Kitabı oku: «Allah eşqinə! Şeirləri və Poemaları», sayfa 2
Misal üçün:
Elə, İlahi bu gün mənə dəyərli mənalı bir fikir, hikmətli bir söz vermədi. Yadıma gətirmədi. Neyləyək, məsləhət bilmədi. İndi də belə məsləhətinə şükürlər olsun.
* * *
Bu səhər günəş çıxdı:
Saat 7-yə 20 dəqiqə qalanda çıxdı.-yəni 6-40-da çıxdı. Ayın 7-si ilə 9-u arası elə fərq olmadı. Həyat haqqında düşünərkən nə ölümü yada gətirmə, nə də ondan qorxma.
* * *
Günəş çıxdı saat 7-yə 17 dəqiqə qalanda. Dünənkindən 3 dəqiqə gec çıxdı.
* * *
Var dərdimi qanmayanda, qananda,
Ömür gedir, etibar yox cananda.
* * *
Əvvəl yox olan şeyin (varlığın) axırı da yox olmalıdır.
* * *
Bəhmən Vətənoğlu sür zaman atın,
Ömrün qiyməti yox, alınmaz satın.
* * *
İlki Baldan şirin gözəl həyatın,
Sonu dönür zəhrimara nədəndir!?.
* * *
Vədəsində yan oduma Maralım,
Ağlama Bəhmən öləndən sonra.
* * *
Səni gözəl yaradanda yaradan,
İcazə verdimi nahaq qan eylə.
Sən Allah gündə yüz qan eyləməyi,
Ala gözlərinə qadağan eylə.
* * *
Öz günəş eşqindən zərrə işıq ver,
Bəhməni bəxtəvər bir insan eylə.
* * *
Burda buludludur üzü səmanın,
Burda min hiylədi özü zamanın.
* * *
Uğursuz əsir küləklər,
Yenə fırıldaqlar, yenə kələklər.
* * *
Bir zaman dillərdə qalasıyam mən,
Bəhmənəm, ötəri qonaq deyiləm.
* * *
Oldumsa hər zaman mərhəmət uman…
O süzgün baxışlar vermədi aman.
Sızıltım ney oldu, naləm bir kaman,
Qəlbimi saz kimi çaldı gözəllər.
…Ulduzlara baxan uşağa döndüm,
Əlim çatmaz, bir xəyaldı gözəllər.
* * *
Səhər saat 7-yə 5 dəqiqə qalanda günəş çıxdı. Ayın 10-da isə səhər saat 7-yə 17 dəqiqə qalanda çıxmışdı.
Biz gözlərik bizi gözləməz zaman,
Ovu bərədə vur, ay ağlı nadan.
* * *
Deməki aqiləm, gözlə özünü,
Bir şübhəli şirin dil olan yerdə.
* * *
Qoşa gediləsi ömür yolunda,
Sevgi bir an ola dəhşətdi, dəhşət.
* * *
Zərrə işıq düşsə eşqindən sənin,
Göydə günəş sönsə dolanar Bəhmən.
* * *
İlahi və sirli bir qüvvə tərəfindən bir dəfəlik qərar qoyulub.
Kim hansı günahları, hansı xətaları: -hansı qələtləri etsə hansı cəzaları alacaqdır. Mən belə inanmışam. Hətta görmüşəmdə.
İnanıb inanmamaq hər kəsin öz işidir.
* * *
Nə deyim, nə deyim bu məhəbbətə,
Hər insan oğlunu salır möhnətə.
* * *
Min il ömrüm olsa cavan yaşaram,
Eşqi bir gözəlin qoymaz qocalam.
* * *
Cüt olsa sərçədə qalib gələcək,
Tək olan Aslana yazığım gəlir.
* * *
Bu gün özümə doqquz qızıl diş saldırdım.
Dostum, qardaşım Bəylərin məsləhəti və köməyi ilə.
Ömür yollarında ağardıb birçək,
Ay ellər Atalar alimdir gerçək.
* * *
Kimi deyir bilmə, kimi deyir bil,
Hansını eyləyim gülüm, bilmirəm.
Bilməsəm nadanam, bilsəm dərd əhli,
Bilmiyim bilmirəm, bilim bilmirəm.
* * *
Bir dəfə Bəhmənə mehriban baxsan,
Yüz hatəmin səxavətinə dəyər.
* * *
Sən olmasan zər gözümdə zibildi,
Sən olanda dur dağların daşıdı.
* * *
Xalq zərbi-məsəllərini;
Atalar sözlərini; hikmətli və müdrik kəlamları; mənalı hədis və nağılları bilmək və yadda saxlamaq asandır!
Onlara əməl etmək çətindir. Əməl etmək üçün dərin dərketmə və sarsılmaz iradə lazımdı.
Bunların vəhdəti olan insan kamildir!
Kamil insandır!
Dində kamil insan yetişdirir. Elmdə kamil insan yetişdirir.
Bunların vəhdəti müdrik kamil yetişdirir.
Din daha kamil insan yetişdirir. İzahı bütöv bir kitab olar. Özüdə samballı bir kitab olar.
Bircə səbəbi deyə bilərəm, elm dili inkar edirsə Allahın varlığını aşkar edirsə onun yetişdirdiyi insan kamil olsada müdrik kamil ola bilməz, yəni ancaq özünü yaxşı idarə edib kamil aparsada xalq o qədər də faydalanmaz.
Kaş imkanım, şəraitim ola bu barədə bir kitab yaza biləm.
* * *
Hər baxışın mənasını duymuşam,
Dərdin alım, demə Bəhmən naşıdı.
* * *
Torpağam, qovrulub oda dönmüşəm,
Yağış ol üstümə səpələn, görüm.
* * *
Səhər saat 8-ə 10 dəqiqə işləmiş günəş çıxdı.
Əlalar içində bir də əla,
Yaxşılar içində bir də yaxşı,
Pislər içində bir də pis var.
* * *
Yaradan yaşadır yaratdığını.
* * *
Təbiət boş qalardı, tökülən dolmasaydı,
Ölüm nemət olardı, əzabı olmasaydı.
* * *
Ömrümün qürub çağında 70 yaşda bu səhifədən başlayaraq
Ağlım kəsəndən bəri çərxi-zamanım başıma gətirdiyi bəzi işləri, hadisələri bura yazmaq fikrinə düşdüm.
Yalnız ölüm qohum-əqrabaya və məni sevənləri lazım olan tərcümeyi halım. Amma bunlarda az adam deyil haaa…!
ÖMÜRDƏN YADDA QALAN SƏHİFƏLƏR
Bizim kənd Murovdağın ətəklərinə doğru axan iki çayın arasında bir təpənin üstə yerləşmişdi. Bu məncə arxasındakı ot tayasına bənzər boz dağdan, amma sonralar meşələr basmış boz dağdan sürüşmüşdü.
Kəndimizi araya alan çayların biri Göyçə mahalından İnək dağı kəndinin arxasından; o buri isə Zodun qızıl mədəninin arxasından başlanğıc mənbəni götürürdü. Kəndimizin qənşərində qırmızı rəngə çalan, ona görə də «Qızıl Qaya» adlanan bir əzəmətli qaya vardı. Qayadan alçağı və qayadan günbatan tərəfi balaca bir qəbrstanlıq idi. Hər iki çay bizim kəndin aşağı hissəsində birləşirdi. İnəkdağın arxasından gələn çay Cəmilli (kənd) çayı Zodun qızıl mədəni arxasından üzü bəri gələn Dəmirçudam (kənd) və ya Quzey dalan çayı adlanırdı.
Mən bu Seyidlər kəndində dünyaya göz açmışdım. 1932-ci ilin Bəhmən ayında, sonralar səhv olaraq doğum günüm dekabr ayının 31-nə yazılmışdı. Sovet dövründə Bəhmən ayının səhv olaraq kimsə dekabra aid etmişdir.
Xülasə səkkiz il bu kəndin məktəbində oxuduqdan sonra atam məni rayonun mərkəzinə – Kəlbəcərə aparmış, orada IX (doqquzuncu) sinfə qoymuşdur. Məndən savay heç kəs bizim kənddə öz təhsilini davam etdirmək istəməmiş, heç bir valideyn öz uşağını oxutmaq fikrində olmamışdır. Mən hər həftə 30-35 kilometr yolu tək gedib-gəlməli olurdum. Müharibə təzə qurtarmışdı. Vəziyyət çətin idi. Həftəlik çörəyimi hər bazar günü evdən gətirirdim. Yolda 5-6 kənd keçməli olurdum. Kəndin itləri, özüdə çox sərt itləri vardı, qorxurdum. Çox balaca idim, yalan olmasın 15-20 kilo çəkim, bir metrdən az artıq boyum vardı. Hər kəndə yaxınlaşanda kəndlərin kənarındakı dağların balası ilə, ya da meşə ilə gedirdim ki, itlər tökülüb məni yeməsin. Yadımdadır, ürəyim quş ürəyi kimi çırpınıb döyünürdü.
O zaman kəndimizə nə elektrik xətti, nə də maşın yolu çəkilməmişdi. Yollarla ya atla, ulaqla, ya da piyada gedilirdi. Yadımdadı, bir dəfə atam rayon mərkəzinə gəldi. Bir həftəlik çörəyimizi aldı. Çörək talon ilə verilirdi. Xalamın əri məsul işdə işlədiyinə görə onun köməyi ilə ala bilmişdi. Çörək şələsinin çox hissəsini atam, az hissəsini mən götürdüm. Dağlarla, daşlarla, piyada yollarla kəndləri keçə-keçə səhərə qədər yol gəldik. Kəndlərdə gecə yarı üstümüzə çoxlu itlər tökülürdü… atam itdən qorxmurdu… Mən bunlada fəxr edərdim… Sözün düzü atam ovçu idi, həmişə onu silahlı görmüşdüm. Lakin atam neyləsin zamanə çətin idi. Külfət ağır idi… Biz beş qardaş, iki bacı idik. Beləliklə doqquz nəfər ailəni dolandırmaq çətin idi…
Xülasə gecə səhərə qədər yol gəlib, Ələm ağacı deyilən bir dağın başından kəndimizin qənşərinə çıxdıq. Qənşərinə də deyəndə kəndlə o, dağın başı arasında hələ 10-12 kilometr yol vardı. Ayaqlarım yerimirdi… addımımı özümdən asılı olmayaraq atırdım… Gözlərimi yuxu tuturdu. Mənə qalsa yolun-harası gəldi yıxılıb yatardım… havada xoş idi… Görünür atam bunu hiss etmişdi. Yolun bir-iki addım kənarında rahat bir yerdə şələsini göy otun üstünə qoydu. Mən də şələni onun yanında yerə qoydum. Atam mənə dedi: -səhərə az qalmış olar. Otur qoy yorğunluğun çıxsın. Uzaqdan baxanda kənd zülmət içində görünürdü… 25-30 evdən ibarət bu kənddə yalnız iki evdən sönük lampa işığı görünürdü. Ara-sıra itlərin hürüşmə səsi gəlirdi… Necə, nə vaxt yuxuya getdiyimi bilmirəm… oyandım ki, dağların başına gün düşür… mən yuxuya gedəndə atam pencəyini üstümə atmışdı…
Atam çox pəjmürdə, pərişan, gözləri dolmuş halda üzümə baxırdı. Yaxındakı bulağı göstərdi.-get üzünə su vur, yuyun gəl. Adama bir tikə yavanda olsa çörək yeyək. Beləcə səhər naharımızı edib, sonrada yenə kəndə gəldik…
Amma inəklərimiz sağıldığından südümüz, qatığımız var idi.
Humanitar fənləri yaxşı, riyazi fənləri pis oxuyur, pis bilirdim… Doqquzuncu sinfi Kəlbəcərdə sona çatdırıb, onuncu sinfi Yanşaq kəndində oxumağa getdim. İndi yol yaxın idi. Qonşu çəpli kəndindən Mehdi adlı bir şəxsiyyətcə, həm də xasiyyətcə gözəl bir oğlanda mənimlə oxuyurdu. Mehdi bəy nəslindən idi. O, bizim eldə, mahalda adlı-sanlı bir nəslin övladı idi. Arığalı oğlu Həsənin, yüzbaşı Həsənin nəvəsi idi. Biz bir-birimizi o qədər çox sevir, çox istərdik ki, ikicə-üçcə gün bir-birimizi görməyəndə darıxırdıq. Mehdi dağları, təbiəti, vətəni çox sevərdi. Şer yazmasa da təbiəti şer yazanlardan çox duyurdu. Gözəl… Məlahətli səsi, rəvan oxumaq qabiliyyəti var idi. O zaman yazdığım kiçik şerləri hamıdan gizlədiyim üçün məni məzəmmət edərdi. Atası İmamqulu müharibəyə gedib, qayıtmamışdı. Atasının qardaşı aşıq Məmməd eldə tanınan aşıq idi. Aşıq Məmməd qoşmalar yazırdı. Onun qoşmalarından bu gündə yadımda da qalanları var:
Qəhrəman (Çingiz atası) əhvalatını əlavə et.
Məmmədin sözlərin saxla nəsihət,
Belə qərar qoyub Qadiri-qüdrət.
Kimiyə beş ərşin yaxasız xələt,
Köçhaköç, qaçhaqaç, talan dünyadı.
Axı dedim ki, mənim şagird yoldaşım olan Mehdi təbiəti, dağları çox sevirdi. Mehdi elə dağlarında qurbanı oldu… dağda gəzərkən qayadan uçmuş, al-qan içində çaya düşmüşdü. Mən görmədim, onda kənddə idim. Dedilər ki, çay qan-qırmızı qan gedirdi. Mehdi nişanlı idi. Sevməyə də, sevilməyədə layiq oğlan idi. Onun ölümü məni sarsıtmışdı. Sonrakı il Mehdisiz, lakin Mehdinin xəyalı ilə məktəbə gedib-gəldim…
Məni təbrik edən tapmadım… olmadı… orta məktəbi bitirdikdən sonra üç il Gəncəyə H.Zərdabi adına pedaqoji instituta getdim. Kəsilmədim, müsabiqəyə düşdüm. O zaman buna konqursa düşmək deyirdilər. Dördüncü il Bakıya, o zaman «C.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Univeristeti»nə getdim və qəbul oldum… amma nə heç kəs məni tanıdı nə heç kəs məni təbrik etdi… özüm-özümə sevindim. Özüm, özümü təbrik etdim. Halbuki, son imtahanda imtahan götürən müəllimə (deyəsən adı Zeynəb xanım idi) demişdir: -oğlum, indi sənin imtahanındır. List bizdə qalır. Özünə də bax,– «əla» yazdım. Get, ananı-atanı sevindir. Səni elə indidən təbrik etmək olar. Mən çox balaca boyumla devikə-devikə imtahan otağından çıxanda heç bayıra hansı pilləkənlə yenib çıxacağımı da bilmədim…
İndiki professor Ağamusa Axundov: oradan yox, oğlum oradan yox, bu tərəf ki, pilləkənlə düş demişdi. Kəndimizdə telefonda yox idi. Olsada nə deyəsi idim. Yazıq atam, anam heç bəlkə «təbrik» sözünün nə özünü nə mənasını bilmirdi. Olsa-olsa «allaha şükür»-deyərdilər.
Dəmir yol vağzalına gəlib, Yevlağa getmək üçün ümumi vaqona bilet aldım. Səhərə qədər taraq-taq; taraq-taqla Yevlağa qədər yol gəldim. Nə məni tanıyan oldu… nə mən tanıyan bir adam oldu… Bu bap-balaca oğlanı kim tanıyası idi. Kəlbəcərə bilet almış olsamda Tərtərə çatanda yerimi bir qocaya verməli oldum…
* * *
Dörd-beş gün qalıb Bakıya qayıtmalı idim. Atam pul tapıb məni göndərə bilmirdi… Malımızın birini satlığa qoymuşdu… Məni bu minvalla yola salmışdı. Birinci kursda iqtisadi çətinlik çəksəmdə sonra yaxşı dolandım. Artıq yazılarımdan qanarlar alırdım. Ara-sıra radiodan da alırdım. Rayonda, kənddə mənə arxa duranlar vardı. Eldə-mahalda həmişə xeyirxah adam kimi tanınan, həm də yaxşı bir həkim olan doxdur Mamed mənə kömək üçün atamı kəndimizin xəstəxanasında işə götürmüş və aylıq maaş verirdi. Mamed doktur onda rayon səhiyyə şöbəsinin müdiri idi. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da mən bunu deməliyəm ki, bizim kənddə bircə nəfər də olsa alı təhsilli adam yox idi. İlk tələbəlik ilində, universitet məni sıxırdı… Kəndimiz, anam, qardaş-bacılarım yadıma düşürdü. Dəfələrlə istədim ki, universitetdən qaçam. Bakı mühiti məni darıxdırırdı. Elə bilirdim ki, burada yaz gəlmir. Onu gətirirlər. Kim isə onu çəkib asfaltın qırağından çıxarır. Elə sanırdım ki, ağacın başına şəhərdə yarpaqları əl ilə düzürlər… o vaxtlar belə bir şer də yazmışdım:
Buda bir mənzərə, bu da bir diyar,
Baxıram, görünmür, o yerlər hanı!?
Nə daşdan süzülən şəlalələr var,
Nə suların səsi oxşar insanı.
* * *
Nə bulaq görürəm, nə çəmən, nə düz,
Nə kolun dibində tər bənövşələr!
Nə dağlar döşündən bir cığır gedir,
Nə dərin dərə var, nə sıx meşələr.
* * *
Nə Qoca dağlar var, nə şiş qayalar…
Bu yerdə nə duman görmürəm, nə çən.
Ay ellər elə bil qoyub gəlmişəm,
Hissimi, duyğumu o yerlərdə mən.
* * *
Çoxdan aşiqiyəm; deyim düzünü,
Xalı döşəməli yaylaxların mən.
Görən görərəmmi bir də üzünü,
O qurban olduğum oylaqların mən».
* * *
Çiçək-çiçəkdirmi, cənnət guşələr…?
Yaşıl don geyibmi dağlar, meşələr.
Görəsən bilirmi tər bənövşələr,
Yorğun yolçusuyam uzaqların mən.
* * *
Göz yaşı tökmürəm, sevinməsin qəm,
Bir az hicran məni sarsıdır bu dəm,
Çünki, həsrətini yaman çəkirəm,
Gözündən içdiyim bulaqların mən.
* * *
Üz tutub qoynunda aqil bir kəsə;
-Vermədi analıq borcumu,-desə.
Haqqı var Bəhməndən giley eyləsə,
Vəfasız oğluyam o dağların mən.
* * *
Elə bilirdim ki, «tək söyüd» yaylağının qarşısında əzəmət və vüqarla sıralanıb dayanan; «ağ çınqıla» qədər cərgələnən; Allah rəssammış, özünün yaratdığı hilal dağı mənsiz darıxır. Mən də kəmər kimi Hilal dağa yoxuşa qıvrıla-qıvrıla qalxan «Tanrı yoxşu» yoluna baxmaqdan ötrü sinov gedəm… Ölürəm, elə bilirəm bax beləcə biz biri-birimizdən ayrı yaşıya bilmərik. Sən demə bu fikirlər uşaq xülyası imiş… puç imiş. O dağların, bu dünyanın yaşının yanında bizim birgə yaşamağımız yüz illər olsada belə bircə an imiş, bircə göz qırpımı qədər imiş…
Sevgiyə də biganə deyildim… Rayonun mərkəzində bir qız sevirdim… Adı Hamayıl idi. Orta boylu qız idi. Heç bir boya-rəng tanımayan üzü ay kimi parlaq idi. Ala gözləri, qara-şəvə kirpikləri vardı. Danışanda kəlmələri dilinin ücünda əzdirə-əzdirə deyirdi. Xalamgilə qonşu idilər. Rayonun mərkəzinə yolum düşəndə çoxlu sözlər, cümlələr əzbərliyirdim. Amma onunla görüşəndə unudurdum. Ona nə deyəcəyimi bilmirdim. Dilim dolaşırdı, kəkəliyirdim… elə ki, ondan ayrılardım, onda da özümü danlayırdım. Daha danlamağında faydası olmurdu…
Bilmirəm başqasına xoş gələrdi, gəlməzdi. Amma özümə xoş gələn əfsanəvi misralar, şerlər yadıma düşürdü… həm ilk zamanlar elə gecələr deyə heç yerə yazmırdım. Özüm-özümə əzbər yadımda saxlayıb ondan təsəlli alırdım…
Ağrın alım a nazlı yar,
Bəhmən sənsiz tutmaz qərar.
İkimizdə bir ürək var,
Yarı məndə, yarı səndə.
-deyərdim. (çox təəssüf ki, indi bu beyti Ağadadaş Ağayev bilmirəm, kiminsə şerinə çevirib, özəlləşdirib. Amma aşıqlar öz adıma oxuyur.)
Bəhmənəm satılmaz könlüm həmdəmi,
Sevmişəm ilqarı doğru sənəmi.
Çağırdım cərrahı, yardı sinəmi,
Gördülər köksümdə adı var onun.
-deyərdim. Və yaxud…
Şaxtalı qış…, çovğun-boran,
Acı ruzigar soyuq tufan.
Sən üşüyüb gələn zaman,
İsti otaq mən olaydım.
* * *
Yaz özünü göstərəndə,
Yaşıl xalılar sərəndə…
Sən bağçada gül dərəndə,
Güllü butaq mən olaydım…
-deyərdim. Bax, beləcə, beləcə ürəyimin çırpıntılarını şerə düzürdüm. Onda şer-sənətdə indiki kimi urvatsız deyildi. Mən bu məzlum məktubları ürəyimdə saxlayırdım. Bu hisslərlə yaşayırdım. Bu balaca şeyrlər məni can sirdaşım, yol yoldaşım olurdu.
Bir dəfə qış fəsli idi. Soba yanırdı. Hərəmiz sobanın bir tərəfində oturmuşduq… Heç nə danışmırdıq. Mənim sifətim elə bil od tutub yanırdı… O da allanmışdı. Sadəcə olaraq bir-birimizə baxıb gülümsünürdük. Sükutu Hamayıl pozdu:– «niyə danışmırsan, axı kənddən gəlmisən, de görüm kənd yaxşıdı, yoxsa bu rayonun mərkəzi yaxşıdı?»
–kənd yaxşıdı- dedim, tez də əlavə etdim. Amma bir səbəbə görə bura kənddən yaxşıdı…
– o nə səbəbdir,– dedi,– nəyə görə bura yaxşıdı?!?
–Axı sən buradasan,– dedim.
Əlimin üstə asta bir sillə vurdu… Gülümsədi.
Xalam məni harayladı… çox ifrata varmaram, sadəcə olaraq onu deyirəm ki, biz biri-birimizə qismət olmadıq… çox utancaq idim. Eşqi-məhəbbəti, sevgini, ülvü göylərdə, əlçatmaz bir əfsanəvi dünya hesab edirdim. Elə həmin hisslər bu gün də mənim xəyalımda, ürəyimdə yaşamaqdadır… Sonralar qız …………… Lakin Hamayıl qədər sevdim deməyə cəsarətim çatanda, dilim tutmur…
Kimlər üçün kef havalı dünyadı.
Milyon dəfə saxta-saxta gülsədə,
Əhvalına ağlamalı dünyadı.
Mənim ricətlərimdən biri: -
Ey Adil olan Allah,
Ey Qadir olan Allah,
Ey Rahim olan Allah.
Sənin böyüklüyünə, sənin adilliyinə, sənin qadirliyinə, sənin rəhmanlığına şükürlər olsun.
Nə yaxşı ki, yaratdığın bu dünyanın üstündə ədalətsizliyi, ləyaqətsizliyi, şərəfsizliyi, vicdansızlığı, qeyrətsizliyi, zülmü qulaqardına vurmaq üçün, saymamaq, dərdini çəkməmək üçün bu gözəl, bu lətif, bu maddənin safı olan şərabı mənə qismət bunun üçün mən sənə yerlə-göy arası tutduqca şükür sənalar edirəm.
Kimsə zənn etməsin ki, mən bunu şərab içdiyimə görə özümə haqq qazandırmaq üçün deyirəm. Əsla! Əsla, yox!
Əgər şərab mənim qismətim olmasaydı əks halda yoxsa bu şərəfsizlikləri, bu ləyaqətsizləri, bu ədalətsizlikləri, bu dələduzları, bu vələduznalıqları gördükcə, duyduqca, sənədə, sənin yaratdığın bu yumurta boyda dünyayada nifrət edərdim.
Düzdür! Mən nəyəm axı sənin qarşında. Amma hər halda məni sən yaratdığın üçün mən də bir kainatam, bir dünyayam. Mənim də özümə görə öz aləmim var və sənin mənə bəxş etdiyin söz aləmim var!
