Kitabı oku: «Dostlar gözləyir məni / Şeirləri və Poemaları», sayfa 4

QALX

Dəvəsi ölmüş ərəbə

 
Qalx, ərəb, qalx, yeriyək,
külək qalxacaq, külək.
Səhra – qum çadrasını
başımıza örtəcək.
Qalx, ərəb, qalx, yeriyək
içindəki ağrılar,
acılar, yükdü, ərəb.
Qayğını nə bilibsən,
bu yük dəvə yükündən
daha böyükdü, ərəb.
Dizində taqətini,
qolunda qüvvətini,
yoxla, qalx,
birtəhər qalx,
Büdrəsən, uçsan əgər
özünə söykən ancaq.
Qalx, özündən özünü
xilas elə, qalx, ərəb.
Getdiyin yol uzaqdı,
bələdçisi yox, ərəb.
Taleyin oyunudu, –
iki gözdə qəm olsa:
ərəb, ya qeyri-ərəb –
birləşdirir kim olsa.
İtir sonra arada
rəngin ağı, qarası,
tək burda deyil ərəb,
Ərəbistan səhrası.
Bu səhradan uzaqda
düşdüm səhraya, ərəb.
 
 
Bir eşqin mənzilində
yıxıldım mən, ya ərəb!
Gün yandırır səhrada,
külək qalxacaq, külək
Qalx, ərəb,
qalx,
yeriyək!
 

DİLƏNƏNLƏR

 
Nə gəzirsən arsız-arsız
cənab sahə müvəkkili, –
Qəbir üstə mən qoymuşam
göz tikdiyin o əklili.
 
 
Qəbristana yolum düşür,
kədərliyəm nə zamandı.
Üzdə sakit görünsəm də,
ürəyim çox nigarandı.
 
 
Qadın keçir, dilənçidi,
o zəlilə, naxoşa bax.
Çiynindəki boz örpəyə,
ayağında qaloşa bax.
 
 
O əl açır sənə, mənə
gör nə deyir, zavallıdır.
Harda ölü basdırsalar,
orda əli uzalıdır.
 
 
O dilənir, o yalvarır:
Babək fərman verən dildə.
Qoca Sabir asta-asta
ağladıb güldürən dildə.
Vurğun şeir yazan dildə.
Ozanlardan gələn dildə.
“Hoydu, dəlilərim, hoydu!”
Qoç Koroğlu dinən dildə.
Nənələrdən qalan dildə,
anan layla çalan dildə,
dövlət himni olan dildə!
 
 
Necə sığır qeyrətinə
cənab sahə müvəkkili, –
Dil deyirsən, ana dili!
Qoyma keçsin bu yollardan
fəxri adlar alanları,
Vəzifədə olanları,
natiqləri, nazirləri.
“Millət”, “Millət” əzbərləyən
şairləri, nasirləri.
Müxbir üzvü olmaq üçün
imza yığan dilçiləri.
Dilinizdə dilənirlər
cənab millət elçiləri!
 
 
Yox, öyrəndim, bacarmazsan, –
sən də sahə müvəkkili,
pul yığırsan altdan-altdan.
Səndən kömək ummaq hədər!
hərə bir cür dilənirmiş:
vəzifəni dilənənlər,
fəxri adı, elmi adı
dilənənlər!
Yuxarıdan sənə qədər.
Cibimdəki bu, manatdı.
Gəl, dilənçi, buyur görək,
mən dilənim sonra gərək.
 

AĞRI
Asya xanıma

“Can verən o idi, canı çıxan sən…”

Məktubdan

 
Böyük bir alimin həyat yoldaşı
təzədən duz səpib bu yaram üstə.
Deyirlər, qurumur gözünün yaşı,
oxuyub ağlayır hər misram üstə.
 
 
Elə qurban olum, el saxlayandı,
yıxılsan, əlindən tez tutar sənin.
Təkləyib əysələr – qucaqlayandı,
saymasan – el özü unudar səni.
 
 
Qanadlı bir quşdu ömür sən demə,
tez sınır, bu qanad o qanad deyil.
Hardasa qəm gəldi mənim şerimə,
qəm də sevinc kimi mənə yad deyil.
 
 
Qəzetdə şerimi görüb bir nəfər,
mənim göz yaşıma gülüb deyirlər.
Şikayət eyləyib, gör nələr yazır,
ölən arvadına şeirlər yazır…
 
 
Nə deyim duyğusuz yaşayan kəsə,
yeyir süfrəmizdə çörəyimizdən –
Gərək millət oğlu əvvəlcə qəlbən
millətin qızına heyifslənəydi!
 
 
Çəkidə yüngüldü bəlkə də almaz,
torpağın varıdı, yerin qiyməti.
Qadınsız kişiyə ər deyən olmaz,
qadındır kişinin ər ləyaqəti.
 
 
Sənsə ağlayıbsan… o qəlbə əhsən,
insanda insanı duymayan bir kəs, –
ədalət naminə kömək istəsən
o hər kim olsa da, rəhm edə bilməz!
 
 
Bir şeyə inandım mən bu dünyada,
bu bir həqiqətdi – üzə deyilmir;
Elin arxası var – şairdir o da,
şair yas tutanda el dözə bilmir.
 

“KİMİN SUALI VAR?” – YAZMIŞDIM O VAXT, CAVABI ÖZÜMDƏN İSTƏYİRDİLƏR

(Bir vəzifəliyə)

 
Eşitdim, o deyib, sən dinləyibsən,
bir xoş üz gözləyib o dəmdə səndən.
Amma soyuq baxıb qəlbə dəyibsən,
bunu gözləməzdim ömrümdə səndən.
 
 
Əhdə, sədaqətə o, bel bağlayıb,
ona təsəlliydi sənlə bu görüş.
O deyib sözünü, sonra ağlayıb, –
qadın ürəyidi özün başa düş.
 
 
Uzun gecələrdə qalmışdım oyaq,
məni budaq kimi bərk əyirdilər.
“Kimin sualı var?” – yazmışdım o vaxt,
cavabı özümdən istəyirdilər.
 
 
Fərəh istəyirdim, sındı vüqarım,
tək qaldım səhrada, yol qırağında.
Qurdu məhkəməmi “qələm dostlarım”, –
O vaxt Yazıçılar İttifaqında.
 
 
Qalxdı kürsüsündən bir laureat,
öz doğma dilində yazmayan ədib.
– Əsər gərəklidir, amma gəl anlat, –
birinci katibdi burdakı hədəf.
 
 
Qalxdı o biri də, ayağı şikəst,
sonra şeir yazdı alt-altda, sərbəst!
Mavi ekranda da tərif dedilər,
öləndə evindən götürmədilər.
 
 
– İttifaqda rəhbər… bu mənəm hökmən,
Katibə qohumam arvad tərəfdən.
“Aldığı arvada ərə gedənlər,
sizə kiçik olsun, bizə də rəhbər”.
 
 
Bu mənəm, mənimdi burdakı surət…
Deyirdim yozmayın, başqadı söhbət!
“Bu nədir, bəs bu nə?…”
sualları çox,
üstümə yağırdı istehza, gülüş.
 
 
O zaman yaxşı ki, otuz yeddi yox,
ya səksən ikiydi, ya da səksən üç.
Filankəs, filankəs, bir də filankəs,
hələ filankəs də ordaydı, qərəz.
 
 
Yanına gəlmişdi sənin, o zalım!
ayağa qalxaydın gərək o dəmdə.
Millətin ən gözəl qızıydı gələn
filan vəzifədə sənsə – bir gədə!
 
 
Onda başım üstən yellər əsirdi,
onda çəkilmişdi, çoxu qınına.
Arxa axtarırdı, kömək gəzirdi, –
o dəmdə gəlmişdi sənin yanına.
 
 
Uzun gecələrdə qalmışdım oyaq,
məni budaq kimi bərk əyirdilər.
“Kimin sualı var?” – yazmışdım o vaxt, –
cavabı özümdən istəyirdilər.
 

1983

MƏNSİZ YAŞA

 
Öyrən mənsiz yaşamağa,
mənim gülüm.
Bir az mənsiz yaşa daha,
mənim gülüm.
Bu həyatda
hər kəsin öz həyatı var,
hər dildə bir bayatı var.
Bəlkə də hər bayatıda
bir torpağın fəryadı var.
 
 
Amma nə qəm əbədidir,
nə də sevinc,
sevinc qəmə hamilədir, –
bu hikmətdir, demə nədir.
Deyirik ki, “həyat bizik”,
amma bəzən biz həyatdan
xəbərsizik.
Guya hər şey apaydındır bizim üçün,
fəqət sonra
yaman olur yaxşı, bir gün,
soyuq olur isti, bir gün,
Dünya özü xoşdu bir gün,
pisdi bir gün.
 
 
Darda kömək, –
insanın öz inamıdır,
bu mənim yox,
müdriklərin kəlamıdır.
 
 
Külək gördüm,
yağış gördüm həyatımda,
necə alqış eşitdim mən,
qarğış gördüm həyatımda.
 
 
Salam verib
əleyhimə danışdılar,
ilhamıma qarışdılar.
Mən bərkidim,
sən bəlkə də itirərdin inamını,
itirərdin məramını,
lap adicə salamını.
Bu həyatdır, sərtdir üzü,
Sınaqlardan keçiririk
ömrümüzü-günümüzü.
Öyrəş mənim sağlığımda
bir az mənsiz yaşamağa,
bir az mənsiz yaşa daha,
mənim gülüm.
 

XƏBƏRSİZ

 
Yatırsan dünyadan yoxdu xəbərin,
taleyin qəribə tilsimə düşüb.
Bir qadın, qəsdinə durubdu sənin,
mənim də hər yerdə izimə düşüb.
 
 
Bəzən ovsunlayır şirin dilləri,
deyir ki, nə bilim, könül səsiyəm.
Mən nə birinciyəm ondan ötəri,
nə də… axırıncı əyləncəsiyəm.
 
 
Gözünün altına qəm ələnibdi,
dindirsən gah susar, gah qiyam eylər.
Bütün kişilərdən şübhələnibdi,
bütün qadınları ittiham eylər.
 
 
Kimsə ürəyini vaxtsız oyadıb
gözündə qalıbdı
sevinci, nazı.
Kimsə nəzakətlə aldadıb, atıb,
qarışıb dünyada onun dünyası.
 
 
Mənim nəzərimdə o, taleyi kəm,
günü-güzəranı acınacaqlı.
Onun nəzərində mən sadəlövhəm,
mən daim haqsızam, o daim haqlı.
Qadın nəzərində başqaymış aləm,
O öz gözlərində açır səhəri.
Yeganə ümidi dünyada mənəm,
Yazıq aldanıbdı… yoxdu xəbəri.
 

ZƏRİFLİK

 
Qızlar səhəng götürüb
getdilər buz bulağa.
Fikir tutdu əlimdən,
çəkdi məni uzağa.
Vaqifin gözəlləri
yada düşdü, ay haray!
O əsrdən bu əsrə
səda düşdü, ay haray!
O zəriflik,
o şuxluq,
o gözəllik,
o surət,
o təbəssüm,
o qamət,
o nəzakət,
o ismət,
Yaşayır o zamandan
bu zamana,
mərhaba!
Yaşayana mərhaba!
Yaşadana mərhaba!
Siz ey əziz analar,
siz ey ulu nənələr!
Sizin tərbiyənizdən
çıxdı bu tər sinələr.
Dünyanın harasında
belə qız var, ay oğul!
Sevsən, onu sev ancaq
ona yalvar, ay oğul!
Qızlığı nə zərifdi,
gəlinliyi nə əziz.
Analığı əvəzsiz,
nənəliyi əvəzsiz.
Yaşayın siz, a qızlar!
bu gözəl torpaq üstdə.
Düzülsün misralarım,
yol olsun, körpü olsun
siz gedən bulaq üstdə.
 

1978

ƏSA GÖTÜRMƏ

 
“ …çəkilmişəm qınıma.
… qorxaram mən, –
yalan desəm Tanrıdan,
doğru desəm bəndədən”.
B.Vahabzadə
 
 
Sən belə demədin bir zaman şair, –
başında şimşəklər çaxanda belə!
Qırx il sətiraltı qışqıran şair,
susarmı səngərdən qalxanda belə?!
 
 
Bəndənin evini yıxdı yalanlar,
o başa düşmədi faş olanacan.
Özün deyirdin ki,
heykəl olanlar
daşa basılıblar daş olanacan.
 
 
Qoy daşa bassınlar, o daş arxadır,
zirvənin himnini tufanlar deyir.
Qartal – ildırımla əlbəyaxadır,
yerdə – çəyirtkəni sərçələr yeyir.
 
 
Şair qəsddən ölür, əsgər güllədən,
neyləmək, talelər başqadır, şair.
Əsgəri sağaldıb yaşadan vətən,
şairi öldürüb yaşadır, şair.
 
 
Almaz İldırıma Bakıda heykəl! –
millət gah ağ deyir, gah qara yazır.
Adını hər yerdən qaralayan əl
indi hər qapıya, divara yazır.
 
 
Mənə “qəbahətin” birtəhər gəlir,
görüb namərdləri çox köks ötürmə.
Üstünə qalxanlı gürzələr gəlir, –
əldən qılınc verib, əsa götürmə.
 

aprel, 1994

TƏRCÜMEYİ-HAL

 
Döyüldüm dəmir kimi,
döyüşdə gərək oldum.
Yoğruldum xəmir kimi,
gördülər çörək oldum.
Əkildim torpaq kimi,
göyərdim, çiçək oldum.
O qədər dandılar ki,
axırda gerçək oldum.
 

BOŞ SƏBƏTLƏR

 
Bir şəkil çəkdirdik…
nümayəndələr!…
filankəs, filankəs, bir də filankəs.
Mən keçdim arxaya, kimsə inciyər,
mənim anam ölsün, xətrimə dəyməz.
 
 
Baxışlar, duruşlar, münasibətlər…
burda bir qoltuğa qısılmışdılar.
İnsan cilidində bu boş səbətlər,
elə bil dirəkdən asılmışdılar.
İstədim xəlvəti aradan çıxım,
şəkildə boş qoyum arxa yeri də.
Baxdım, səbətlərə,
gəldi yazığım, –
gördüm boş səbətin mənəm biri də.
 

YASİN

Görkəmli alim dostum Rüstəm Əliyev Saraya yasin oxudu

Müəllif

 
“Yasin” oxuyurdun, ey sinədəftər!…
yazana min rəhmət, deyənə əhsən.
Sənə süfrə açan o zərif əllər
çəngəl tək
torpağa düşdü süfrədən.
 
 
Köhnə qəbristanın yeni bəzəyi –
can deyib yandığım, can sirdaşıydı.
Birinci hədiyyəm – nişan üzüyü,
sonuncu hədiyyəm – bu baş daşıydı.
 
 
Nədir bu dünyanın gizli oyunu,
kimdir bais olan bu göz yaşına?
Mən burda torpağa basdırdım onu,
o, evdə yuxuda çıxdı qarşıma.
 
 
Bir az geciksəydim, gözü yol çəkər,
adı yox, o özü yeganəm idi.
Bir düyməm qopsaydı, əlüstü tikər,
çiynim əzilmişdi, biganə idi!
 
 
Beləcə ilahi bir ağrı ilə,
kökləndim mən Quran surəsi üstə.
Bu necə kitabdı, –
oxunur hələ
ölünün, dirinin süfrəsi üstə?!
Qəbrilə üz-üzə canlı bir insan! –
bəlkə də sözümün canı bundadır:
Bu necə hikmətdi, –
dünyada qalan
dünyadan gedənin hüzurundadır.
 
 
Böyük kürsülərdə adı çəkilən,
“Yasin” tapşırırdı bir ada burda.
Millətin toyuna, yasına gələn
yaraşır toya da,
yasa da burda.
 

25 dekabr, 1993

GƏNCƏ ÜSYANI

 
Tarix qisas aldı tarixçilərdən,
yaşadı yaddaşda Gəncə üsyanı.
Öldük, içimizdə ölmədi vətən,
torpaqda və daşda Gəncə üsyanı.
 
 
Gəncə şəhər deyil, Gəncəbasardı,
əriş-arğacıyam mən bu yolların.
Kürəyi – zirehli dəmir hasardı
Gəncədə doğulan mərd oğulların.
 
 
Sinələr gülləyə hədəf oldular,
gəlinlər vuruşdu əlində silah.
Yeridi üstünə “qızıl” ordular,
göy susdu, yer dindi: Allah, ay Allah!
 
 
Millətə şöhrətdi qadın hünəri,
bir canın sözünü neçə can deyir.
Gəncə darvazası gedəndən bəri,
burda hər darvaza bir üsyan deyir.
 
 
Həmid Sultanovun dar ağacından,
Moskva razıydı, xain razıydı.
Bir gözəl özünü asdı saçından, –
Gəncənin dünyaya etirazıydı.
 
 
Torpağın bəlkə də son səngərini
namərdin əliylə dağıtdı namərd.
Gəncədə sınadı mauzerini,
Əlheydər Qarayev…
ağırdı bu dərd!
Şeyxi hüzuruma çağırın görək,
səsində, sözündə bir az od olsun.
Özü bir fatihə oxusun gərək,
şəhid gedənlərin ruhu şad olsun.
 
 
Mən sənə heyranam Gəncə torpağı,
karvanın kəhrizdi, dağdı, çinardı.
Asın eyvanlardan üçrəng bayrağı,
Gəncə üsyanından bir yadigardı.
 

noyabr, 1992

ƏGƏR

 
Yaxşılığın başa qaxmaq üçündüsə,
ya qaşqabaq üçündüsə,
eləmə heç.
Məsləhətin,
ya diləyin
yada salmaq üçündüsə,
diləmə heç.
Bir xoş sözün sonra minnət üçündüsə
söz demə heç.
Ya xoş üzün başqa məqsəd üçündüsə
göstərmə heç.
 

TƏLƏSMƏYİN

 
Bəd xəbəri verməyə tələsməyin dünyada,
nə yaxına, nə yada.
Yüngül olur ayağı onsuz da bəd xəbərin
üzü bozdu kədərin.
Bir qəlbin şüşəsini qırmağa tələsməyin.
bir gülüşü yanaqda,
bir söhbəti dodaqda,
bir yerişi ayaqda
heç yarımçıq kəsməyin.
Biri gül bəsləyirsə,
biri yol gözləyirsə,
tufan olub əsməyin,
ləngiyin, tələsməyin.
 

SÖYÜD

Hüseyn İbrahimova

 
Yenə Təbriz sözü gəldi dilimə,
babam Xətayinin şəhəridir o.
Qurşayın Arazı mənim belimə,
Təbrizin açılmış kəməridir o.
 
 
Araz qırağında, küləkli gündə,
mən bir söyüd gördüm çayın üstündə.
Dağılmış saçını gah yel yolurdu,
gah da ki, tikanlı məftil yolurdu.
 
 
Əyilib o tayı öpürdü söyüd,
əyilib bu tayı öpürdü söyüd.
Saçını o taya səpirdi söyüd,
saçını bu taya səpirdi söyüd.
 
 
Yüz belə küləklər əsib üstündən
birdi bahar ona, birdi qış ona.
Sərhəddə bitdiyi birinci gündən
tikanlı məftillər sarınmış ona.
Söyüd bitdiyinə peşiman olmuş,
söyüdü görənlər pərişan olmuş.
 
 
Söyüdüm, əyilib o tayı öpdün,
gətir saçlarından öpüm, söyüdüm.
Söyüdüm, saçını bu taya səpdin,
gətir saçını də öpüm, söyüdüm.
Üstünə gül-çiçək səpim, söyüdüm.
 
 
Fikrə qərq olduğum sərhəd boyunda,
sərhədsiz göründü dünya gözümə.
Əsr yarım keçdi bu bircə anda,
külək toz-torpağı çırpdı üzümə.
 
 
Sandım ki, yel əsir əsr yarımdı,
söyüdün saçları öz saçlarımdı.
Dondu damarımın elə bil qanı,
demə, qanunlara mən qulaq asdım.
Bölmədim, bölünmüş Azərbaycanı,
söyüdlə birlikdə bağrıma basdım.
 

ƏZİZİM

 
Məhəbbəti satın alır pul verən,
Məhəbbətə can verənin əlindən.
 

(İrandan, Türkiyədən gələn binamus “qardaşlarımız” qadınları şirnikləndirməklə gün keçirirlər)

Müəllif

 
İnsaf elə, məhəbbətdən az danış,
yeni sevdan mübarəkdi, əzizim.
El sözüdü: əyri otur, düz danış,
dost arası düz gərəkdi əzizim.
Deməməyin nə deməkdi, əzizim?!
 
 
Yad ellərə dəvət edir filankəs,
sevən kimdi, sevilən kim, bilinməz.
Ağ köynəyə ləkə düşsə, silinməz,
yeri qalsa, o da pisdi əzizim,
gedən gedir, qalan izdi, əzizim.
 
 
İndi zaman dəyişibdi doğrudan,
bilmirsən kim uduzandı, kim udan?
Oyansan da bu yatdığın yuxudan,
daha gecdi, sən xumarsan, əzizim,
yuxulardan nə umarsan, əzizim.
 
 
Məhəbbəti satın alır pul verən,
məhəbbətə can verənin əlindən.
Səndən ötrü nə məhəbbət, nə vətən? –
Vətənsizsən vətəndə sən, əzizim,
cəbhədədir indi vətən əzizim.
 
 
Bizim qızlar papaq qoyub başına,
kəklik kimi yatır qaya qaşına.
Körpələrin tökülən göz yaşına,
dözə-dözə döyüşürük, əzizim,
dərdimizi bölüşürük, əzizim.
 
 
Qazan orda, bəzən orda, gəz orda,
kimə kəniz olacaqsan bəs orda?!
Əhd-peyman bağla orda, kəs orda,
bundan sonra fərqi nədir, əzizim,
arifə bir işarədir, əzizim.
 
 
Bəsdi şair, rəhmin gəlsin özünə,
qızın doğma ocağına, közünə.
Göz həkimi baxsın özgə gözünə,
birləşməmiş ayrılırıq əzizim,
tanıdırlar, tanıyırıq əzizim.
 

30 aprel, 1992

HƏLƏ AND İÇİR

 
Almas İldırımın adına küçə! –
keçirəm, ildırım içimdən keçir.
Bu necə millətdi, ilahi, necə?
ocağı söndürüb külə and içir.
 
 
Natiq əl-qolunu yellədir yenə,
hər sözü “mərmidir”, “güllədir” yenə.
Lenin Sarayında əl gedir yenə,
hakim fərman verib, kölə and içir.
 
 
Özgəni doyurub ac qaldı vətən,
meydana axışır ölkə yenidən.
Əsrin əvvəlində inqilab edən,
əsrin axırıdır… hələ and içir.