Kitabı oku: «Тоғыз ауыл», sayfa 3

 
Бұрымдымды күң қылып –
Қырық жігіт ұмтылды
Күзгі желдей ызғырып.
Манашының бойында:
«Ғұсыл – бізге сүннет» деп,
Қылышпен ұрып мұзды үгіп,
Қабыршақ мұзды сындырып:
«Шейіт болсақ егерде,
Кетпейік деп дəретсіз», –
Амалға тағат қылдырып,
Суға сүңгіп шығады,
Ғұсыл-сүннет алады,
Зəһарға бойын жудырып.
Шейіттік өлім тілеген
Тұра ма ерлер мүдіріп? –
Тарыққан ердің панасы –
Ер Бекеттің басына
Түнеді бір күн кідіріп.
Əулиеге ат айтып,
Қорасанға қой айтып,
Дұшпанын қуып жетіпті
Арада үш-төрт күн жүріп.
Ақ киіктей жорттырып
Енді ойласа, Ер Бекет
Дұшпанының алдына
Қойыпты жебе құрдырып!
 
 
Ұрыспай бұлар не қылсын,
Сегіз арыс Адайдың
Қасқа-жайсаң, қандысы,
Байбоз-Жамбоз, Көрпенің
Аты шыққан даңдысы,
Абыройлы жандысы?!
Көп жүрмеген жабының
Жолда қалды жалдысы.
Қара басын қамыттап,
Жау көрмеген жаманның
Үйде қалды малдысы.
Бізден кеткен аз кісі
Халықтың алған алғысын.
Дұшпанды қайдан жіберсін,
Ер шайқының қарғысы –
Пір Бекеттің шалғысы?!
Түп аталы жігіттің
Сапарынан сау келсе,
Неге керек арғысы?!
 
 
Жортулы ердің жолында,
Бəрі бірдей соңында.
Алпыс жесір тең жылай
Қорлық көрді соншама
Ит-дұшпанның қолында.
 
 
Жауды қуған қырық ер
Құланқақтың сыртынан
Жəуміттің көрді қарасын.
Көкмойнақты бауырлап,
Жақындатты арасын.
Қанменен жумай тыншыр ма
Дұшпанның салған жарасын?!
 
 
Арада үш-төрт күн жүріп
Қуып шыққан сол кісі
Толарсақтан саз кешіп,
Шыбындай жаннан баз кешіп
Енді қарап тұрмады:
«Құдайдан нəсіп бар», – десіп;
«Жесір жылап тұрғанда,
Неге керек жан?!» десіп;
Құланқақтың сыртында
Араласып түркпенмен
Соғыс етті əрнешік.
Жауды көзі көргесін,
Көп екенін білгесін,
Азын көпке санады-ай,
Бірін мыңға балады-ай.
Жауға тиді қырық жігіт
Аздығына қарамай.
Көрпедегі Доспамбет
Көп қайыңның ішінде
Дулығалы қарағай.
Сілтегенде қылышын –
Ойнағандай нажағай.
Ықыластың айқай даусынан
Дұшпанның қыры жығылып,
Атаңа нəлет көп жəуміт
Жан-жаққа қашты тырағай.
Табан тіреп тұра алмай,
Біріне мойын бұра алмай,
Төбеден Құдай ұрады-ай!
Əруақ қонған ерлерім
Дұшпанға салды бұлағай.
Аттанысқа барған ерлердің
Ал дегеннен «Аллалай»,
Ерлігі сол күн жарады-ай.
 
 
Ол ұрыспай не қылсын –
Ардақтап өскен ұл үшін,
Арулап сүйген қыз үшін;
Ел-жұртынан айырылып
Елсіз-күнсіз иенде
Еңіреген құрбы үшін,
Тарығып тұрған мұңды үшін!
Аттанған күні ерлерім:
«Садақа, – деді, – жанымыз –
Астана халық-жұрт үшін!»
Сол сапарда беріпті
Аллам қалап ерлерге
Орақ, Мамай, Қарасай,
Қобыланды, Нəрік, Ер Шора –
Кешегі ерлер үлгісін.
Үлгі демей не дейін,
Табандасқан тар жерде
Қай қазақта кім бар ед,
Сыбағаға бөлгенде
Он беске тиген – жүз кісің?!
Үлескенде бес кісіге – бір кісің?!
Мақтанса, біздің Адай мақтансын! –
Алып кеткен дұшпанның
Қалың дəулет – қара орман
Түсіріп қалды бұлдысын!
Ту көтерген түркпеннің
Қолдан алды жүлдісін –
Соғыс еткен аз кісің…
 
 
Сол соғыстың басшысы –
Көрпедегі Доспамбет,
Есенияз мергенім,
Ықылас пен Төлен-ді.
Естілгенде дабысы,
Таңырқатқан көп елді.
 
 
Айқайлап жауға шапқанда
Аш бөрідей атылды,
Қарсы келген дұшпанды
Шоқпармен жер қаптырып,
Найзамен түйреп ылақтырып,
Қанын судай шаптырып,
Білегін қанға баттырып;
Қоянды көрген тазыдай,
Жемтігін бүрген тағыдай
Кілең тұлпар ат мініп.
Көрпедегі Ер Əлмен
Астындағы қоңыр ат
Сұр жебедей аттырып!
 
 
Жақындап жауға келгенде,
Ақырып топқа енгенде,
Астына ақбоз ат мінген,
Ат құйрығын шарт түйген –
Он сегізде жасы бар,
Қыйылған қара қасы бар:
«Жеке ме, қазақ, жеке!» – деп,
Қолбасы батыр Оғылша
Майданға шықты төтелеп.
Жасқанатын Əлмен бе –
Қорықпады тайсалып,
Жеке шығып барады
Дұшпанға қарай бой салып,
Ұрды найза шекелеп.
Шөгермелі нəн түркпен
Түсіп қалды шөкелеп.
Ақ боз атын дұшпанның
Жүре берді жетелеп.
 
 
Егіз қоян шекелі,
Шекелігі екі елі
Еңіреп туған Ер Əлмен
Қарсы келген жəумітті
Аударып тастап өтеді.
Астындағы боз атты
Жетектеп алып кетеді.
Жетегінде батырдың
Ойнақтап кетіп баратыр
Секілді қырдың бөкені.
 
 
Төленді, Қабыл ерлерім,
Есенияз мергенім