduğu kimi ye-nə oğlunun axşam namazını qılmaq üçün otağına keçəcəyini 60
bildiyi üçün əvvəlcədən keçə səccadəsini də qibləyə doğru sərib hazırlamışdı.
Bilal cibindən təsəyini çıxarıb başına qoydu, namaza başladı. O namaz qılarkən, anası də yemək sinisini gətirmiş, sadə və kasıbyana yer süfrəsini qurmuşdu. Yaşlı qadın, süfrənin başına oturmuş dərin bir vəcd və könül rahatlığı içində
namazını qılan oğlunu şəfqət və heyranlıqla seyr et-məyə
başladı. Bilal duasını bitirən kimi:
– Allah qəbul etsin övladım, – dedi. Gəl, yeməyin so-yumadan otur. Ac olarsan yəqin…
Bilal, sevinclə süfrəyə oturdu. Yeməyini elə təzəcə yeməyə başlamışdı ki, anasının əlində qaşıq, yemək yeməyib narahat gözlərlə ona tamaşa etdiyini gördü. Elə soruşmaq istəyirdi ki, anası danışdı:
– Neçə gündür yaman sevinclisən… Gözlərin tərtəmiz…
İçin içinə sığmır. Məndən gizlətmə, oğlum, düzünü de,anana. Yoxsa həyatında səni belə dəyişdirəcək biri var artıq ?
– Sənin altıncı hissin necə də qüvvətli imiş, mənim mələk anam. Hardan bildin həyatımda birinin olduğunu?
Oğlunun bu sözlərindən sonra yaşlı qadının üzündə böyük bir təşviş ifadəsi meydana çıxmışdı. Kövrək bir səslə:
– Allahım, böyük Allahım … Nəhayət qorxduğum başıma gəldi? Demək, səni ovlamaq üçün quyruq bulayıb ar-xanca qaçan, ətrafında fır-fıra kimi fırlanan o düşük səfillərdən biri səni əldə etməyi bacardı, hə? Danış, Bilal, danış hər şeyi.. Kimdir, nəçidir, nə cür adamdır, danış
mənim ba-lam, – deyə inildədi.
Bilal, süni bir ciddiyyətlə danışmağa başladı: 61
– Bilirsən, anacan. Madam bu qədər maraq və israrla soruşursan, deyirəm. Sarışın, uzun boylu, gözləri gömgöy, gözəl, tərtəmiz ürəkli bir insandır …
– Yəqin ki, başıaçıq və mini yubkalılardandır…
– Başıaçıqdır amma, qorxma, zənn etdiyin kimi mini yubkalı deyil, anacan … Şalvar geyinir.
Qadın, bu sözdən sonra pərişan bir halda əlləri ilə üzünü örtdü:
– Şalvar? Aman Allahım, Bilal! … Demək sənin ağlını başından alan, bu kloun qiyafətindəki şalvar geyinən qız-lardandır, elə?
Bilal eyni süni ciddiliklə:
